Οι πολλές μορφές του κράτους

     Το θέμα του κράτους έχει απασχολήσει την νομική και πολιτική επιστήμη για πολλές δεκαετίες τώρα. Πολλοί λατρέψανε το κράτος λόγω της δύναμής του να ασκεί εξουσία και να επιβάλλει την τάξη ή την ομοιομορφία – είτε πρόκειται για το κράτος του Μουσολίνι είτε για το ναζιστικό κράτος ή για οποιοδήποτε είδος κράτους. Από το άλλο μέρος, υπάρχει και το όραμα για έναν κόσμο χωρίς κράτος, όπου κανενός είδους εξουσία δεν θα επιβάλλεται στο άτομο και στην κοινωνία. Ή ακόμη για την ύπαρξη ενός και μόνον κράτους, του παγκόσμιου κράτους.

    Το κράτος έχει οριστεί με διάφορους τρόπους, ανάλογα με τις προθέσεις και τον τρόπο αντίληψης αυτών που το όριζαν. Άλλοτε δινόταν έμφαση στο στοιχείο της οργάνωσης, που είναι αναπόφευκτο χαρακτηριστικό του κράτους, και άλλοτε στο στοιχείο του λαού που είναι το σύνολο των ατόμων που ζουν στην επικράτεια του κράτους και υπόκεινται στην οργανωμένη εξουσία του. Δηλαδή, έχουμε στην μία άκρη κάτι σχεδόν απόλυτα μηχανιστικό, την κρατική οργάνωση, που είναι «απρόσωπη» και αδυσώπητη, γιατί διαθέτει την απόλυτη ισχύ, και στην άλλη άκρη έναν λαό που καθορίζει τους σκοπούς του και οργανώνει τη συλλογική του ζωή μέσω ενός κράτους. Ανάμεσα στα δύο αυτά άκρα υπάρχει πολύ μεγάλη απόσταση, ένα χάος διαφοροποιήσεων ανάλογα με τις αντικειμενικές συνθήκες και τις συλλογικές ιδιοσυγκρασίες. 

     Το βασικό στοιχείο του κράτους είναι η οργάνωση και ο λαός, και αυτά τα δύο έχουν μία κυμαινόμενη σχέση μεταξύ τους. Όσο ο λαός ελέγχει και είναι κυρίαρχος της οργάνωσης, τόσο θα είναι εξανθρωπισμένο το κράτος και θα υπηρετεί αναλόγως το κοινό καλό. Όσο ο λαός είναι αδύναμος και υφίσταται παθητικά και αδιάκριτα την κρατική εξουσία, τόσο μακριά από το κοινό καλό θα είναι το κράτος και θα αποτελεί απλώς έκφραση συμφερόντων ατόμων, ομάδων και διαφόρων εξουσιαστικών ελίτ. Επομένως, το κράτος είναι αυτό που οι λαοί επιτρέπουν να γίνει. Ακόμη και το ίδιο κράτος μπορεί να αλλάξει τη φύση του με τον χρόνο, δηλαδή, ένα κράτος δεν είναι σταθερό στον χρόνο ασχέτως του τι λένε το σύνταγμα και οι νόμοι του. Αυτοί μπορεί να παρακάμπτονται από την εξουσία και την διαφθορά. Μπορεί από κάποιου βαθμού δημοκρατία να αρχίσει να εκφράζει με αυξανόμενη ένταση έναν αυταρχισμό. Γι’ αυτό απαιτείται τα άτομα και η κοινωνία να έχουν παρουσία στον πολιτικό στίβο, δηλαδή να ενδιαφέρονται για τα κοινά, ώστε να μπορέσει να πραγματοποιηθεί ο δημοκρατικός έλεγχος. Ο δημοκρατικός έλεγχος, δηλαδή ο έλεγχος της εξουσίας, δεν είναι άλλο παρά μία έκφραση της λαϊκής κυριαρχίας. Βέβαια, το τι είναι η λαϊκή κυριαρχία θα πρέπει να γίνει θέμα ευρείας συζήτησης αλλά και επαναλαμβανόμενης ανανέωσης των αντιλήψεών μας γι’ αυτήν, ανάλογα με τις διαφαινόμενες ανάγκες και δυνατότητες των ανθρώπων.

    Τώρα θα πρέπει να αναρωτηθούμε τι μπορεί να σημαίνει η απουσία κράτους. Υποθέτω ότι σημαίνει ότι οι ιδιώτες έχουν τα πάντα στα χέρια τους. Όμως ποιοι ιδιώτες; Μιλάμε για όλους, οπότε θα έχουμε πετύχει την ιδανική κοινωνία, στην οποία θα λειτουργεί ισονομία, ισοπολιτεία, δικαιοσύνη και θα έχουν εκπληρωθεί όλα τα ανθρώπινα οράματα; Αν ήταν τόσο εύκολο, θα είχε ήδη γίνει. Αλλά ακόμη και ο Μπακούνιν, που φανταζόταν μία τέτοια κοινωνία χωρίς εξουσία, ήθελε να δημιουργηθεί μία ομάδα ελέγχου, για να ελέγχει αν πραγματικά εφαρμόζονται οι αρχές της ελευθερίας. Δηλαδή, πάλι θα έπρεπε να φτιαχτεί μία ελίτ εξουσιαστική για να ασκεί έλεγχο, πράγμα που αποτελεί εγγύηση για σταδιακή επιβολή κάποιας μορφής εξουσίας. Ή μήπως μιλάμε για την ανάληψη του κενού που θα αφήσει το κράτος από μερικούς, λίγους και μόνον, ιδιώτες που θα είναι πολύ ισχυροί ώστε να επιβάλουν την άποψή τους στην κοινωνία, οπότε θα έχουμε δικτατορία, φεουδαρχία, απολυταρχισμό ή οποιαδήποτε επιβολή; Θα πρέπει να καταλάβουμε ότι για να ασκηθεί εξουσία κάθε τύπου και βαθμού, θα χρειαστεί οπωσδήποτε μία οργάνωση δυνάμεως, αντίστοιχης με αυτήν ενός κράτους. Δηλαδή, δεν μπορούμε να αποφύγουμε την δημιουργία μίας οργανωμένης δύναμης σε οποιαδήποτε περίπτωση. Συμπληρωματικά να προσθέσω ότι σε μια τέτοια περίπτωση η επιβολή θα γίνεται με χειρότερους όρους, γιατί ο ισχυρός ιδιώτης δεν θα περιορίζεται από γενικές αρχές αλλά μόνον από το συμφέρον του. Ενώ στο κράτος δικαίου όπως το ξέραμε στον 20ό αιώνα υπήρχαν τουλάχιστον ορισμένες αρχές και σκοποί που υπηρετούσαν το κοινό καλό και, προτού αυτές αποσαθρωθούν σταδιακά, μπορούσε κάποιος να τις επικαλεστεί, ενώ στην αντίθετη περίπτωση δεν θα έχει πια καμμία ευχέρεια να το κάνει.

    Αυτό συμβαίνει, γιατί η κοινωνία και οι κοινωνικές σχέσεις εκφράζονται αναπόφευκτα με κάποια οργάνωση, δηλαδή θεσμούς, μέσα εφαρμογής, δύναμη επιβολής του νόμου και ό,τι είναι σχετικό με την υποτιθέμενη κοινωνική βούληση. Η οργάνωση αυτής της δύναμης είναι σε κάποιον αναγκαίο βαθμό αναπότρεπτη, αλλά πρέπει να ελεγχθεί ο τρόπος διαχείρισης και λειτουργίας της. Πέραν ορισμένων ορίων που επιβάλλει η ανάγκη, σίγουρα θα είναι εκτός του πλαισίου της δικαιοσύνης και της ελευθερίας.

    Το τελικό συμπέρασμα είναι ότι πρέπει εμείς οι ίδιοι να αποφασίσουμε τι είδους κράτος θέλουμε και να προσπαθήσουμε να συλλάβουμε τις αρχές που θα πρέπει να υπερασπίζει αυτό το κράτος. Μετά από αυτό θα πρέπει, βέβαια, να προστατέψουμε αυτές τις αρχές και όχι να βυθιστούμε στην αποχαύνωση του ατομισμού και της αδράνειας.

    Υπάρχει, βέβαια, και το παγκόσμιο κράτος που θέλουν σήμερα ορισμένοι ή ένα μεγάλο περιφερειακό κράτος που θα εξαλείψει τις εθνικές διαφορές και συνήθειες, καθώς και τα εθνικά κράτη, αλλά αυτό πρέπει να είναι θέμα ενός άλλου άρθρου.

25/4/24

Ιωάννα Μουτσοπούλου

Μέλος της ΜΚΟ ΣΟΛΩΝ

1^ο μέρος του άρθρου: Στοχαζόμενοι για την έννοια της προόδου και της οπισθοδρόμησης

Εισαγωγικά

Στο κανάλι του Σόλωνα στο YouTube συζητήσαμε με την Ιωάννα Μουτσοπούλου πριν λίγες ημέρες σχετικά με «Το νόημα της προόδου» (1). Το θέμα είναι αχανές και δεν μπορεί να εξαντληθεί μέσα στα 30-40 περίπου λεπτά που διαρκεί μια εκπομπή. Ταυτόχρονα δημιουργούνται κάποτε  παρεξηγήσεις ή απορίες σχετικά με το περιεχόμενο μιας προφορικής παρουσίασης απόψεων. Για τον λόγο αυτό νομίζω πως είναι χρήσιμο να επανέλθω διευκρινίζοντας ορισμένα σημεία και επεκτείνοντας κάποια άλλα.

Η πρώτη παρατήρηση έχει να κάνει με το γεγονός ότι συχνά συζητάμε με άλλους ή πραγματευόμαστε και προσεγγίζουμε μόνοι μας ζητήματα χωρίς να έχουμε αποσαφηνίσει ποιες διαστάσεις και ποιο περιεχόμενο δίνουμε στο υπό εξέταση ζήτημα. Συχνά έχουμε μια σχεδόν ενστικτώδη γενική «αίσθηση» για τα πράγματα, προϊόν μιας επικρατούσας τάσης του καιρού μας, του έθνους μας, της οικογένειάς μας ή των δασκάλων μας, την οποία υιοθετούμε άκριτα. Στην συνέχεια βέβαια με αυτόν τον τρόπο είναι αδύνατο να σταθούμε με διαύγεια, θα μπορούσα να πω, και με ελευθερία, απέναντι σε οτιδήποτε. Γιατί όταν δεν έχουμε διαυγείς απόψεις, που έχουμε κρίνει και αποδεχτεί οι ίδιοι μετά από εσωτερική βάσανο, στερούμαστε ενός στέρεου εδάφους κριτηρίων και κρίσης για να ζυγίσουμε οτιδήποτε.

Με τα όσα είπα πιο πάνω δεν εννοώ ούτε κάτι υπεράνθρωπο ούτε πως χρειαζόμαστε διδακτορικό στην φιλοσοφία για να πάρουμε θέση επάνω σε οποιοδήποτε ζήτημα. Εννοώ πως αρκεί να σκεφτούμε για λογαριασμό μας ανεξάρτητα από όσα ακούσαμε κάποτε ή μας είπαν ή αόριστα «μας φαίνεται» πως είναι έτσι.

Θεωρώ πως η έννοια της προόδου είναι ένα τέτοιο παράδειγμα.

Θα αναρωτηθεί κανείς: μα είναι δυνατόν να έχουμε απόψεις επί παντός επιστητού; Η απάντηση είναι πως υποχρεωτικά «έχουμε άποψη» επί παντός επιστητού και ειδικά για όλα τα καίρια ζητήματα που μας αφορούν όλους. Απλώς οι απόψεις αυτές είναι «δανεικές». Με την λέξη αυτή εννοώ κάθε τι που αποδεχόμαστε, συνειδητά ή ασυνείδητα, χωρίς να προηγηθεί προσωπική κρίση. Στο σημεία αυτό αναφερόταν ο εκ των θεμελιωτών του σύγχρονου δυτικού πολιτισμού Ρενέ Ντεκάρτ (Καρτέσιος) στο διάσημο έργο του «Λόγος περί της μεθόδου» και ειδικότερα στην πρώτη Αρχή του:

«To πρώτο ήταν να μην παραδέχομαι ποτέ τίποτα για αληθινό, αν δεν το ξέρω ολοφάνερα αληθινό δηλαδή ν’ αποφεύγω προσεκτικά τη βιασύνη και την προκατάληψη, και να μην περιλαμβάνω στις κρίσεις μου τίποτα παραπάνω απ’ ό,τι θα παρουσιάζεται στον νου μου τόσο καθαρά και τόσο ευδιάκριτα ώστε να μη μου δίνεται καμιά ευκαιρία να αμφιβάλλω γι’ αυτό». (2)

Ορισμένα ερωτήματα

Θα αρχίσω το πρώτο μέρος του άρθρου μου με μια σειρά ερωτημάτων που νομίζω θα δείξουν ότι το ερώτημα «τι είναι πρόοδος» (και αναπόφευκτα και το συναφές ερώτημα: τι συνιστά «οπισθοδρόμηση»;) δεν έχει καθόλου εύκολη ή άμεση απάντηση.

1. Είναι ότι κάνουμε ή συμβαίνει σε μια «επόμενη ημέρα» του χρόνου, πρόοδος; Και βέβαια κάθε τι το χθεσινό οπισθοδρομικό; Δηλαδή περιέχει πάντα το μέλλον ή το αύριο πρόοδο; Μπορεί αυτό που έρχεται σε μια «επόμενη ημέρα» να συνιστά στασιμότητα ή και οπισθοδρόμηση;
2. Υπάρχει κάποιου είδους αυτοματισμός ή νομοτέλεια, στον άνθρωπο και στις κοινωνίες του, που παράγει πρόοδο; Είναι με άλλα λόγια η πρόοδος υποχρεωτική και μονόδρομος;
3. Ποιος είναι ο σκοπός της προόδου, αν βέβαια υπάρχει κάποιος σκοπός; Υπάρχει ο κίνδυνος να τίθεται η πρόοδος σαν αυτοσκοπός ή, ακόμα και εάν τίθεται ως αυτοσκοπός, αυτό δεν συνιστά κίνδυνο;
4. Ποια είναι τα κριτήριά μας προκειμένου να κρίνουμε εάν κάτι συνιστά πρόοδο; Ή δεν έχουμε καθόλου κριτήρια, εκτός του πολύ ανασφαλούς κριτηρίου που προανέφερα δηλαδή του μέλλοντος, του επόμενου, αυτού που ακολουθεί; Ή, άλλο σοβαρό ζήτημα αυτό, τα κριτήρια τα διαθέτουν κάποιοι άλλοι σοφότεροι, ειδικότεροι, αξιότεροι, εξυπνότεροι, ή δεν ξέρω τι άλλο, οι οποίοι μας βγάζουν και από τον κόπο; Και αν υπάρχουν κάποιοι τέτοιοι άνθρωποι, πώς αναδείχτηκαν ή πώς τοποθετήθηκαν σε μια τέτοια θέση; Ή πώς μπορούν να εκπέσουν από αυτή την θέση;
5. Η έννοια και η αποδοχή της έννοιας της προόδου καθιστά ή όχι αναγκαία μια διαδικασία κρίσης από μέρους μας, στάθμισης διαφόρων παραγόντων, λογικής συνεπαγωγής, ώστε να αποφανθούμε: ναι, το τάδε σύστημα, σχολή ή ρεύμα σκέψης, πολιτισμικό χαρακτηριστικό, τεχνολογία κλπ συνιστά πρόοδο, στασιμότητα ή οπισθοδρόμηση;
6. Επίσης, αν διαθέτουμε τα κριτήρια και προχωρήσουμε στην αναγκαία και λογική κρίση αυτό αρκεί; Με άλλα λόγια, από τον εαυτό μας, την ιστορία, τον θεό ή δεν ξέρω ποιον άλλο παράγοντα, μας ζητιέται απλά να κρίνουμε τι συνιστά και τι δεν συνιστά πρόοδο, σε ποιο στάδιο βρίσκεται η χώρα μας, η ανθρωπότητα, το άτομό μας, ή μας ζητιέται να συμμετάσχουμε αποφασιστικά στην πρόοδο από την μια ή να απαγορεύσουμε επίσης αποφασιστικά ό,τι κρίνουμε ότι συνιστά οπισθοδρόμηση; Δηλαδή να είμαστε παθητικοί παρατηρητές ή ενεργοί δρώντες που αξιώνουν να ληφθούν οι απόψεις τους σοβαρά υπ όψη; Άλλωστε ο πλανήτης ανήκει σε όλους μας – ή μήπως όχι; Μήπως λ.χ. ο πλανήτης ανήκει σε μεγαλύτερο ποσοστό (ή μήπως και κατ’ αποκλειστικότητα;) στους ικανότερους, εξυπνότερους, δυναμικότερους σε σχέση με τους λιγότερο προικισμένους;
7. Τι θα κάνουμε με τις ποικίλες απόψεις περί προόδου που συναντάμε μέσα στην ανθρωπότητα; Ποια είναι εν προκειμένω η έννοια ή η χρησιμότητα του διαλόγου; Πότε είναι λογικό και θεμιτό να πειθαρχήσουμε σε μια κρίση που δεν μας εκφράζει, που διαφωνούμε ρητά, αλλά την επιλέγουν οι περισσότεροι (υπό την προϋπόθεση ότι την επιλέγουν όντως – και όχι απλά άγονται και φέρονται – κάτι ιδιαίτερα κρίσιμο).
8. Αν υποθέσουμε ότι όντως χρειαζόμαστε κριτήρια και αποκτήσουμε τέτοια κριτήρια, θα έχουμε άραγε όλοι τα ίδια κριτήρια (λ.χ. οι ΗΠΑ και η Τανζανία, ένας πλούσιος και ένας πάμπτωχος, ένας στωικός και ένας καλοζωιστής); Δηλαδή φανταζόμαστε ότι όλοι οι λαοί, όλα τα έθνη, όλοι οι επί μέρους άνθρωποι, ομάδες κλπ χρειάζονται άραγε τα ίδια πράγματα για να θεωρήσουμε ότι «προοδεύουν», ή φανταζόμαστε ότι ένας λαός μπορεί να έχει και να παραέχει έναν παράγοντα προόδου, και άρα ως προς αυτόν πρέπει να κάνει «κράτει» ενώ ένας άλλος υπολείπεται και πρέπει να κάνει «πρόσω ολοταχώς»;
9. Και τελευταίο, αλλά όχι λιγότερο σημαντικό, υπάρχουν κίνδυνοι στην πρόοδο αυτή καθεαυτήν; Και αν ναι ποιοι μπορεί να είναι αυτοί; Πως κάνουμε διάγνωσή τους; Ποια πρέπει να είναι η στάση μας ως προς αυτούς; Για να μην είναι εντελώς υποθετικό το ερώτημα θα χρησιμοποιήσω αργότερα την τεχνολογική πρόοδο, που αποτελεί και το σήμα κατατεθέν της εποχής μας, και θα προσπαθήσω να εξετάσω ποιοι μπορεί να είναι αυτοί οι κίνδυνοι και ποια μπορεί να είναι η θέση μας απέναντί τους.

Αναφορές

1. https://www.youtube.com/watch?v=zlBPwZDG6Rc
2. Ντεκάρτ Ρενέ, Λόγος περί της μεθόδου, μετ. Χρ. Χρηστίδη, εκδ. Παπαζήση, Αθήνα 1976, σελ. 19.

1-4-2024

Γιάννης Παρασκευουλάκος

Μέλος του «Σόλωνα»

   Η μοναξιά στη δυτική κοινωνία είναι ένα φαινόμενο που αυξάνεται με ραγδαίους ρυθμούς. Αξίζει τον κόπο να συλλογιστούμε για τα αίτια και τις επιπτώσεις της. Τα αίτιά της είναι εσωτερικά και εξωτερικά.

    Τα σημερινά πρότυπα είναι ατομιστικά και, μάλιστα, τόσο πολύ ώστε οι περισσότεροι άνθρωποι ζουν στα αστικά κέντρα με τον μεγάλο πληθυσμό, αλλά απομονωμένοι και άγνωστοι μεταξύ αγνώστων. Φυσικά, υπάρχουν διαφορετικοί βαθμοί έντασης της μοναξιάς ανά χώρα. Ένα κορυφαίο παράδειγμα είναι η Σουηδία, όπου σχεδόν το 60% των νοικοκυριών είναι μονοπρόσωπα, δηλαδή ενός ατόμου, γιατί οι νέοι από τα 18 τους περίπου φεύγουν από την οικογένεια και ζουν μόνοι τους (https://www.newsbeast.gr/weekend/arthro/6055009/to-soyidiko-montelo-tis-zois-ton-neon-kai-i-skoteini-pleyra-toy Το σουηδικό μοντέλο της ζωής των νέων και η σκοτεινή πλευρά του). Και, ενώ προηγουμένως η μοναξιά ήταν πρόβλημα κυρίως των μεγάλων ηλικιών, τώρα πλήττει και τους νέους.

    Η ίδια η οικονομία, που αποτελεί και αυτή πρότυπο συναφές, απαιτεί τόση προσοχή και χρόνο από τα άτομο και είναι τόσο ανταγωνιστική και κυρίαρχη κοινωνικά που έχει προκαλέσει διάσπαση της κοινωνικής συνοχής (και όχι μόνον της οικογένειας), ακόμη και από τους καιρούς της σχετικής ευμάρειας. Η αποχαύνωση της ευμάρειας, η έλλειψη σκοπού, η τυχαιότητα των επιθυμιών ήταν οι πρώτες ενδείξεις αυτής της διάσπασης – αλλά και η εγγύηση ότι αυτή ήταν αναπόφευκτη.

    Ακόμη και η παρερμηνεία της ελευθερίας  ως ασυδοσίας, ως απαλλαγής από ευθύνες και βάρη, οδήγησε σε αυτή την αποξένωση, γιατί ο άνθρωπος νόμισε πως είναι ασφαλής και πως η σχετική ευμάρεια ήταν πια εξασφαλισμένη και ότι οι δημοκρατικοί θεσμοί θα άντεχαν κάθε κτύπημα και θα ήταν άτρωτοι από την μαζική αδιαφορία. Μα δεν ήταν έτσι. Οι θεσμοί δεν άντεξαν και στο τέλος τέθηκαν στην υπηρεσία της δυνάμεως. Αυτό σημαίνει αύξηση της αυθαιρεσίας και του φόβου του θανάτου λόγω της ανασφάλειας. Όμως κάθε διάσπαση κοινωνική προκαλεί μοναξιά, είτε βρίσκεται κανείς μέσα σε πλήθος ανθρώπων είτε είναι μόνος του.

    Στην πραγματικότητα, η αρχική πηγή της μοναξιάς είναι η αποκοπή από το Νόημα, το ίδιο το νόημα της ζωής και της Ύπαρξης. Το Νόημα αυτό δεν δημιουργείται, δεν “κατασκευάζεται” από τον άνθρωπο, δηλαδή ο άνθρωπος δεν είναι δημιουργός σε αυτό το επίπεδο. Η ασφάλεια του ανθρώπου βρίσκεται πάντοτε σε αυτό που τον υπερβαίνει και τον συνδέει με την Ολότητα και, φυσικά, την συλλογικότητα. Η αποκοπή από το Νόημα σημαίνει αποκοπή από την Ύπαρξη καθεαυτήν (όχι την εγκόσμια), πράγμα που οδηγεί σε μοναξιά σε όλες τις εκφράσεις της.

    Η πιο κρυφή μοναξιά είναι εκείνη που έχει εσωτερικά χαρακτηριστικά και δεν έχει σχέση με την σωματική παρουσία ή απουσία ανθρώπων. Τέτοια μοναξιά βιώνουν πολλοί άνθρωποι. Η έλλειψη σωματικής παρουσίας σχετίζεται κυρίως με την σωματική ασφάλεια και την φυσική επιβίωση. Όμως ειδικά η άλλη μορφή μοναξιάς αφορά την επιβίωση του ανθρώπου ως ψυχολογικού όντος. Βέβαια, καλό είναι η σωματική παρουσία να συμπίπτει με την  ψυχολογική.

