H ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΕΡΩΤΗΜΑΤΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΥΡΗΝΙΚΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑ

Ένα από τα μεγαλύτερα ερωτήματα που ποτέ δεν απαντήθηκε από τους υπέρμαχους της πυρηνικής ενέργειας, ήταν τα μέτρα ασφαλείας των πυρηνικών εγκαταστάσεων και οι πιθανές επιπτώσεις σε περίπτωση σεισμού. Οι μέχρι τώρα προσφερόμενες λύσεις είναι εξαιρετικά δαπανηρές, και –αναλόγως της έντασης του χτυπήματος- μη επαρκείς.  Η τραγική εξέλιξη των πραγμάτων στην Ιαπωνία, μετά τον σεισμό των 9 ρίχτερ επαναφέρει τη συζήτηση για την πυρηνική ασφάλεια σε παγκόσμιο επίπεδο, την ίδια στιγμή που στην ασιατική χώρα ένα σκηνικό τρόμου βρίσκεται σε εξέλιξη.

       Οι εκρήξεις στους αντιδραστήρες των πυρηνικών εργοστασίων της Φουκουσίμα, στην ανατολική ακτή της Ιαπωνίας συνεχίζονται. Περισσότερα από 160 άτομα έχουν εκτεθεί στη ραδιενέργεια και 22 από αυτά νοσηλεύονται. Εκατό χιλιάδες στρατιώτες προσπαθούν να εκκενώσουν μία περιοχή 20 χλμ. περιμετρικά του εργοστασίου την ώρα που –όπως σε κάθε πυρηνικό ατύχημα- κανείς δεν είναι σε θέση να γνωρίζει τις ακριβείς επιπτώσεις του. 

       Μετά το σεισμό και το επακόλουθο τσουνάμι, πολλά πυρηνικά εργοστάσια της πληγείσας ανατολικής ακτής έμειναν χωρίς ρεύμα. Έτσι, σταμάτησαν να λειτουργούν τα συστήματα ψύξης τους, με αποτέλεσμα την άνοδο της θερμοκρασίας τους και την πιθανότητα έκρηξης. Παρά την απεγνωσμένη προσπάθεια αρχών και επιστημόνων να μειώσουν τις θερμοκρασίες, φαινόταν αδύνατο να μην έρθει σε επαφή το υδρογόνο με το ατμοσφαιρικό οξυγόνο, πράγμα που έγινε, με αποτέλεσμα την έκρηξη στην Μονάδα 1 του εργοστασίου Φουκουσίμα 1.

      Ακολούθησε έκρηξη στη Μονάδα 3 το πρωί της Δευτέρας (14/3). Ο κίνδυνος μεγαλώνει όσο μειώνεται η στάθμη των υδάτων που απαιτούνται προκειμένου να παραμείνουν οι θερμοκρασίες στα απαιτούμενα επίπεδα, κάτι που ήδη συμβαίνει στη Μονάδα 2. Σε κίνδυνο βρίσκεται και το εργοστάσιο Φουκουσίμα 2, καθώς και άλλες πυρηνικές εγκαταστάσεις σε μία τεράστια περιοχή (Οναγκάουα, Τοκάι, κ.ά.).

      Είναι ακόμα άγνωστο τι ποσοστά ραδιενέργειας ή άλλων υλικών έχουν διαρρεύσει από το πυρηνικό εργοστάσιο, που είναι ένα από τα μεγαλύτερα του κόσμου. Η κυβέρνηση της Ιαπωνίας προσπαθεί να καθησυχάσει εαυτόν και πολίτες ότι η κατάσταση δεν έχει ξεφύγει από τον έλεγχο και πως δεν υπάρχει διαρροή επικίνδυνων υλικών.
        Όμως, κάποια γεγονότα δείχνουν ότι η κατάσταση μάλλον είναι πολύ σοβαρότερη από όσο προσπαθεί να αφήσει να φανεί η κυβέρνηση της χώρας.

1. Καταρχάς, βρίσκεται σε διαδικασία η εσπευσμένη επιχείρηση εκκένωσης μιας τεράστιας περιοχής γύρω από τον αντιδραστήρα με τη συμμετοχή του στρατού και ομάδων βοήθειας από χώρες του εξωτερικού. Η κυβέρνηση ανακοίνωσε τον διπλασιασμό των ενόπλων δυνάμεων που συμμετέχουν στην επιχείρηση απομάκρυνσης 180.000 έως τώρα πολιτών από την περιοχή, ενώ απαγορεύεται η είσοδος σε ακτίνα έως και 60 χλμ. από το εργοστάσιο Φουκουσίμα 1.
2. Πιο ανησυχητική όμως από αυτό, είναι η είδηση ότι επιχειρείται η πτώση των υψηλών θερμοκρασιών με τη χρήση θαλασσινού νερού, ενέργεια πρωτόγνωρη, η οποία θεωρείται από όλους τους ειδικούς ως πράξη απελπισίας των ιαπωνικών αρχών με τελείως αμφίβολα αποτελέσματα. Αποτελεί το έσχατο μέτρο στην προσπάθεια αποφυγής μίας τεράστιας καταστροφής για ολόκληρη την ιαπωνική επικράτεια.
3. Αν και η ιαπωνική κυβέρνηση επιβεβαιώνει ότι τα επίπεδα ραδιενέργειας είναι απαγορευτικά μόνο στην περιοχή γύρω από τον αντιδραστήρα, αεροπλανοφόρο των Ηνωμένων Πολιτειών εγκατέλειψε την περιοχή όταν διαπιστώθηκε η ύπαρξη ραδιενέργειας σε απόσταση 160 χλμ. από τις ιαπωνικές ακτές.

