Η ΔΙΚΗ ΜΑΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΣΧΕΣΕΙΣ & ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΗ

image_pdfimage_print

Οι διεθνείς σχέσεις αποδεικνύονται, όλο και πιο πολύ, καθοριστικές για την εσωτερική διακυβέρνηση μιας χώρας, καθώς λειτουργούν ως κυρίαρχη κατεύθυνση που επηρεάζει καταλυτικά τα πράγματα στο εσωτερικό της χώρας. Γι’ αυτό και πρέπει, ως πολίτες και ως λαοί, να τοποθετηθούμε απέναντι στο θέμα των διεθνών σχέσεων με αξίες, αρχές και στόχους, έτσι ώστε οι διεθνείς σχέσεις να μην μας εξοβελίζουν από το πεδίο των πολιτικών εξελίξεων, αλλά να γίνουν αντικείμενο, τελικά, της καλής μας θέλησης και των δημιουργικών μας ιδεών.
Το πεδίο των διεθνών σχέσεων είναι επιφορτισμένο, βέβαια, με θέματα εξαιρετικά τεχνικού χαρακτήρα, μαζί, βεβαίως, με την επιβάρυνση από τεράστιες και αδιαφανείς συσσωρεύσεις ισχύος και συμφερόντων, που συνεπικουρούνται από τους πάσης φύσεως φονταμενταλισμούς. Η αναδιάταξη του τοπίου των διεθνών σχέσεων πρέπει να γίνει θέμα των λαών, θέμα των ανθρώπων, όχι μέσα από δημαγωγικές πολιτικές υπερθερμάνσεις, αλλά μέσα από τον εταιρικό διάλογο και τη δημιουργική μετριοπάθεια.
Το πεδίο της διεθνούς διακυβέρνησης, όπως και αυτό της εσωτερικής, είναι ένα πεδίο που αναδεικνύει τη σχέση της εσωτερικής με την εξωτερική πολιτική. Είναι ένα ζήτημα που αναφέρεται οραματικά και ουσιαστικά στη λογική του προγράμματος – ενός Καντιανού προγράμματος. Κάπως έτσι το προσεγγίζει , παραδείγματος χάριν, και ο Χάμπερμας στην κατεύθυνση συνταγματοποίησης με βάση την ελευθερία και το δικαίωμα του κάθε ανθρώπου στα όρια της ανθρωπότητας. Με βάση την ελευθερία και την ειρήνη, και λόγω των μεγάλων περιβαλλοντικών ζητημάτων, οι διεθνείς σχέσεις πρέπει να επαναπροσδιοριστούν και να επαναξιολογηθούν:
• για να μετριαστεί η «ρεαλιστική» αγριότητα και βαρβαρότητα και
• για να αντιμετωπιστεί, βεβαίως, και το δημοκρατικό έλλειμμα στο επίπεδο της πολιτικής των διεθνών οργανισμών, των διακρατικών ενώσεων και των διεθνών σχέσεων.
Αντίστοιχα ζητήματα τίθενται και στο πλαίσιο της εσωτερικής διακυβέρνησης και αυτά πρέπει να προσεγγιστούν με μια γονιμότητα απόψεων, ιδεών και συμμετοχής, καθώς αυτή η βαθμίδα διαχείρισης είναι πολύ πιο κοντά στον καθέναν μας. Η εσωτερική διακυβέρνηση αποτελεί μια πρόκληση για να απαντήσουμε πιο άμεσα και στο δίλημμα δημοκρατία ή ολοκληρωτισμός.
Στο πλαίσιο, ωστόσο, των διεθνών σχέσεων και της διακυβέρνησης, πρέπει να αναγνωρίσει κανείς βασικά προβλήματα που χρήζουν άμεσης αντιμετώπισης, όπως το πρόβλημα της φτώχειας, το πρόβλημα του περιβάλλοντος, το πρόβλημα της ελευθερίας και της ειρήνης, το πρόβλημα του οικονομικού μερισμού και της πολιτισμικής ανάπτυξης και μια πλειάδα άλλων προβλημάτων που αποτελούν ζητήματα τόσο εσωτερικής όσο και διεθνούς τάξης.
Είναι καιρός πια να προσεγγίσουμε το θέμα των διεθνών σχέσεων με μια άλλη ματιά – να δούμε, δηλαδή, αυτές τις συλλογικότητες που αποκαλούμε έθνη-κράτη να αναπτύσσουν μια συνειδητή φιλικότητα, μια συνειδητή καλή θέληση και ένα πνεύμα μερισμού τόσο σε ένα πλαίσιο ομοιότητας, όσο και σε ένα πλαίσιο διαφορετικότητας και ετερότητας στο επίπεδο της πλανητικής κοινότητας, στο επίπεδο της ανθρωπότητας, ώστε αυτά να αναδειχθούν σαν μεσολαβητές σε μια πιο ευθεία και άμεση σχέση του ανθρώπου με την ανθρωπότητα.
Αυτή η σχέση και η δυναμική καλής θέλησης είναι στον πλήρη αντίποδα της «ρεαλιστικής» βαρβαρότητας. Αυτή, λοιπόν, πρέπει να είναι η βασική επιταγή αν θέλουμε να ανατάξουμε το σκηνικό. Χρειάζεται μια ιδεολογία ή ένα όραμα για τις διεθνείς σχέσεις και, με αυτό το πνεύμα, πρέπει και μπορούν να διαμορφωθούν νέες προσεγγίσεις και νέοι ενδιαφερόμενοι παράγοντες στο πλαίσιο της διαπραγμάτευσης και της διαμεσολάβησης για την επίλυση των διαφορών, ώστε η απονομή δικαιοσύνης να αποφέρει περισσότερο αποτελέσματα θετικά, παρά αρνητικά και συγκρουσιακά.
Ας δούμε πώς θα αντιμετωπίσουμε τα ψυχολογικά σύνδρομα «της εικόνας του εχθρού» και τις αντιπαραθέσεις μέσα στο πλαίσιο των διεθνών σχέσεων. Θα πρέπει να τα αντιμετωπίσουμε όπως ακριβώς αντιμετωπίζουμε και θέλουμε να αλλάξουμε το προφίλ μας ως άτομα μέσα στην καθημερινή ζωή, γιατί, φυσικά, οι ίδιοι αταβισμοί υπάρχουν ανάμεσα στις μαζικές συλλογικότητες και στις προσωπικότητες. Αυτοί οι αταβισμοί πρέπει να μετουσιωθούν με μια νέα διάθεση, νοοτροπία, συμπεριφορά και σχέση.
Αντιμέτωποι με τον αναδυόμενο ολοκληρωτισμό, πρέπει ίσως να εμβαθύνουμε τόσο στη μεγάλη ηθική και πολιτική κρίση που έζησαν οι ΗΠΑ στον Αμερικανικό Εμφύλιο, όπως και στις Τέσσερεις Ελευθερίες που διακήρυξε ο Ρούσβελτ, όπως και στη βασική διακήρυξη που υπέγραψαν οι χώρες που πολέμησαν ενάντια στον Άξονα. Εν τέλει, ας σκεφτούμε ξανά πώς θα γίνει, πραγματικά, πράξη η διακήρυξη του ΟΗΕ για τα δικαιώματα του ανθρώπου και πώς θα αναγνωριστούν, επίσης, τα δικαιώματα της βιοποικιλότητας και της φύσης.