(Μέρος του κειμένου «Μεγάλες Ιδέες: Όμοιες λέξεις, αντίθετα οράματα»)
Αυτή η φράση απεικονίζει μια βαθιά πεποίθηση των ανθρώπων, ότι οι ίδιοι δεν έχουν ευθύνη για όσα δεινά συμβαίνουν στο κοινωνικό γίγνεσθαι, αλλά ότι υπάρχει πάντοτε ένα αίτιο εξωγενές, έστω και αν αυτό δεν είναι φυσικό φαινόμενο αλλά κοινωνικό. Αυτή η τάση οφείλεται σε διάφορους λόγους, όπως στο ότι ο άνθρωπος:
Ο φόβος για το μέλλον είναι κοινός σε όλους μας. Η καθημερινή και κοινωνική ζωή καθορίζεται από τη στάση μας απέναντι στον φόβο μπροστά στο χρόνο. Οι θετικοί και αρνητικοί ιστορικοί χαρακτήρες και τα...
Το πρώτο τέταρτο του 21ου αιώνα ξεκίνησε με μία παγκόσμια οικονομική κρίση και τελειώνει με μία παγκόσμια κρίση υγείας, τη στιγμή που ταυτόχρονα εξελίσσεται και η οικονομική.
Θα ταίριαζε ίσως στον σημερινό άκαρδο κόσμο μια μυθοπλασία δικιάς μου κοπής. Ένας γενιοφόρος γέρος, με το παράξενο όνομα Διαφωτισμός, επιστρέφει σε μια μεγάλη ευρωπαϊκή πόλη μετά από ένα μακρύ ταξίδι περιπλάνησης
Ο καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Γιώργος Κοντογιώργης πρόσφατα ολοκλήρωσε δύο επιπλέον τόμους του εντυπωσιακού έργου “Ελληνικό Κοσμοσύστημα” (εκδόσεις Σιδέρη) οι οποίοι καταπιάνονται με τη Βυζαντινή περίοδο (γ’ και δ’ τόμος).
Καθώς την 1 Σεπτεμβρίου έχουμε την “επέτειο” των 81 χρόνων από την έναρξη του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου, θα ήθελα να προσθέσω λίγες σκέψεις σε μια διαφορετική γραμμή.
Στην παρούσα περίοδο έχουμε αλλαγές γεωστρατηγικές, που θα είναι κοσμοϊστορικές για την ανθρωπότητα, γιατί εγκαινιάζουν μία νέα περίοδο κινδύνων αλλά και ριζικών αναγκών για μια νέα αντίληψη των ατομικών, εθνικών και διεθνών σχέσεων.
Έχουμε φθάσει πια στην εποχή που η ανθρωπότητα βρίσκεται πάλι σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι, αλλά με πολύ χειρότερους όρους από εκείνους που υπήρχαν πριν από τον β΄ παγκόσμιο πόλεμο.
Οι μάσκες δεν μπορούν οριστικά να αφαιρεθούν, μπορούμε όμως να τις φοράμε λιγότερο. Για να συμβεί αυτό δεν αρκεί να διεκδικούμε μόνο την ενίσχυση του δημόσιου σηστήματος υγείας που αποδιάρθρωσε η νεοφιλελεύθερη συνταγή της ιδιωτικοποίησης του κόσμου.
Στο πεδίο της σκέψης συχνά συναντάει κανείς διατυπωμένες κρίσεις για άλλους, οι οποίες μάλιστα αναπαράγονται εύκολα και σε μεγάλη κλίμακα. Μερικές φορές όμως πρόκειται απλώς για ποσότητα ή, ίσως, και επίδειξη γνώσεων και όχι για την πραγματικότητα.
Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο η αλληλεγγύη έγινε ένα από τα θεμελιώδη σημεία του πολιτικού λόγου στη δύση. Φυσικά, στον νου πολλών ανθρώπων αυτό ισχύει, αλλά δεν παύει να είναι μια αόριστη έννοια που αγγίζει μόνον τον συναισθηματικό κόσμο και καθόλου τον κόσμο των εννοιών.
Ο όρος “ανοσία της αγέλης” προβλήθηκε τελευταία μέσα στην παγκόσμια κρίση υγείας από κρατικούς εκπροσώπους, δημοσιογράφους και επιστήμονες διαφόρων χωρών ως μέσον αντιμετώπισης της κρίσης.
Σήμερα οι Βρυξέλλες βρίσκονται σε πολύ δύσκολη θέση, ειδικά μετά την άρνηση του Γερμανό-Ολλανδικού άξονα, στην πρόσφατη Σύνοδο Κορυφής, να εκδοθούν «κορωνοομολόγα».
Η ισχύς επιδιώκεται τόσο για την «επίτευξη της διάρκειάς της», όσο και ως πεδίο επιβεβαίωσης των θέσεων και ικανοποίησης των αρεσκειών, μια από τις οποίες είναι η ίδια η εξουσία. Πρωταρχική αρέσκεια είναι η αρέσκεια της διάρκειας. Η αρέσκεια της διάρκειας, όμως, είναι βαθιά συνδεδεμένη τόσο με τα πρότυπα που έχουμε, όσο και με την ταυτότητά μας.
Τρεις είναι οι θεμελιώδεις μορφές κοινωνικής πραγματικότητας που αποτελούν αντίθεση στην ειρήνη: α) ο φασισμός, β) ο καταναλωτικός κύκλος της αστικής κοινωνίας και γ) η εκκεντρική σύλληψη του πλουραλισμού που αναιρεί το ανθρωπολογικό συμβόλαιο στη σχέση του ανθρώπου με τον εαυτό του, τον συνάνθρωπο, τη φύση και τον κόσμο.
