Ένα μεγάλο πρόβλημα στη σκέψη είναι η διάκριση μεταξύ ατομικών δικαιωμάτων (που αποτελούν τον κορμό του φιλελευθερισμού) και λαϊκής κυριαρχίας με την ισότητα και την κοινωνικότητα (που αποτελεί τον κορμό της δημοκρατίας). Δηλαδή, το...
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει ο τρόπος μέσα από τον οποίο η ηθική επανέρχεται στο προσκήνιο, αποκτώντας μια υποστηρικτική προσέγγιση, στη λογική της συστημικής αναγκαιότητας και εκτίμησης της έλλειψής της. Η έννοια της ηθικής είναι θεμελιωδώς...
Η αναφερόμενη απλότητα δεν είναι απλοϊκότητα, αλλά αντιστοιχεί σ’ εκείνη την «απλότητα του οφθαλμού», με την χρηστική έννοια και στην πιο βαθιά της διάσταση.
Ο Φρόυντ επιβεβαίωσε με την ψυχανάλυση αυτό που η εμπειρία των πολέμων, των θρησκευτικών και πολιτικών διώξεων και λοιπών αγριοτήτων φανέρωναν: ο άνθρωπος ρέπει στην επιθετικότητα και χαρακτηρίζεται από την τάση για κυριαρχία. Ο...
Η κρίση αποκαλύπτει την εσωτερική υποδομή της πραγματικότητας μπροστά στις αποφασιστικές προοπτικές δυνατοτήτων, μπροστά στις επιλογές του μέλλοντος. Η κρίση είναι αδιέξοδη μόνο για μια κατάσταση στην οποία κυριαρχεί η στατικότητα. Σε αυτήν την κατάσταση, όπως και σε όλους όσοι ταυτίζονται μαζί της, η κρίση φέρνει το τέλος.
Τα τελευταία χρόνια του 20ου αιώνα σημαδεύτηκαν από μία ανάπτυξη προσωπικής ελευθερίας και έδειξαν την ιδεολογική ρηχότητα του παρελθόντος με την σπασμωδικότητα των τοπικών Μεγάλων Ιδεών εθνικισμών-ρατσισμών-φονταμενταλισμών και πολιτιστικών αναχρονισμών.
Όσο λιγότερες είναι οι ανάγκες τόσο πλουσιότεροι είμαστε, τόσο αυξάνεται η ευημερία μας, διότι έχουμε απεγκλωβιστεί από το αίσθημα της στέρησης και του ανικανοποίητου.
Οι Ιδέες έχουν ως χαρακτηριστικό τους την καθολικότητα, δηλαδή ισχύουν για όλους και όλα. Αυτό, βέβαια, δεν σημαίνει ότι η καθολικότητα ταυτίζεται με τους γενικούς νόμους της φύσης και ότι γι’ αυτό είναι απλώς αντικείμενο της επιστήμης, όπως νομίζει ο Πόππερ.
Ζούμε και έχουμε ζήσει επί πολλές δεκαετίες σε μία κατάσταση εκρηκτικού ατομισμού. Η ατομικότητα στη δύση έχει αναγορευθεί σε θεότητα και η δημοκρατία (ή, μάλλον, τα ίχνη μιας αρχόμενης δημοκρατίας) έχουν πια αφανιστεί στην απόλυτη ιδιώτευση της κοινωνίας.
Το φαίνεσθαι με όλες τις προεκτάσεις του, όπως την μόδα με το ανάλογο έχειν, τη συμπεριφορά και ακόμη και ορισμένα προκαθορισμένα ψυχολογικά στοιχεία που λειτουργούν εν είδει θεάτρου, έχουν σαν σκοπό να δημιουργήσουν ένα στυλ που θα αναδείξει τη μοναδικότητα του ατόμου και θα το επιβάλει στους άλλους.
Το να προσδιοριστεί το περιεχόμενο της λαϊκής εντολής, που είναι ένας από τους βασικούς πυλώνες της δημοκρατίας, είναι εξαιρετικά δύσκολο έως αδύνατον. Επάνω σε αυτήν την απροσδιοριστία στηρίζονται και οι αποκλίσεις της πολιτικής από τη βούληση του λαού.
Γνώση, άγνοια, μυστήριο, στο βιβλίο με αυτόν τον τίτλο, εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου, ο Εντγκάρ Μορέν μας εισάγει σε μια συζήτηση που σχεδόν έκλεισε πριν καν ξεκινήσει ο Γκέντελ.
