Ο Σωκράτης έκανε την ειρωνεία όπλο της σκέψης, όπλο της αναζήτησης της φιλοσοφικής έρευνας. Ίσως στην αμφισβήτηση να έμοιαζε με τους σοφιστές. Κι αυτοί αρνούνταν να δεχτούν ως δεδομένες τις παραδεδεγμένες αλήθειες.
Τους τρεις τελευταίους αιώνες, η δυτική επιστημονική διανόηση είχε ως βασικό χαρακτηριστικό της την ανάλυση. Ωστόσο υπάρχουν ζητήματα, τα οποία κυρίως αφορούν σε κοσμολογικής ή οντολογικής τάξης διερευνήσεις, εξεταζόμενα, σήμερα πλέον, με κατάλληλη διάταξη όλων των μερών που τα απαρτίζουν.
Πώς ξεκίνησε το σύμπαν;
Είναι ξεκάθαρο ότι από την παρατήρηση της κατάστασης διαστολής του σύγχρονου σύμπαντος, αυτό εξερράγη μετά από μια αρχική απίστευτα συμπαγή καυτή κατάσταση περίπου 13 δισ. χρόνια πριν. Φυσικά, δε μπορούμε να έχουμε καμία γνώση από τη στιγμή αυτή και πριν.
(Μέρος του κειμένου «Μεγάλες Ιδέες: Όμοιες λέξεις, αντίθετα οράματα»)
Αν η κατάσταση του κόσμου δεν ήταν σήμερα τόσο οριακή, όχι μόνον για τον πολιτισμό αλλά και για τη φυσική επιβίωση του ανθρώπου και του πλανήτη ολόκληρου, το ζήτημα της ουτοπίας και ο τρόπος που τη χρησιμοποιεί η ανθρωπότητα θα έπρεπε να προκαλεί θυμηδία με την ανοησία και τις παιδαριώδεις υπεκφυγές μπροστά στο αληθινό νόημά της.
(Μέρος του κειμένου «Μεγάλες Ιδέες: Όμοιες λέξεις, αντίθετα οράματα»)
Αυτή η φράση απεικονίζει μια βαθιά πεποίθηση των ανθρώπων, ότι οι ίδιοι δεν έχουν ευθύνη για όσα δεινά συμβαίνουν στο κοινωνικό γίγνεσθαι, αλλά ότι υπάρχει πάντοτε ένα αίτιο εξωγενές, έστω και αν αυτό δεν είναι φυσικό φαινόμενο αλλά κοινωνικό. Αυτή η τάση οφείλεται σε διάφορους λόγους, όπως στο ότι ο άνθρωπος:
(Μέρος του κειμένου «Μεγάλες Ιδέες: Όμοιες λέξεις, αντίθετα οράματα»)
Οι λέξεις «νέο» και «τάξη» έχουν τόσο διαφθαρεί από την κακή και παραπλανητική χρήση τους, που είναι σχεδόν αδύνατον να διαπεράσει κανείς το αρνητικό νόημα που τους έχει αποδοθεί στη σημερινή εποχή.
Ως άκυρα επιχειρήματα ονομάζεται μια μεγάλη σειρά από εσφαλμένα ή ατελή σκεπτικά που διαπιστώνονται στην ανθρώπινη επικοινωνία και στη διατύπωση κρίσεων. Το πρώτο έργο στο οποίο εντοπίζονται και περιγράφονται τέτοιοι συλλογισμοί είναι οι Σοφιστικοὶ ἔλεγχοι του Αριστοτέλη, όπου παρατίθενται μία σειρά από τεχνικές, λεκτικά και λογικά τεχνάσματα, που χρησιμοποιούσαν οι σοφιστές ως γυμνάσματα για να οδηγούν τον συνομιλητή τους σε παράδοξο συμπέρασμα και πλάνη.
Με […] πιο γενικό τρόπο, ο ενεργητικός χαρακτήρας της αγάπης μπορεί να καθοριστεί αν πούμε ότι αγάπη πρωταρχικά σημαίνει δόσιμο και όχι απολαβή.
