Επτά χρόνια μετά τις πρώτες αποκαλύψεις για το περιβαλλοντικό έγκλημα στον Ασωπό, το υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (ΥΠΕΚΑ) ακόμη επεξεργάζεται το σχέδιο για την Ολοκληρωμένη Διαχείριση Υδατικών Συστημάτων της περιοχής. Αν και το νομοθετικό πλαίσιο έχει ολοκληρωθεί, οι αρμόδιες υπηρεσίες δεν έχουν ακόμη περάσει από τη θεωρία στην πράξη, με συνέπεια οι κάτοικοι στα Οινόφυτα, τον οικισμό του Αγ. Θωμά, τον Ωρωπό και την ευρύτερη περιοχή να αισθάνονται όλο και πιο έντονο το βάρος των περιβαλλοντικών και κοινωνικο-οικονομικών επιπτώσεων.
Ειδικότερα, το κοινωνικό κόστος από την περιβαλλοντική ζημιά στο υπόγειο νερό του Ασωπού εκτιμάται σε 22 εκατ. ευρώ ετησίως. Αυτό προέκυψε από έρευνες για την οικονομική αποτίμηση της υποβάθμισης του υπόγειου νερού οι οποίες υλοποιήθηκαν το διάστημα 2009-2012 στο πλαίσιο διδακτορικής διατριβής του μεταλλειολόγου μηχανικού του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου (ΕΜΠ) κ. Γιώργου Τέντε, υπό την επίβλεψη του επίκουρου καθηγητή κ. Δημήτρη Δαμίγου.
Με «σύμμαχο» την επιστήμη της περιβαλλοντικής οικονομίας, οι επιστήμονες του ΕΜΠ «μετέφρασαν» τις επιπτώσεις από τη ρύπανση σε αριθμούς:
- Εκτιμώμενη δαπάνη για εμφιαλωμένο νερό στην περιοχή: από 3,7 ως 5,9 εκατ. ευρώ ετησίως.
- Κόστος για επεξεργασία βιομηχανικών υγρών αποβλήτων (επενδύσεις και λειτουργία): πάνω από 2,7 εκατ. ευρώ ετησίως.
- Πιθανό κόστος αποκατάστασης: περισσότερα από 6,7 εκατ. ευρώ ετησίως, για πάνω από 10 χρόνια.
Είναι αξιοσημείωτο ότι το 82% των κατοίκων στην περιοχή του Ασωπού το 2012 χρησιμοποιούσε εμφιαλωμένο νερό (το 2009 το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 78%), παρ’ όλο που η πολιτεία έχει εξαγγείλει και έχει εν μέρει υλοποιήσει μέτρα για την αντιμετώπιση του προβλήματος. «Με τις οικογενειακές δαπάνες για εμφιαλωμένα να φτάνουν ως και το 8% του οικογενειακού εισοδήματος, τετραμελείς οικογένειες με χαμηλά εισοδήματα έρχονται ακόμα πιο κοντά στο “κατώφλι κινδύνου φτώχειας”. Και η πολιτεία τι κάνει; Η αρχική πρόταση για χρήση καθαρού νερού από τον Μόρνο για τα Οινόφυτα και από τη Μαυροσουβάλα για τον Ωρωπό δεν ξεπερνά τα 0,7 εκατομμύρια ευρώ ετησίως, όμως δεν έχει ολοκληρωθεί. Παράλληλα, τα πρόστιμα στις βιομηχανίες ξεπερνούν τα 6 εκατομμύρια ευρώ, αλλά είναι άγνωστο αν θα εισπραχθούν ποτέ» αναφέρει ο κ. Τέντες.
