ΓΙΑ ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΩΝ ΧΩΡΙΚΩΝ (της Χριστίνας Πάντζου)
Η οικογενειακή γεωργία παράγει σχεδόν το 70% των παγκόσμιων τροφίμων και η προστασία όλων όσοι εμπλέκονται σ’ αυτήν τη δραστηριότητα είναι καταλυτική για την αντιμετώπιση της πείνας όλων.
Ωστόσο, το 80% του σχεδόν ενός δισεκατομμυρίου ανθρώπων που γνωρίζουν την πείνα ή τον υποσιτισμό στον πλανήτη ζουν σε αγροτικές περιοχές και είναι παραγωγοί τροφών, ενώ το 50% των πεινασμένων του κόσμου είναι κάτοχοι μικρών γεωργικών εκμεταλλεύσεων.
Η επιβίωσή τους εξαρτάται άμεσα από τη γεωργία και τις φυσικές πηγές.
Είναι μικροκαλλιεργητές, ψαράδες, μικροκτηνοτρόφοι και βοσκοί, ακτήμονες εργάτες γης, συλλέκτες καρπών, κυνηγοί, δασικές κοινότητες.
Η αντιμεταρρύθμιση
«Οι αιτίες αυτής της πραγματικότητας είναι γνωστές, αλλά κυβερνήσεις και διεθνείς χρηματοπιστωτικοί και εμπορικοί θεσμοί συνεχίζουν να προωθούν ένα καταστροφικό αναπτυξιακό μοντέλο, στηριγμένο σε προγράμματα δημοσιονομικής προσαρμογής και στην οικονομία της αγοράς, προκαλώντας ανάμεσα στα άλλα μια πραγματική αγροτική αντιμεταρρύθμιση», σημειώνει το Κέντρο Ευρώπη – Τρίτος Κόσμος (CETIM).
Βασικά χαρακτηριστικά της είναι η ενίσχυση των λατιφούντιων, η κατάργηση της δημόσιας βοήθειας στους αγρότες, η απαξίωση των εθνικών αγροτικών πολιτικών, οι ιδιωτικοποιήσεις, η απελευθέρωση των αγροτικών αγορών, η χρηματιστηριακή κερδοσκοπία με τα τρόφιμα, η υφαρπαγή τεράστιων εκτάσεων καλλιεργήσιμων εδαφών οδηγώντας κάθε χρόνο εκατομμύρια αγρότες στον εκτοπισμό.
Πολλοί δε από αυτούς είναι θύματα συρράξεων για τον έλεγχο των φυσικών πηγών στις περιοχές τους.
Αυτό είναι το μοντέλο που ευνοεί περισσότερο το μονοπώλιο των πολυεθνικών επιχειρήσεων σε ολόκληρη την αλυσίδα των τροφίμων, από την παραγωγή έως και την εμπορία.
Είναι ενδεικτικό ότι περίπου δέκα πολυεθνικές, όπως οι Monsanto (Bayer), Dupont, Syngenta, Cargill, ελέγχουν περισσότερο από το 80% της αγοράς σπόρων και άλλων αγροτικών πόρων παγκοσμίως.
Μπροστά σ’ αυτήν την πραγματικότητα, οι προσπάθειες της Συμβουλευτικής Επιτροπής του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ (UNHR) και των οργανώσεων και συλλογικοτήτων των αγροτών του πλανήτη για μια Διακήρυξη για τα Δικαιώματα των Χωρικών και άλλων Εργαζομένων σε Αγροτικές Περιοχές είναι εξαιρετικής σημασίας.
Γιατί, όπως σημειώνουν, οι υφιστάμενοι διεθνείς κανόνες για τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν καλύπτουν όλο το φάσμα των παραβιάσεων των δικαιωμάτων των αγροτών και των παραγωγών τροφίμων, που δεν μπορούν πλέον να ελέγξουν ούτε τη διαδικασία ούτε τα μέσα ούτε την εμπορία των προϊόντων τους.