   Γι’ αυτό υπήρξαν ασκητές με απόλυτη μοναχικότητα που όμως δεν βίωναν μοναξιά, γιατί ήταν προσηλωμένοι σε ένα μεγάλο νόημα, όπως εκείνο του Θεού, που καταργούσε αυτή την διάσπαση. Και υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που εν μέσω άλλων ανθρώπων βιώνουν ψυχολογική μοναξιά.

    Ο ατομισμός, μαζί με μια σχετική απελευθέρωση από την υπερβολική πίεση που ασκεί η κοινωνία στο άτομο, έφερε πολλά δεινά και, τελικά, αμφισβήτηση και αναίρεση του ίδιου του ατόμου. Το άτομο έχασε από το ένα μέρος τη δύναμη της συλλογικότητας και από το άλλο χωρίς το νόημα θεωρήθηκε μία μηχανή, ένα τυχαίο συμβάν που μπορεί και να καταστεί άχρηστο μια μέρα και καθιστά την αξία του ανθρώπου μία φενάκη.

    Στην πραγματικότητα, δεν έχει βρεθεί ακόμη η ισορροπία ανάμεσα στην κοινωνικότητα και την ατομικότητα. Η κοινωνία καταπιέζει το άτομο, δηλαδή, από το ένα μέρος, το άτομο πληρώνει την παρουσία και την βοήθεια των άλλων με την υποταγή του, συχνά μάλιστα σε παράλογες κοινωνικές απαιτήσεις, και η απελευθέρωση από την κοινωνία απογυμνώνει το άτομο από την αναγκαία για την υγεία και την ολοκλήρωσή του σχέση με τους άλλους ανθρώπους. Το λάθος δεν βρίσκεται μόνον στις συνθήκες, αλλά περισσότερο στο πώς αντιλαμβανόμαστε την ατομικότητα και τη συλλογικότητα. Αυτό είναι ένα λάθος που αφορά τον κόσμο των εννοιών. Πάνω σε τέτοια λάθη δομήθηκαν όλες οι ανθρώπινες κοινωνίες και τώρα διανύουμε την κρίσιμη εποχή, στην οποία όλα τα λάθη συσσωρεύουν τους καρπούς τους.

(Βλέπετε:

1) Εκπομπή στο κανάλι του Σόλωνα Ecosolon με τίτλο “Μοναξιά μια σύγχρονη μάστιγα”  https://www.youtube.com/watch?v=c2DfaRSgf1o&t=216s ).

2)https://www.ertnews.gr/eidiseis/epistimi/i–monaksia–kai–i–koinoniki–apomonosi–epireazoun–sovara–tin–ygeia–symfona–me–megali–meta–analysi/

Η μοναξιά και η κοινωνική απομόνωση επηρεάζουν σοβαρά την υγεία, σύμφωνα με μεγάλη μετα-ανάλυση

3)https://www.metrosport.gr/einai-noris-gia-ti-soyidia-tha-fanoyn-se-2-evdomades-ta-apotelesmata-242663 για την Σουηδία

4)      https://www.tanea.gr/2023/11/21/world/i–souidia–katapolema–ti–monaksia–ton–anthropon–tis–me–tin–kampania–tou–geia/  για μια σουηδική πόλη και πώς προσπαθεί να καταπολεμήσει την μοναξιά                                                  

5)https://www.amna.gr/health/article/373372/Enas-stous-deka-Ellines-niothei-megali-monaxia

Ένας στους δέκα Έλληνες νιώθει μεγάλη μοναξιά

6)http://www.encephalos.gr/full/47-1-05g.htm

Ψυχοκοινωνικές συνιστώσες της μοναξιάς

Α. ΠΑΡΑΣΧΑΚΗΣ*

*Ψυχίατρος, Επιμελητής Β΄ ΕΣΥ Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής, Δαφνί, Αθήνα

             15/2/24

Ιωάννα Μουτσοπούλου

Μέλος της ΜΚΟ ΣΟΛΩΝ 

φωτογραφία : PIXABAY

   Σε αυτόν τον ταραγμένο κόσμο που ζούμε, εγείρεται αναγκαστικά το ερώτημα αν ένας γενικευμένος πόλεμος μπορεί να αποφευχθεί. Το ότι μέχρι σήμερα δεν έχει λάβει χώρα οφείλεται στο ότι όλες οι πλευρές διαθέτουν όπλα μαζικής καταστροφής που είναι πολύ καταστροφικά και γι’ αυτό κανείς δεν θέλει να είναι θύμα τους. Βέβαια, όλοι περιμένουν την ευκαιρία να υπερισχύσουν.

   Η γεωπολιτική και η χάραξη στρατηγικής μέχρι στιγμής είναι έξω από την κατανόηση και τα ενδιαφέροντα των ανθρώπων, γιατί δεν σχετίζεται άμεσα με την προσωπική ζωή του ατόμου. Επομένως, ο πολίτης δεν έχει λόγο στη διαμόρφωση των διεθνών σχέσεων, αν και υφίσταται τις συνέπειές του. Όμως τις βιώνει σαν μια τυχαιότητα, σαν ένα αναπόφευκτο φυσικό φαινόμενο. Παλιότερα, αυτό αποδιδόταν στο ότι ο πολίτης δεν είχε τις αναγκαίες πληροφορίες, σήμερα όμως οι πληροφορίες υπάρχουν, αλλά δεν ενδιαφέρεται να τις αποκτήσει και να τις χρησιμοποιήσει. Πίσω, λοιπόν, από αυτή την άγνοια βρίσκεται η απουσία ενδιαφέροντος για τα κοινά πράγματα. Όμως αυτή η έλλειψη είναι το γνωστό και γενικευμένο πρόβλημα του εφησυχασμού, που διαστρεβλώνει και ακυρώνει τη λειτουργία του πολίτη.

   Η διεθνής στρατηγική δεν είναι όμως κάτι που δεν αφορά τον άνθρωπο, ή κάτι που προέρχεται από άγνωστες μη ανθρώπινες πηγές, ή κάτι που αυτός δεν μπορεί να χειριστεί και να ελέγξει. Αυτές οι πεποιθήσεις είναι αβάσιμες. Η στρατηγική αυτή χαράσσεται και ασκείται πάλι από ανθρώπους, που απλώς πιστεύουν πως μπορούν ή πως, ίσως, έχουν το δικαίωμα να το κάνουν κατά τη δική τους βούληση. Και, γι’ αυτό, ως άνθρωποι είναι ψυχολογικά όντα. Ακόμη και η κυνικότητα (που συνήθως χαρακτηρίζει τις διεθνείς σχέσεις και επιδιώξεις) είναι ένα ψυχολογικό στοιχείο, όπως π.χ. η μονομανής επιδίωξη της δύναμης, της επικράτησης. Βέβαια, δεν είναι μόνον αυτή. Το τοπίο γίνεται ακόμη πιο πολύπλοκο, αν σκεφθούμε πως σε αυτή την διαδικασία εμπλέκονται πολλοί παράγοντες, όπως η προσωπική φιλοδοξία, η εθνική ασφάλεια ή επέκταση, διάφορα συμφέροντα ατομικά ή ομαδικά, αναπόφευκτες ανάγκες λαών, σχολές σκέψης και κοσμοθεωρήσεις. Αυτό καθιστά το τοπίο εξαιρετικά πολύπλοκο και ασταθές.

   Εξαιτίας αυτής της αστάθειας, δεν μπορούμε να βασιζόμαστε για πάντα στην ισορροπία των δυνάμεων, που είναι ισορροπία του τρόμου, για να μην γίνει παγκόσμια ανάφλεξη ή έστω μία γενικευμένη ανάφλεξη που θα θέσει την ίδια την ανθρωπότητα σε κίνδυνο ύπαρξης. Εξάλλου, παράλληλα με αυτήν την παροδική ισορροπία που δημιουργούν τα όπλα μαζικής καταστροφής, μπορεί κάποιος να ανακαλύψει ένα νέο όπλο που να καθιστά όλα τα άλλα ξεπερασμένα και άχρηστα. Οι μεγάλες δυνάμεις προσπαθούν συνεχώς να ανακαλύψουν τρόπους για να μπορούν να δράσουν πιο γρήγορα και πιο αποτελεσματικά. Μπορεί αυτό να φαίνεται απίθανο, αλλά δεν μπορούμε να το αποκλείσουμε. Μια τέτοια εικαζόμενη υπερίσχυση ενός πόλου θα σήμαινε, αφ’ ενός μεν, ότι η ανθρωπότητα θα πλήρωνε βαρύ φόρο αίματος και υποβάθμισης της ανθρώπινης αξίας και, αφ’ ετέρου, ότι αναδυόμενος ηγεμόνας θα έκανε κατάχρηση της δύναμής του, μια και μέχρι σήμερα δεν έχουμε δει ανθρώπους που να μπορούν να χειριστούν τη δύναμή τους για το καλό όλων – πλην εξαιρετικά ελαχίστων και σε άλλες εποχές.

   Ένα επόμενο στοιχείο, που δείχνει ότι δεν μπορούμε να εφησυχάζουμε πως ο πόλεμος δεν θα γίνει, είναι η οικονομία. Αυτή ασκεί τις δικές της πιέσεις στις μεγάλες δυνάμεις, που είναι και αυτές που διαμορφώνουν κατά μεγάλο μέρος την ιστορία του κόσμου. Να θυμηθούμε την αρχαία Αθήνα, που δεν έκανε κάτι για να αποφύγει τον Πελοποννησιακό Πόλεμο, γιατί, όπως έλεγε ο ίδιος ο Περικλής σε έναν λόγου του στην αρχή του Πελοποννησιακού Πολέμου,  μόνον ως ηγεμονική δύναμη θα μπορούσε πλέον να επιβιώσει. Αυτό είναι φυσιολογικό, γιατί όταν μία χώρα στηρίξει τα πάντα στην ηγεμονία της, όταν αυτή καταρρεύσει, όλα θα ανατραπούν και θα πρέπει τα πάντα να δημιουργηθούν από την αρχή – αν βέβαια υπάρχει σθένος και όραμα. Για μία υπέρτερη δύναμη όπως οι ΗΠΑ, σε περίπτωση απώλειας της ηγεμονικής θέσης της οικονομίας της, τα πράγματα θα ήταν εξαιρετικά δύσκολα. Όχι μόνον τον πρώτο καιρό της κατάρρευσης θα είχαμε φαινόμενα αντίστοιχα της κρίσης του 1929, αλλά θα ήταν σχεδόν αδύνατον να πετύχει ισορροπία για πολλά χρόνια, γιατί μια τέτοια αλλαγή επιβάλλει και αλλαγή κατεύθυνσης της οικονομίας και αναγκαστική στροφή της προς την πραγματική οικονομία. Τότε θα αναδυόντουσαν αξεπέραστες δυσκολίες. Αρκεί να αναλογιστεί κανείς πώς έχει εκπαιδευτεί και συνηθίσει ο σύγχρονος πολίτης της χώρας, σε ποια γραμμή έχουν εκπαιδευτεί οι επιστήμονές της και ειδικά εκείνοι της οικονομίας, ποιες δεξιότητες έχουν εν τω μεταξύ χαθεί και ποια πρότυπα έχουν αλλάξει. Η πραγματική οικονομία έχει άλλες απαιτήσεις από την τωρινή. Για παράδειγμα, η αγροτική οικονομία πώς θα εξελιχθεί; Πού και πώς θα πωλούνται τα αγροτικά τους προϊόντα, αν σκεφθεί κανείς πως ήδη αντιμετωπίζουν μεγάλη κρίση με την οικονομική άνοδο της Κίνας που τους εκβάλει από την παγκόσμια αγορά; Επίσης θα είναι μάλλον αναγκαία και μια πιο ισορροπημένη κατανομή των πόρων της χώρας – αλλά ποιος θα την έκανε; Και στην Ελλάδα αντιμετωπίζουμε τέτοια προβλήματα, αλλά δεν έχουν ακόμη φανεί στην πλήρη τους ανάπτυξη. Τέτοιες αλλαγές δεν μπορεί παρά να είναι οδυνηρές και ίσως θανατηφόρες μερικές φορές. Το πρόβλημα δεν αφορά μόνον τις ελίτ που κυβερνάνε μία μεγάλη δύναμη, αλλά και την σχέση τους με τους λαούς. Σε περίπτωση μιας τέτοιας συρρίκνωσης, οι ελίτ αυτές θα αναγκαστούν να αντιμετωπίσουν τους ίδιους τους λαούς που θα προσπαθούν να επιβιώσουν.                                                              

   Γι’ αυτό πρέπει να αναρωτηθούμε ποιες θα είναι οι επιπτώσεις μιας οικονομικής ανατροπής πάνω σε μια τέτοια δύναμη όπως είναι ώς τώρα οι ΗΠΑ. Ένας απλός περιορισμός της δύναμής τους ή “αφανισμός”; Η προηγούμενη μεταφορά δυνάμεως έγινε μεταξύ δυτικών χωρών, δηλαδή από την Μεγάλη Βρετανία στις ΗΠΑ και όχι με πόλεμο – ο Β΄Παγκόσμιος Πόλεμος δεν ήταν μεταξύ των δύο. Είχαν όμοιο πολιτισμικό υπόβαθρο και συνέχισαν να είναι σύμμαχοι. Σήμερα όμως η αντίπαλη πλευρά (Κίνα και λοιπές χώρες) βρίσκεται σε ένα διαφορετικό πολιτισμικό πεδίο, με ανταγωνισμούς και ιστορικά μίση να τις χωρίζουν. Γι’ αυτό μια τέτοια μετάβαση είναι δύσκολο να είναι ομαλή – μάλλον, είναι ανέφικτη.

   Επομένως, σε αυτό το σημείο θα πρέπει να διατυπώσουμε σαν σκεπτόμενοι άνθρωποι ένα ερώτημα: Άραγε, τι είναι διατεθειμένοι να πράξουν οι ισχυροί του κόσμου; Εδώ, όσο κι αν μας κάνει εντύπωση, θα παίξει ρόλο η ψυχολογία εκείνων που ηγούνται των εξελίξεων. Θα αποδεχθούν την μείωση της δύναμής τους; – αν βέβαια αυτό θα είναι η μόνη επίπτωση. Ή θα  παίξουν το “όλα για όλα”, προτιμώντας την ολική καταστροφή του κόσμου παρά μία υποδεέστερη θέση; Νέρωνες υπάρχουν πάντοτε και παντού. Αλλά δεν είναι μόνον αυτό. Μία μείωση της δύναμης θα έχει δραματικές επιπτώσεις στον δικό τους χώρο και στους λαούς που διαβιούν σε αυτόν. Τι θα σημαίνει κάτι τέτοιο για τους λαούς αυτούς; Μάλλον θα είναι αναπόφευκτη και μία ποιοτική πολιτισμική υποβάθμιση.

Εάν η απειλή είναι ο αφανισμός, τότε θα είναι πιο πιθανή η επιλογή της ολικής καταστροφής.

   Όμως υπάρχει και ο άλλος πόλος της διαμάχης. Ο ανερχόμενος πόλος, που όπως φαίνεται είναι η Κίνα (προς το παρόν). Τι θα επιδιώξει; Τον περιορισμό ή τον αφανισμό των αντιπάλων; Όχι ίσως των λαών αλλά σίγουρα των αντιπάλων ελίτ. Είναι πολύ δύσκολο να έχουν σαν τελικό στόχο μόνον τον περιορισμό. Ο ισχυρότερος συνήθως επιδιώκει ολοκληρωτική επικράτηση, δηλαδή αφανισμό του αντιπάλου του – ασχέτως του ότι συχνά δεν μπορεί να την πετύχει. Επιπλέον, η Κίνα έχει ένα μακρύ παρελθόν απολυταρχίας και φεουδαρχίας, έπειτα μετέβη σε ένα καθεστώς επίσης ολοκληρωτικό, πράγμα που σημαίνει πως είναι πιθανότερη αυτή η επιλογή. Ταυτόχρονα, έχει και έναν μεγάλο πολιτισμό στο παρελθόν της, πράγμα που της δίνει μία αυτοπεποίθηση και συνοχή συγκριτικά μεγαλύτερη.

   Βέβαια, οι παραπάνω σκέψεις δεν αποτελούν δικαιολογία για κανέναν που χειρίζεται ιδιοτελώς τη δύναμή του, σε όποιον πόλο και να ανήκει. Όμως ισχύει ταυτόχρονα και αυτό που είχε πει ο Χριστός: “ο αναμάρτητος πρώτος τον λίθον βαλέτω”. Και όπως γνωρίζουμε κανένας δεν είναι αθώος. Οι μέχρι τώρα ισχυροί έχασαν την ευκαιρία να πράξουν σωστά όσο είχαν τη δύναμη και τώρα είναι πια αργά και δεν είναι σε θέση να είναι αυτοί που θα θέσουν ηθικές αρχές.

   Αυτά τα στοιχεία δείχνουν πως είμαστε πραγματικά σε μια πολύ δύσκολη ιστορική φάση, κατά την οποία οι λαοί δεν φαίνεται προς το παρόν να μπορούν να προβάλουν ένα θετικό όραμα, ικανό να αντιπαρατεθεί σε αυτές τις επιδιώξεις των διαφόρων ελίτ που καθορίζουν τις εξελίξεις ώς σήμερα. Η επιθυμία του ανθρώπου να απαλλαγεί από τα δεινά δεν είναι όραμα, είναι ένα ένστικτο, μία αντανακλαστική αντίδραση στην οδύνη. Αλλά αυτού του είδους η αντίδραση είναι εύκολα χειραγωγούμενη, γιατί έχει φύση ατομιστική. Μόλις αλλάξουν οι συνθήκες, αλλάζει και αυτή και, δυστυχώς, δεν ερευνάται αν τα κίνητρα έχουν αλλάξει πραγματικά. Γι’ αυτό μια τέτοια αντίδραση είναι αναποτελεσματική και η μόνη πολιτική αξία που έχει είναι η μαζική της δύναμη – αν, βέβαια, αυτή η μαζικότητα έχει αποκτήσει δύναμη, γιατί μαζική μπορεί να είναι και η παθητικότητα. Και γι’ αυτό θα έπρεπε να έχουμε συζητήσει όχι μόνον τι είναι ένα θετικό όραμα, αλλά να έχουμε κιόλας αποφασίσει να ρυθμίσουμε τη ζωή μας σύμφωνα με τις βασικές του αρχές. Όχι τα κόμματα, αλλά η ίδια η κοινωνία.

   Προφανώς, η εποχή που διανύουμε απαιτεί το μέγιστο των δυνατοτήτων μας, για να προστατέψουμε τον κόσμο στον οποίο ζούμε, τον κόσμο μας, και που δεν ανήκει μόνον σε εμάς αλλά και στις επόμενες γενιές και γενικά στην ανθρωπότητα  – αλλά και σε όλα τα βασίλεια, απέναντι στα οποία ο άνθρωπος φέρεται τελείως ανεύθυνα.

   Είμαστε, λοιπόν, αναγκασμένοι να κατανοήσουμε – όσο κι αν αυτό είναι οδυνηρό – ότι, ναι μεν ο φόβος της ολικής καταστροφής συγκρατεί τις μεγάλες δυνάμεις, αλλά δεν μπορούμε να βασιζόμαστε για πάντα σε αυτόν τον φόβο, λόγω ακριβώς του χαοτικού και ασταθούς χαρακτήρα των διεθνών σχέσεων. Πέραν αυτού, υπάρχει πάντοτε και η πιθανότητα του παραλογισμού, όπως του Νέρωνα που έκαψε την Ρώμη για να εμπνευστεί και να γράψει ένα ποίημα για την καιόμενη Τροία!

3/2/2024

Ιωάννα Μουτσοπούλου

Μέλος της ΜΚΟ ΣΟΛΩΝ

Φωτογραφία από Peggy und Marco Lachmann-Anke/ Pixabay

Εισαγωγή: Happy the Elephant

Το όνομα “Happy” πρέπει να είναι ένα από τα πιο ειρωνικά ονόματα για έναν ασιατικό ελέφαντα του οποίου οι συνθήκες διαβίωσης έχουν οδηγήσει σε επαναστατικές νομικές ενέργειες για λογαριασμό της. Οι συνήγοροι της είναι σίγουροι ότι δεν είναι καθόλου χαρούμενη και προσπαθούν να την απελευθερώσουν από τα σημερινά της όρια.

Η Happy γεννήθηκε στην άγρια ​​φύση, αλλά αιχμαλωτίστηκε όντας νεαρή στις αρχές της δεκαετίας του 1970. Κατέληξε στον ζωολογικό κήπο του Μπρονξ στη Νέα Υόρκη λίγα χρόνια αργότερα, όπου βρίσκεται από τότε.

Δεδομένων των όσων γνωρίζουμε για το πόσο επιζήμια είναι σωματικά και ψυχολογικά η αιχμαλωσία για τους ελέφαντες και πόσο διαφορετικές είναι οι ζωές τους στη φύση, είναι σχεδόν αδύνατο να συναχθεί το συμπέρασμα ότι η Happy είναι ικανοποιημένη μετά από δεκαετίες εγκλεισμού που περιλαμβάνουν χρόνια απομόνωσης.

Γνωρίζουμε επίσης ότι είναι ένα αισθανόμενο ον, πράγμα που σημαίνει ότι έχει επίγνωση του εαυτού της—το 2006 έγινε ο πρώτος ελέφαντας που τεκμηριώθηκε ποτέ ότι πέρασε το «τεστ αυτοαναγνώρισης σε καθρέφτη» —και είναι ο πρώτος ελέφαντας που κρίθηκε στο δικαστήριο ως νομικό πρόσωπο υπό διάταγμα  habeas corpus.

Αν δεν υπήρξε η ύβρις και η άρνησή μας για το τι σημαίνει να είσαι ελέφαντας, η Happy θα μπορούσε να ζήσει τη ζωή της στην άγρια ​​φύση ανάμεσα σε ένα μητριαρχικό κοπάδι πολλών γενεών, όπου θα μοιραζόταν ισόβιους δεσμούς με τη μητέρα της, τα μέλη της οικογένειάς της και άλλα μέλη του είδους της και να απολάμβανε την απλή πράξη  της λήψης αποφάσεων για τη ζωή της.

Αντίθετα, είναι περιορισμένη και μόνη, και ενώ για την  υπόθεσή της ασκείται έφεση, δεν μπορεί να κάνει τίποτα γι’ αυτό, παρά να περιμένει ήσυχα και μονότονα μέρα με τη μέρα, είτε να αναγνωρίσουμε την πραγματικότητά της και να τη στείλουμε σε ένα διαπιστευμένο καταφύγιο, είτε απλά να πεθάνει εκεί που είναι.

Πίσω από ένα Τείχος Σπισισισμού

Οι δικηγόροι της στο Nonhuman Rights Project υποστηρίζουν ότι η Happy διαθέτει τόσο περίπλοκες γνωστικές, συναισθηματικές και κοινωνικές ικανότητες και αξίζει θεμελιώδη δικαιώματα στη «σωματική ελευθερία» και «σωματική ακεραιότητα» – κάτι που μας παραχωρείται αυτόματα επειδή γεννιόμαστε άνθρωποι.

Εάν επιτύχει, η απελευθέρωσή της θα ήταν ένα βήμα ορόσημο προς την κατάρριψη του νομικού τείχους που χωρίζει τους ανθρώπους από τα μη ανθρώπινα ζώα. Ωστόσο, τα μη ανθρώπινα ζώα εξακολουθούν να παραμένουν πίσω από έναν τοίχο της σπισιστικής μας αντίληψης, η οποία επίσης χρειάζεται απεγνωσμένα να αλλάξει.

