Μ.Κ.Ο. – ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΠΟΛΙΤΩΝ

Ο τομέας του περιβάλλοντος αναδείχθηκε σαν ένας από τους σημαντικότερους τομείς έκφρασης και δυναμικής της κοινωνίας των πολιτών και των ΜΚΟ. Οι ΜΚΟ έπαιξαν έναν από τους πλέον καθαρούς ρόλους σε αντίθεση με άλλους τομείς που θα λέγαμε μπορούσαν να είναι περισσότερο ύποπτοι. Βέβαια, τα ζητήματα που είναι συναφή με την σύνδεση των ΜΚΟ με γεωπολιτικές στρατηγικές, με «στρατηγικές της εικόνας» μεταξύ Βορρά-Νότου, Ανατολής-Δύσης, Τρίτου Κόσμου, Δημοκρατικών ή μη Δημοκρατικών «καθεστώτων» είναι κρίσιμα και σ’ αυτό τον τομέα.
Όμως επειδή είναι μη Κυβερνητικές Οργανώσεις εκ των πραγμάτων σ’ αυτό το πεδίο λειτούργησαν σαν συνήγοροι, σαν υπερασπιστές της φύσης, σαν υπερασπιστές του περιβάλλοντος, των περιβαλλοντικών αξιών, της βιοποικιλότητας, σαν αντιπρόσωποι ενός μη διαθέτοντος πολιτικό ρόλο υποκειμένου της φύσης και της βιοποικιλότητας, έχουν αρκετή καθαρότητα ρόλου.
Παράλληλα η κοινωνία των πολιτών λειτουργεί σ’ αυτό το πεδίο σαν μια κοινωνία που μειώνει το δημοκρατικό έλλειμμα της πολιτικής και της οικονομίας σε σχέση με το περιβάλλον, παρ’ όλες τις αντινομίες όπως παράδειγμα συγκρουόμενες προσεγγίσεις γύρω από τους ΧΥΤΥ, γύρω από τα αιολικά πάρκα, γύρω από τα θέματα τουρισμού ή ήπιας ανάπτυξης κτλ, ή ακόμη και βιομηχανικών και μεταλλευτικών δραστηριοτήτων.Ο τομέας λοιπόν του περιβάλλοντος σε σχέση με τις ΜΚΟ παίζει έναν καθοριστικό ρόλο και αυτό το βλέπουμε και στην «ατζέντα 21», στις κύριες ομάδες για την διαβούλευση και την διακυβέρνηση σε σχέση με το περιβάλλον. Οι ΜΚΟ απέκτησαν γρήγορα ένα ισχυρό πεδίο δημόσιας παρέμβασης, επικοινωνιακά κυρίως, αλλά και ελεγκτικά για τις παραλείψεις ή τις στρεβλώσεις των πολιτικών σε σχέση με το περιβάλλον.
Ωστόσο βέβαια και στον τομέα των ΜΚΟ μένουν να γίνουν πολλά γύρω από τα θέματα της δικτύωσής τους, γύρω από τα θέματα της καθαρής ή όχι αντιπροσωπευτικότητάς τους, γύρω από τα θέματα του πεδίου δράσης και της συνεργασίας γύρω από τα θέματα που συνδέονται με έναν ατομικισμό ή έναν «ναρκισσισμό» της κάθε ΜΚΟ όπως πχ παρουσιάζει μόνο τον εαυτό της γύρω από τα θέματα. Ένα άλλο ζήτημα αφορά το κατά πόσο οι ΜΚΟ αναπτύσσονται περισσότερο με αύξηση λειτουργικών εξόδων και η καθαρότητα των πόρων και δεν μιλάμε για λογιστική καθαρότητα ή διαφάνεια, μιλάμε για πολιτική και ηθική καθαρότητα πόρων.
Σίγουρα το κρίσιμο θέμα επίσης είναι και η τεχνική αποτελεσματικότητα των ΜΚΟ και η υπέρβαση των ορίων ενός περιστασιακού εθελοντισμού. Υπάρχει μια πλειάδα ζητημάτων που θίγονται γύρω από το θέμα των ΜΚΟ όπως είναι και τα θέματα που συνδέονται με τον συνταγματικό τους ρόλο και την συνταγματική αναγνώριση της σχέσης της κοινωνίας των πολιτών με τις ΜΚΟ και με τον ρόλο τους στο πλαίσιο της ευρύτερης πολιτικής κοινωνίας.
Η δυναμική του ρόλου των ΜΚΟ είναι σίγουρα θετική, ο απολογισμός τους είναι τεράστιος σε σχέση με το περιβάλλον και υπόσχεται πολλά για την πραγματική δυναμική της νέας εποχής. Εδώ πρέπει να το σημειώσουμε ότι οποιαδήποτε επίκριση ή κριτική προσέγγιση δεν πρέπει να επισκιάσει την αναγνώριση αυτή του θετικού ρόλου, την αναγνώριση αυτής της τεράστιας προσφοράς. Αυτή η προσφορά όμως πρέπει να συνδεθεί με μια συλλογικοποιημένη προσέγγιση των ΜΚΟ, για να μην μεταφέρονται και στο πεδίο των ΜΚΟ παθογένειες, όπως αυτές που συναντάμε στην κύρια πολιτική κοινωνία, στην κοινωνία μάλλον των πολιτικών και των κομμάτων, όπως και στον τομέα των επιχειρήσεων. Ανταγωνισμοί, ζητήματα που συνδέονται με μια αποκλειστικότητα και με μια επιβίωση των ΜΚΟ πρέπει να αντιμετωπιστούν μ’ ένα πλαίσιο θεσμικής εγγύτητας και διαβούλευσης των ΜΚΟ με την πολιτεία και μεταξύ τους. Πρέπει επίσης να αντιμετωπιστούν με έναν κώδικα αξιών του εθελοντισμού, με έναν κώδικα επίσης συνεργατικότητας που θα ξεπεράσει την ιδιωτικοποίηση των ΜΚΟ.
Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι πρέπει να ανοιχτούν ΜΚΟ σε μια αμβλύτητα, να υποστούν μια άμβλυνση της συνεκτικότητας τους από το ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον χάνοντας έτσι την δυναμική αποδοτικότητα τους και την ζωτικότητα των ενδιαφερόντων τους. Κυρίως αυτό αφορά το πλαίσιο της σχέσης μεταξύ των ΜΚΟ, ένα πλαίσιο που θα λειτουργεί και θα ενθαρρύνει των ανάδειξη και νέων Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων χωρίς να λειτουργούν συνθήκες πολιτικού και οικονομικού αποκλεισμού μεταξύ τους.