Θεωρούμε ότι σήμερα είναι σκόπιμο να ανοίξουμε τη συζήτηση πάνω στην έννοια του συντηρητισμού και να προσπαθήσουμε να εντοπίσουμε χωρίς προκαταλήψεις, εμμονές και δογματισμούς την πραγματική του ιστορική διάσταση.
(2ο Μέρος του άρθρου “Ισότητα και σκέψεις για το περιεχόμενό της”)
Η ισότητα χωρίς ελευθερία και χωρίς αδελφοσύνη ή, με άλλα λόγια, αληθινή κοινωνικότητα είναι μία διαστρέβλωση και δεν μπορεί παρά να καταντήσει σε φριχτές συλλήψεις κοινωνικής οργάνωσης. Βλέπουμε, λοιπόν, παντού την ανάγκη για καθολική αντίληψη της ζωής και όχι για σκόπιμη ή αφελή επιμεριστική αντιμετώπισή της.
Η ισότητα αφορά την ανθρώπινη προέλευση (που είναι βέβαια άγνωστη) και τον σκοπό της ύπαρξης του ανθρώπου – και δεν εννοούμε τη σωματική προέλευση αλλά την οντολογική. Αυτό σχετίζεται με τη φύση των όντων και ορθά ο Χάιντεγκερ είχε θέσει το φιλοσοφικό ερώτημα γιατί να υπάρχουν τα όντα και όχι το τίποτε.
Δυστυχώς η ελπίδα που γέννησε η επιστήμη, ότι δηλαδή θα παρέμβει καθοριστικά στην έννοια της μοίρας και σε συνομιλία με τις κοινωνίες θα εδραιώσει ένα πανανθρώπινο σύστημα αξιών, δείχνει πως απέτυχε.
Ενδιαφέρουσα εποχή η σημερινή, και το εννοώ με την χειρότερη έννοια. Είμαστε αντιμέτωποι όχι με μια αλλά με δυο κρίσεις, καθεμία από τις οποίες θα μπορούσε να οδηγήσει σε παγκόσμια καταστροφή.
Είναι εκπληκτικό το πώς ό,τι ο άνθρωπος επιθυμεί περισσότερο είναι και αυτό που εξ ορισμού δεν μπορεί να πραγματοποιήσει. Αυτό συμβαίνει με την ειρήνη, την οποία επιθυμεί διακαώς, αλλά ζει συνεχώς σε πόλεμο είτε με τη μορφή των πολεμικών συγκρούσεων, είτε με τη μορφή των κοινωνικών συγκρούσεων, είτε με τη μορφή των συγκρούσεων της καθημερινότητας.
Πολλοί θεωρούν ότι ο ευτελισμός του πολιτικού συστήματος που αναφέρει ο Ρουσσώ είναι αποτέλεσμα της αλλοτρίωσης του ατόμου που είναι, με τη σειρά του, χαρακτηριστικό της σύγχρονης κοινωνίας. Ωστόσο, ο πρώτος που παρατήρησε την αλλοτρίωση ήταν πάλι ο Ρουσσώ το 1750 ο οποίος ανησυχούσε ιδιαίτερα για τη μετατόπιση από την διανόηση στην ομοιομορφία (ο αλλοτριωμένος άνθρωπος καθορίζεται από τους άλλους, δεν ανήκει στον εαυτό του)
Ο δημόσιος βίος είναι το πεδίο της πολιτικής ενός ελεύθερου λαού. Το μέτρο της δημοσιότητας τι είναι το κριτήριο της ελευθερίας του. Θα σχεδιαγραφήσουμε τώρα την ιδεώδη κατάσταση: Η πολιτική ελευθερία αξιώνει, πώς αυτό που καθορίζει το πεπρωμένο όλων μας πρέπει να κοινολογείται δημοσίως.
Ο τύπος, τα ηλεκτρονικά μέσα επικοινωνίας και τα πληροφοριακά δίκτυα αποτελούν ρυθμιστές της “κοινής” γνώμης παράλληλα με ό,τι χαρακτήριζε ως είδωλα ο Βάκωνας, είδωλα που συνδέονται με ιεραρχικές πυραμίδες πλάνης συμφερόντων, εξουσιών και προκαταλήψεων.
Το ότι η μεσαία αστική τάξη καταστρέφεται είναι πασιφανές πλέον και πάντοτε αυτή η τάξη ήταν εκείνη που καταστρεφόταν από τις οικονομικές δυσχέρειες. Αρκεί να δει κανείς τι έγραφε ο Ζαν Ζακ Ρουσσώ πριν την Γαλλική Επανάσταση στην Πολιτική Οικονομία του για την εποχή του λες και επρόκειτο για τη δική μας: «Το μεγαλύτερο κακό έχει ήδη ενσκήψει, όταν υπάρχουν φτωχοί για να υπερασπιστούμε και πλούσιοι για να περιορίσουμε. Τότε όλη η δύναμη των νόμων ασκείται πάνω στα μεσαία εισοδήματα και είναι εξίσου αδύναμοι τόσο έναντι των θησαυρών των πλουσίων όσο και έναντι της ένδειας των φτωχών….οι μεν (οι πλούσιοι) σπάνε τα δίχτυα, οι δε (οι φτωχοί) περνούν ανάμεσά τους».
Η Σιμόν Βέιλ διατυπώνει με τον δικό της, εκφραστικά ιδιαίτερο, τρόπο και με εμβριθή νου, ένα δριμύ κατηγορώ κατά των πολιτικών κομμάτων. Σήμερα πολλοί άνθρωποι συνεχίζουν να συνδέονται, ή να εξαρτώνται, ή και να πιστεύουν στα πολιτικά κόμματα.
Ωστόσο ταυτόχρονα και αντιφατικά, όλο και πιο συχνά, οι ίδιοι αυτοί άνθρωποι, καταγγέλλουν τον εκφυλισμό τους αλλά και τονίζουν συχνά με έμφαση «τι να κάνουμε, αναγκαίο κακό είναι και αυτά». Μιλούν για το πόσο μεγάλες ευθύνες έχουν, πόσο αυτά έχουν ξεπουληθεί στον κεφαλαιοκρατισμό, πόσο έχουν βυθιστεί στις διαπλοκές και τις καταχρήσεις, στο πελατειακό κράτος, κλπ.
Δεν έχετε ακόμη λογαριασμό;
Δημιουργία λογαριασμού