Τα μη ανθρώπινα ζώα εκτιμούν τη ζωή τους, έχουν τα δικά τους ενδιαφέροντα και βιώνουν μια σειρά συναισθημάτων παρόμοια με τα δικά μας που διατρέχουν τη γκάμα από χαρά και φόβο μέχρι πόνο, θυμό, λύπη, στρες και θλίψη, έχουν τους δικούς τους πολιτισμούς και διαλέκτους. Παίζουν, εργάζονται συνεργατικά και χρησιμοποιούν εργαλεία. θυμούνται και σχεδιάζουν για το μέλλον, αγαπούν, δημιουργούν μακροχρόνιους δεσμούς και δείχνουν ενσυναίσθηση. Το συμπέρασμα ότι έχουν πλούσια συναισθηματική ζωή δεν είναι απλός ανθρωπομορφισμός. υποστηρίζεται από έρευνα σε πολλούς τομείς, συμπεριλαμβανομένης της γνωστικής ηθολογίας , της εξελικτικής βιολογίας και της νευροεπιστήμης .

Συστηματική Κατάχρηση

Παρά την αυξανόμενη γνώση μας για τα μη ανθρώπινα ζώα, αντί να τα εκτιμούμε για τη μοναδικότητα, την ομορφιά και την πολυπλοκότητά τους, έχουμε επικεντρωθεί κυρίως σε ποιους χρηστικούς σκοπούς μπορούν να εξυπηρετήσουν.

Ακόμη και καθώς προοδεύουμε τεχνολογικά, η ανθρώπινη συμπεριφορά γίνεται όλο και πιο απαράδεκτη. Εκτρέφουμε και σκοτώνουμε έναν εκπληκτικό αριθμό χερσαίων και υδρόβιων ζώων κάθε χρόνο για τροφή σε ένα εγγενώς και συστημικά καταχρηστικό σύστημα.

Περιορίζουμε μη ανθρώπινα ζώα σε φυλακές που είναι ζωολογικοί κήποι και ενυδρεία, τα αναγκάζουμε να μας διασκεδάσουν και τα χρησιμοποιούμε ως υποκείμενα δοκιμών στη βιοϊατρική έρευνα, πολλά από τα οποία είναι παράλογα ή στοχεύουν στη θεραπεία χρόνιων ασθενειών που είναι αποτέλεσμα ανθρώπινης κατανάλωσης ζωικών προϊόντων .

Περιφρόνηση για τον Φυσικό Κόσμο

Στην άγρια ​​φύση, τα είδη εξαφανίζονται με εκπληκτικούς ρυθμούς. Οι επιστήμονες έχουν προειδοποιήσει ότι βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια έκτη μαζική εξαφάνιση. Άγρια ζώα συνεχίζουν να συλλαμβάνονται από διακινητές για να θανατωθούν για μέλη τους ή για να πουληθούν στο εμπόριο εξωτικών κατοικίδιων ζώων. Σκοτώνονται απλώς για διασκέδαση, μεταξύ άλλων από κυβερνητικές υπηρεσίες με το πρόσχημα της «διαχείρισης πληθυσμού», ενώ τα ενδιαιτήματά τους μολύνονται, κατακερματίζονται και καταστρέφονται από τους ανθρώπους στο όνομα της ανάπτυξης.

Η ανθρώπινη περιφρόνηση του φυσικού κόσμου και των ειδών με τα οποία τον μοιραζόμαστε οδήγησε σε μια παγκόσμια πανδημία που είχε καταστροφικό αντίκτυπο σε όλο τον κόσμο, η οποία, πράγμα πολύ ανησυχητικό,  πιθανότατα δεν θα είναι η τελευταία που θα δούμε από θανατηφόρες ζωονοσογόνες ασθένειες—ακόμη κι αν συνεχίσει να αντιμετωπίζει μια πολύ πραγματική κλιματική κρίση.

Φωνή σε αυτούς  που δεν μπορούν να μιλήσουν

Μεγάλο μέρος του τρόπου με τον οποίο οι άνθρωποι μεταχειρίζονται τα μη ανθρώπινα ζώα, τόσο νόμιμα όσο και παράνομα, συμβαίνει πίσω από κλειστές πόρτες και μακριά από τα μάτια του κόσμου. Είναι προς το συμφέρον των βιομηχανιών που τα εκμεταλλεύονται για κέρδος να το διατηρήσουν έτσι. Ενώ υπάρχει αυξανόμενη ευαισθητοποίηση σχετικά με τα δεινά των μη ανθρώπινων ζώων, πάρα πολλές από τις πληροφορίες στις οποίες εκτίθουμε τακτικά σαχετικά με αυτά αυτά, ιδιαίτερα στα μέσα ενημέρωσης, δεν δίνουν «φωνή σε αυτούς που δεν μπορούν να μιλήσουν ».

Αντίθετα, ενισχύει ανεπαίσθητα και απροκάλυπτα τις σπισιστικές απόψεις, ειδικά παρερμηνεύοντας τα μη ανθρώπινα ζώα και τις βιωμένες εμπειρίες τους, αναφέροντάς τους σαν να ήταν άψυχα αντικείμενα, αποκαλώντας τα  “αυτό”, “εκείνο” ή “το οποίο” .

Αυτή η λανθασμένη αναπαράσταση διαιωνίζει την αντικειμενοποίησή τους και αποτυγχάνει να δείξει στους ανθρώπους ποια ακριβώς είναι αυτά τα ζώα και πώς υποφέρουν από την εκτεταμένη θεσμοθετημένη καταπίεση και τις συστημικές αδικίες σε καθημερινή βάση. Αυτό πρέπει να αλλάξει για να αντικατοπτρίζει τις ύπαρξές τους ως συνειδητά όντα – ένα μη ανθρώπινο ζώο είναι ένα αυτός, όχι ένα αυτό. Κάποιος , όχι κάτι .

Ο τρόπος που χρησιμοποιούμε τις λέξεις είναι ενδεικτικός του πώς σχετιζόμαστε με τον κόσμο γύρω μας. Τα λόγια μας αντιπροσωπεύουν τις σκέψεις μας για τους άλλους, μεταφέρουν την αξία που δίνουμε σε άλλες ζωές και διαμορφώνουν ενεργά την πορεία των σχέσεων και των πράξεών μας. Το να αποκαλούμε κάποιον “αυτό” μας απομακρύνει από αυτόν, αντί να αναγνωρίσουμε τη σχέση μας μαζί του. Το να απορρίπτουμε κάποιον ως ένα “αυτό” επικοινωνεί μια αλόγιστη αναφορά, σαν να μην έχει καμία σωστή θέση σε αυτή τη ζωή ή να είναι κατά κάποιο τρόπο ξεχωριστό από τη δική μας ύπαρξη. ότι είναι “κάτι λιγότερο” και είμαστε ανώτεροι.

Η επιλογή των λέξεων μας δημιουργεί ένα πλαίσιο που μπορεί να ενθαρρύνει τη θεραπεία ή να προκαλέσει βλάβη. Αυτό είναι επίσης ορατό κατά τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ ανθρώπων όπου υπάρχει έλλειψη αναγνώρισης, η οποία μπορεί να αποδειχθεί καταστροφική.

Η χρήση κατάλληλων προσωπικών αντωνυμιών για μη ανθρώπινα ζώα ή το ουδέτερο φύλο τους όταν δεν είμαστε σίγουροι για το φύλο τους, θα αντικατοπτρίζει το γεγονός ότι αυτά, όπως και εμείς, είναι όντα με αισθήσεις.

Ακτιβισμός

Περισσότεροι από 80 ηγέτες στον τομέα της υπεράσπισης και της διατήρησης των ζώων έχουν συμμετάσχει στο In Defense of Animals and Animals and Media ζητώντας αυτό να είναι η τυπική σύσταση στο Associated Press Stylebook για να ενθαρρύνει τον διάλογο σχετικά με τον σεβασμό και την προστασία των μη ανθρώπινων ζώων και των δικαιωμάτων και συμφερόντων τους. που θα βοηθούσε στη διαμόρφωση ενός πιο δίκαιου κόσμου.

Έχουμε ξεπεράσει το σημείο όπου χρειαζόμαστε επιστημονικές αποδείξεις ότι τα ζώα είναι συνειδητά όντα, και είναι καιρός να ανανεώσουμε τον τρόπο που μιλάμε και γράφουμε για αυτά, ώστε να αναγνωρίσουμε αυτό το γεγονός και να αναγνωρίσουμε ότι ως άνθρωποι, υπάρχουμε ως μέρος ενός συνόλου σε αυτή τη Γη , όχι χωριστά από αυτό. Μοιραζόμαστε αυτόν τον πλανήτη με μια συγκλονιστική σειρά απίστευτων, που προκαλούν δέος, αισθανόμενων μη ανθρώπινων ζώων, των οποίων η ζωή έχει σημασία και που το καθένα αξίζει την αξιοπρέπεια και τον σεβασμό να το αναγνωρίσουμε αυτό και να αναφερθούμε σε αυτά ως “αυτός” , όχι “αυτό” .

Δισεκατομμύρια μη ανθρώπινα ζώα περιμένουν να τα δούμε, για να τα καταλάβουμε, για να ξεπεράσουμε τις σπισιστικές προκαταλήψεις που έχουμε. να τελειώσει η καταπίεσή τους. να σταματήσει να τα θεωρούμε σαν  ανανεώσιμους πόρους, να σώσουμε τα σπίτια τους, να σταματήσουμε να δικαιολογούμε την κατανάλωση του σώματός τους, να σταματήσουμε να τα κατέχουμε ως ιδιοκτησία, να σταματήσουμε να τα χρησιμοποιούμε ως υποκείμενα πειραμάτων, να σταματήσουμε να τα αναφέρουμε ως πράγματα και να αναγνωρίσουμε ότι, επίσης, είναι συνειδητά όντα που έχουν μια σωστή θέση σε αυτόν τον κόσμο.

πηγή : Wiki Observatory

   Θα επαναφέρω το θέμα των πολιτειακών νόμων και του Νόμου ως φύσης των πραγμάτων, καθώς και της μεταξύ τους σχέσης, γιατί είναι εξαιρετικά σημαντικό, αλλά δεν του δίνεται η αναγκαία προσοχή. Όλοι επικαλούνται τους νόμους, το σύνταγμα, το διεθνές και το ευρωπαϊκό δίκαιο και ό,τι είναι γνωστό από την εποχή στην οποία μεσουρανούσε ο δυτικός πολιτισμός και βρισκόταν στο ανώτερο σημείο της ανάπτυξής του. Υπολείμματα αυτού του πολιτισμού υπάρχουν ακόμη στα δυτικά συντάγματα. Αυτά τα επικαλούνται οι πολιτικοί είτε ως απλά διαγγέλματα για το θεαθήναι είτε οι πολίτες για να αντιτεθούν σε αυτά που η εκάστοτε εξουσία πράττει. Το ερώτημα όμως είναι: ΕΙΝΑΙ ΑΥΤΕΣ ΟΙ ΑΡΧΕΣ ΕΝΕΡΓΕΣ ΚΑΙ ΣΕΒΑΣΤΕΣ; Θα έλεγα ότι, δυστυχώς, έχουν καταντήσει (παντού) ένας διάκοσμος και τίποτε άλλο. Σιγά-σιγά, αποδομούνται με αντίθετους νόμους (πιθανόν αντισυνταγματικούς) ή ακόμη και με αντίθετες πρακτικές που κανείς δεν μπορεί να προσβάλει, γιατί διανύουμε μία εποχή κατά την οποία η εκτελεστική εξουσία έχει σχεδόν καταργήσει τη διακριτότητα των άλλων δύο εξουσιών (δικαστικής και νομοθετικής) και έτσι  αυτές έχουν πάψει να είναι εγγυητές της δημοκρατίας. Η συνέπεια είναι να μην υπάρχει καθόλου δικαιοσύνη ως νόημα και ποιότητα. Ο νόμος έχει εκφυλιστεί σε αυθαιρεσία εκ μέρους αυτών που έχουν τη δύναμη στα χέρια τους. Ακόμη και τα ψήγματα δικαιοσύνης που έχουν απομείνει στα συντάγματα δεν τηρούνται και παραβιάζονται από τους κοινούς νόμους.

   Εδώ υπεισέρχεται η πρώτη δυσκολία και αναρώτηση. Μα δεν είναι ο ίδιος ο νόμος αυθαιρεσία, εφ’ όσον επιβάλλεται στην ατομική βούληση του ανθρώπου; Σε αυτό το ζήτημα εμπλέκονται φιλοσοφικά ζητήματα όπως είναι η φύση του ατόμου, της συλλογικότητας και της βούλησης. Ο σκοπός του άρθρου δεν είναι να κάνει τέτοια ανάλυση (σύμφωνα με τη δική μου αντίληψη, βέβαια), αλλά απλώς μία σύντομη αναφορά στα προβλήματα εννοιολογικής διάκρισης.

   Πολλοί είναι αυτοί που λένε πως θέλουν να αποτινάξουν από πάνω τους τον ζυγό των νόμων, των αρχών της κοινωνίας, για να είναι πραγματικά και ολοκληρωτικά ελεύθεροι. Όμως το άτομο δεν υπάρχει χωρίς την συλλογικότητα, χωρίς τους άλλους, όχι γιατί τους έχει ανάγκη, αλλά γιατί η ανάγκη για προσδιορισμό της εαυτότητας οφείλεται ακριβώς στο ότι υπάρχει η συλλογικότητα και το περιβάλλον (έμβιο ή άβιο) και χρειαζόμαστε ένα όριο απέναντι στους άλλους για να ορίσουμε τον εαυτό μας. Αυτό που λείπει είναι η ισορροπία ανάμεσα σε αυτά τα δύο. Αυτό που χρησιμοποιούν αυτοί οι άνθρωποι σαν δικαιολογία είναι η επιβολή της πλειοψηφίας στην κοινωνία, που βέβαια δεν είναι πάντοτε σωστή. Αυτή η επιβολή εκφράζεται, για παράδειγμα, με απαρχαιωμένους κοινωνικούς κανόνες, με δεισιδαιμονίες, με μίση και προκαταλήψεις και άλλες εκφράσεις που περιορίζουν υπερβολικά την ατομική ελευθερία και προκαλούν στρεβλώσεις. Όμως, συνήθως, αυτοί που απαιτούν μια τέτοια ολοκληρωτική ελευθερία χρησιμοποιούν αυτά τα αρνητικά ως απλή δικαιολογία και, στην πραγματικότητα, εννοούν την απαλλαγή τους από οποιαδήποτε ευθύνη απέναντι στη συλλογικότητα, την απαλλαγή τους από τον ηθικό κανόνα ή από την έννοια του κοινού καλού. Αυτό είναι το κρίσιμο σημείο. Η πρόθεση και τα λεγόμενα δεν συμπίπτουν. Γι’ αυτόν τον λόγο, αυτή η αόριστη επίκληση της απόλυτης ελευθερίας πρέπει να γίνει συγκεκριμένη και να απαντηθούν τα εγειρόμενα ερωτήματα, για να είναι αποδεκτή.

   Ο νόμος πρέπει να είναι η έκφραση του νοήματος δικαιοσύνης και να ρυθμίζει σχέσεις σε μια ισορροπία μεταξύ ατόμου και συλλογικότητας. Ένας αληθινός νόμος διατηρεί και την συλλογική ταυτότητα και την ατομική ελευθερία σε συνδυασμό. Όμως ο νόμος που θεσπίζεται από ένα κράτος απέχει από αυτή την δικαιοσύνη και, συχνά, απέχει πάρα πολύ μέχρι που να εκφράζει ενίοτε μόνον την αυθαίρετη βούληση ενός ατόμου ή μιας ελίτ. Επιπλέον, ο θεσπισμένος νόμος μεταβάλλεται μέσα στον χρόνο ανάλογα με την ισορροπία των κοινωνικών δυνάμεων που υφίστανται σε κάθε εποχή.

   Γι’ αυτούς τους λόγους, η συνεχής επίκληση των νόμων και των συνταγμάτων δεν εγγυάται και πολλά πράγματα, εφ’ όσον οι νόμοι μεταβάλλονται και, όταν η εκτελεστική εξουσία είναι πανίσχυρη, μπορεί αυτοί οι νόμοι να γίνουν δυναστικοί. Τότε δεν θα έχουμε τι να επικαλεστούμε ή η οποιαδήποτε επίκληση θα πέφτει στο κενό. 

   Αυτή είναι η διπλή φύση του νόμου και, ανάμεσα στις δύο άκρες του εκκρεμούς αυτού της δικαιοσύνης και της αυθαιρεσίας, υπάρχει μία μεγάλη απόσταση, όπου συναντάει κανείς διάφορες μείξεις των δύο αυτών στοιχείων, που και αυτές όμως είναι μεταβαλλόμενες.

Αυτό πρέπει να το έχει ο πολίτης υπόψη του, γιατί αυτή ακριβώς η διαδρομή ανάμεσα στη δικαιοσύνη και την αυθαιρεσία αποτελεί και το πεδίο της πολιτικής ελευθερίας του, δηλαδή το πεδίο όπου μπορεί να δράσει για να διαμορφώσει ένα πολιτειακό πλαίσιο που να εκφράζει το πρέπον για την κοινωνία του σημείο ισορροπίας, το νομικό πλαίσιο που της αρμόζει και να ελέγχει – αν θέλει – την κίνησή του προς τον ένα ή τον άλλο πόλο του εκκρεμούς της δικαιοσύνης και της αυθαιρεσίας.

10/11/23

Ιωάννα Μουτσοπούλου

εικόνα : pixabay

“Αν έχεις μια καλή βιβλιοθήκη και ένα καλό κήπο τα έχεις όλα”

Η παραπάνω φράση του Κικέρωνα φανερώνει δύο βαθιές του ανάγκες οι οποίες αν συνυπάρξουν καλύπτουν τις βασικές απαιτήσεις της ζωής: η καλλιέργεια της ψυχής και η ανάγκη για διατροφή του σώματος.

Σε μία εποχή βαθιάς οικονομικής ύφεσης, ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι στρέφονται στην καλλιέργεια της γης σε μία προσπάθεια να γίνουν αυτόνομοι, να καλύψουν βιοτικές ανάγκες, αλλά και να αποκομίσουν τη χαρά που εμπεριέχει η ενασχόληση με τη φύση.

Η κηπουρική εξευγενίζει το πνεύμα του ανθρώπου, επειδή τον φέρνει κοντά στο φυσικό περιβάλλον και του διδάσκει τις αρετές της προσπάθειας, της παραγωγής δικών μας λαχανικών και αγαθών διαβίωσης απέναντι στην αισχροκέρδεια των                                                                                           πολυεθνικών.

Κηπουρική για σωματική και ψυχική υγεία

Ως χόμπυ, η κηπουρική προσφέρει πολλά στη φροντίδα της ψυχικής μας υγείας, καθώς βελτιώνει την αυτοπεποίθηση και συνίσταται ως τρόπος επούλωσης μίας μετα – τραυματικής εμπειρίας.

Η φροντίδα του κήπου είναι φροντίδα της ίδιας μας της ψυχής, εναρμόνιση του κόσμου μας με μία φύση που ενώ είναι το σπίτι και η πατρίδα μας, εμείς θάψαμε μέσα μας και τη λησμονήσαμε.

Εκτός αυτού, η κηπουρική είναι μία αποτελεσματική εκγύμναση και του σώματός μας. Μία τσάπα στον ώμο και τα χέρια μας δυναμώνουν, το σώμα μας σμιλεύεται, η κατάθλιψη αποδυναμώνεται και είναι έτοιμη να μας αποχαιρετήσει.

Αποδεδειγμένα, η ενασχόληση με την κηπουρική, βελτιώνει τη διατροφή μας, με αυτό να έχει ως αποτέλεσμα και την καλύτερη υγεία αλλά και την μικρότερη πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου και άλλων σοβαρών προβλημάτων υγείας.

Η κηπουρική προσφέρει τη δυνατότητα επιβίωσης, εμπλουτίζει τον αισθητικό κόσμο και συνεισφέρει στην ψυχική ευεξία.

Τα φυτά βγάζουν από μέσα μας πολλές κρυμμένες ευαισθησίες, ο κήπος εκτός από αισθητική απόλαυση σε πίνακες του βαν Γκογκ και του Μονέ, μπορεί να είναι τρόπος ζωής, ελευθερία, περιορισμός του άγχους της επιβίωσης, ένας καινούργιος τρόπος βίωσης της καθημερινότητας.

Μαρία Σκαμπαρδώνη

Επιβεβαιώνοντας τη δέσμευση του έθνους του να συνεχίσει να ρίχνει δισεκατομμύρια δολάρια στις οικονομίες των αναπτυσσόμενων χωρών καθώς η Πρωτοβουλία Belt and Road (BRI)* – το «πρότζεκτ του αιώνα» – η οποία τώρα εισέρχεται στη δεύτερη δεκαετία της, ο Κινέζος πρόεδρος Xi Jinping υπογράμμισε νωρίτερα αυτή την εβδομάδα στο BRI φόρουμ ότι “Η Κίνα μπορεί να τα πάει καλά μόνο όταν ο κόσμος τα πάει καλά… Όταν η Κίνα τα πάει καλά, ο κόσμος θα γίνει ακόμα καλύτερος.” Πιο σημαντικό, και ίσως αναμενόμενο, έβαλε στο στόχαστρο τη Δύση όταν πρότεινε ότι «αντέχουμε τις μονομερείς κυρώσεις, τον οικονομικό καταναγκασμό, την αποσύνδεση και τη διακοπή της εφοδιαστικής αλυσίδας». 

Με μόνο 24 παγκόσμιους ηγέτες να παρευρίσκονται, σε σύγκριση με τους 37 που συμμετείχαν στο τελευταίο Φόρουμ BRI, ο Xi ήθελε να δείξει ότι η Κίνα είναι ανοιχτή για επιχειρήσεις σε μια εποχή που αυξάνονται οι ανησυχίες για την υγεία της κινεζικής οικονομίας. Υποσχόμενος να «άρει ολοκληρωτικά τους περιορισμούς στην πρόσβαση ξένων επενδύσεων στον μεταποιητικό τομέα», ο Κινέζος ηγέτης μίλησε για την πρόθεσή του να επικεντρωθεί στο «διασυνοριακό εμπόριο και επενδύσεις σε υπηρεσίες και πρόσβαση στην αγορά για ψηφιακά προϊόντα».

Αυτή ήταν η πρώτη μεγάλη διεθνής εκδήλωση της Κίνας από τότε που βγήκε από περίπου τρία χρόνια καραντίνας για την πανδημία κορονοϊου τον Ιανουάριο του 2023 και ήταν μια γιορτή ενός από τα έργα υπογραφής του Xi. Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι ήταν ενθαρρυντικός για τα επιτεύγματα του BRI καθώς υπογράμμισε πώς η πρωτοβουλία του έχει βοηθήσει τον αναπτυσσόμενο κόσμο καθιστώντας τις υποδομές και τη συνδεσιμότητα στο επίκεντρο του αναδυόμενου παγκόσμιου οικονομικού διαλόγου. Περιέγραψε πώς η Κίνα «προσπάθησε να οικοδομήσει ένα παγκόσμιο δίκτυο συνδεσιμότητας που αποτελείται από οικονομικούς διαδρόμους, διεθνείς διαδρομές μεταφορών και αυτοκινητόδρομο πληροφοριών καθώς και σιδηροδρόμους, δρόμους, αεροδρόμια, λιμάνια, αγωγούς και δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας», ενισχύοντας έτσι «τη ροή αγαθών, κεφάλαια, τεχνολογίες και ανθρώπινο δυναμικό μεταξύ των χωρών που εμπλέκονται και έδωσαν νέα ζωτικότητα στον παλιό δρόμο του μεταξιού με ηλικία χιλιετιών στη νέα εποχή».