Ηδη από τον Μάρτιο του 2010, η Συμβουλευτική Επιτροπή του UNHR κατέγραψε τις κατάφωρες διακρίσεις που υφίστανται οι χωρικοί αλλά και την ποινικοποίηση και καταστολή των κινημάτων που προασπίζονται τα δικαιώματά τους και πέτυχε να συσταθεί σχετική διακυβερνητική ομάδα εργασίας δύο χρόνια αργότερα.
Το 2015 ολοκληρώθηκε το πρώτο σχέδιο Διακήρυξης για τα Δικαιώματα των Χωρικών, το οποίο στηρίζεται στην ανάλογη Διακήρυξη του διεθνούς κινήματος αγροτών Vía Campesina.
Σε αυτό κατοχυρώνονται θεμελιώδη δικαιώματα, όπως το δικαίωμα σε ένα κατάλληλο επίπεδο ζωής, στη συνδικαλιστική ελευθερία, στην πρόσβαση στη Δικαιοσύνη, αλλά και το δικαίωμα στη γη και τα εδάφη, σε βασικό μισθό και κοινωνική ασφάλιση, στους σπόρους, το νερό και άλλους πόρους, στις παραδοσιακές αγροτικές γνώσεις και πρακτικές, στα μέσα αγροτικής παραγωγής, στην ενημέρωση και την τεχνολογία σε αγροτικά θέματα, στην ελευθερία να ορίζουν τις τιμές και τις αγορές για την αγροτική παραγωγή, στην προστασία των τοπικών γεωργικών αξιών, της βιοποικιλότητας και του περιβάλλοντος.
Η Διακήρυξη θα συνοδεύεται από πρωτόκολλο που θα ορίζει τις συγκεκριμένες και λεπτομερείς υποχρεώσεις που θα πρέπει να νομοθετήσουν και να εφαρμόσουν τα κράτη.
Κάθε κράτος θα είναι είναι υπόλογο για την υλοποίηση των απαραίτητων μέτρων σε Ειδική Επιτροπή, η οποία συστήνεται γι’ αυτόν τον σκοπό.
Προβλέπεται επίσης ένα πρόσθετο πρωτόκολλο στο οποίο θα μπορούν τα θύματα να προσφεύγουν σε περιπτώσεις παραβίασης των δικαιωμάτων τους.
Τα πρωτόκολλα
Αυτή η Διακήρυξη -και τα συμπληρωματικά της πρωτόκολλα- δεν θα συμβάλει μόνο στην πιο αποτελεσματική προστασία των παραγωγών τροφίμων, αλλά και στην εξασφάλιση της διατροφικής επάρκειας της ανθρωπότητας, ενώ μπορεί να γίνει σημαντικό εργαλείο κατά της φτώχειας και των ανισοτήτων.
Αλλά πολλά κράτη-μέλη της Ε.Ε. δείχνουν τεράστια απροθυμία να την υιοθετήσουν.
Ενας συνασπισμός για τα Δικαιώματα των Χωρικών (Hands on the Land, Nyéléni Europe και το Ευρωπαϊκό Συντονιστικό της Via Campesina), με σύνθημα «Χωρίς αγρότες δεν υπάρχει φαγητό», έχει ξεκινήσει καμπάνια για τη διαδικτυακή συλλογή υπογραφών με τίτλο «Ενισχύοντας τα Ανθρώπινα Δικαιώματα των Χωρικών».
Στόχος τους είναι να συγκεντρωθούν όσο το δυνατόν περισσότερες υπογραφές μέχρι τις 15 Μαΐου, οπότε ξεκινά η επόμενη συνάντηση της διακυβερνητικής ομάδας εργασίας του UNHR που συζητά τη Διακήρυξη.
Ζητούν από τους πολίτες του κόσμου:
«Απαιτήστε τα δικαιώματα των χωρικών και το δικαίωμα των λαών για διατροφική κυριαρχία τώρα. Συνυπογράψτε την έκκληση».
Υπογραφές στο: peasantsrights.eu