Η ανισότητα είναι στο θεμέλιο του ολοκληρωτισμού, είναι μία συνέπεια του ότι κάποιος δεν αναγνωρίζει την καθολικότητα ούτε της ελευθερίας ούτε της αδελφοσύνης (δηλαδή, της θεμελιώδους και αναπόφευκτης σχέσης που συνδέει τα πάντα).
Το πεδίο των πνευματικών ζητημάτων θα έπρεπε να προσεγγίζεται περισσότερο διευρυμένα από όσο έχει γίνει μέχρι σήμερα. Με άλλα λόγια το πεδίο της θρησκείας και της θρησκευτικότητας θα έπρεπε να περιλαμβάνει και το πεδίο...
Η ανοιχτή κοινωνία πρέπει να είναι αποτέλεσμα και όχι αίτιο της αδελφοσύνης, γιατί ο ανθρωπισμός είναι ενδιάθετος, όχι οργάνωση.
Όσον αφορά την εμπειρία και την κριτική που απαιτεί κατά Πόππερ ο ορθολογισμός, θα πρέπει να προσθέσουμε τα εξής: Εμπειρία έχουν και οι μυστικιστές. Κάθε δε εμπειρία οποιουδήποτε τύπου βιώνεται διαφορετικά από τον καθένα, έστω ενίοτε μόνον στις λεπτομέρειες.
Η εποχή μας, αυτή μετά τον β’ παγκόσμιο πόλεμο, χαρακτηρίστηκε από μερικές έννοιες όπως η ελευθερία και η ανοιχτή κοινωνία. Υπό μία έννοια αυτές οι δύο είναι συναφείς, αλλά θα επικεντρωθούμε στην ανοιχτή κοινωνία, στο όνομα της οποίας συνέβησαν ώς τώρα τόσες δραματικές μεταβολές των κοινωνιών.
Οι σημερινοί άνθρωποι, όπως και οι προηγούμενοι και μάλλον και οι επόμενοι, αντιλαμβάνονται την ειρήνη με έναν τρόπο που εγγυάται τον πόλεμο και την καταστροφή. Τόση επιθυμία για ειρήνη και να καταλήγει σε πολέμους και καταστροφές;!
Αυτό είναι ένα θέμα που θα μας απασχολήσει πολύ στο μέλλον, μια και δεν μας απασχόλησε όσο έπρεπε στο παρελθόν. Η φιλοδοξία είναι διάχυτη σε όλους τους τομείς της ζωής και εννοούμε την τάση να επιβάλει κανείς την παρουσία του πάνω στους άλλους, να υπερισχύσει, και όχι την θετική στάση για βελτίωση του εαυτού.
Τι άραγε είναι η φιλοσοφία, εκτός από την ταυτολογία ότι είναι η αγάπη για τη σοφία; Και, περαιτέρω, τί είναι η σοφία; Διαισθανόμαστε την ποιότητά της, αλλά δεν είναι εύκολο να προσδιορίσουμε τη φύση της.
Αυτό είναι ένα θέμα που αποτέλεσε το βασικό πρόβλημα των διάφορων κοινωνικών θεωριών (πράγμα που οδηγούσε στην προπαγάνδα) και αποτελεί ζήτημα τόσο κοσμοθεωρητικής άποψης (δηλαδή αξιακών κριτηρίων) όσο και πρακτικής εφαρμογής (αν μπορεί να...
Αποσπάσματα από την νέα ποιητική συλλογή των Ιωάννη Ζήση – Ιωάννας Μουτσοπούλου «ΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ» από τις Εκδόσεις Αειφορεία.
Η κρατούσα αντίληψη για το δίπολο Ελευθερία – Ασφάλεια λέει ότι αυτό περιλαμβάνει από τη μια απειλές κατά της ζωής, της περιουσίας κοκ (λ.χ. τρομοκρατία, οργανωμένο έγκλημα) και από την άλλη καταφυγή των κυβερνήσεων σε ολοένα αυξανόμενη αυταρχικότητα για την αντιμετώπιση των απειλών.
Χρησιμοποιώντας τον όρο «δημοκρατική οργάνωση της αντιδημοκρατικότητας» από ένα κείμενο του Γιάννη Ζήση,(1) θα επιχειρήσουμε να αναλύσουμε ορισμένα στοιχεία στην περί δημοκρατίας αντίληψη. Τι ρόλο παίζει η συμμετοχικότητα στη δημοκρατία; Χωρίς άλλο, κεντρικό. Αυτή...