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το BRI ήταν μια καινοτόμος ιδέα για να ενεργοποιήσει το επόμενο στάδιο της οικονομικής παγκοσμιοποίησης και, για ένα μεγάλο μέρος του κόσμου που έμεινε εκτός της παγκόσμιας οικονομικής τάξης, αυτή ήταν μια έγκαιρη πρωτοβουλία που, κινητοποιώντας έως και 1 τρισεκατομμύριο δολάρια χρηματοδότηση, επέτρεψε την εμφάνιση νέων οικονομικών δυνατοτήτων. Αλλά ήταν η πραγματοποίηση της ιδέας που άφησε πολλά στο πεδίο της επιθυμίας, καθώς πολλά έθνη επιβαρύνθηκαν με τεράστιο χρέος, ακόμη και όταν η οικονομική και περιβαλλοντική βιωσιμότητα πολλών έργων έφερε στο προσκήνιο τα τρωτά σημεία ενός συγκεντρωτικού, από πάνω προς τα κάτω έργου. Με πολλά έργα υποδομής να έχουν κολλήσει και την κινεζική οικονομία να επιβραδύνεται τα τελευταία χρόνια, αυτό το φόρουμ ήταν επίσης η προσπάθεια του Xi Jinping να επιδείξει τη συνεχή δέσμευση του έθνους του σε ένα έργο στο οποίο επενδύει προσωπικά και το οποίο αφορά εξίσου τη γεωπολιτική θέση της Κίνας στην αναδυόμενη παγκόσμια τάξη,  καθώς επίσης και στη γεωοικονομία. 

Αντιμετωπίζοντας πολλές επικρίσεις για την απόδοση του BRI, ο Xi προσπάθησε να στείλει ένα μήνυμα ότι είναι πρόθυμος να κάνει κάποιες αλλαγές με μια κίνηση προς την ανάπτυξη “υψηλής ποιότητας”, εστιάζοντας κυρίως στην ψηφιακή οικονομία και τη βιώσιμη “πράσινη ανάπτυξη” και υποστηριζόμενη από τη «φιλοσοφία της ανοιχτής, πράσινης και καθαρής συνεργασίας και τον στόχο της επιδίωξης υψηλών προδιαγραφών, ανθρωποκεντρικής και βιώσιμης συνεργασίας». Η ακεραιότητα είναι το νέο τσιτάτο καθώς ο Xi μίλησε για τη δημιουργία «Συστήματος Αξιολόγησης Ακεραιότητας και Συμμόρφωσης για εταιρείες που εμπλέκονται στη συνεργασία Belt and Road» και συνεργασία «με διεθνείς οργανισμούς για τη διεξαγωγή έρευνας και εκπαίδευσης για την προώθηση της ακεραιότητας στη συνεργασία Belt and Road». Αυτό ήταν μέρος του σχεδίου δράσης του οκτώ σημείων που περιλαμβάνει επίσης τη στήριξη μιας ανοιχτής παγκόσμιας οικονομίας, την προώθηση της πράσινης ανάπτυξης, την προώθηση της επιστημονικής και τεχνολογικής καινοτομίας, την υποστήριξη των ανταλλαγών από άνθρωπο σε άνθρωπο και την ενίσχυση της θεσμικής οικοδόμησης για τη διεθνή συνεργασία Belt and Road.

Υπό το φως των προκλήσεων που αντιμετωπίζουν τα έργα BRI παγκοσμίως και άλλων που λανσάρουν εναλλακτικές λύσεις συνδεσιμότητας στο BRI, ήταν επιτακτική ανάγκη να θεωρηθεί ότι ο Xi Jinping θα επανορθώσει. Το πώς αυτές οι αλλαγές αντικατοπτρίζονται στο έδαφος θα διαμορφώσει το μέλλον της BRI και την αξιοπιστία της Κίνας ως πάροχου παγκόσμιων δημόσιων αγαθών. Αλλά για τον Σι Τζινπίνγκ, πρόκειται επίσης για την προσφορά μιας εναλλακτικής στην παγκόσμια τάξη πραγμάτων υπό την ηγεσία των ΗΠΑ, και η παρουσία του Ρώσου Προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν και μιας αντιπροσωπείας των Ταλιμπάν με επικεφαλής τον αναπληρωτή υπουργό βιομηχανίας και εμπορίου, Nooruddin Aziz, το έκανε ξακάθαρο.

Ο Πούτιν, φυσικά, ήταν ο πρωταγωνιστής στο φόρουμ, ο οποίος έτυχε υποδοχής στο κόκκινο χαλί από τους οικοδεσπότες και χειροκροτώντας τις «επιτυχίες» των «Κινέζων φίλων μας» σε αντάλλαγμα. Η Ρωσία δεν έχει υπογράψει επίσημα το BRI, αλλά ο Πούτιν θέλησε να παραστεί στο φόρουμ αυτοπροσώπως, παρόλο που δεν είχε ταξιδέψει στο εξωτερικό από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία. Η παγκόσμια ευθυγράμμιση Μόσχας-Πεκίνου είναι αναμφισβήτητη καθώς επιδιώκουν να αμφισβητήσουν τη Δύση, όπως επίσης αντικατοπτρίζεται στη ρητή κριτική τους στις ισραηλινές ενέργειες, ενώ απέχουν από την καταδίκη της Χαμάς. Από την κρίση της Ουκρανίας, όπου η Δύση προσπάθησε να απομονώσει τη Ρωσία, η αγκαλιά της Κίνας έχει γίνει ολόπλευρη καθώς έχει αναδειχθεί ως ο σημαντικότερος εμπορικός εταίρος της Ρωσίας, παρέχοντας κρίσιμα πολιτικά και στρατιωτικά αγαθά που έχουν στηρίξει τη ρωσική οικονομία και τις πολεμικές επιχειρήσεις. 

Η άλλη ενδιαφέρουσα παρουσία ήταν αυτή των Ταλιμπάν, με σκοπό επίσης να μεταφέρει ένα μήνυμα στις ΗΠΑ ότι η Κίνα θα συνεχίσει να προχωρά με την προσέγγισή της σε ένα κράτος παρία, έστω και μόνο για να καταστρέψει την Ουάσιγκτον στην επίτευξη των στόχων της. Τον περασμένο μήνα, η Κίνα έγινε η πρώτη χώρα που έστειλε πρεσβευτή στο Αφγανιστάν, αν και το Πεκίνο δεν έχει ακόμη αναγνωρίσει διπλωματικά τους Ταλιμπάν. Η Κίνα και το Πακιστάν είχαν επίσης ανακοινώσει νωρίτερα αυτό το έτος ότι ο Οικονομικός Διάδρομος Κίνας-Πακιστάν θα επεκταθεί στο Αφγανιστάν. Τίποτα δεν έχει προκύψει ακόμη, αλλά η υποστήριξη της Κίνας δίνει αξιοπιστία στους ισχυρισμούς των Ταλιμπάν ότι είναι η μόνη αξιόπιστη εναλλακτική λύση στο Αφγανιστάν.

Ο εορτασμός της δεκαετίας του BRI από την Κίνα ήταν περισσότερο μια προσπάθεια να επιδείξει το δικό της ανερχόμενο προφίλ ως προμηθευτή μιας εναλλακτικής στην παγκόσμια τάξη πραγμάτων υπό την ηγεσία των ΗΠΑ παρά για να καλύψει τις αναπτυξιακές ανάγκες του Παγκόσμιου Νότου. Αλλά οι προκλήσεις για το BRI αυξάνονται και τα λόγια του Xi στο φόρουμ ήταν μια ρητή αναγνώριση ότι οι αλλαγές στην κινεζική προσέγγιση θα ήταν απαραίτητες εάν η δεύτερη δεκαετία του BRI πρόκειται να δει περισσότερα επιτεύγματα από την πρώτη.

* Η πρωτοβουλία μιας ζώνης και ενός δρόμου, παλαιότερα γνωστή ως One Belt One Road, είναι μια παγκόσμια στρατηγική ανάπτυξης υποδομών που υιοθέτησε η κινεζική κυβέρνηση το 2013 επενδύοντας σε σχεδόν 70 χώρες και διεθνείς οργανισμούς. Βικιπαίδεια

Ο Harsh V. Pant είναι καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο King’s College του Λονδίνου. Είναι Αντιπρόεδρος – Σπουδών και Εξωτερικής Πολιτικής στο Observer Research Foundation, Νέο Δελχί. Είναι επίσης Διευθυντής (Επίτιμος) της Σχολής Διακρατικών Υποθέσεων του Δελχί στο Πανεπιστήμιο του Δελχί.

πηγή : NDTV

Το Διεθνές Επιστημονικό Συμβούλιο  που εδρεύει στο Παρίσι ζήτησε μια προσέγγιση «μεγάλης επιστήμης» για να επιταχυνθεί η απαράδεκτα αργή πρόοδος προς την επίτευξη των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης.- ( Οι στόχοι για την βιώσιμη ανάπτυξη είναι μία δέσμη 17 στόχων που αφορά την μελλοντική διεθνή ανάπτυξη. Υιοθετήθηκαν στις 25 Σεπτεμβρίου 2015 κατά τη 70η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών. Αποτελούν μία συλλογική προσπάθεια για ένα κόσμο δικαιότερο, πιο ειρηνικό και ευημερούντα, και έναν υγιή πλανήτη. Βικιπαίδεια) «Υπάρχει επείγουσα ανάγκη δράσης», ανέφερε στο φόρουμ ανώτατου επιπέδου των Ηνωμένων Εθνών για τη βιώσιμη ανάπτυξη, που πραγματοποιήθηκε στη Νέα Υόρκη την περασμένη εβδομάδα (10 – 19 Ιουλίου 2023).

Το Συμβούλιο προτείνει ότι μια προσέγγιση «μεγάλης επιστήμης» θα πρέπει να εφαρμοστεί ευρέως και σε τοπικό επίπεδο για ταχεία επίδραση –ειδικά στον Παγκόσμιο Νότο– και θα πρέπει να συνοδεύεται από ένα νέο μοντέλο χρηματοδότησης που ξεπερνά τα τρέχοντα εθνικά συστήματα χρηματοδότησης της επιστήμης, σε μια νέα έκθεση που εξέδωσε με τίτλο Ανατρέπωντας το Επιστημονικό μοντέλο: Ένας οδικός χάρτης για επιστημονικές αποστολές προς τη βιωσιμότητα .

«Μια παγκόσμια συλλογική επένδυση 1 δισεκατομμυρίου δολαρίων ΗΠΑ ετησίως, που δεν είναι καν το 1% των παγκόσμιων ετήσιων επενδύσεων έρευνας και ανάπτυξης, θα επιτάχυνε σημαντικά την πρόοδο προς την υλοποίηση της Ατζέντας του 2030», ανέφερε η έκθεση.

Η έκθεση εκπονήθηκε από μια παγκόσμια επιτροπή του Διεθνούς Συμβουλίου Επιστημών (ISC), υπό την προεδρία της Helen Clark, πρώην πρωθυπουργού της Νέας Ζηλανδίας, και της πρώην γενικής διευθύντριας της UNESCO Irina Bokova. Το Συμβούλιο είναι μια διεθνής ΜΚΟ που ενώνει επιστημονικούς φορείς σε όλες τις κοινωνικές και φυσικές επιστήμες.

Με επτά χρόνια να απομένουν για την Ατζέντα του ΟΗΕ 2030, μόνο το 12% των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης βρίσκεται σε καλό δρόμο. Η πρόοδος είναι αδύναμη για τους μισούς στόχους και ο κόσμος έχει σταματήσει ή έχει αντιστραφεί σε περισσότερο από το 30% των ΣΒΑ, λέει ο ΟΗΕ.

«Η πρόοδος στους ΣΒΑ και στην Ατζέντα του 2030 είναι απαράδεκτα αργή. Υπάρχουν πολλοί πολιτικοί λόγοι, λόγοι τακτικής και παρουσίασης για τους οποίους συμβαίνει αυτό, αλλά είναι επίσης σαφές ότι η επιστήμη θα μπορούσε να παίξει πολύ ισχυρότερο ρόλο», γράφουν οι Clark και Bokova στον πρόλογο της έκθεσης .

Το Συμβούλιο αποκαλεί τις νέες προσεγγίσεις για την εξάσκηση της επιστήμης «επιστήμη αποστολής για την αειφορία»: «Εστιασμένες σε λύσεις, χρονικά περιορισμένες, ουσιαστικές σε κλίμακα και φιλόδοξες ως προς τον επιδιωκόμενο αντίκτυπο, αυτή η προσέγγιση υπογραμμίζει την ανάγκη άμεσης συνεργασίας της επιστήμης με την κοινωνία, με εκείνους που παράγουν πολιτική δράση στις χώρες, με την κοινωνία των πολιτών, με χρηματοδότες, με τον ιδιωτικό τομέα και άλλους σχετικούς ενδιαφερόμενους φορείς – με στόχο τον συν-σχεδιασμό και τη συν-υλοποίηση παρεμβάσεων που οδηγούν σε επείγουσα δράση σε τοπικό και παγκόσμιο επίπεδο».

Αύξηση των επενδύσεων στην επιστήμη – ΟΗΕ

Επίσημη επικύρωση της έκθεσης έρχεται, στη συνέχεια, από τον Πρέσβη Csaba Krösi, σημερινό πρόεδρο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, ο οποίος την καλωσόρισε και είπε ότι ανυπομονούσε να δει τις αποστολές του Συμβουλίου να δίνουν λύσεις επί τόπου.

Παρόμοιο κάλεσμα με αυτό του Διεθνούς Επιστημονικού Συμβουλίου  απηύθυνε η Maria-Francesca Spatolisano, βοηθός γενικός γραμματέας για συντονισμό πολιτικής και διυπηρεσιακές υποθέσεις στο Τμήμα Οικονομικών και Κοινωνικών Υποθέσεων των Ηνωμένων Εθνών.

Για να επιταχυνθεί η επίτευξη των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης, οι επενδύσεις στην επιστήμη και την τεχνολογία πρέπει να αυξηθούν, μαζί με τη μεταφορά γνώσης από τον Βορρά στον Νότο και μέσω της συνεργασίας Νότου-Νότου, είπε στην εναρκτήρια ομιλία της στο Παγκόσμιο Φόρουμ της Πρωτοβουλίας Ανώτατης Εκπαίδευσης του ΟΗΕ στις 17 Ιουλίου.

Όπως και το Συμβούλιο, διοργάνωσε παράπλευρη εκδήλωση στο Πολιτικό Φόρουμ Υψηλού Επιπέδου των Ηνωμένων Εθνών για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη 2023 , που συγκλήθηκε από τις 10 έως τις 19 Ιουλίου για να υποστηρίξει την ενδιάμεση αναθεώρηση των ΣΒΑ και τη Σύνοδο Κορυφής ΣΒΑ 2023 τον Σεπτέμβριο.

Η πρόοδος προς τους ΣΒΑ ήταν άνιση, αλλά οι πρόσφατες πολλαπλές και στενά αλληλένδετες κρίσεις – συμπεριλαμβανομένης της πανδημίας COVID-19, της εντεινόμενης κλιματικής αλλαγής, της κρίσης βιοποικιλότητας, των αυξανόμενων ανισοτήτων, των συνεχιζόμενων συγκρούσεων και της κοινωνικής αναταραχής – «μας άφησαν αναμφισβήτητα εκτός πορείας για την επίτευξη αυτών των στόχων », είπε η Spatolisano.

«Με μόλις επτά χρόνια απομένουν για να γίνουν πραγματικότητα οι ΣΒΑ, η καλή χρήση της επιστημονικής γνώσης, της τεχνολογίας και της καινοτομίας είναι απαραίτητη». Ειδικότερα, απαιτείται επιστήμη της βιωσιμότητας που βασίζεται σε όλους τους επιστημονικούς κλάδους, συμπεριλαμβανομένων των κοινωνικών και ανθρωπιστικών επιστημών, σε μια προσέγγιση επίλυσης προβλημάτων, συνέχισε η Spatolisano.

Χρειάζονταν πολύ μεγαλύτερες επενδύσεις από τις επιστημονικές και μηχανολογικές κοινότητες, τις κυβερνήσεις και άλλους φορείς χρηματοδότησης, «συμπεριλαμβανομένης της γεφύρωσης της εξαιρετικά άνισης παγκόσμιας κατανομής της επιστημονικής ικανότητας και της πρόσβασης στη γνώση.

«Είναι ανησυχητικό ότι πάνω από το 60% της συνολικής επιστημονικής βιβλιογραφίας και το μεγαλύτερο μέρος της έρευνας και ανάπτυξης πραγματοποιούνται σε χώρες υψηλού εισοδήματος», είπε. Χρειάζεται πολύ περισσότερη μεταφορά γνώσης ώστε κάθε χώρα να έχει την επιστήμη και την τεχνολογία για να ανταποκριθεί στις ανάγκες και τις προτεραιότητές της.

Ανατρέποντας το Επιστημονικό Μοντέλο

Ο Sir Peter Gluckman, ένας διεθνώς αναγνωρισμένος βιοϊατρικός επιστήμονας από τη Νέα Ζηλανδία και πρόεδρος του Διεθνούς Επιστημονικού Συμβουλίου, είπε ότι η απογοητευτική πρόοδος στους ΣΒΑ  δεν μπορούσε να δικαιολογηθεί από τον COVID-19 και τη σύγκρουση.

«Υπάρχει ένα προφανές χάσμα μεταξύ των λέξεων και των πράξεων», είπε σε μια ανακοίνωση των μέσων ενημέρωσης στις 18 Ιουλίου από το Πανεπιστήμιο του Όκλαντ, όπου είναι επικεφαλής του Koi Tu: The Center for Informed Futures.

«Υπάρχει μεγάλο χάσμα μεταξύ των αξιολογήσεων τεχνικού κινδύνου και του τρόπου με τον οποίο αντιδρούν οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής και οι πολιτικοί. Το έχουμε δει σχεδόν σε κάθε πτυχή της ατζέντας – από την κλιματική αλλαγή μέχρι ζητήματα ψυχικής υγείας. Πρέπει να κλείσουμε αυτό το χάσμα».

Ο Clark και ο Bokova γράφουν στην έκθεση “Ανατρέποντας το Επιστημονικό Μοντέλο” ότι το Διεθνές Επιστημονικό Συμβούλιο διερεύνησε προηγουμένως το γιατί η επιστήμη δεν συνεισφέρει περισσότερο, μέσω μιας ευρείας συμβουλευτικής διαδικασίας, και σε μια έκθεση με τίτλο “Αποδεσμεύοντας την Επιστήμη” είπαν : «Το Συμβούλιο τόνισε την ανάγκη για νέους τρόπους επιστήμης, κάνοντας τη γνώση ενεργή, λιγότερο σιωπηλή και αληθινά συνδεδεμένη με τους ενδιαφερόμενους».

Η επακόλουθη αναγνώριση από την επιστημονική κοινότητα της ανάγκης για διαρθρωτικές αλλαγές για να γίνει η επιστήμη πιο δραστική, ώθησε το Συμβούλιο να ιδρύσει την Παγκόσμια Επιτροπή για τις Επιστημονικές Αποστολές για την Αειφορία το 2021, στην οποία προεδρεύουν οι Clark και Bokova.

Η επιτροπή συμφώνησε με ττην έκθεση “Αποδεσμεύοντας την Επιστήμη” σχετικά με την «αναγκαιότητα και την επείγουσα ανάγκη ανάπτυξης μιας νέας προσέγγισης χρηματοδότησης. Αυτή η προσέγγιση θα πρέπει να περιλαμβάνει τόσο διακρατικές όσο και εθνικές προσπάθειες για την υποστήριξη δραστικής και αφοσιωμένης έρευνας που ξεπερνά τους περιορισμούς των μοντέλων χρηματοδότησης που βασίζονται κυρίως σε εθνικό επίπεδο που ισχύουν επί του παρόντος», γράφουν.

«Επιπλέον, εκτός και αν οι χρηματοδότες αποδεχτούν την ανάγκη να μετασχηματίσουν τα χρηματοδοτικά τους μέσα για την προώθηση της διεπιστημονικής έρευνας με τη συμμετοχή των ενδιαφερομένων, η επιστήμη θα συνεχίσει να είναι λιγότερο εκμεταλλεύσιμη  στην αντιμετώπιση των προκλήσεων της Ατζέντας 2030».

Σύμφωνα με τους Clark και Bokova, η επιτροπή αναζήτησε πρακτικές λύσεις. Προσδιόρισε «μια μακροπρόθεσμη ανάγκη για μια παγκόσμια διεπιστημονική ερευνητική διαδικασία που φέρνει τις κοινότητες, τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής και την επιστήμη κοντά και πέρα ​​από τα παγκόσμια χάσματα».

Αναγνωρίζοντας την ανάγκη για άμεση δράση, η Επιτροπή προτείνει επίσης πιλοτικές δραστηριότητες για να καταδειχθεί η αξία και η ανάγκη μιας προσέγγισης «μεγάλης επιστήμης», η οποία θα εφαρμοστεί σε τοπικό επίπεδο.

«Ακριβώς όπως η παγκόσμια κοινότητα έχει χρησιμοποιήσει προσεγγίσεις «μεγάλης επιστήμης» για την κατασκευή υποδομών όπως το CERN και η Συστοιχία Τετραγωνικού Χιλιόμετρου, μια παρόμοια νοοτροπία θα πρέπει να εφαρμοστεί, ιδιαίτερα στον Παγκόσμιο Νότο, για την αντιμετώπιση των προκλήσεων βιώσιμης ανάπτυξης».

Τα βασικά μηνύματα του Συμβουλίου

Το “Ανατρέποντας το Επιστημονικό Μοντέλο” προσφέρει 10 βασικά μηνύματα. Το πρώτο είναι να χρηματοδοτήσουμε και να αναλάβουμε την επιστήμη για τους Στόχους Βιωσ. Αναπτ. με διαφορετικό τρόπο.

Δεύτερον: «Αυτό απαιτεί έναν πρόσθετο μηχανισμό πέρα ​​από το παραδοσιακό επιστημονικό μοντέλο, το οποίο χαρακτηρίζεται κατά κύριο λόγο από έντονο ανταγωνισμό, απουσία σχέσεων εμπιστοσύνης με τα ενδιαφερόμενα μέρη και περιορισμένη επιστημονική χρηματοδότηση. Προτείνουμε ένα μοντέλο που ενθαρρύνει την επιστήμη να καλύψει άμεσα τις κοινωνικές ανάγκες», αναφέρει η έκθεση.

«Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με τη συνδημιουργία γνώσης και την εξεύρεση λύσεων προσαρμοσμένων στα περίπλοκα ζητήματα βιωσιμότητας που προσδιορίζονται τόσο από τοπικούς όσο και από παγκόσμιους ενδιαφερόμενους φορείς. Η επιτροπή υποστηρίζει ότι ο από κοινού σχεδιασμός της έρευνας και της δράσης θα είναι η τυπική πρακτική στην επιστήμη της βιωσιμότητας. Αυτή η προσέγγιση απαιτεί μια περιεκτική συνεργασία μεταξύ ενός ευρέος φάσματος ενδιαφερομένων, καθιστώντας την τον νέο κανόνα».

Τρίτον, ο νέος μηχανισμός είναι η επιστήμη που καθοδηγείται από τον στόχο. Αν και είναι επειγόντως απαραίτητο, η επιστήμη της βιωσιμότητας πρέπει να «αγκιστρωθεί έντονα στην προώθηση νέων θεωριών, μεθόδων και θεμελιωδών νέων εννοιών». Αυτό θα απαιτούσε συνεχείς επενδύσεις στις βασικές επιστήμες, τόσο ως επιστημονικές όσο και ως διεπιστημονικές προσεγγίσεις και με έμφαση στα πρακτικά αποτελέσματα.

Τέταρτον, η επιτροπή ζητά «ένα νέο μοντέλο για την κλιμάκωση των επενδύσεων στην επιστήμη για να υποστηρίξει σθεναρά και βιώσιμα τη διεπιστημονική και δεσμευμένη αποστολή επιστήμης για τη βιωσιμότητα, με τη δυνατότητα να οδηγήσει σε περιεκτική, διαγενεακή ευημερία τόσο των ανθρώπων όσο και των πλανητικών μας συστημάτων υποστήριξης ζωής». .

