Ο εφιάλτης της ιστορίας, όπως διατυπώθηκε από τον Τζόυς παραμένει μια αναλλοίωτη αλήθεια. Εξακολουθεί με όλη τη δυναμική του το μεγάλο εκείνο πανηγύρι που μας εκθέτει στο μέλλον, δίχως καμιά διαφυγή. Μες στο μεγάλο σωρό των πραγμάτων που παρασέρνει το ιστορικό ρέμα, στέκει ο άνθρωπος, τραγικότατος μες στην τόση συνείδησή του. Ίσως για τούτο η αποστασιοποίηση εκείνη που αποδίδουν στον Μπέρτολντ Μπρεχτ να παραμένει μια κατ΄ουσία παράφραση της καλλιτεχνικής δημιουργίας του. Με όλη την ένταση του πληγωμένου ανθρωπισμού του ο Γερμανός καλλιτέχνης με την υψηλή φωνή και την οικειοποίηση μιας ολόκληρης εποχής, επαναπροσδιορίζει το ήθος και το ύφος της τέχνης. Μιας τέχνης η οποία τρέφεται και ανταποδίδει τις δωρεές της στην κοινωνία, αντλώντας από το διαρρηγμένο σώμα της.
Δεν πρόκειται για μια αποστασιοποίηση, μα για την πιστή αναπαράσταση του εφιάλτη και του οράματος μαζί. Μια ποίηση σοσιαλιστική είναι εκείνη που κομίζει ο Μπρεχτ, εμπλουτίζοντας την όμως με την αδιαμφισβήτητη δυναμική ενός βιωματικού παλμού. Παρών στην εποχή του, καταραμένος καθώς τόσοι άλλοι να υπομείνει τα σημεία των καιρών ο Μπρεχτ ουσιαστικά πραγματοποιεί μια παράβαση. Η ικανότητα και η ψυχραιμία του εμπρός στα φορτία της εποχής του, επιτρέπει στον ίδιο και την ποίησή του να συγκρατήσουν τη βασική, κοινωνική σκηνογραφία. Με την κιμωλία του καθορίζει το ασφυκτικό πλαίσιο μες στο οποίο γεννιέται, ακμάζει για να εξαντληθεί ιδεολογικά το περιεχόμενο του δόγματος. Η ποίησή του συνιστά μια κραυγή, ένα είδος αναπαράστασης της πραγματικότητας και των θεμελιωδών μεγεθών της. Δεν πρόκειται για μια περίπτωση ανάλογη του Λόρκα. Η οπτική του κόσμου διαφέρει για τους δυο αυτούς δημιουργούς, που δραστηριοποιούνται μες στην καρδιά του περασμένου αιώνα. Με την εξωφρενική ανθρωπιά του ο ένας, όπως ρεαλιστικοποιείται στο φοβερό πορτραίτο της Μπερναντα Άλμπα και την κοινωνική του προοπτική ο Μπρεχτ από την άλλη στιγματίζουν το ηθικό βάρος της εποχής τους. Είναι και οι δυο εκείνα τα ξυράφια που γυροφέρνουν πάντα το μάτι, χορεύοντας βαθιά μες στην έκτασή του, καθώς αλυχτά ο σκύλος της Ανδαλουσίας. Ο Μπρεχτ δεν μπορεί παρά να εισάγει τον ίδιο τον εαυτό του μες στον ασφυκτικό κύκλο, παρουσιάζοντας μια πανοραμική και ψύχραιμη θεώρηση των καιρών του. Μοιρασμένος ανάμεσα στα μαύρα δάση της πατρίδας του και τη συντριμμένη μοίρα της, ο Μπρεχτ κατορθώνει να συγκρατήσει λίγο από το θεμελιακό φως της δημιουργίας. Ενταγμένος και κριτικός στο ρεύμα των γεγονότων είναι αποσπασμένος από το ερωτικό, θερμό κορίτσι της ποίησης. Η τελευταία υφίσταται ως μια διαρκής μεταφορά του είδους και της ποιότητας της καλλιτεχνικής δημιουργίας, η οποία τώρα πια δεν αντλεί παρά από τη μεγάλη δεξαμενή του δίκαιου και του οραματικού. Οι διακειμενικότητες, τις οποίες συχνά πυκνά απαντούμε σε έργα όπως εκείνα του Μιχαηλίδη, -τόσο στην ποίηση όσο και τη μυθιστορία είναι γνωστή η ευμάρεια και ο τροφοδοτικός χαρακτήρας με τον οποίο δρουν αμφότερες- δεν επιβιώνουν στο έργο του Μπρεχτ. Τα πράγματα και τα νοήματα είναι άμεση, με σαφή ψυχολογία.
