Οι περισσότεροι σήμερα αναρωτιούνται και ανησυχούν για το τι πρόκειται να απογίνει η Δύση, γιατί φαίνεται να περνάει μία ριζική κρίση, δηλαδή μία κρίση τόσο στο πολιτισμικό όσο και στο γεωπολιτικό πεδίο. Το φιλελεύθερο μοντέλο της κοινωνικής και πολιτικής της ζωής ήταν όντως ένα υπόδειγμα για όλο τον κόσμο
Στην εποχή μας ζούμε ήδη καταστάσεις που ο κόσμος για δεκαετίες μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο είχε ξεχάσει και φανταζόταν ότι τις είχε αφήσει πίσω του οριστικά. Αυτό, κατά τη γνώμη πολλών, ήταν ένα πρωτόγονο παρελθόν που και μόνον η αλλαγή του αιώνα εγγυόταν ότι είχε αφεθεί ανεπιστρεπτί πίσω.
Το πρόβλημα των κοινωνικών σχέσεων – είτε στην ίδια κοινωνία είτε στο διεθνές πεδίο – είναι πάντοτε πρόβλημα ανισότητας και, επομένως, ελευθερίας. Κάθε παραβίαση της ισότητας, της ελευθερίας και της ενότητας δεν είναι τίποτε άλλο παρά μορφές ολοκληρωτισμού που άλλοτε έχει μικρή εμβέλεια και άλλοτε (σε περιόδους κρίσης) πολύ μεγάλη, όπως ήταν π.χ. ο ναζισμός στον 20ό αιώνα.
Δεν θα υπεισέλθω σε άλλες λεπτομέρειες του βιβλίου του Κ. Σβαμπ. Ήθελα κυρίως να παρουσιάσω μερικά προβληματικά σημεία της σκέψης του, που δεν είναι όμως ασήμαντα, αλλά τόσο κομβικά που ανατρέπουν τους ισχυρισμούς περί του αντιθέτου.
Θέλουμε τη δημοκρατία για να μας λύσει τα προβλήματα και να είμαστε ευτυχισμένοι. Αυτό φαίνεται τόσο φυσιολογικό και αυτονόητο, που συνήθως δεν σκεπτόμαστε το βαθύτερο νόημα που αποδίδουμε σε αυτούς τους όρους και, γι’ αυτό, δεν καταλαβαίνουμε ότι αυτό που θεωρούμε αυτονόητο δεν είναι καθόλου αυτονόητο.
Η παραπάνω φράση έχει μία αναμφισβήτητη αξία και θα έλεγα ότι την γνωρίζουν όλοι όσοι σκέπτονται για τα κοινωνικά πράγματα. Όμως είναι τόσο απλό το νόημά της; Μήπως στην απλότητά του μπορεί να καταντήσει ένα εργαλείο καταπίεσης και παραλογισμού; Θα πρέπει να καταλάβουμε ότι η απλότητα δεν είναι αυτό που είναι ευκολονόητο.
Οι ιδέες και η σύνθεσή τους αποτελούσαν ανέκαθεν ένα από τα σπουδαιότερα προβλήματα της ανθρωπότητας. Παίρνοντας, λοιπόν, ερέθισμα από δύο αποσπάσματα της σκέψης του Μορίς Μπλανσό, θέλησα να παραθέσω μερικούς προβληματισμούς μου
Οι κοινωνικές θεωρίες έχουν κατ’ ανάγκην ένα διαπιστωτικό μέρος, δηλαδή διαπιστώνουν αυτό που συμβαίνει στην κοινωνία, πράγμα που έχει βέβαια έναν βαθμό δυσκολίας,
Η ανοιχτή κοινωνία πρέπει να είναι αποτέλεσμα και όχι αίτιο της αδελφοσύνης, γιατί ο ανθρωπισμός είναι ενδιάθετος, όχι οργάνωση.
Όσον αφορά την εμπειρία και την κριτική που απαιτεί κατά Πόππερ ο ορθολογισμός, θα πρέπει να προσθέσουμε τα εξής: Εμπειρία έχουν και οι μυστικιστές. Κάθε δε εμπειρία οποιουδήποτε τύπου βιώνεται διαφορετικά από τον καθένα, έστω ενίοτε μόνον στις λεπτομέρειες.
Η εποχή μας, αυτή μετά τον β’ παγκόσμιο πόλεμο, χαρακτηρίστηκε από μερικές έννοιες όπως η ελευθερία και η ανοιχτή κοινωνία. Υπό μία έννοια αυτές οι δύο είναι συναφείς, αλλά θα επικεντρωθούμε στην ανοιχτή κοινωνία, στο όνομα της οποίας συνέβησαν ώς τώρα τόσες δραματικές μεταβολές των κοινωνιών.
Η θέση της διανόησης ως κοινωνικού σώματος στο σχήμα των πραγμάτων του σύγχρονου κόσμου είναι κατά το μεγαλύτερο μέρος της ασαφής έως επιβλαβής. Γενικά, ο ατομισμός είναι αυτός που διαστρεβλώνει τη θέση αυτή αποξενώνοντάς την από την ανάγκη των ανθρώπων και μερικές φορές καθιστώντας την επιβλαβή.
Δεν έχετε ακόμη λογαριασμό;
Δημιουργία λογαριασμού