Ένα εκατομμύριο είδη ζώων μπορεί να εξαφανιστούν με την πάροδο του χρόνου και ο άνθρωπος δεν είναι καθόλου αμέτοχος στο «μεγάλο θάνατο». Η επιστήμη, σήμερα, γίνεται προάγγελος ενός ολέθριου για τον πλανήτη μηνύματος.
α όρια της χρήσης του ανθρώπινου ψυχισμού, όπως φαίνεται και από τον ανθρώπινο ψυχισμό των εποπτικών παραστάσεων, των δομικών στοιχείων του κόσμου και της σχέσης της ανθρώπινης με αυτά έχουν διευρυνθεί σε μια περίοδο όπου η συνείδηση της αιτιατής συνοχής του εαυτού μας και του κόσμου δεν έχει καλλιεργηθεί επαρκώς,
Η γλώσσα είναι ένα ιδίωμα του ανθρώπου που τον ξεχωρίζει από τα άλλα βασίλεια. Εννοούμε εδώ τη γλώσσα ως έκφραση εσωτερικών αιτίων και ως γραπτό και προφορικό σύμβολο των εσωτερικών νοημάτων που διευκολύνει την...
Για πρώτη φορά, η ανθρωπότητα είναι αντιμέτωπη με μία κατάσταση κρίσης ενός μοντέλου που έχει ξεπεράσει τα φυσικά όρια της ανάπτυξής του – σε σχέση, δηλαδή, με το υλικό υπόβαθρο του πολιτισμού και της...
Επιτέλους, έφτασε η ώρα για τη χώρα μας και κάθε πολίτη όπου μπορεί και πρέπει αναπόδραστα να αναλάβει όλη την ευθύνη του μέλλοντος. Μπορεί να υιοθετήσει όλη τη δόξα της ιστορίας και να την...
Γιατί παρά τις υποσχέσεις και τις διακηρύξεις ο δίκαιος μερισμός των παγκόσμιων πόρων αποτελεί ένα απραγματοποίητο όνειρο; Φταίει μόνο το σύστημα και τα συμφέροντα; Είναι ο μερισμός μια αποκλειστικά οικονομική έννοια; Ποιος είπε ότι...
Οι δημοσκοπήσεις γνώμης -ακόμη και αυτές που έγιναν σε επιστημονικό κοινό- αποδεικνύουν μια πολύ μεγάλη διασπορά και ποικιλία γνώμης για το τι είναι έγκυρο, αδιαπραγμάτευτο ή βέβαιο. Ακόμη και στο επιστημονικό πεδίο.
Σε κάθε εκλογές μας δίνεται η ευκαιρία να παρατηρήσουμε –στο βαθμό βέβαια που θέλουμε ειλικρινά να παρατηρήσουμε- τη χρήση των ιδεών για θεατρική κατανάλωση που μπορεί να βοηθήσει τη φιλοδοξία των ανθρώπων τόσο αυτών που εκλιπαρούν για...
Ένα μεγάλο πρόβλημα στη σκέψη είναι η διάκριση μεταξύ ατομικών δικαιωμάτων (που αποτελούν τον κορμό του φιλελευθερισμού) και λαϊκής κυριαρχίας με την ισότητα και την κοινωνικότητα (που αποτελεί τον κορμό της δημοκρατίας). Δηλαδή, το...
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει ο τρόπος μέσα από τον οποίο η ηθική επανέρχεται στο προσκήνιο, αποκτώντας μια υποστηρικτική προσέγγιση, στη λογική της συστημικής αναγκαιότητας και εκτίμησης της έλλειψής της. Η έννοια της ηθικής είναι θεμελιωδώς...
Η αναφερόμενη απλότητα δεν είναι απλοϊκότητα, αλλά αντιστοιχεί σ’ εκείνη την «απλότητα του οφθαλμού», με την χρηστική έννοια και στην πιο βαθιά της διάσταση.
Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο η αλληλεγγύη έγινε ένα από τα θεμελιώδη σημεία του πολιτικού λόγου στη δύση. Φυσικά, στον νου πολλών ανθρώπων αυτό ισχύει, αλλά δεν παύει να είναι μια αόριστη έννοια που αγγίζει μόνον τον συναισθηματικό κόσμο και καθόλου τον κόσμο των εννοιών.
Η Ιδεολογία είναι ένα σύνολο νοοτροπίας κατευθυντικής μέσω αρχών και σκοπών. Είναι ένα διαρθρωμένο σύστημα κατεύθυνσης, σχέσης, ερμηνειών και εννοιών με κατανόηση της πραγματικότητας μέσα από συνειδησιακές αποδοχές και όρια.
Η Ειρήνη είναι ένα ισχυρότατο κέντρο ενδιαφέροντος του ανθρώπου, ταυτόσημο με την ασφάλεια. Σχετικά επιπόλαια ο άνθρωπος την έχει ταυτίσει ολοκληρωτικά με την απουσία στρατιωτικών συγκρούσεων, χωρίς να έχει εμβαθύνει στη φύση και τα αίτιά της, παρακολουθώντας έτσι σαν απλός θεατής και όχι σαν υπεύθυνος και αληθινός συμμέτοχος τα γεγονότα στον κόσμο.
Είναι πολύ μεγάλο το χρονικό διάστημα που έχει παρέλθει και στο οποίο είδαμε ότι οι πολιτικοί όχι μόνον δεν παίζουν κανέναν ρόλο στην ορθή διακυβέρνηση μιας χώρας, αλλά, όπως αποκαλύπτεται από τις περιπτώσεις της διαφθοράς, είναι και επιζήμιοι. Επιπροσθέτως, μαζί με τους ισχυρούς οικονομικούς παράγοντες, επηρεάζουν και τη ροή πληροφορίας (δημοσιογράφους, δίκτυα κ.ά.).
