Όσοι παίρνουν οικονομικές αποφάσεις τις παραβιάζουν προς χάριν του κέρδους Οι ανεκδοτολογικές αναφορές για τη διάβρωση των ηθικών αξιών από τις εμπορικές συναλλαγές δείχνουν τώρα να επιβεβαιώνονται από μελέτη που δημοσιεύεται στο κορυφαίο περιοδικό «Science». Κρίσιμα ηθικά διλήμματα Σε μια εκδοχή του πειράματος στην οποία οι εθελοντές κλήθηκαν να πάρουν από μόνοι τους την απόφαση, πολλοί επέλεξαν να σώσουν το καταδικασμένο ζώο. Όλα τα ποντίκια προέρχονταν από μελέτες που είχαν πλέον λήξει. Χωρίς την τελευταία μελέτη, όλα θα είχαν θανατωθεί. Τα εκατοντάδες ποντίκια που σώθηκαν σε αυτή την εκδοχή του πειράματος «ζουν τώρα κάτω από τις καλύτερες δυνατές συνθήκες». Ωστόσο οι αποφάσεις των εθελοντών ήταν διαφορετικές σε δύο άλλες εκδοχές του πειράματος, στις οποίες προσομοιώθηκαν οι πραγματικές συνθήκες των αγορών. Στις εκδοχές αυτές υπήρχε είτε ένας υποψήφιος αγοραστής και ένας πωλητής, είτε μεγάλοι αριθμοί πελατών και αγοραστών που μπορούσαν να συμφωνήσουν συναλλαγές. Αν οι συμμετέχοντες κατέληγαν σε συμφωνία κέρδιζαν χρήματα και ταυτόχρονα καταδίκαζαν ένα ποντίκι σε θάνατο. Σε αυτή την περίπτωση, αποδείχθηκε ότι οι περισσότεροι εθελοντές ήταν διατεθειμένοι να αποδεχθούν το θάνατο ενός ζώου για χάρη του κέρδους. Και αυτό είναι το βασικό συμπέρασμα της μελέτης: οι άνθρωποι τείνουν να παραβιάζουν τις ηθικές αξίες τους όταν δρουν ως παίκτες των αγορών. Οι ερμηνείες Επιπλέον, όμως, σε αγορές όπου δραστηριοποιούνται πολλοί αγοραστές και πωλητές, οι άνθρωποι μπορούν να δικαιολογήσουν τις αποφάσεις τους με το επιχείρημα «αν δεν αγοράσω ή πουλήσω εγώ, θα το κάνει κάποιος άλλος». Με άλλα λόγια, όλοι θέλουμε να πιστεύουμε ότι οι ηθικές επιπτώσεις των επιλογών μας είναι αμελητέες, ενώ η ευθύνη βαρύνει το σύνολο της αγοράς. Σύμφωνα με τους ερευνητές, τα αποτελέσματα της μελέτης προσφέρουν εμπειρική στήριξη στην αμφιλεγόμενη υπόθεση ότι οι αγορές διαβρώνουν τις ηθικές αξίες, μια υπόθεση που έχει συνέπειες για τις κοινωνικές επιστήμες, την ηθική και τη φιλοσοφία. Όπως φαίνεται στην πράξη, ο έμπορος μέσα μας είναι αδίστακτος.
|