Τι σημαίνει όμως δόσιμο; Όσο κι αν φαίνεται απλή η απάντηση σ’ αυτό το ερώτημα, ωστόσο είναι γεμάτη από αμφισβητήσεις και περιπλοκές. Η πιο διαδομένη παρεξήγηση είναι εκείνη σύμφωνα με την οποία υποτίθεται ότι δόσιμο σημαίνει χάσιμο, παραχώρηση, να στερείσαι κάτι, να θυσιάζεις κάτι […]
Ο κόσμος, το σύμπαν, δεν είναι φτιαγμένα με τη λογική μας.
Χρειάζεται καλή διάθεση και λίγη προσπάθεια για να γίνει αντιληπτό. Ο νους μας δουλεύει με τον δικό του τρόπο, με την δική του ‘’φορά’’ θα διόρθωνα, κάτι για το οποίο ουδείς πλην ημών –των ανθρώπων- νοιάζεται, καθώς απλά συμβαίνει. Ο αλγόριθμος που χρησιμοποιεί -ο άνθρωπος- είναι κουρδισμένος να εργάζεται με ένα συγκεκριμένο τρόπο, εκείνοι που καταφέρνουν να δουν πέρα από αυτόν, κάνουν το ένα βήμα, εκείνο το παραπανήσιο.
«Στο καφενείο τούτο δω εσέ καλωσορίζω Τρατάρω σε μια και δυο χωρίς να σε γνωρίζω» Κρητική μαντινάδα.
Ο άνθρωπος είναι λύκος για τον άνθρωπο (homo homini lupus) έλεγαν οι Ρωμαίοι. Η ανθρώπινη φύση, για τον Θουκυδίδη, ακόμα και κάτω από τη δύναμη των νόμων, τείνει προς την αδικία, για τον Χομπς είναι ικανή μόνο για κακία, ενώ για τον Ανταμ Σμιθ,
Ζωή και Θάνατος: Με έχουν ρωτήσει αρκετές φορές τι πιστεύω για το θάνατο, γι’ αυτό το τελείωμα της ανθρώπινης ύπαρξης. Ο θάνατος είναι απλά γνωστός ως το τέλος. Είναι η τελεία που τοποθετείται στο τέλος της πρότασης και δεν ακολουθείται παρά μόνο από αναμνήσεις ή τα αποτελέσματα των πράξεών μας. Πάντως, όσο αφορά το άτομο που πεθαίνει, η άμμος της κλεψύδρας έχει τελειώσει. Ήρθε ο καιρός να αναπαυτεί η πέτρα που κυλούσε.
Ο νους κατά τη διαδικασία της νοητικοποίησης θεμελιώθηκε πάνω σε ψυχολογικές εξελίξεις, ενελίξεις και ανελίξεις της ατομικοποίησης του ανθρώπου, και στο πλαίσιο αυτό λειτούργησε από τη μία ως όργανο εποπτείας και συνεπώς αποσύνδεσης, και από την άλλη σαν όργανο επινόησης (δηλαδή της επινόησης μιας αλλαγής), σαν αντιπαλότητα με το τοπίο της πραγματικότητας.
Οι ανθρώπινες ανάγκες καλύπτουν ένα μεγάλο εύρος που περιλαμβάνει το στάδιο των πρωταρχικών αναγκών επιβίωσης και μπορούν να καταλήγουν στις πιο βαθιές ανάγκες που αφορούν στην αναζήτηση της εσωτερικής του φύσης αλλά και ευρύτερα των κοσμικών του ερωτημάτων με φυσική, θεολογική ή ευρύτερη φιλοσοφική προσέγγιση.