Έχοντας υποστηρίξει μεγάλες επιστημονικές προσεγγίσεις στη βασική επιστήμη και τις υποδομές, ήρθε η ώρα για την παγκόσμια κοινότητα να επενδύσει στην ανθρώπινη υποδομή. Εδώ, προτείνει μια παγκόσμια συλλογική επένδυση 1 δισεκατομμυρίου δολαρίων ΗΠΑ ετησίως.

Πέμπτον, τα διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και οι χρηματοδότες φιλανθρωπικής επιστήμης καλούνται να επανασχεδιάσουν τον τρόπο με τον οποίο αλληλεπιδρούν με τον επιστημονικό τομέα και την κοινωνία των πολιτών, για να κινητοποιήσουν την επιστήμη της αποστολής γύρω από δημιουργικές λύσεις. Έκτον, καλεί τους οργανισμούς των Ηνωμένων Εθνών και τους χρηματοδότες «να υποστηρίξουν και να ενσωματώσουν την αποστολή και τη διεπιστημονική επιστήμη ως ένα φιλόδοξο αλλά ρεαλιστικό πλαίσιο δράσης».

Έβδομο, η Επιτροπή καλεί τις χώρες και το πολυμερές σύστημα να αναπτύξουν διαδικασίες για την επιτάχυνση της απορρόφησης της γνώσης που μπορεί να γίνει πράξη για την ενημέρωση της πολιτικής και την ενσωμάτωσή της στη λήψη αποφάσεων.

Το όγδοο μήνυμα προτείνει ότι νέες μορφές επιστήμης θα μπορούσαν να επιτευχθούν μέσω «ένα δίκτυο περιφερειακών κόμβων βιωσιμότητας που θα είναι σε θέση να εντοπίσει και να αντιμετωπίσει αυτές τις προκλήσεις επειγόντως και σε κλίμακα». Με αρκετή χρηματοδότηση και χρόνο, οι κόμβοι θα διασφάλιζαν ότι η επιστήμη της βιωσιμότητας είναι «κατάλληλη για το σκοπό, χωρίς αποκλεισμούς και με γνώμονα τα αποτελέσματα».

Το μήνυμα εννέα συνιστά την «επείγουσα υποστήριξη πιλοτικών έργων για να καταδειχθεί η εγκυρότητα και η αποτελεσματικότητα αυτού του νέου παραδείγματος για την παγκόσμια επιστήμη», ενώ το τελικό μήνυμα λέει ότι οι προτάσεις της επιτροπής πρέπει «να θεωρηθούν ως εξέλιξη της βασικής και εφαρμοσμένης έρευνας με χρήση παραδοσιακών μεθόδων, ανταποκρινόμενη στην κρίσιμη ανάγκη για μια νέα, επί του παρόντος μη αναγνωρισμένη και σε μεγάλο βαθμό μη χρηματοδοτούμενη μέθοδο παραγωγής πρακτικών γνώσεων».

Δεν αποτελεί απειλή για την παραδοσιακή επιστήμη

Ο Peter Gluckman, τόνισε ότι ένας διαφορετικός τρόπος επιστήμης χρειάζεται τις δικές του θεσμικές ρυθμίσεις, στη δήλωση του Πανεπιστημίου του Όκλαντ.

«Αυτό δεν είναι εις βάρος της παραδοσιακής επιστήμης, η οποία μας χρειάζεται. Αλλά χρειαζόμαστε πρακτική γνώση που εφαρμόζεται τώρα και αυτό απαιτεί έναν πολύ διαφορετικό τρόπο χρηματοδότησης και επιστήμης».

Λέει ότι ενώ η επιστήμη είναι μια παγκόσμια δραστηριότητα, το μεγαλύτερο μέρος της επιστήμης χρηματοδοτείται σε εθνικό επίπεδο και λιγότερο από το 2% του παγκόσμιου προϋπολογισμού για την έρευνα πηγαίνει σε διακρατική δραστηριότητα.

«Η παγκόσμια κοινότητα μπορεί να βρει δισεκατομμύρια για μια «μεγάλη επιστημονική» προσέγγιση για την κατασκευή τηλεσκοπίων. Γιατί δεν μπορεί να βρει ένα δισεκατομμύριο για να χρηματοδοτήσει το είδος της έρευνας και να δεσμεύσει σωστά τις κοινότητες και τους ενδιαφερόμενους φορείς που χρειάζονται απεγνωσμένα για την αντιμετώπιση πολύπλοκων, κακών προβλημάτων;» ρωτάει.

«Ο κόσμος πρέπει να χρησιμοποιήσει την επιστήμη πιο σοφά και να δημιουργήσει συστήματα για να το κάνει, διαφορετικά οι φιλοδοξίες του 2015 θα αντικαθίστανται όλο και περισσότερο από την απόγνωση. Η εργασία με την επιστήμη μπορεί να μας μετατοπίσει προς ένα πιο αισιόδοξο μέλλον», λέει ο Gluckman.

πηγή : Univercity World News

Η Karen MacGregor είναι μια από τις ιδρυτικές συντάκτριες του University World News . Είναι πρώην ξένη συντάκτρια των Times Higher Education και για 10 χρόνια έγραφε για τις ειδήσεις και τις τρέχουσες υποθέσεις της Νότιας Αφρικής για μια σειρά εκδόσεων, όπως οι Newsweek (Νέα Υόρκη), The Sunday Times (Λονδίνο), The Independent (Λονδίνο) και The Globe. και Mail (Τορόντο). Η MacGregor, που είναι νοτιοαφρικανικής καταγωγής, είναι κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου στις Διεθνείς Σχέσεις από το Πανεπιστήμιο του Κεντ, Ηνωμένο Βασίλειο.

Πράσινη στέγη σε ένα κτίριο στο Μανχάταν – Φωτό Alyson Hurt ( Alexandria, Va., USA)

Στην προσπάθεια για περισσότερο πράσινο, η γεωμηχανική είναι από καιρό μια ελκυστική ιδέα στην περιφέρεια της συζήτησης για την πολιτική για το κλίμα. Η δελεαστική ιδέα της μηχανικής εξόδου της ανθρωπότητας από μια υποτιθέμενη περιβαλλοντική καταστροφή χρησιμοποιώντας τα ίδια εργαλεία που βοήθησαν στη δημιουργία της παγκόσμιας κλιματικής μας κρίσης, είναι ελκυστική για πολλούς. Αυτές οι προτάσεις επίσης συχνά παρακάμπτουν βολικά τις έννοιες της μεταρρύθμισης της πολιτικής ή της ευθύνης, και περιλαμβάνουν φαινομενικά περίεργες προτάσεις όπως τεράστιους καθρέφτες στο διάστημα ή ψεκασμό της ατμόσφαιρας με σωματίδια αργύρου, και  μπορεί να οδηγήσουν σε μια δελεαστική, αν και συχνά μη χρήσιμη, συζήτηση.

Η Διαχείριση Ηλιακής Ακτινοβολίας (SRM) είναι η υποενότητα της γεωμηχανικής που περιλαμβάνει μεθόδους που χρησιμοποιούνται για την ανάκλαση του ηλιακού φωτός μακριά από τη γη για την ψύξη της ατμόσφαιρας, η οποία συνήθως προσελκύει τη μεγαλύτερη προσοχή του κοινού. Οι περισσότερες μελέτες έχουν επισημάνει σημαντικά ζητήματα με τις πιθανές μακροπρόθεσμες αρνητικές επιπτώσεις του SRM στο κλίμα. Αυτά περιλαμβάνουν ηθικούς κινδύνους που αποτρέπουν άλλους τομείς από το να γίνουν πράσινοι, δαπάνες και μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στο κλίμα. Μια έκθεση του Προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον (UNEP) επιβεβαιώνει αυτές τις προειδοποιήσεις, όπως επαναλαμβάνεται από μια πρόσφατη έκθεση του Γραφείου Επιστήμης και Τεχνολογίας του Λευκού Οίκου .

Οι περισσότερες μορφές SRM περιλαμβάνουν επικίνδυνη γεωμηχανική που διχάζει την επιστημονική κοινότητα. Ωστόσο, η SRM έλαβε πρόσφατα ώθηση στην πρακτικότητα χάρη στην πρόοδο που επήλθε στην κατανόηση της Τροποποίησης Albedo με βάση το έδαφος (GBAM). Το Albedo, το χαρακτηριστικό μιας επιφάνειας να διατηρεί τη θερμότητα με βάση το χρώμα της, σημαίνει ότι οι πολλές σκοτεινές επιφάνειες σε αστικά περιβάλλοντα (μπετόν, άσφαλτος, φιμέ γυαλί, κ.λπ.…) συγκρατούν συλλογικά τη θερμότητα. Το αποτέλεσμα είναι ένα Urban Heat Island (UHI – αστική θερμονησίδα) με υψηλότερες θερμοκρασίες που απαιτούν περισσότερη κατανάλωση ενέργειας και επηρεάζουν αρνητικά την υγεία.

Η καταπολέμηση των UHI παγκοσμίως μέσω μιας σειράς πολιτικών θα έκανε τις πόλεις πιο πράσινες και θα άλλαζε το κλίμα προς το καλύτερο. Καθώς ο κόσμος αντιμετωπίζει όλο και περισσότερα κύματα καύσωνα και η κατανόηση του πώς τα UHI τα κάνουν μόνο χειρότερα, το GBAM εξαπλώνεται παγκοσμίως.

Η άσφαλτος διατηρεί σχεδόν όλη τη θερμότητα που απορροφά από τον ήλιο, με αποτέλεσμα οι θερμοκρασίες το καλοκαίρι να είναι 40 βαθμούς (Φαρενάιτ) υψηλότερες από τη θερμοκρασία του αέρα περιβάλλοντος. Για να το καταπολεμήσει αυτό, η πόλη του Φοίνιξ της Αριζόνα, ξεκίνησε ένα πρόγραμμα «cool pavement» (ψυχρό οδόστρωμα) χρησιμοποιώντας μια ηλιακή ανακλαστική σφράγιση πεζοδρομίου σε 58 μίλια κατοικημένων δρόμων. Αφού είδαν τα οφέλη από τις χαμηλότερες επιφανειακές θερμοκρασίες όλες τις ώρες της ημέρας, επέκτειναν 100 μίλια δροσερού πεζοδρόμιου τον Ιούνιο του 2023 και σχεδιάζουν να το αυξήσουν στα 118 μίλια μέχρι το τέλος του 2023. Η Smart Surfaces Coalition (SSC ) λειτουργεί με πολλές πόλεις για την έναρξη προγραμμάτων που υιοθετούν αντανακλαστικό οδόστρωμα σε όλες τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ο όμιλος Global Cool Cities ομάδα επιδιώκει να επαναλάβει αυτές τις επιτυχίες στον παγκόσμιο νότο.

Η αστική γεωμηχανική δεν είναι μόνο κάτω από τα πόδια μας, είναι επίσης πάνω από τα κεφάλια μας. Οι πράσινες στέγες, δηλαδή στέγες με χώμα και φυτά τοποθετημένα από πάνω, απλώνονται σαν αγριόχορτα. Μειώνουν την τοπική ατμοσφαιρική ρύπανση απορροφώντας σωματίδια, μετριάζοντας την ηχορύπανση, σκιάζοντας τα κτίρια από τη ζέστη του καλοκαιριού και μονώνοντάς τα κατά τη διάρκεια του χειμώνα, απαιτώντας λιγότερη κατανάλωση ενέργειας.

 

Οι πράσινες στέγες είναι δημοφιλείς εκτός των Ηνωμένων Πολιτειών εδώ και δεκαετίες, και χρησιμοποιούνται ήδη με επιτυχία στη Σιγκαπούρη, το Χονγκ Κονγκ, τη Γερμανία, την Ιαπωνία και τον Καναδά. Στις ΗΠΑ, το Κάνσας Σίτι έχει προσαρμοστεί στην τάση με πάνω από 450.000 τετραγωνικά πόδια πράσινης ταράτσας που έχει εγκατασταθεί από το 1999 έως το 2015. Αυτό επιταχύνθηκε στα 700.000 τετραγωνικά πόδια έως το 2020. Ομάδες όπως οι Πράσινες Στέγες για Υγιείς Πόλεις φιλοδοξούν να αυξήσουν την ευαισθητοποίηση για πράσινες πρακτικές σε έργα υποδομής και να μοιραστεί την ιστορία επιτυχίας του Κάνσας Σίτι παρέχοντας διαπίστευση σε επαγγελματίες για το σχεδιασμό και την εγκατάσταση πράσινων στεγών, καθώς και τη συνεργασία με κατασκευαστές για την ανάπτυξη πράσινων στεγών ή τοίχων για αστικές περιοχές.

Το GBAM (ground based albedo modification – θεωρία γεωμηχανικής που βασίζεται στην ανάκλαση ηλιακής ακτινοβολίας πίσω στο διάστημα μέσω της βελτίωσης  του albedo του εδάφους) δεν είναι απλώς ανακαίνιση κτιρίων, μπορεί επίσης να βρεθεί φυτεύοντας κυριολεκτικά τους σπόρους των αυριανών πράσινων πόλεων. Οι ΗΠΑ έχουν εκατομμύρια μίλια δρόμους, οι περισσότεροι από τους οποίους στις αστικές περιοχές έχουν πεζοδρόμια. Η επένδυση πεζοδρομίων και ανοιχτών χώρων με δέντρα βοηθά στην απομάκρυνση των ανθρώπων από τα αυτοκίνητα, παρέχοντας κίνητρα για βατότητα στην πόλη και δροσίζει τις επιφάνειες. Αυτά τα μικρά κέρδη είναι ο λόγος για τον οποίο η SSC έχει εφαρμόσει προγράμματα σκίασης πεζοδρομίων στο Κεντάκι της Μασαχουσέτης και παντού ενδιάμεσα, με μια ποικιλία μελετών που δείχνουν τόσο περιβαλλοντικά όσο και τοπικά οικονομικά οφέλη από την αυξημένη κυκλοφορία πεζών.

Η ευρεία αποδοχή αυτών των προγραμμάτων πέρα από  κομματικές ή γεωγραφικές διαφορές, σε συνδυασμό με την κερδοφορία τους για τις εταιρείες, σηματοδοτεί καλά νέα για τη βιωσιμότητα αυτών των πρωτοβουλιών. Προωθούμενη από μια σειρά φορολογικών κινήτρων, η ζήτηση για πράσινες πόλεις οδηγεί σε επέκταση αναδυόμενων εταιρειών όπως η American Hydrotec και η Columbia Green Technologies, ενώ πιο αξιόπιστες εταιρείες προσαρμόζονται αργά.

Αυτές οι πρωτοβουλίες μπορούν επίσης να συνδυαστούν με θωράκιση που καλύπτεται από φωτοβολταϊκά στοιχεία και ηλιακούς συλλέκτες, ειδικά σε θερμότερες περιοχές. Όταν τα στέγαστρα που δημιουργούν σκιά, οι πράσινες στέγες και το πεζοδρόμιο ψύξης συνδυάζονται κατάλληλα με ηλιακούς συλλέκτες, καταπολεμά το φαινόμενο της αστικής θερμονησίδας παράγοντας περισσότερη τοπική ηλεκτρική ενέργεια χωρίς εκπομπές άνθρακα. Εταιρείες όπως η Sunnova Energy συνεργάζονται τώρα με το Υπουργείο Ενέργειας για να υπολογίσουν το πολλαπλασιαστικό όφελος από τη σκίαση των ηλιακών πάνελ.

Τα δέντρα, οι στέγες και τα πεζοδρόμια μπορεί να μην είναι αυτό που φαντάζεται κανείς αμέσως όταν σκέφτεται τη γεωμηχανική, αλλά δεν είναι λιγότερο ζωτικής σημασίας για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής από την ανατίναξη νεφών ή τον ψεκασμό της ατμόσφαιρας με αερολύματα. Σίγουρα, είναι πιο ασφαλή.

Αν κάποιος μπορεί να δροσίσει πόλεις, μπορεί να δροσίσει και τον πλανήτη. Ο απόλυτος δρόμος για την αειφορία του κλίματος περιλαμβάνει τεχνολογική καινοτομία και όχι απαραίτητα υψηλή τεχνολογία. Τα πράσινα σύνορα έρχονται σύντομα στην πόλη σας.

Απολαύστε τη σκιά!

 

Ο Άριελ Κοέν είναι Senior Fellow στο Atlantic Council και ο ιδρυτικός διευθυντής της International Market Analysis.

πηγή : Forbes

   Το 2017 στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ, ο Κλάους Σβαμπ είχε διατυπώσει μία υπόθεση: ότι, όταν τα συστήματα πρόβλεψης των αποτελεσμάτων των εκλογών εξελιχθούν περισσότερο, θα μπορούν ίσως να προβλέπουν με βεβαιότητα το αποτέλεσμα των εκλογών. Και πως τότε, ενδεχομένως, θα εγερθούν ερωτήματα για το πόσο αναγκαίες θα είναι πια αυτές οι εκλογές. Το ερώτημα όμως είναι αβάσιμο στην ουσία του. Και θα εξηγήσω αμέσως παρακάτω τους λόγους.

   Το ερώτημα αυτό έχει μία θεωρητική πλευρά, ότι, δηλαδή, η δημοκρατία εξαντλείται στις εκλογές, ότι το εκλέγειν και εκλέγεσθαι είναι η πεμπτουσία της πολιτικής ελευθερίας. Επομένως, εγείρεται μόνον για την περίπτωση των πολιτικών αντιλήψεων που ισχύουν σήμερα για τη δημοκρατία. Έχει όμως αποδειχθεί από τα γεγονότα ότι αυτό δεν είναι αληθινό. Γιατί οι εκλεγμένοι αντιπρόσωποι σήμερα έχουν απομακρυνθεί τόσο πολύ από την κοινωνία και τις ίδιες τις εξαγγελίες τους, που μία τέτοια υπόθεση για την πολιτική ελευθερία είναι πλέον καταγέλαστη.

   Η άλλη πλευρά είναι πρακτική. Το ότι η πρόβλεψη μπορεί, ίσως, να είναι ακριβής ισχύει όσο ένας λαός είναι παθητικός και χειραγωγούμενος, αλλά πάντοτε υπάρχει η δυνατότητα για αλλαγή στάσης και αντίληψης. Ο κόσμος δεν είναι στατικός, αν και αλλάζει πολύ αργά. Οι άνθρωποι δεν είναι μηχανές και πάντοτε υπάρχει το απροσδόκητο.

   Επίσης, οι βουλευτές πώς θα επιλέγονται σε μια τέτοια περίπτωση; Προφανώς με κάποιο είδος λίστας. Επομένως, η ελευθερία μέσα στα κόμματα θα λιγοστέψει οριστικά ή μάλλον θα αφανιστεί, γιατί λιγοστή ήταν ούτως ή άλλως.

   Επομένως, όταν τίθενται τέτοια ερωτήματα, πρέπει να συλλογίζεται κανείς για την ουσία της δημοκρατίας και, κυρίως, της ελευθερίας και να μη μένει ούτε να καθηλώνεται παθητικά από ρητορικά ερωτήματα σαν αυτό ούτε  από τους αυτοματισμούς που επιβάλλει η τεχνολογία, μα να μεριμνά για την αύξηση της ελευθερίας του ανθρώπου. Όχι απλώς για την παροχή των αναγκαίων προς το ζην, γιατί αυτό αφορά μόνον τη ζωική φύση του ανθρώπου, αλλά για την ίδια την ελευθερία του να διαμορφώνει τα κοινά πράγματα. Αν δεν μεριμνά για την ελευθερία του, αλλά μόνον για να τον έχει ευχαριστημένο και ήσυχο, τότε το ερώτημα είναι παραπλανητικό ή, μάλλον, μία άχρηστη πρόβλεψη.

   Η δημοκρατία και, κυρίως, η πολιτική ελευθερία δεν είναι μόνον το εκλέγειν και εκλέγεσθαι (που ακόμη και αυτό ελέγχεται από τις ελίτ σε πολύ μεγάλο βαθμό) αλλά, κυρίως, η δυνατότητα του ανθρώπου να διαμορφώνει αυτός το πολιτικό τοπίο και όχι να περιμένει παθητικά να παρουσιαστούν μπροστά του ορισμένοι υποψήφιοι (συνήθως φιλόδοξοι άνθρωποι) και να εκλέξει κάποιους από αυτούς, ενώ δεν θα έχει κανέναν λόγο στην ανάδειξή τους ούτε θα έχει συμβάλει σε αυτήν. Τα κόμματα είχαν σαν σκοπό να αυξήσουν αυτή την ελευθερία και την υπευθυνότητα του ανθρώπου, αλλά απέτυχαν. Διαβρώθηκαν και ο άνθρωπος και τα κόμματα από μέσα τους.

   Υπάρχει πάντοτε η αυταπάτη ότι οι διάφορες θεσμικές ρυθμίσεις θα μπορέσουν να λύσουν τα προβλήματα και να φέρουν την κοινωνική ειρήνη. Αλλά αυτό δεν είναι τίποτε άλλο παρά μία φαντασίωση. Αυτή η ειρήνη που όλοι φαντάζονται δεν είναι άλλο από μία αδράνεια, ένας εφησυχασμός, μία ανάπαυση. Η αληθινή ελευθερία φαίνεται σαν ένα βάρος, γιατί από τη φύση της εμπεριέχει και την ευθύνη. Έτσι, σαν ελευθερία έχει εκληφθεί ο εφησυχασμός, ο ατομισμός και η ανευθυνότητα, που πάντοτε οδηγούν σε άλλου είδους ευθύνες, αυτές που επιβάλλει η εκάστοτε εξουσιαστική ελίτ. Αυτές δυστυχώς, παρά τις όποιες διαμαρτυρίες, αποτελούν και έναν καθησυχασμό, ότι άλλος αποφασίζει για μας κι εμείς δεν χρειάζεται να έχουμε τέτοιο βάρος. Επίσης, αυτή η παθητικότητα είναι αγελαίο χαρακτηριστικό, το άτομο κρύβεται στη μάζα για ασφάλεια.

   Στην πραγματικότητα, υπάρχει φόβος μπροστά στην ελευθερία. Ο Έριχ Φρομ είχε γράψει το βιβλίο “Ο φόβος μπροστά στην ελευθερία” για το φαινόμενο αυτό. Θα έλεγα ότι αυτός ο φόβος έχει δύο πηγές: Πρώτον, το πολύπλοκο της ζωής, με τους κινδύνους της, τον ολοκληρωτισμό και τις σκληρές ανάγκες, καθιστούν τον άνθρωπο δέσμιο. Δεύτερον, (και νομίζω το σημαντικότερο) η φύση της ίδιας της ελευθερίας, στην πλήρη της θετικότητα, δεν μπορεί παρά να ανοίγει δρόμους για το άγνωστο, για το οποίο όμως αισθανόμαστε τρόμο, και να απαιτεί ευθύνη για το πώς θα διαβούμε αυτούς τους δρόμους. Έτσι, προσπαθούμε να βιώσουμε την ελευθερία μέσα στο γνωστό, που μας παρέχει, υποτίθεται, ασφάλεια. Η ελευθερία γίνεται μέχρι τώρα αντιληπτή ως μία άρνηση, μία απελευθέρωση από εμπόδια και όχι ως μία θετικότητα – για τη φύση της οποίας δεν έχουμε ιδέα. Αξίζει όμως να στοχαστούμε γι’ αυτήν.