Στην περιοχή του Ασωπού καταγράφεται ως σήμερα έντονη περιβαλλοντική υποβάθμιση εξαιτίας της παρουσίας χρωμίου και εξασθενούς χρωμίου στα υπόγεια ύδατα. Η κάλυψη των υδρευτικών αναγκών των κατοίκων είναι μικρή, ενώ οι διάσπαρτες μονάδες επεξεργασίας νερού και λυμάτων έχουν χαμηλή απόδοση και αυξημένο κόστος λειτουργίας, καθώς και προβληματικά δίκτυα μεταφοράς και διανομής. Η αποκατάσταση του υπόγειου υδροφορέα θεωρείται επιβεβλημένη όπως και η δημιουργία αξιόπιστου μηχανισμού διάθεσης των βιομηχανικών λυμάτων της περιοχής. Αναγκαία είναι επίσης η υλοποίηση έργων ύδρευσης για την ομαλή τροφοδοσία αστικών και βιομηχανικών περιοχών του Δήμου Τανάγρας με υψηλής ποιότητας πόσιμο νερό, η δημιουργία αξιόπιστου μηχανισμού παρακολούθησης της ποιότητας των υπόγειων υδάτων και ο έλεγχος της βιομηχανικής δραστηριότητας με μόνιμη παρουσία ελεγκτικού μηχανισμού στον Ασωπό. Ομως το σχέδιο του ΥΠΕΚΑ δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί, αν και στελέχη του υπουργείου υποστηρίζουν ότι θα είναι έτοιμο να παρουσιαστεί αμέσως μετά τις εκλογές προκειμένου να υπογραφεί και η προγραμματική σύμβαση μεταξύ όλων των εμπλεκόμενων φορέων.
Οσο η αδράνεια της δημόσιας διοίκησης συνεχίζεται, νέα στοιχεία έρχονται να αναδείξουν το μέγεθος του προβλήματος. Οπως ανέφερε ο υπεύθυνος του Γραφείου Περιβαλλοντικής Υγείας του Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ΚΕΕΛΠΝΟ) του υπουργείου Υγείας κ. Στέφανος Σαμπατακάκης, μιλώντας την περασμένη Τρίτη στα μέλη της Επιτροπής Περιβάλλοντος της Βουλής, η μελέτη θνησιμότητας – αποτελεί τμήμα της επιδημιολογικής μελέτης που εκπονείται στον Ασωπό ποταμό και θα ολοκληρωθεί το 2017 – δείχνει τάση αύξησης των καρκίνων.
Οι πολίτες από την πλευρά τους στις περιοχές όπου διεξήχθη η έρευνα του ΕΜΠ (Οινόφυτα – Αγ. Θωμάς και Ωρωπός και στην ευρύτερη περιοχή), απογοητευμένοι από την αδράνεια της πολιτείας, πιστεύουν πως η ενεργός συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών μπορεί να λύσει το πρόβλημα.
«Μέσα σε όλη τη δυσαρέσκεια και την οικονομική δυσχέρεια είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν επιπλέον χρήματα από τον οικογενειακό προϋπολογισμό προκειμένου να λυθεί το πρόβλημα: 265 ευρώ ετησίως, κατά μέσο όρο, ανά οικογένεια στον Ασωπό και 15 ευρώ ετησίως οι κάτοικοι της Αττικής» σημειώνει ο κ. Τέντες.
Συνολικά, το κοινωνικό κόστος από την περιβαλλοντική ζημιά στο υπόγειο νερό του Ασωπού αποτιμάται σε 22 εκατομμύρια ευρώ ετησίως, όσο η βλάβη στο υπόγειο νερό δεν αποκαθίσταται. Οπως εξηγεί ο ερευνητής, αυτός ο υπολογισμός επιτυγχάνεται μέσα από την εκτίμηση της λεγόμενης «προθυμίας πληρωμής» για την περιβαλλοντική αποκατάσταση του υπόγειου υδροφορέα.