Η υπέρβαση του φόβου είναι ίσως το θέμα που απασχολεί τους περισσότερους ανθρώπους παγκοσμίως. Και αυτό γιατί οι μορφές που μπορεί να πάρει ο φόβος είναι πάρα πολλές, τόσο σε νοητικό, συναισθηματικό, συμπεριφορικό και ψυχοσωματικό επίπεδο, ενώ οι προεκτάσεις του ξεκινάνε από την προσωπική ζωή ενός ατόμου και φτάνουν να διαμορφώνουν ολόκληρα κοινωνικά συστήματα
ΚΑΝΤ (1724–1804) — Αναζητώντας τη βεβαιότητα της ύπαρξης
§1 — Με τον τρόπο που έζησε τη ζωή του και με την απαράμιλλη αφοσίωσή του στη μελέτη ο Καντ κατόρθωσε να δημιουργήσει ένα έργο, που επηρέασε καθοριστικά τη μετέπειτα φιλοσοφική σκέψη. Η επανάσταση που επέφερε στη φιλοσοφία της γνώσης του επέτρεψε να θέσει στο επίκεντρο του στοχασμού το γνωρίζον υποκείμενο έναντι του γνωστικού αντικειμένου. Αναλόγως επιχείρησε να κατανοήσει τον άνθρωπο και την ύπαρξή του, σε πρακτικό επίπεδο, στη βάση μιας ηθικότητας που έχει πάρει οριστικό διαζύγιο από την επιδίωξη εγωιστικών συμφερόντων.
Οι μαθηματικοί βιώνουν την ομορφιά των εξισώσεων όπως οι κοινοί θνητοί βιώνουν την ομορφιά των έργων τέχνης. Ο διακεκριμένος νευροβιολόγος Σεμίρ Ζέκι εξηγεί τι μας λέει αυτό για τον ανθρώπινο εγκέφαλο.
Θα λέγατε ποτέ ότι μια εξίσωση είναι όμορφη; Αν δεν έχετε καλή σχέση με τα μαθηματικά, μάλλον θα απαντήσετε αρνητικά.
Γιατί η χαρά, η λύπη, η αηδία, η λαγνεία ή η πλήξη που «βλέπουμε» στα πρόσωπα των άλλων είναι τόσο μεταδοτικές, ώστε να επηρεάζουν βαθύτατα τη διάθεσή μας; Γιατί το χασμουρητό, το γέλιο ή το κλάμα είναι τόσο κολλητικά;
Φόβος και Κυριαρχικότητα
Το τι ορίζει στο κοινωνικό πεδίο αυτό που έχει νόημα για τον άνθρωπο είναι πολύ απλό: η ανασφάλεια και ο φόβος. Γι’ αυτό και η κυρίαρχη αξία είναι η ισχύς. Δηλαδή η κυριαρχία. Τα κυριαρχικά πρότυπα είναι κυρίαρχα ακριβώς γιατί είναι κυριαρχικά. Η συνηθισμένη αντίδραση στο φόβο είναι η περιχαράκωση του εαυτού. Με την ισχύ το φοβισμένο εγώ εξασφαλίζει (ασυνείδητα) έναν ζωτικό χώρο πρόβλεψης και μη αιφνιδιασμού από το κακό που προβλέπεται ότι θα έρθει. Από το αναπάντεχο.
Κάθε πληροφορία χαρακτηρίζεται από ένα περιεχόμενο. Το περιεχόμενο αυτό έχει ένα νόημα μέσα από την ένταξή του σ’ ένα χώρο που αφορά. Αυτή η τοπικότητα του νοήματος ταξινομεί και διασφαλίζει την τάξη ώστε (μέσα από νοητικό προσανατολισμό) να μπορεί να αποφευχθεί το χάος όπου όλα θα σχετίζονται άμεσα με όλα, προκαλώντας έναν αφόρητο θόρυβο σε μια άνοη τυχαιότητα.
Όλο αυτό το συσσωρευμένο και κωδικοποιημένο υλικό ως γενετική πληροφορία αλλά και ως φορέας έκφρασης της συνείδησης, εκφράζει μια βιολογική προκατάληψη. Η προκατάληψη αυτή προκαλεί ισχυρογνωμοσύνη στην αντίληψη, τέτοια που αλλοιώνει την πραγματικότητα προσαρμόζοντάς την στα δεδομένα της.
Δεν έχετε ακόμη λογαριασμό;
Δημιουργία λογαριασμού