   Το ζήτημα της δημοκρατίας και της ελευθερίας είναι τεράστιο κι εδώ ανοίγεται ένα απέραντο πεδίο για πειραματισμούς και προσπάθειες. Όμως η μορφή που θα πάρει μια τέτοια προσπάθεια θα εξαρτηθεί από τον χαρακτήρα του κάθε λαού, την ωριμότητά του, τις συνθήκες και το τι είναι διατεθειμένος να αλλάξει στον τρόπο ζωής του και στις αξίες του – γιατί τέτοιες προσπάθειες δεν γίνονται χωρίς σημαντικές αλλαγές κατεύθυνσης. Μερικοί προτείνουν την άμεση δημοκρατία, που σε μερικά πράγματα δεν αποκλείεται να μπορεί να λειτουργήσει εν μέρει. Όμως το θεμελιώδες είναι η εξουσία να ελέγχεται και ο λαός να μην χειραγωγείται και να μην τυφλώνεται. Και αυτή η χειραγώγηση γίνεται με άπειρους τρόπους, που όλοι αποτελούν ένα είδος διαφθοράς – και όχι μόνον χρήματος, αλλά κυρίως συνείδησης. Όταν υπάρχει αυτή η χειραγώγηση, τότε κανένας θεσμός δεν προστατεύει τον πολίτη ούτε λειτουργεί αποτελεσματικά. Κάτι τέτοιο είναι μία φενάκη. Η ηγεσία πρέπει να πάρει άλλες μορφές στο μέλλον.

Αλλά χωρίς τον άνθρωπο καμμία αλλαγή δεν μπορεί να γίνει. Μόνο αλλάζοντας τα αληθινά αίτια, μπορεί κανείς να αλλάξει οριστικά τις συνθήκες.

1/10/23

Ιωάννα Μουτσοπούλου

Εν μέσω ξηρασίας και ελλείψεων, η Wall Street στοιχηματίζει ότι μπορεί να αποκομίσει κέρδη κατακρατώντας αποθέματα νερού, αυξάνοντας τις τιμές και επιδεινώνοντας τις κρίσεις.

Όλοι εξαρτόμαστε από το νερό για την επιβίωση και η πρόσβαση σε αυτό είναι ανθρώπινο δικαίωμα. Αλλά αυτή η πρόσβαση αντιμετωπίζει απειλές σε πολλαπλά μέτωπα, από τη βιομηχανική ρύπανση έως την ξηρασία που προκαλείται από την κλιματική αλλαγή . 

Για μια αυξανόμενη ομάδα επενδυτών της Wall Street,  αυτό δεν φαίνεται ως κρίση – βλέπουν μόνο ευκαιρία για δολάρια.

Μια ανησυχητική τάση έχει εμφανιστεί σε όλο τον κόσμο και στις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι αναπτυσσόμενες χρηματιστηριακές αγορές νερού μετατρέπουν το ολοένα και πιο απειλούμενο νερό μας σε μια αγελάδα μετρητών που θα αρμέγεται για όλη του την αξία — ακόμα κι αν αυτό σημαίνει ότι στερούνται οι οικογένειες και το περιβάλλον από αυτόν τον  ανεκτίμητο πόρο.

Οι αγορές νερού αυξάνουν τις τιμές, ώστε οι εταιρείες να μπορούν να επωφεληθούν σε βάρος άλλων

Στις Ηνωμένες Πολιτείες, τα καθεστώτα υδάτινων δικαιωμάτων και οι αγορές νερού επιτρέπουν στους επενδυτές να αποσπάσουν κέρδη από έναν δημόσιο πόρο. Η κατοχή ενός δικαιώματος ή αξίωσης στο νερό, εξουσιοδοτεί τους ανθρώπους να αντλούν δημόσιο νερό από μια συγκεκριμένη πηγή. Οι αγορές νερού επιτρέπουν στους κατόχους αξιώσεων να μισθώνουν ή να πωλούν τις απαιτήσεις τους στον πλειοδότη.

Οι τιμές σε αυτές τις αγορές έχουν αυξηθεί σε πολλά μέρη του κόσμου, συμπεριλαμβανομένης της αμερικανικής Δύσης, χάρη στην ξηρασία και τις ελλείψεις που κάνουν το νερό πιο σπάνιο και πολύτιμο. Αυτή η ανοδική τάση έχει προσελκύσει επενδυτές που θέλουν να επωφεληθούν από την έλλειψη νερού.

Μπορούν να το κάνουν αυτό με διάφορους τρόπους. Ο ένας είναι μέσω της συσσώρευσης νερού. Αγοράζοντας δικαιώματα νερού, οι επενδυτές μπορούν να κάνουν το νερό ακόμη πιο σπάνιο και να αυξήσουν τις τιμές. Αυτό τους επιτρέπει να επωφεληθούν ποντάροντας σε αλλαγές τιμών με χρηματοοικονομικά εργαλεία όπως συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης (futures) ή πουλώντας τις απαιτήσεις τους για νερό μετά την άνοδο των τιμών.

Αυτή η συσσώρευση έχει ανησυχητικές συνέπειες για το περιβάλλον και τις οικογένειες. Μειώνει τη διαθεσιμότητα νερού σε περιοχές που ήδη αντιμετωπίζουν ελλείψεις, ακόμη και διακοπές λειτουργίας . 

Οι υψηλές τιμές μεταφράζονται επίσης σε υψηλότερους λογαριασμούς νερού για τις οικογένειες κατά τη διάρκεια μιας πανεθνικής κρίσης οικονομικής προσιτότητας . Σε ορισμένες δυτικές πολιτείες, οι ρυθμοί νερού έχουν τετραπλασιαστεί σε μια περίοδο 20 ετών. Η αποθησαύριση καθιστά το καθαρό, ασφαλές νερό απρόσιτο για πολλές κοινότητες και οικογένειες.

Με σχεδιασμό, οι αγορές νερού περιστρέφονται γύρω από αυτούς που έχουν απαιτήσεις για νερό και αυτούς που μπορούν να πληρώσουν τα περισσότερα για αυτές. Εξαιρούν όσους δεν μπορούν να πληρώσουν τις υψηλές τιμές (κοινότητες χαμηλού εισοδήματος και μικροί δήμοι, για παράδειγμα) και εκείνους που δεν μπορούν να συμμετάσχουν στην αγορά, όπως τα τοπικά οικοσυστήματα που εξαρτώνται από την πηγή νερού. 

Έχουμε ήδη δει πώς συμβαίνει αυτό σε άλλες χώρες. Για παράδειγμα, οι αγορές νερού της Αυστραλίας απέτυχαν να αναγνωρίσουν τις ανάγκες των ποταμών και των οικοσυστημάτων. Ως αποτέλεσμα, δεν διέθεσαν αρκετό νερό για να εξασφαλίσουν υγιή ποτάμια και υγροτόπους.

Η Wall Street τροφοδοτεί με φρενίτιδα τις αξιώσεις για νερό.

Ορισμένες από τις μεγαλύτερες επενδυτικές τράπεζες στον κόσμο έχουν ήδη ξοδέψει εκατοντάδες εκατομμύρια για αξιώσεις για νερό. Πολλοί, συμπεριλαμβανομένων των UBS και Banks of America, αγοράζουν αγροκτήματα και άλλες εκτάσεις που συνοδεύονται από αξιώσεις νερού. 

Ορισμένες εταιρείες λένε ότι προσπαθούν να βοηθήσουν τις φάρμες να κάνουν περισσότερη οικονομία στη χρήση του νερού τους, ώστε να μπορούν να ξεπουλήσουν το πλεόνασμα. Αλλά είναι εξίσου πιθανό να εγκαταλείψουν το αγρόκτημα, να συσσωρεύσουν το νερό και να το πουλήσουν σε περιόδους ξηρασίας όταν οι τιμές εκτινάσσονται στα ύψη.

Οι εταιρείες αγοράζουν επίσης νερό από αγροτικές πόλεις ή μικρές φάρμες ώστε να   πουλήσουν το νερό σε υψηλότερη τιμή σε προάστια και γήπεδα γκολφ. 

Και ενώ γνωρίζουμε ότι οι κερδοσκόποι της ξηρασίας έχουν αγοράσει χιλιάδες στρέμματα γης και εκατοντάδες χιλιάδες στρέμματα –  πόδια* νερό (ένα στρέμμα-πόδι είναι μια μέτρηση νερού ίση με την ποσότητα που θα χρειαζόταν για να καλύψει ένα στρέμμα γης με νερό σε βάθος ένα πόδι. Ένα στρέμμα-πόδι είναι περίπου 325.851 γαλόνια ή 1233,476 τόνοι νερό), ο ακριβής υπολογισμός του θησαυρού τους είναι αδύνατος. Αποτελεί κοινή πρακτική οι μεγάλες εταιρείες να αγοράζουν γη και νερό μέσω θυγατρικών για να συγκαλύπτουν τις συναλλαγές τους. Και χάρη στους σκιώδεις χρηματοοικονομικούς νόμους, οι εταιρείες μπορούν επίσης να κρατήσουν μυστικές τις συμμετοχές τους ως « οικονομικές πληροφορίες ».

Η Wall Street αποστραγγίζει ανεκτίμητα υπόγεια ύδατα

Σε μεγάλο μέρος των Ηνωμένων Πολιτειών, οι άνθρωποι παίρνουν το νερό τους από φυσικές υπόγειες πηγές. Έχουμε πρόσβαση σε αυτούς τους υπόγειους υδροφόρους ορίζοντες σκάβοντας πηγάδια και αντλώντας νερό. Μερικά από αυτά είναι το « ορυκτό – νερό » που υπάρχει στο έδαφος από την Εποχή των Παγετώνων. Αν αδειάσουν, αυτοί οι αρχαίοι υδροφορείς δεν θα γεμίσουν ποτέ ξανά. 

Οι αγορές νερού δίνουν κίνητρα στις εταιρείες να υπεραντλήσουν αυτά τα πηγάδια, αντλώντας περισσότερο νερό από αυτό που μπορεί να αναπληρώσει φυσικά ο υδροφόρος ορίζοντας. Επίσης, δίνουν κίνητρο για το σκάψιμο νέων — και με βαθύτερες τσέπες έρχονται και βαθύτερα πηγάδια.

Οι πλούσιοι επενδυτές και οι εταιρείες μπορούν να τρυπήσουν πολύ βαθύτερα και να έχουν πρόσβαση σε περισσότερο νερό από ό,τι μπορεί να αντέξει οποιοσδήποτε δήμος ή οικογενειακή φάρμα. Αντλώντας σε βαθύτερα πηγάδια, μειώνουν επίσης τη στάθμη του νερού σε πιο ρηχά πηγάδια, πολλά από τα οποία ανήκουν σε μικρές πόλεις και οικογένειες. 

Λόγω της υπεράντλησης των υπόγειων υδάτων, πολλοί έχουν δει τα πηγάδια των νοικοκυριών τους να στεγνώνουν εντελώς. Για όσους έχουν ακόμα νερό, τα χαμηλότερα επίπεδα σημαίνουν υψηλότερες συγκεντρώσεις υπάρχουσας ρύπανσης, απειλώντας την υγεία τους.

Η άντληση των υπόγειων υδάτων μπορεί ακόμη και να προκαλέσει βύθιση ή υποχώρηση του εδάφους, κάτι που απειλεί βασικές υποδομές όπως δρόμους, γέφυρες και αγωγούς. Στην κεντρική κοιλάδα της Καλιφόρνια, η καθίζηση λόγω της ξηρασίας και η άντληση των υπόγειων υδάτων οδήγησε σε ζημιές δισεκατομμυρίων δολαρίων.

Οι επενδυτές γνωρίζουν ότι οι γεωτρήσεις τους δεν είναι βιώσιμες και δεν θα είναι δυνατές σε λίγα χρόνια. Αλλά αυτό δεν έχει σημασία για αυτούς – περιμένουν να βγάλουν τα χρήματά τους πολύ πριν έρθει εκείνη η ώρα. 

Το νερό είναι δικαίωμα, όχι υλικό κερδοσκοπίας.

Η αντιμετώπιση του νερού ως εμπόρευμα, αντί για δικαίωμα, έχει συμβάλει μαζικά στις τρέχουσες υδατικές κρίσεις της χώρας μας. Οδήγησε την έκρηξη των διψασμένων καλλιεργειών στις ερήμους της Αμερικής, τις ανεξέλεγκτες προσπάθειες ιδιωτικοποίησης των δημόσιων συστημάτων ύδρευσης και αποχέτευσης, τις προσπάθειες επέκτασης των αγορών νερού της χώρας μας και την αύξηση των αρπαγών νερού στη Wall Street.

Πρέπει να σταματήσουμε αυτούς τους κερδοσκόπους της ξηρασίας. Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση θα πρέπει να απαιτήσει από τις ιδιωτικές εταιρείες να αναφέρουν τις απαιτήσεις ύδρευσης που κατέχουν και πρέπει να απαγορεύσει την κερδοσκοπία και την κερδοσκοπία για τους υδάτινους πόρους. 

Αλλά η διασφάλιση ασφαλούς και αξιόπιστου νερού πάει πιο πέρα απ΄ αυτό. Για να αντιμετωπίσουμε τα προβλήματα του νερού, χρειαζόμαστε όλα τα επίπεδα διακυβέρνησης να αναγνωρίσουν και να προστατεύσουν το νερό ως δημόσιο αγαθό. Πρέπει να αναγνωρίσουν το νερό ως ανθρώπινο δικαίωμα και πρέπει να φροντίζουν το νερό για τους ανθρώπους και τον πλανήτη – όχι για το κέρδος. 

πηγή : Food and Water Watch

Για περίπου το 80% του παγκόσμιου πληθυσμού , η πρώτη στάση μετά το κρυολόγημα ή το σπάσιμο ενός οστού δεν είναι το νοσοκομείο — ίσως επειδή δεν υπάρχει κανένα κοντά ή επειδή δεν μπορούν να το αντέξουν οικονομικά. Αντίθετα, το πρώτο βήμα είναι να συμβουλευτείτε την παραδοσιακή ιατρική, την οποία οι πολιτισμοί σε όλο τον κόσμο χρησιμοποιούν εδώ και χιλιάδες χρόνια.

Η παραδοσιακή ιατρική περιλαμβάνει τις θεραπευτικές γνώσεις, δεξιότητες και πρακτικές που χρησιμοποιούνται από μια ποικιλία πολιτισμών και ομάδων.

Παραδείγματα παραδοσιακής ιατρικής περιλαμβάνουν τη βοτανοθεραπεία . βελονισμός ; Tui Na – το οποίο είναι ένα είδος μασάζ που προέρχεται από την Κίνα. Αγιουρβέδα – το οποίο είναι ένα αρχαίο σύστημα προαγωγής της υγείας μέσω της διατροφής, της άσκησης και του τρόπου ζωής από την Ινδία. και Unani – που είναι ένα άλλο αρχαίο σύστημα υγείας από τη Νότια Ασία, που εξισορροπεί βασικές πτυχές του νου, του σώματος και του πνεύματος.

Αναγνωρίζοντας ότι η παραδοσιακή ιατρική και άλλες εναλλακτικές μορφές θεραπείας είναι κρίσιμες πηγές υγειονομικής περίθαλψης για πολλούς ανθρώπους παγκοσμίως, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και η κυβέρνηση της Ινδίας συνδιοργάνωσαν την πρώτη τους Σύνοδο για την Παραδοσιακή Ιατρική . Η σύνοδος κορυφής πραγματοποιήθηκε τον Αύγουστο του 2023 στο Gandhinagar του Γκουτζαράτ της Ινδίας.

Η σύνοδος κορυφής συγκέντρωσε φορείς χάραξης πολιτικής για την υγειονομική περίθαλψη, εργαζόμενους και χρήστες παραδοσιακής ιατρικής, διεθνείς οργανισμούς, ακαδημαϊκούς και φορείς του ιδιωτικού τομέα από 88 κράτη μέλη του ΠΟΥ . Οι ηγέτες στη σύνοδο κορυφής είχαν ως στόχο να μοιραστούν βέλτιστες πρακτικές και επιστημονικά στοιχεία και δεδομένα σχετικά με την παραδοσιακή ιατρική.

Ως ερευνητές που ενδιαφέρονται για το πώς να παρέχουν στους ασθενείς τόσο στις ΗΠΑ όσο και σε όλο τον κόσμο την καλύτερη δυνατή ιατρική περίθαλψη , μας ενδιέφεραν τα ευρήματα της συνόδου κορυφής. Η κατανόηση της παραδοσιακής ιατρικής μπορεί να βοηθήσει τους επαγγελματίες υγείας να δημιουργήσουν βιώσιμες, εξατομικευμένες και πολιτιστικά σεβαστές πρακτικές.

Κρίσιμη φροντίδα υγείας για πολλούς

Σε πολλές χώρες, η παραδοσιακή ιατρική κοστίζει λιγότερο και είναι πιο προσιτή από τη συμβατική υγειονομική περίθαλψη. Και πολλά συμβατικά φάρμακα προέρχονται από την ίδια πηγή με τις ενώσεις που χρησιμοποιούνται στην παραδοσιακή ιατρική – έως και το 50% των φαρμάκων έχουν μια φυσική ρίζα προϊόντος , όπως η ασπιρίνη .

Πολλοί παράγοντες μπορεί να επηρεάσουν το εάν κάποιος επιλέγει την παραδοσιακή ιατρική, όπως η ηλικία και το φύλο, η θρησκεία, το επίπεδο εκπαίδευσης και εισοδήματος και η απόσταση που θα ταξιδέψει για θεραπεία . Πολιτιστικοί παράγοντες μπορεί επίσης να επηρεάσουν τη χρήση της παραδοσιακής ιατρικής από τους ανθρώπους.

Στην Κίνα, για παράδειγμα, καθώς περισσότεροι άνθρωποι έχουν αγκαλιάσει τη δυτική κουλτούρα, λιγότεροι έχουν επιλέξει την παραδοσιακή ιατρική . Αντίθετα, πολλοί Αφρικανοί μετανάστες στην Αυστραλία συνεχίζουν να χρησιμοποιούν την παραδοσιακή ιατρική για να εκφράσουν την πολιτιστική τους ταυτότητα και να διατηρήσουν μια συνεκτική εθνοτική κοινότητα . Η προτίμηση του ασθενούς για την παραδοσιακή ιατρική έχει συχνά σημαντική προσωπική, περιβαλλοντική και πολιτιστική σημασία.

Ένα πλαίσιο για την παραδοσιακή ιατρική

Οι χώρες πιέζουν τον ΠΟΥ να μελετήσει και να παρακολουθεί δεδομένα για την παραδοσιακή ιατρική εδώ και χρόνια. Στο παρελθόν, ο ΠΟΥ έχει αναπτύξει μια « στρατηγική παραδοσιακής ιατρικής » για να βοηθήσει τα κράτη μέλη να ερευνήσουν, να ενσωματώσουν και να ρυθμίσουν την παραδοσιακή ιατρική στα εθνικά τους συστήματα υγείας.

Ο ΠΟΥ δημιούργησε επίσης διεθνή πρότυπα ορολογίας για την άσκηση διαφόρων μορφών παραδοσιακής ιατρικής.

Η πρακτική της παραδοσιακής ιατρικής ποικίλλει πολύ μεταξύ των χωρών, ανάλογα με το πόσο προσιτή είναι και πόσο σημαντική είναι πολιτιστικά σε κάθε χώρα. Για να γίνει η παραδοσιακή ιατρική ασφαλέστερη και πιο προσιτή σε ευρύτερη κλίμακα, είναι σημαντικό για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής και τους ειδικούς στη δημόσια υγεία να αναπτύξουν πρότυπα και να μοιραστούν τις βέλτιστες πρακτικές. Η σύνοδος κορυφής του ΠΟΥ ήταν ένα βήμα προς αυτόν τον στόχο.

Ο ΠΟΥ στοχεύει επίσης να συλλέξει δεδομένα που θα μπορούσαν να πληροφορήσουν αυτά τα πρότυπα και τις βέλτιστες πρακτικές. Διεξάγει την Παγκόσμια Έρευνα για την Παραδοσιακή Ιατρική το 2023. Μέχρι τον Αύγουστο, περίπου 55 κράτη μέλη από τα συνολικά 194 έχουν συμπληρώσει και υποβάλει τα στοιχεία τους.

Βελονισμός – μια μελέτη περίπτωσης στην ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα

Ορισμένες πρακτικές παραδοσιακής ιατρικής, όπως ο βελονισμός , έχουν δείξει σταθερά και αξιόπιστα οφέλη, και άρχισαν να την καθιστούν στην επικρατούσα ιατρική στις ΗΠΑ, αλλά οι ηγέτες στη σύνοδο κορυφής τόνισαν την ανάγκη για περισσότερη έρευνα σχετικά με την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια της παραδοσιακής ιατρικής.

Αν και η παραδοσιακή ιατρική μπορεί να έχει μια σειρά από οφέλη , ορισμένες θεραπείες ενέχουν κινδύνους για την υγεία.

Για παράδειγμα, ο βελονισμός είναι μια παραδοσιακή θεραπευτική πρακτική που συνεπάγεται την εισαγωγή βελόνων σε συγκεκριμένα σημεία του σώματος για την ανακούφιση από τον πόνο. Αλλά ο βελονισμός μπορεί να προκαλέσει λοιμώξεις και τραυματισμούς εάν ο ιατρός δεν χρησιμοποιεί αποστειρωμένες βελόνες ή εάν οι βελόνες έχουν εισαχθεί λανθασμένα.

Ο βελονισμός είναι ένα παράδειγμα μιας μορφής παραδοσιακής θεραπείας που εφαρμόζεται σε ευρεία κλίμακα στις ΗΠΑ. Έχει ποικίλα οφέλη, συμπεριλαμβανομένου του μηδενικού κινδύνου εθισμού.

Ωστόσο, ο βελονισμός είναι η πιο συχνά χρησιμοποιούμενη πρακτική παραδοσιακής ιατρικής σε όλες τις χώρες, με 113 κράτη μέλη του ΠΟΥ να αναγνωρίζουν ότι οι πολίτες τους άσκησαν βελονισμό το 2019.

Είναι ενδιαφέρον ότι ο βελονισμός στο πεδίο της μάχης έχει θεραπεύσει με επιτυχία πολλά μέλη του στρατού των ΗΠΑ, για παράδειγμα, για μείωση του πόνου. Είναι απλό στη χρήση, μεταφέρεται και δεν έχει κίνδυνο εθισμού.

Υπάρχουν επίσης ορισμένα στοιχεία που υποστηρίζουν τη χρήση της παραδοσιακής ιατρικής, συμπεριλαμβανομένου του βελονισμού , του διαλογισμού και της γιόγκα για τη θεραπεία της διαταραχής μετατραυματικού στρες.

Ωστόσο, οι επαγγελματίες βελονισμού δεν εκπαιδεύονται με ομοιόμορφο τρόπο σε όλες τις χώρες. Για να παράσχει κατευθυντήριες γραμμές για τις βέλτιστες πρακτικές, ο ΠΟΥ ανέπτυξε τυποποιημένα σημεία αναφοράς για την άσκηση του βελονισμού το 2021. Ο ΠΟΥ στοχεύει να αναπτύξει παρόμοια πρότυπα και για άλλες μορφές παραδοσιακής ιατρικής.

Το ενδιαφέρον για την παραδοσιακή ιατρική αυξάνεται σε όσους έχουν χρησιμοποιήσει κυρίως τη συμβατική ιατρική στο παρελθόν. Περισσότερη έρευνα και συλλογικές προσπάθειες για την ανάπτυξη προτύπων ασφάλειας μπορούν να κάνουν την παραδοσιακή ιατρική προσβάσιμη σε όλους όσους την αναζητούν.

 * Η Δρ Ling Zhao έλαβε την ιατρική της εκπαίδευση στην Κίνα και διδακτορικό στις ΗΠΑ. Η έρευνά της επικεντρώνεται σε νέες παρεμβάσεις για χρόνιες παθήσεις. Έχει λάβει χρηματοδότηση έρευνας από το NIH, συμπεριλαμβανομένου του NCCIH.

* Ο Paul D. Terry δεν εργάζεται, δεν συμβουλεύεται, δεν κατέχει μετοχές ή δεν λαμβάνει χρηματοδότηση από οποιαδήποτε εταιρεία ή οργανισμό που θα επωφεληθεί από αυτό το άρθρο και δεν έχει αποκαλύψει σχετικές συνεργασίες πέρα ​​από τον ακαδημαϊκό τους διορισμό.