Ανάμεσα στην παλίρροια που κερδίζει λίγο λίγο την ίδια τη γη και τον άνεμο που σβήνει τις φωνές μας, ο Μπέρτολντ Μπρεχτ εγκαταλείπει κάθε λυρισμό και αποδίδει στην ποίησή του έναν πανανθρώπινο, συγκλονιστικά διατυπωμένο, ποιητικό λόγο. Ο κύκλος με την κιμωλία ολοένα βαραίνει μες στη συνείδησή μας, τόσο για τον ίδιο τον δημιουργό όσο και εκείνους που συγκρατούνται μες στα περιχαρακωμένα πλαίσια. Η παράβαση του Μπρεχτ δεν έγκειται στην πρόταση ή τη σκηνογραφία του, αλλά σε μια ηθική πρόταση, ολότελα αντίθετη με το εποχικό κήρυγμα και τις πηγές του. Ο Μπέρτολντ Μπρεχτ είναι από τα μαύρα δάση και τίποτε δεν τον τρομάζει. Σημειώνει ένα σταθερό βηματισμό έξω και πέρα από τους κύκλους. Οι γεωμετρίες του είναι συνάμα αντιστάσεις και πίνακες ενός σεξουαλικότερου και ενστικτώδους δημιουργού που μοιάζει να σέβεται τα γεννήματα των καιρών του. Δεν είναι γερασμένος και μυστηριώδης, μήτε τα πράγματα φθάνουν στους στίχους του από μακριά. Είναι ανθρώπινος και η λύπη του και εκείνη ένας τρομερός κλονισμός, ικανός να υπερβεί το σκοτάδι της εποχής του. Από τη Γερμανία ως την πόλη Γκουέρνικα ο Μπρεχτ είναι εκείνο το άθικτο φανάρι του πίνακα, πάνω πολύ από τον νεκρό στρατιώτη, το εξαρθρωμένο βρέφος, τον ταύρο, την καταιγίδα και τον άψυχο πολεμιστή. Τοπίο του η πόλη, μα εκείνη που έπεται της συλλογικής, ιστορικής μαρτυρίας την οποία ο ίδιος τόσο επώδυνα διδάσκεται. Άφοβα υποδεικνύει τη θέση του μες στους αιώνες. Στο μέσον του κόσμου, με το τραγικό ρίγος της επιβεβαίωσης. Μια ανακάλυψη δίχως έκπληξη και αγνότητα. Με τι θάρρος βιώνει το δράμα του ο Μπέρτολντ Μπρεχτ, πόσο καίρια και αδάμαστη η παράβασή του.
Στο ποίημά του με το λυρικό τίτλο «Ο Θρίαμβος της Αγάπης» ο Φρενθίσκο Μπρίνες, αφιερώνει λίγους στίχους στα αδέρφια του, φαντάσματα μελλοντικά. «Στη Χαιρώνεια σ΄αγάπησα. Ζούσαμε. Μέσα από το ρημαγμένο πλάκωμα ένας θνητός αχνός: ήμασταν ζωντανοί.» Ο Μπρεχτ για την παραβατικότητά του μας αφορά ουσιωδώς.
Διαβάστε τρια ebook του Μ. Μπρεχτ
1.Μικροαστικοί Γάμοι,
2. Φως Στα Σκοτάδια,
3. Τρόμος & Αθλιότητα