      Πάντως, μια καταστροφή επιπέδου Τσέρνομπιλ θα πρέπει να αποκλειστεί σύμφωνα με τους ειδικούς, αφού οι εγκαταστάσεις που χτυπήθηκαν από το σεισμό διαθέτουν πολύ πιο εξελιγμένα μέτρα ασφαλείας από αυτά που υπήρχαν προ 25ετίας.

       Σε άλλα εργοστάσια που χτυπήθηκαν από τον σεισμό οι διαδικασίες ψύξης συνεχίζονται με ασφάλεια, τουλάχιστον σύμφωνα με κυβερνητικές ανακοινώσεις. Όλα αυτά, στη χώρα που θεωρείται ως η πλέον έτοιμη παγκοσμίως να αντιμετωπίσει το ενδεχόμενο σεισμών, τσουνάμι και προβλημάτων σε πυρηνικά εργοστάσια μετά από σεισμούς. Ήδη αρκετοί αναρωτιούνται τί αντίστοιχα προβλήματα θα προκαλούσε ένα τέτοιο ακραίο φυσικό φαινόμενο σε χώρες που δε θεωρούνται τόσο έτοιμες, όπως π.χ. η Γερμανία, οι ΗΠΑ κ.ά.

       Στη Γερμανία μάλιστα, τη χώρα με το πλέον εκτεταμένο πυρηνικό πρόγραμμα στην Ευρώπη, ο υπουργός Περιβάλλοντος προσπάθησε να «καθησυχάσει» την κοινή γνώμη με το επιχείρημα ότι η Ιαπωνία είναι μακριά.

       Οι εξελίξεις στην Ιαπωνία έρχονται τη χειρότερη στιγμή για το πανίσχυρο λόμπι των πολυεθνικών εταιριών-κατασκευαστών, που μετά από προσπάθειες χρόνων, είχαν καταφέρει να επιβάλλουν την πυρηνική ενέργεια ως την ενδεδειγμένη λύση στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Εκτός της Γερμανίας, η πυρηνική ενέργεια έμπαινε δυναμικά τόσο στις Ηνωμένες Πολιτείες, όσο και σε ευρωπαϊκά κράτη με μεγάλη αντιπυρηνική παράδοση, όπως η Βρετανία και η Σουηδία.
     Με πρωτοπόρους τη Γαλλία και εσχάτως τη Γερμανία, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ανοίξει διάπλατα το δρόμο για τη μετατροπή της Ευρώπης σε μία ατελείωτη αλυσίδα πυρηνικών εγκαταστάσεων. Τα αστρονομικά κέρδη από την κατασκευή νέων ή τη συντήρηση υπαρχόντων αντιδραστήρων[1] αίρουν κάθε ανησυχία περί ασφάλειας σε περίπτωση ατυχήματος και του αναπάντητου ζητήματος της απόθεσης των πυρηνικών αποβλήτων.

       Στην Ελλάδα οι θιασώτες της πυρηνικής ενέργειας, συνήθως, αγνοούν παντελώς το πρόβλημα εγκατάστασης πυρηνικών εγκαταστάσεων σε σεισμογενείς περιοχές όπως η χώρα μας. Όταν –σπανίως μέχρι σήμερα- το λαμβάνουν υπόψη, αποδίδουν τελείως αόριστα στην «εξέλιξη της τεχνολογίας» την επίλυση του προβλήματος. Η τεχνολογία για την αντιμετώπιση τέτοιων ακραίων καταστάσεων είναι προς το παρόν πανάκριβη και όπως φαίνεται και στο παράδειγμα του ιαπωνικού σεισμού, μη επαρκής.

       Επιπλέον, ερωτηματικά προκαλεί ποια θα είναι η αντιμετώπιση μιας παρόμοιας κρίσης και η αντίδραση σε κράτη όπως η Ελλάδα και η Τουρκία (η οποία προχωρά το φιλόδοξο πυρηνικό της πρόγραμμα πάνω σε σεισμογενείς περιοχές με τη συνεργασία μάλιστα της Ιαπωνίας), τα οποία δεν μπορούν ούτε κατά διάνοια να συγκριθούν στον τομέα της πυρηνικής τεχνολογίας σε θέματα έρευνας, τεχνογνωσίας, και ασφάλειας με την Ιαπωνία.