πηγή : The  Conversation

Θα έχουν καλύτερη απόδοση οι δικές μας ελίτ από τους ηγεμόνες του φαραγγιού Τσάκο, της καρδιάς των Μάγια και της Γροιλανδίας των Βίκινγκ;

Στο μπεστ σέλερ του 2005   ΚΑΤΑΡΡΕΥΣΗ : ΠΩΣ ΟΙ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΕΠΙΛΕΓΟΥΝ ΝΑ ΑΠΟΤΥΧΟΥΝ Η ΝΑ ΕΠΙΤΥΧΟΥΝ, ο γεωγράφος Jared Diamond επικεντρώθηκε σε παλαιότερους πολιτισμούς που αντιμετώπισαν σοβαρά κλιματικά σοκ, όπου είτε προσαρμόστηκαν και επιβίωσαν είτε απέτυχαν να προσαρμοστούν και διαλύθηκαν. Μεταξύ αυτών ήταν ο πολιτισμός των  Pueblo του Chaco Canyon στο Ν. Μεξικό, ο αρχαίος πολιτισμός των Μάγια στη Μεσοαμερική και οι Βίκινγκς άποικοι της Γροιλανδίας. Τέτοιες κοινωνίες, έχοντας επιτύχει μεγάλη επιτυχία, κατέρρευσαν όταν οι κυβερνητικές ελίτ τους απέτυχαν να υιοθετήσουν νέους μηχανισμούς επιβίωσης για να αντιμετωπίσουν τις ριζικά μεταβαλλόμενες κλιματικές συνθήκες.

Λάβετε υπόψη ότι, για την εποχή και τον τόπο τους, οι κοινωνίες που μελέτησε η Diamond υποστήριζαν μεγάλους, εξελιγμένους πληθυσμούς. Το Pueblo Bonito, μια εξαώροφη κατασκευή στο Chaco Canyon, περιείχε έως και 600 δωμάτια, καθιστώντας το το μεγαλύτερο κτίριο στη Βόρεια Αμερική έως ότου υψώθηκαν οι πρώτοι ουρανοξύστες στη Νέα Υόρκη περίπου 800 χρόνια αργότερα. Ο πολιτισμός των Μάγια πιστεύεται ότι υποστήριξε έναν πληθυσμό άνω των 10 εκατομμυρίων ανθρώπων στην ακμή του μεταξύ 250 και 900 μ.Χ., ενώ οι Σκανδιναβοί Γροιλανδοί ίδρυσαν μια ευδιάκριτη ευρωπαϊκή κοινωνία γύρω στο 1000 μ.Χ. στη μέση μιας παγωμένης ερημιάς. Ωστόσο, στο τέλος, το καθένα κατέρρευσε ολοσχερώς και οι κάτοικοί τους είτε πέθαναν από την πείνα, είτε έσαξαν ο ένας τον άλλον είτε μετανάστευσαν αλλού, χωρίς να μένουν τίποτε άλλο παρά ερείπια.

Το ερώτημα σήμερα είναι: Θα έχουν καλύτερη απόδοση οι δικές μας ελίτ από τους ηγεμόνες του φαραγγιού Τσάκο, της καρδιάς των Μάγια και της Γροιλανδίας των Βίκινγκς;

Όπως υποστηρίζει ο Diamond, καθένας από αυτούς τους πολιτισμούς προέκυψε σε μια περίοδο σχετικά ευνοϊκών κλιματικών συνθηκών, όταν οι θερμοκρασίες ήταν μέτριες και οι προμήθειες τροφής και νερού επαρκείς. Σε κάθε περίπτωση, ωστόσο, το κλίμα άλλαξε τρομακτικά, φέρνοντας επίμονη ξηρασία ή, στην περίπτωση της Γροιλανδίας, πολύ χαμηλότερες θερμοκρασίες. Αν και δεν υπάρχουν σύγχρονα γραπτά αρχεία που να μας πουν πώς αντέδρασαν οι κυρίαρχες ελίτ, τα αρχαιολογικά στοιχεία υποδηλώνουν ότι επέμειναν με τους παραδοσιακούς τους τρόπους έως ότου η αποσύνθεση έγινε αναπόφευκτη.

Αυτά τα ιστορικά παραδείγματα κοινωνικής αποσύνθεσης προκάλεσαν ζωηρή συζήτηση μεταξύ των μαθητών μου όταν, ως καθηγητής στο Hampshire College, συμπεριέλαβα το “Κατάρρευση” ως υποχρεωτικό κείμενο στην ύλη. Ακόμη και τότε, πριν από μια δεκαετία, πολλοί από αυτούς υπέδειξαν ότι αρχίζαμε να αντιμετωπίζουμε σοβαρές κλιματικές προκλήσεις παρόμοιες με αυτές που αντιμετώπισαν οι προηγούμενες κοινωνίες – και ότι ο σύγχρονος πολιτισμός μας κινδύνευε επίσης να καταρρεύσει εάν αποτύγχαμε να λάβουμε τα κατάλληλα μέτρα για να επιβραδύνουμε την υπερθέρμανση του πλανήτη και να προσαρμοστούμε σε τις αναπόφευκτες συνέπειές του.

Αλλά σε αυτές τις συζητήσεις (οι οποίες συνεχίστηκαν μέχρι να αποσυρθώ από τη διδασκαλία το 2018), οι αναλύσεις μας φάνηκαν εντελώς θεωρητικές: Ναι, ο σύγχρονος πολιτισμός μπορεί να καταρρεύσει, αλλά αν ναι, όχι σύντομα. Πέντε χρόνια αργότερα, είναι όλο και πιο δύσκολο να υποστηρίξουμε μια τέτοια σχετικά αισιόδοξη προοπτική. Όχι μόνο η κατάρρευση του σύγχρονου βιομηχανικού πολιτισμού φαίνεται όλο και πιο πιθανή, αλλά η διαδικασία φαίνεται ήδη σε εξέλιξη.

Πρόδρομοι της κατάρρευσης

Πότε ξέρουμε ότι ένας πολιτισμός βρίσκεται στα πρόθυρα της κατάρρευσης; Στο σχεδόν 20χρονο κλασικό του έργο, ο Diamond εντόπισε τρεις βασικούς δείκτες ή προδρόμους επικείμενης διάλυσης: ένα επίμονο μοτίβο περιβαλλοντικής αλλαγής προς το χειρότερο, όπως μακροχρόνιες ξηρασίες. σημάδια ότι οι υπάρχοντες τρόποι γεωργίας ή βιομηχανικής παραγωγής επιδείνωσαν την κρίση· και η αποτυχία της ελίτ να εγκαταλείψει τις επιβλαβείς πρακτικές και να υιοθετήσει νέα μέσα παραγωγής. Κάποια στιγμή, ένα κρίσιμο όριο ξεπερνιέται και ακολουθεί πάντα η κατάρρευση.

Σήμερα, είναι δύσκολο να αποφευχθούν ενδείξεις ότι και τα τρία αυτά κατώτατα όρια ξεπερνιούνται.

Αρχικά, σε πλανητική βάση, οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής είναι πλέον αναπόφευκτες και επιδεινώνονται με το χρόνο. Για να πάρουμε μόνο ένα από τα αναρίθμητα παγκόσμια παραδείγματα, η ξηρασία που πλήττει την αμερικανική Δύση έχει επιμείνει για περισσότερες από δύο δεκαετίες, οδηγώντας τους επιστήμονες να την χαρακτηρίσουν ως « μεγάλη ξηρασία » που υπερβαίνει όλες τις καταγεγραμμένες περιφερειακές ξηρασίες σε εύρος και σοβαρότητα. Από τον Αύγουστο του 2021, το 99 τοις εκατό των Ηνωμένων Πολιτειών δυτικά των Βραχωδών Ορέων ήταν σε ξηρασία, κάτι για το οποίο δεν υπάρχει σύγχρονο προηγούμενο. Τα πρόσφατα ρεκόρ καύσωνα στην περιοχή έχουν τονίσει μόνο αυτή τη ζοφερή πραγματικότητα.

Η πιο πρόσφατη έκθεση της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή προσφέρει πολλά παραδείγματα τέτοιων αρνητικών κλιματικών αλλαγών παγκοσμίως (όπως και τα τελευταία πρωτοσέλιδα). Είναι προφανές, στην πραγματικότητα, ότι η κλιματική αλλαγή μεταβάλλει μόνιμα το περιβάλλον μας με έναν όλο και πιο καταστροφικό τρόπο.

Είναι επίσης προφανές ότι ο δεύτερος πρόδρομος της κατάρρευσης της Diamond, η άρνηση αλλαγής των γεωργικών και βιομηχανικών μεθόδων παραγωγής που απλώς επιδεινώνουν ή —στην περίπτωση της κατανάλωσης ορυκτών καυσίμων— απλώς προκαλούν την κρίση, γίνεται όλο και πιο εμφανής. Στην κορυφή οποιασδήποτε λίστας θα βρισκόταν η συνεχής εξάρτηση από το πετρέλαιο, τον άνθρακα και το φυσικό αέριο, οι κορυφαίες πηγές των αερίων του θερμοκηπίου (GHG) που υπερθερμαίνουν τώρα την ατμόσφαιρα και τους ωκεανούς μας. Παρά όλα τα επιστημονικά στοιχεία που συνδέουν την καύση ορυκτών καυσίμων με την υπερθέρμανση του πλανήτη και τις υποσχέσεις των κυβερνητικών ελίτ να μειώσουν την κατανάλωση αυτών των καυσίμων —για παράδειγμα, βάσει της Συμφωνίας του Παρισιού του 2015— η χρήση τους συνεχίζει να αυξάνεται.

Σύμφωνα με μια έκθεση του 2022 που εκπόνησε ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας (IEA), η παγκόσμια κατανάλωση πετρελαίου, δεδομένων των τρεχουσών κυβερνητικών πολιτικών, θα αυξηθεί από 94 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα το 2021 σε περίπου 102 εκατομμύρια βαρέλια έως το 2030 και στη συνέχεια θα παραμείνει σε αυτό ή κοντά σε αυτό το επίπεδο. έως το 2050. Η κατανάλωση άνθρακα, αν και αναμένεται να μειωθεί μετά το 2030, εξακολουθεί να αυξάνεται σε ορισμένες περιοχές του κόσμου. Η ζήτηση για φυσικό αέριο (μόλις πρόσφατα βρέθηκε πιο βρώμικη από ό,τι φανταζόταν προηγουμένως) προβλέπεται να ξεπεράσει τα επίπεδα του 2020 το 2050.

Η ίδια έκθεση του IEA του 2022 αναφέρει ότι οι σχετικές με την ενέργεια εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα – το κύριο συστατικό των αερίων του θερμοκηπίου – θα αυξηθούν από 19,5 δισεκατομμύρια μετρικούς τόνους το 2020 σε περίπου 21,6 δισεκατομμύρια τόνους το 2030 και θα παραμείνουν περίπου σε αυτό το επίπεδο μέχρι το 2050 . Το μεθάνιο , ένα άλλο κορυφαίο συστατικό GHG, θα συνεχίσει να αυξάνεται, χάρη στην αυξημένη παραγωγή φυσικού αερίου.

Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι οι ειδικοί για το κλίμα προβλέπουν τώρα ότι οι μέσες παγκόσμιες θερμοκρασίες θα ξεπεράσουν σύντομα τους 1,5 βαθμούς Κελσίου (2,7 βαθμούς Φαρενάιτ) πάνω από το προβιομηχανικό επίπεδο – το μέγιστο ποσό που πιστεύουν ότι μπορεί να απορροφήσει ο πλανήτης χωρίς να βιώσει μη αναστρέψιμες, καταστροφικές συνέπειες, συμπεριλαμβανομένου του θανάτου τον Αμαζόνιο και το λιώσιμο των πάγων της Γροιλανδίας και της Ανταρκτικής (με συνοδευτική άνοδο της στάθμης της θάλασσας κατά ένα μέτρο ή περισσότερο).

Υπάρχουν πολλοί άλλοι τρόποι με τους οποίους οι κοινωνίες διαιωνίζουν τώρα συμπεριφορές που θα θέσουν σε κίνδυνο την επιβίωση του πολιτισμού, συμπεριλαμβανομένης της αφιέρωσης ολοένα και περισσότερων πόρων στην παραγωγή βοείου κρέατος βιομηχανικής κλίμακας. Αυτή η πρακτική καταναλώνει τεράστιες ποσότητες γης, νερού και σιτηρών που θα μπορούσαν καλύτερα να αφιερωθούν σε λιγότερο άχρηστη παραγωγή λαχανικών. Ομοίως, πολλές κυβερνήσεις συνεχίζουν να διευκολύνουν τη μεγάλης κλίμακας παραγωγή καλλιεργειών έντασης νερού μέσω εκτεταμένων προγραμμάτων άρδευσης, παρά την εμφανή μείωση των παγκόσμιων αποθεμάτων νερού που ήδη προκαλεί εκτεταμένες ελλείψεις πόσιμου νερού σε μέρη όπως το Ιράν .

Τέλος, οι σημερινές ισχυρές ελίτ επιλέγουν να διαιωνίσουν πρακτικές που είναι γνωστό ότι επιταχύνουν την κλιματική αλλαγή και την παγκόσμια καταστροφή. Από τις πιο κραυγαλέες, η απόφαση των ανώτατων στελεχών της ExxonMobil Corporation -της μεγαλύτερης και πλουσιότερης ιδιωτικής εταιρείας πετρελαίου στον κόσμο- να συνεχίσουν να αντλούν πετρέλαιο και φυσικό αέριο για ατελείωτες δεκαετίες αφού οι επιστήμονές τους τους προειδοποίησαν για τους κινδύνους της υπερθέρμανσης του πλανήτη και επιβεβαίωσαν ότι η Exxon’s οι λειτουργίες απλώς θα τις ενίσχυαν. Ήδη από τη δεκαετία του 1970, οι επιστήμονες της Exxon προέβλεψαν ότι τα προϊόντα ορυκτών καυσίμων της εταιρείας θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε υπερθέρμανση του πλανήτη με «δραματικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις πριν από το έτος 2050». Ωστόσο, όπως έχει τεκμηριωθεί καλά, οι αξιωματούχοι της Exxon απάντησαν επενδύοντας κεφάλαια της εταιρείας για να αμφισβητήσουν την έρευνα για την κλιματική αλλαγή, ακόμη και χρηματοδότηση δεξαμενών σκέψης που επικεντρώνονται στην άρνηση του κλίματος. Αν αντ’ αυτού είχαν μεταδώσει τα ευρήματα των επιστημόνων τους και είχαν εργαστεί για να επιταχύνουν τη μετάβαση σε εναλλακτικά καύσιμα, ο κόσμος θα ήταν σε πολύ λιγότερο επισφαλή θέση σήμερα.

Ή σκεφτείτε την απόφαση της Κίνας, ακόμη και όταν εργαζόταν για την ανάπτυξη εναλλακτικών πηγών ενέργειας, να αυξήσει την καύση άνθρακα -το πιο ισχυρό ρυπογόνο από όλα τα ορυκτά καύσιμα- προκειμένου να διατηρήσει τα εργοστάσια και τα κλιματιστικά να βουίζουν σε περιόδους ολοένα και πιο ακραίας ζέστης.

Όλες αυτές οι αποφάσεις έχουν εξασφαλίσει ότι οι μελλοντικές πλημμύρες, πυρκαγιές, ξηρασίες, καύσωνες, όπως το πείτε, θα είναι πιο έντονες και παρατεταμένες. Με άλλα λόγια, οι πρόδρομοι της πολιτισμικής κατάρρευσης και της αποσύνθεσης της σύγχρονης βιομηχανικής κοινωνίας όπως τη γνωρίζουμε -για να μην μιλήσουμε για τους πιθανούς θανάτους εκατομμυρίων από εμάς- είναι ήδη εμφανείς. Ακόμη χειρότερα, πολλά γεγονότα αυτό το καλοκαίρι υποδηλώνουν ότι γινόμαστε μάρτυρες των πρώτων σταδίων μιας τέτοιας κατάρρευσης.

Το Αποκαλυπτικό Καλοκαίρι του ’23

Ο Ιούλιος 2023 έχει ήδη ανακηρυχθεί ως ο πιο ζεστός μήνας που έχει καταγραφεί ποτέ και ολόκληρο το έτος είναι επίσης πιθανό να πέσει ως ο θερμότερος ποτέ. Οι ασυνήθιστα υψηλές θερμοκρασίες παγκοσμίως ευθύνονται για μια σειρά θανάτων που σχετίζονται με τη ζέστη σε ολόκληρο τον πλανήτη. Για πολλούς από εμάς, το αδυσώπητο ψήσιμο θα μείνει στη μνήμη ως το πιο χαρακτηριστικό γνώρισμα του καλοκαιριού του ’23. Αλλά άλλες κλιματικές επιπτώσεις προσφέρουν τις δικές τους ενδείξεις για μια επικείμενη κατάρρευση τύπου Jared Diamond. Για μένα, δύο συνεχιζόμενες εκδηλώσεις ταιριάζουν σε αυτήν την κατηγορία με εντυπωσιακό τρόπο.

Οι πυρκαγιές στον Καναδά: Από τις 2 Αυγούστου, μήνες αφότου ξέσπασαν για πρώτη φορά , εξακολουθούσαν να υπάρχουν 225 μεγάλες ανεξέλεγκτες πυρκαγιές και άλλες 430 υπό κάποιο βαθμό ελέγχου, αλλά εξακολουθούν να καίγονται σε ολόκληρη τη χώρα. Κάποια στιγμή, ο αριθμός ήταν περισσότερες από 1.000 πυρκαγιές! Μέχρι σήμερα, έχουν κάψει περίπου 32,4 εκατομμύρια στρέμματα καναδικής δασικής έκτασης, ή 50.625 τετραγωνικά μίλια — μια περιοχή στο μέγεθος της πολιτείας της Αλαμπάμα. Τέτοιες συγκλονιστικές πυρκαγιές, που αποδίδονται σε μεγάλο βαθμό στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, έχουν καταστρέψει εκατοντάδες σπίτια και άλλες κατασκευές, ενώ έχουν στείλει καπνό γεμάτο σωματίδια σε πόλεις του Καναδά και της Αμερικής – σε ένα σημείο που ο ουρανός της Νέας Υόρκης έγινε πορτοκαλί. Στην πορεία, καταγράψτε ποσά διοξειδίου του άνθρακα απεστάλησαν στην ατμόσφαιρα, αυξάνοντας μόνο τον ρυθμό της υπερθέρμανσης του πλανήτη και τις καταστροφικές επιπτώσεις της.

Πέρα από την πρωτοφανή της κλίμακα, υπάρχουν πτυχές της φετινής περιόδου των πυρκαγιών που υποδηλώνουν μια πιο βαθιά απειλή για την κοινωνία. Αρχικά, με όρους πυρκαγιάς – ή ακριβέστερα, με όρους κλιματικής αλλαγής – ο Καναδάς έχει σαφώς χάσει τον έλεγχο της ενδοχώρας του. Όπως προτείνουν εδώ και καιρό οι πολιτικοί επιστήμονες, η ίδια η ουσία του σύγχρονου έθνους-κράτους, ο βασικός λόγος ύπαρξής του, είναι να διατηρεί τον έλεγχο στην κυρίαρχη επικράτειά του και να προστατεύει τους πολίτες του. Μια χώρα που δεν μπορεί να το κάνει, όπως το Σουδάν ή η Σομαλία, θεωρείται εδώ και καιρό « αποτυχημένο κράτος ».

Μέχρι στιγμής, ο Καναδάς έχει εγκαταλείψει κάθε ελπίδα να ελέγξει ένα σημαντικό ποσοστό των πυρκαγιών που μαίνονται σε απομακρυσμένες περιοχές της χώρας και απλώς τους επιτρέπει να καούν. Τέτοιες περιοχές είναι σχετικά ακατοίκητες, αλλά στεγάζουν πολλές αυτόχθονες κοινότητες των οποίων τα εδάφη έχουν καταστραφεί και που έχουν αναγκαστεί να εγκαταλείψουν, ίσως μόνιμα. Αν αυτό ήταν ένα γεγονός που θα γινόταν μια φορά, σίγουρα θα μπορούσατε να πείτε ότι ο Καναδάς παραμένει μια άθικτη, λειτουργική κοινωνία. Όμως, δεδομένης της πιθανότητας ότι ο αριθμός και η έκταση των δασικών πυρκαγιών θα αυξηθεί μόνο τα επόμενα χρόνια, καθώς οι θερμοκρασίες συνεχίζουν να αυξάνονται, ο Καναδάς – όσο δύσκολο κι αν είναι να πιστέψει κανείς – μπορεί να ειπωθεί ότι βρίσκεται στα πρόθυρα να γίνει ένα”αποτυχημένο” κράτος.

Η μεγάλη ξηρασία της Αμερικανικής Δύσης συνοδεύτηκε από έναν άλλο δείκτη διαρκούς περιβαλλοντικής αλλαγής: τη σταθερή μείωση του όγκου του ποταμού Κολοράντο, της σημαντικότερης πηγής νερού της περιοχής. Η λεκάνη του ποταμού Κολοράντο παρέχει πόσιμο νερό σε περισσότερους από 40 εκατομμύρια ανθρώπους στις Ηνωμένες Πολιτείες και, σύμφωνα με οικονομολόγους του Πανεπιστημίου της Αριζόνα, είναι ζωτικής σημασίας για τα 1,4 τρισεκατομμύρια δολάρια της οικονομίας των ΗΠΑ. Όλα αυτά βρίσκονται πλέον σε σοβαρό κίνδυνο λόγω των αυξημένων θερμοκρασιών και της μειωμένης βροχόπτωσης. Ο όγκος του Κολοράντο είναι σχεδόν 20 τοις εκατό κάτω από αυτόν που ήταν όταν ξεκίνησε αυτός ο αιώνας και, καθώς οι παγκόσμιες θερμοκρασίες συνεχίζουν να αυξάνονται, αυτή η πτώση είναι πιθανό να επιδεινωθεί.

Οι πλημμύρες στην Κίνα: Ενώ τα αμερικανικά ρεπορτάζ για την Κίνα τείνουν να επικεντρώνονται σε οικονομικές και στρατιωτικές υποθέσεις, η πιο σημαντική είδηση ​​αυτό το καλοκαίρι ήταν η συνέχιση των ασυνήθιστα έντονων βροχοπτώσεων σε πολλές περιοχές της χώρας, που συνοδεύονται από σοβαρές πλημμύρες. Στις αρχές Αυγούστου, το Πεκίνο γνώρισε τις πιο έντονες βροχοπτώσεις από τότε που άρχισαν να μετρώνται εκεί τέτοια φαινόμενα πριν από περισσότερα από 140 χρόνια. Σε ένα μοτίβο που διαπιστώθηκε ότι είναι χαρακτηριστικό θερμότερων, πιο υγρών περιβαλλόντων, ένα σύστημα καταιγίδων παρέμεινε πάνω από το Πεκίνο και την πρωτεύουσα για μέρες, ρίχνοντας 29 ίντσες βροχής στην πόλη μεταξύ 29 Ιουλίου και 2 Αυγούστου. Τουλάχιστον 1,2 εκατομμύρια άνθρωποι έπρεπε να εκκενωθούν από τις πλημμυρικές περιοχές των γύρω πόλεων, ενώ περισσότερα από 100.000 στρέμματατων καλλιεργειών υπέστησαν ζημιές ή καταστράφηκαν.

Δεν είναι τόσο ασυνήθιστο οι πλημμύρες και άλλα ακραία καιρικά φαινόμενα να βασανίζουν την Κίνα, προκαλώντας εκτεταμένο ανθρώπινο πόνο. Αλλά το 2023 ήταν ξεχωριστό τόσο ως προς την ποσότητα βροχοπτώσεων που βίωσε όσο και ως προς το ρεκόρ ζέστης που ήρθε μαζί του. Ακόμη πιο εντυπωσιακό, οι κλιματικές ακραίες συνθήκες του καλοκαιριού ανάγκασαν την κυβέρνηση να συμπεριφέρεται με τρόπους που υποδηλώνουν μια κατάσταση στο έλεος ενός μαινόμενου κλιματικού συστήματος.

Όταν οι πλημμύρες απείλησαν το Πεκίνο, οι αξιωματούχοι προσπάθησαν να γλιτώσουν την πρωτεύουσα από τις χειρότερες επιπτώσεις της, εκτρέποντας τα νερά της πλημμύρας στις γύρω περιοχές. Έπρεπε να «χρησιμοποιηθούν αποφασιστικά ως τάφρος για την πρωτεύουσα», σύμφωνα με τον Ni Yuefeng, γραμματέα του Κομμουνιστικού Κόμματος για την επαρχία Hebei, η οποία συνορεύει με το Πεκίνο από τρεις πλευρές. Ενώ αυτό μπορεί να είχε γλιτώσει την πρωτεύουσα από σοβαρές ζημιές, το νερό που εκτρέπεται χύθηκε στο Hebei, προκαλώντας εκτεταμένες ζημιές στις υποδομές και αναγκάζοντας αυτούς τους 1,2 εκατομμύρια ανθρώπους να μετεγκατασταθούν. Η απόφαση να μετατραπεί η Χεμπέι σε «τάφρο» για την πρωτεύουσα υποδηλώνει μια ηγεσία υπό πολιορκία από δυνάμεις πέρα ​​από τον έλεγχό της. Όπως ισχύει για τον Καναδά, η Κίνα είναι βέβαιο ότι θα αντιμετωπίσει ακόμη μεγαλύτερες καταστροφές που σχετίζονται με το κλίμα, ωθώντας την κυβέρνηση να λάβει ποιος ξέρει ποια ακραία μέτρα για να αποτρέψει το εκτεταμένο χάος και την καταστροφή.

Αυτά τα δύο γεγονότα μου φαίνονται ιδιαίτερα αποκαλυπτικά, αλλά υπάρχουν και άλλα που μου έρχονται στο μυαλό από αυτό το καλοκαίρι που σπάει ρεκόρ. Για παράδειγμα, η απόφαση της ιρανικής κυβέρνησης να κηρύξει μια άνευ προηγουμένου διήμερη εθνική αργία στις 2 Αυγούστου, που περιλαμβάνει το κλείσιμο όλων των σχολείων, εργοστασίων και δημόσιων γραφείων, ως απάντηση στη ζέστη και την ξηρασία ρεκόρ. Για πολλούς Ιρανούς, αυτές οι «διακοπές» δεν ήταν παρά ένα απεγνωσμένο τέχνασμα για να συγκαλύψει την αδυναμία του καθεστώτος να παρέχει επαρκή νερό και ηλεκτρισμό – μια αποτυχία που θα αποδειχθεί ολοένα και πιο αποσταθεροποιητική τα επόμενα χρόνια.

Είσοδος σε έναν νέο κόσμο πέρα ​​από τη φαντασία

Πριν από περίπου έξι χρόνια, όταν συζήτησα για τελευταία φορά το βιβλίο του Jared Diamond με τους μαθητές μου, μιλήσαμε για τους τρόπους με τους οποίους η κατάρρευση του πολιτισμού θα μπορούσε ακόμα να αποτραπεί μέσω συντονισμένης δράσης από τα έθνη και τους λαούς του κόσμου. Ελάχιστα, όμως, φανταζόμασταν κάτι σαν το καλοκαίρι του ’23.

Είναι αλήθεια ότι πολλά έχουν επιτευχθεί στα χρόνια που μεσολάβησαν. Το ποσοστό της ηλεκτρικής ενέργειας που παρέχεται από ανανεώσιμες πηγές παγκοσμίως, για παράδειγμα, έχει αυξηθεί σημαντικά και το κόστος αυτών των πηγών έχει μειωθεί δραματικά. Πολλά έθνη έχουν επίσης λάβει σημαντικά μέτρα για τη μείωση των εκπομπών άνθρακα. Ωστόσο, οι παγκόσμιες ελίτ συνεχίζουν να επιδιώκουν στρατηγικές που απλώς θα ενισχύσουν την κλιματική αλλαγή, διασφαλίζοντας ότι, τα επόμενα χρόνια, η ανθρωπότητα θα ολισθαίνει όλο και πιο κοντά στην παγκόσμια κατάρρευση.

Το πότε και το πώς θα γλιστρήσουμε στο χείλος της καταστροφής είναι αδύνατο να προβλεφθεί. Αλλά όπως υποδηλώνουν τα γεγονότα αυτού του καλοκαιριού, είμαστε ήδη πολύ κοντά στην άκρη του είδους της συστημικής αποτυχίας που γνώρισαν πριν από τόσους πολλούς αιώνες οι Μάγια, οι αρχαίοι Puebloans και οι Βίκινγκ Γροιλανδοί. Η μόνη διαφορά είναι ότι μπορεί να μην έχουμε πού αλλού να πάμε. Ονομάστε το, αν θέλετε, Collapse 2.0.

Michael T. Klare

Ο Michael T. Klare,  αμυντικός ανταποκριτής του The Nation , είναι ομότιμος καθηγητής σπουδών για την ειρήνη και την παγκόσμια ασφάλεια στο Hampshire College και ανώτερος επισκέπτης συνεργάτης στο Arms Control Association στην Ουάσιγκτον, DC. Πιο πρόσφατα, είναι συγγραφέας του All Hell Breaking Loose : Η προοπτική του Πενταγώνου για την κλιματική αλλαγή .

πηγή : The Nation

Η Χ. Άρεντ στην Ιερουσαλήμ στην δίκη του Α. Άιχμαν

” Η εξαφάνιση του φόβου της κόλασης, μας λέει η Άρεντ, οδηγεί άμεσα στη θεσμοθέτηση της ανηθικότητας και στην μεταμόρφωση της παρεκκλίνουσας βούλησης ενός Χίτλερ ή ενός Στάλιν σε κρατική πολιτική. ” 

Παρόλο που τα τελευταία χρόνια έχουμε δει παρόμοια πράγματα, τα πρόσφατα γεγονότα που συνέβησαν στη Γαλλία έχουν προβληματίσει βαθιά πολλούς ανθρώπους σε όλη τη Δύση. Πώς θα μπορούσε να είναι διαφορετικά; Όταν οι πόλεις μιας από τις εμβληματικές χώρες του δυτικού πολιτισμού και πολιτισμού φωτίζονται τη νύχτα όχι από τα πυροτεχνήματα των προηγούμενων βασιλικών εορτασμών, αλλά από τις εκρήξεις και τις πυρκαγιές από ταραχές που στοχεύουν τους κρατικούς θεσμούς, κανείς δεν μπορεί να μείνει αδιάφορος. Οι αναλύσεις, οι συζητήσεις και οι αντιδράσεις ρέουν από όλες τις κατευθύνσεις. Λεπτοί και επίμονοι στις προσπάθειές τους να αποκαλύψουν τον βαθύ πυρήνα του θέματος, ορισμένοι αναλυτές βρήκαν στοιχεία για μια σαφώς προσανατολισμένη πρόθεση να υπονομετούν οι γαλλικές αρχές. Ένα καλό παράδειγμα είναι η Hélène de Lauzun του Ευρωπαίου Συντηρητικού, συγγραφέας της αξιοσημείωτης “Ιστορίας της Αυστρίας” (Perrin, 2021), η οποία, αναλύοντας την κατάσταση με ανησυχία, καταλήγει στο εξής συμπέρασμα : «Η εξουσία, σε όλες τις μορφές της, τους είναι αφόρητη, όπως αποδεικνύουν τα κτίρια που στοχοποιούνται από τους ταραξίες. Ό,τι ενσαρκώνει το κατεστημένο, αστυνομικά τμήματα, δημαρχεία, σχολεία, βιβλιοθήκες, δέχεται επίθεση».

Η ανάγνωση αυτών των γραμμών κέντρισε αμέσως το ενδιαφέρον μου. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το βασικό πρόβλημα στην καρδιά της τρέχουσας αναταραχής είναι το ίδιο το ζήτημα της εξουσίας. Ως εκ τούτου, ανοίγω αυτή τη θεμελιώδη συζήτηση παραθέτοντας μια συγκλονιστική δήλωση: «η εξουσία έχει εξαφανιστεί από τον σύγχρονο κόσμο». Η συγγραφέας αυτής της δήλωσης είναι η Γερμανοαμερικανίδα φιλόσοφος, Hannah Arendt, ένα από τα λαμπρότερα μυαλά της φιλοσοφικής και πολιτικής σκέψης του 20ού αιώνα. 

Αντιμέτωπη με την τρομακτική προοπτική της εξόντωσης του ίδιου του έθνους από τα χέρια του Αδόλφου Χίτλερ και των κολλητών του, η μαθήτρια του Μάρτιν Χάιντεγκερ και του Καρλ Γιάσπερς αφιέρωσε το πιο σημαντικό μέρος της δουλειάς της στην εξήγηση της εμφάνισης αυτού του αδιανόητου τέρατος που ήταν ο ολοκληρωτισμός.

Για να διευκρινίσει πώς ήταν δυνατές πολιτικές αηδίες όπως ο μπολσεβικισμός και ο ναζισμός, η Arendt προτείνει μια συγκεκριμένη εξήγηση στο άρθρο της «Εξουσία στον εικοστό αιώνα», που δημοσιεύτηκε το 1956:

“Η άνοδος των φασιστικών, κομμουνιστικών και ολοκληρωτικών κινημάτων και η ανάπτυξη των δύο ολοκληρωτικών καθεστώτων, του Στάλιν μετά το 1929 και του Χίτλερ μετά το 1938, έλαβαν χώρα σε ένα πλαίσιο μιας λίγο πολύ γενικής, λίγο πολύ δραματικής κατάρρευσης όλων των παραδοσιακών εξουσιών. Πουθενά αυτή η κατάρρευση δεν ήταν το άμεσο αποτέλεσμα των ίδιων των καθεστώτων ή των κινημάτων, αλλά φαινόταν ότι ο ολοκληρωτισμός, με τη μορφή καθεστώτων καθώς και κινημάτων, ήταν ο καταλληλότερος για να εκμεταλλευτεί μια γενική πολιτική και κοινωνική ατμόσφαιρα κατά την οποία η εγκυρότητα της  ίδιας της εξουσίας αμφισβητήθηκε ριζικά.”

Αυτή είναι η ίδια πεποίθηση που εξέθεσε με περισσότερες λεπτομέρειες στη μονογραφία The Origins of Totalitarianism . Για να το αποδείξει, ξεκίνησε τις έρευνές της από τα θεμέλια της ανθρώπινης κοινωνίας σε κάθε εποχή: την οικογένεια και το σχολείο, θεσμούς που υπονομεύονται από την κατάρρευση αυτής της αόρατης δύναμης που είναι η βάση τους: η εξουσία. Ακόμη πιο συγκεκριμένα, η Arendt δηλώνει ότι, στο πλαίσιο της σύγχρονης κουλτούρας, παρατηρούμε «τη σταδιακή κατάρρευση της μίας μορφής εξουσίας που υπάρχει σε όλες τις ιστορικά γνωστές κοινωνίες, της εξουσίας των γονέων στα παιδιά, των δασκάλων επί των μαθητών και, γενικά. των μεγαλύτερων ηλικιακά έναντι των νέων». Και αυτό δεν είναι απλώς ένα τυχαίο και μερικό φαινόμενο. Όχι, είναι μια ολοκληρωτική καταστροφή κάθε είδους εξουσίας που ξεκινά με την εξουσία των γονέων στα παιδιά τους και τελικά οδηγεί «ακόμα και στην παραμέληση προφανών φυσικών αναγκαιοτήτων». 

Καθώς ανέλυε το αμερικανικό πλαίσιο, προς το οποίο εκδήλωνε έναν διαρκή σκεπτικισμό, κάτι που έγινε αποδεκτό με κάποιες επικριτικές αντιδράσεις (συμπεριλαμβανομένης της ταμπέλας της «αντιφεμινίστριας»), η Άρεντ έδειξε ότι ακόμη και ο λεγόμενος «νεοσυντηρητισμός», πολύ δυναμικός τόσο στο πολιτιστικό όσο και στο εκπαιδευτικό επίπεδο, «απευθύνεται σε μια προδιάθεση και μια ανησυχία που είναι άμεσα αποτελέσματα της εξάλειψης της εξουσίας από τη σχέση μεταξύ μικρών και μεγάλων, δασκάλου και μαθητή, γονέων και παιδιών». Το εκπληκτικό συμπέρασμα που βγάζει σε όλα τα έργα της είναι ότι ο σύγχρονος κόσμος έχει καταστρέψει κάθε θεσμό που βασίζεται στην εξουσία .

Η Arendt παρατηρεί ότι η διάβρωση της εξουσίας έχει τις ρίζες της στην ίδια την ιστορία της νεωτερικότητας. Έτσι, στο δοκίμιο του 1956 που ήδη αναφέραμε, ρωτά ρητορικά: «Ποιος μπορεί να αρνηθεί … ότι η εξαφάνιση σχεδόν όλων των παραδοσιακά καθιερωμένων εξουσιών ήταν ένα από τα πιο θεαματικά χαρακτηριστικά του σύγχρονου κόσμου;» Αν ακολουθήσουμε το ιστορικό νήμα εκείνων των γεγονότων που θεωρεί η Άρεντ ως υπεύθυνα για τη γέννηση της νεωτερικότητας, συμπεριλαμβανομένης της προτεσταντικής μεταρρύθμισης και της εσφαλμένης φιλοσοφίας συγγραφέων όπως ο Τόμας Χομπς, δεν μπορούμε παρά να παρατηρήσουμε ότι όλα στηρίζονταν σε βαθιά αντιπαραδοσιακές υποθέσεις. . Η Άρεντ δεν συγκρατεί τίποτα στην κριτική της για αυτές τις επαναστάσεις:

“Ήταν λάθος του Λούθηρου να σκεφτεί ότι η αμφισβήτησή του για τη χρονική εξουσία της Εκκλησίας και η έκκλησή του στην ακαθοδήγητη ατομική κρίση θα άφηνε ανέπαφα την παράδοση και τη θρησκεία. Έτσι, ήταν λάθος του Χομπς και των πολιτικών θεωρητικών του δέκατου έβδομου αιώνα να ελπίζουν ότι η εξουσία και η θρησκεία θα μπορούσαν να σωθούν χωρίς παράδοση. Έτσι, επίσης, ήταν τελικά λάθος των ουμανιστών να πιστέψουν ότι θα ήταν δυνατό να παραμείνουμε σε μια αδιάσπαστη παράδοση του δυτικού πολιτισμού χωρίς θρησκεία και χωρίς εξουσία.”

Φυσικά, η εξαφάνιση της εξουσίας δεν είναι ένα φαινόμενο που συνέβη από τη μια μέρα στην άλλη. Αντίθετα, είναι μια μακρά ιστορική διαδικασία που ξετυλίγεται μέσα από μια σειρά από κυρίαρχα γεγονότα. Για να κατανοήσουμε τόσο τη φύση όσο και τις συνέπειες αυτής της διαδικασίας, πρέπει πρώτα να κατανοήσουμε το βασικό σημείο της οπτικής της Arendt. 

Η εξουσία σχετίζεται αναγκαστικά με άλλες δύο βασικές αξίες: τη θρησκεία και την παράδοση. Αυτή η «τριάδα» αντιπροσωπεύει την κληρονομιά που έλαβε η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία από τη ρωμαϊκή παράδοση: «Χάρη στο γεγονός ότι η ίδρυση της πόλης της Ρώμης επαναλήφθηκε στην ίδρυση της Καθολικής Εκκλησίας, αν και, φυσικά, με ένα ριζικά διαφορετικό περιεχόμενο, τη Ρωμαϊκή τριάδα της θρησκείας, της εξουσίας και της παράδοσης θα μπορούσε να την αναλάβει η χριστιανική εποχή».

Αυτή η αφομοίωση της ίδιας της ουσίας της ρωμαϊκής εξουσίας από την Καθολική Εκκλησία την ωθεί να πει ότι «μέχρι τώρα ένας αυθεντικά εξουσιαστικός θεσμός έχει καταφέρει να επιβιώσει από την επίθεση της σύγχρονης εποχής, η Καθολική Εκκλησία». Αλλά το κύριο σημείο της είναι ότι το ισχυρότερο θεμέλιο για την εκδήλωση και τη διατήρηση της εξουσίας είναι η θρησκεία. 

Χωρίς να μασάει τα λόγια της, με μια ακριβή εννοιολογική γλώσσα, επικρίνει το λάθος των φιλελεύθερων στοχαστών (και σήμερα ακόμη και των «συντηρητικών») που μπερδεύουν, αφενός, τον τυραννικό κανόνα με την αυταρχική διακυβέρνηση και, αφετέρου, τη νόμιμη χρήση βίας με κάθε μορφή βίας. Με ακρίβεια, εξηγεί την ουσιαστική διαφορά μεταξύ αυτών των πραγμάτων:

Η διαφορά μεταξύ της τυραννίας και της αυταρχικής κυβέρνησης ήταν πάντα ότι ο τύραννος κυβερνά σύμφωνα με τη δική του θέληση και συμφέρον, και ακόμη και η πιο δρακόντεια αυταρχική κυβέρνηση δεσμεύεται από νόμους. Οι πράξεις της δοκιμάζονται από έναν κώδικα που είτε δεν φτιάχτηκε καθόλου από τον άνθρωπο, όπως στην περίπτωση του νόμου της φύσης ή των Εντολών του Θεού ή των πλατωνικών ιδεών, είτε τουλάχιστον όχι από εκείνους που βρίσκονται στην πραγματικότητα στην εξουσία. Η πηγή της εξουσίας στην αυταρχική κυβέρνηση είναι πάντα μια δύναμη εξωτερική και ανώτερη από τη δική της δύναμη. Είναι πάντα αυτή η πηγή, αυτή η εξωτερική δύναμη που υπερβαίνει την πολιτική σφαίρα, από την οποία οι αρχές αντλούν την «αυθεντία» τους, δηλαδή τη νομιμότητά τους, και έναντι της οποίας μπορεί να ελεγχθεί η δύναμή τους.

Εδώ βρίσκεται η ρίζα της διαφοράς μεταξύ ενός αυταρχικού ηγέτη και ενός τυράννου. Ο πρώτος, ο οποίος κυβερνά υπό την καθοδήγηση μιας εξουσίας που βασίζεται σε ένα «υπερβατικό» σύνολο αρχών, έχει επομένως τη νομιμότητα που ο δεύτερος, ο οποίος ενεργεί ακολουθώντας μόνο τη θέλησή του και τα δικά του προσωπικά (ή οικογενειακά) συμφέροντα δεν θα έχει ποτέ Με μια λέξη, η πηγή κάθε νόμιμης μορφής εξουσίας είναι πάντα ανώτερη από την ατομική βούληση αυτού που ασκεί την εξουσία. 

Τι είναι όμως αυτό που παρακινεί έναν τέτοιο ηγέτη να ακολουθήσει έναν υπερβατικό αστερισμό αξιών (όπως οι Δέκα Εντολές); Η απάντηση που προτείνει η Hannah Arendt δεν είναι τίποτα λιγότερο από εκπληκτική: ο φόβος της κόλασης. Αυτό είναι το τελευταίο και απόλυτο θεμέλιο της παραδοσιακής και θρησκευτικής αρχής της εξουσίας. Χωρίς αυτόν τον «μεταφυσικό» φόβο, που βασίζεται στην ύπαρξη της κόλασης που περιγράφει ο Πλάτωνας στον μύθο του Ηρός από την Πολιτεία (συνήθως και λανθασμένα μεταφράζεται ως Η Δημοκρατία), είτε με το Ευαγγέλιο του Αγίου Λουκά στην παραβολή του πλουσίου και του Λαζάρου, η εξαφάνιση της εξουσίας είναι αναπόφευκτη. Έτσι, κατέστη δυνατή η ανάδυση των τρομακτικών δικτατορικών καθεστώτων του 20ού αιώνα. Κατέστη δυνατή η εξόντωση εκατομμυρίων ανθρώπων χωρίς κανείς και τίποτα να μπορεί να αποτρέψει τέτοιες πράξεις γενοκτονίας. Όπως γράφει η Arendt, «ο φόβος της κόλασης δεν είναι πλέον μεταξύ των κινήτρων που θα εμπόδιζαν ή θα υποκινούσαν τις ενέργειες της πλειοψηφίας». Σαν να θέλει να μας εντυπώσει την εξαιρετική σημασία αυτής της ιδέας, γράφει περαιτέρω:

“Όπως και νά’ χει, το γεγονός είναι ότι η πιο σημαντική συνέπεια της εκκοσμίκευσης της σύγχρονης εποχής μπορεί κάλλιστα να είναι η εξάλειψη από τη δημόσια ζωή, το ίδιο και στη θρησκεία, του μοναδικού πολιτικού στοιχείου της παραδοσιακής θρησκείας, του φόβου της Κόλασης. Εμείς που έπρεπε να γίνουμε μάρτυρες του πώς, κατά την εποχή του Χίτλερ και του Στάλιν, μια εντελώς νέα και άνευ προηγουμένου εγκληματικότητα, σχεδόν αδιαμφισβήτητη στις αντίστοιχες χώρες, επρόκειτο να εισβάλει στη σφαίρα της πολιτικής, θα πρέπει να είμαστε οι τελευταίοι που θα υποτιμήσουμε την «πειστική» επιρροή της στη λειτουργία του συνείδηση.”

Πράγματι, αντιμέτωποι σε όλη την εποχή του λεγόμενου «μύθου της προόδου» με τις πιο τρομερές εκδηλώσεις αυταρχικής εξουσίας, κανένας από τους στοχαστές που προσπάθησαν να προτείνουν σχετικές εξηγήσεις δεν μπόρεσε να αποφύγει τη θρησκεία. Αυτό συμβαίνει γιατί τίποτα δεν είναι πιο εμφανές, στο πλαίσιο της πολιτικής ζωής, από τις καταστροφικές συνέπειες της εκκοσμίκευσης, συμπεριλαμβανομένου του διαχωρισμού Εκκλησίας και Κράτους. Η εξαφάνιση του φόβου της Κόλασης, μας λέει η Arendt, οδηγεί άμεσα στη θεσμοθέτηση της ανηθικότητας και στη μετατροπή της παρεκκλίνουσας βούλησης ενός Χίτλερ ή ενός Στάλιν σε κρατική πολιτική, που θα εκτελεστεί από αυτόματα που τους ακολουθούν τυφλά στο μονοπάτι της καταστροφής. . 

Τα κείμενα της Hannah Arendt χαρακτηρίζονται από μια βαθιά μεταφυσική, ακόμη και θεολογική, κατανόηση της ιστορίας. Η κατάπτωση της νεωτερικότητας δεν εξηγείται τελικά με τίποτα άλλο από την απομάκρυνσή της από το χριστιανικό ιδεώδες της εξουσίας. Ένα απλό αλλά βαθύ συμπέρασμα προκύπτει από αυτές τις προοπτικές: χωρίς την αποκατάσταση των αμετάβλητων, αιώνιων και αποκαλυμμένων πεποιθήσεων της ιουδαιο-χριστιανικής παράδοσης στις ψυχές των σημερινών πολιτών, καμία υπάρχουσα πολιτική ηγεσία δεν θα μπορέσει να φέρει σοφή λύση σε κρίσεις όπως αυτή που πλήττει σήμερα τη Γαλλία. Οι πολιτικές αρχές πρέπει να επιστρέψουν στις αληθινές τους ρίζες στην υπερβατική πηγή κάθε εξουσίας.

Ο Robert Lazu Kmita είναι μυθιστοριογράφος και δοκιμιογράφος με Ph.D. στη φιλοσοφία. Το πρώτο του μυθιστόρημα, Το νησί χωρίς εποχές , εκδόθηκε από την Os Justi Press το 2023. Γνωστός ως μελετητής του Tolkien, είναι ο συντονιστής μιας Εγκυκλοπαίδειας του JRR Tolkien’s World στα ρουμανικά.

πηγή: The European CONSERVATIVE