Εκθεση του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου – Συγκεντρώσεις έως και 174 φορές πάνω από το όριο
Τα αρχικά αποτελέσματα έρευνας του ΕΜΠ, τα οποία έδειχναν συγκεντρώσεις ολικού και εξασθενούς χρωμίου που έφθαναν έως και 174 φορές πάνω από το όριο, επιβεβαιώνονται. Η τελική έκθεση, η οποία απεστάλη ηλεκτρονικά στον αντιπεριφερειάρχη Βοιωτίας κ. Γιώργο Μουλκιώτη την περασμένη Τετάρτη, επιβεβαιώνει τις εξαιρετικά υψηλές τιμές, που στο χρώμιο έφθαναν έως και τα 8.680 μg/l και στο εξασθενές χρώμιο τα 7.270 μg/l όταν το όριο για το ολικό χρώμιο είναι 50 μg/l.
Η έκθεση του ΕΜΠ σχετικά με την παρουσία εξασθενούς χρωμίου στα υπόγεια ύδατα του Ασωπού αποτελεί κομμάτι του ερευνητικού προγράμματος Life «Χρώμιο στα υπόγεια νερά της λεκάνης του Ασωπού: τεχνολογίες και μέτρα αποκατάστασης», προϋπολογισμού 2,7 εκατ. ευρώ, που ξεκίνησε το 2011 και αναμένεται να ολοκληρωθεί το 2015. Συντονιστής είναι το ΕΜΠ, με υπεύθυνους καθηγητές τους κ.κ. Δημήτρη Δερματά και Δανιήλ Μαμάη και εταίροι το Πολυτεχνείο Κρήτης, η Ειδική Γραμματεία Υδάτων, η Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας και τρεις εταιρείες.
Σύμφωνα με πληροφορίες, η έκθεση καταδεικνύει ότι η επιβάρυνση στην περιοχή είναι ακόμη μεγαλύτερη από ό,τι αρχικά είχε διαπιστωθεί, καθώς με νέες μετρήσεις βρέθηκαν, εκτός από χρώμιο, και υψηλές συγκεντρώσεις βαρέων μετάλλων (όπως νικέλιο, μόλυβδος), οργανοχλωριωμένων και άλλων χλωριούχων ενώσεων.
Τα στοιχεία που προέκυψαν από την έρευνα, στην οποία συμμετέχουν περισσότεροι από 30 ερευνητές, καταρρίπτουν ένα από τα βασικά επιχειρήματα των επιχειρήσεων που ρυπαίνουν συστηματικά την περιοχή, οι οποίες υποστηρίζουν ότι η ρύπανση είναι γηγενής, δηλαδή ότι το χρώμιο προέρχεται από φυσικές πηγές. Οπως επισημαίνουν όμως οι επιστήμονες στην έκθεσή τους, συγκεντρώσεις χρωμίου πάνω από 100 μg/l δεν δικαιολογούνται και πρέπει να ελέγχονται για ανθρωπογενή αίτια. Οι τιμές χρωμίου στην περιοχή του Ασωπού βρέθηκαν έως και 174 φορές πάνω από το όριο, γεγονός που δεν μπορεί να αποδοθεί σε… γηγενή προέλευση.
Τα ευρήματα των ερευνητών δεν είναι τυχαία. Σύμφωνα με την ειδική επιστήμονα του Συνηγόρου του Πολίτη κυρία Αγγελική Μποσδογιάννη, η οποία μίλησε στην Επιτροπή Περιβάλλοντος της Βουλής, «από τις περίπου 50 μονάδες που κατ’ εκτίμηση των υπηρεσιών εντάσσονται στο νέο θεσμικό πλαίσιο, αρκετός είναι ο αριθμός αυτών που ακόμα δεν διαθέτουν αναθεωρημένους περιβαλλοντικούς όρους, τρία χρόνια μετά τη θέση σε ισχύ του νέου θεσμικού πλαισίου και, συνεπώς, λειτουργούν χωρίς περιβαλλοντική αδειοδότηση και ως εκ τούτου, χωρίς άδεια λειτουργίας».
Επιπλέον, μεγάλος είναι και ο αριθμός των βιομηχανιών που δεν εντάσσονται στο νέο θεσμικό πλαίσιο, διότι κατά δήλωσή τους είτε διαθέτουν τα απόβλητά τους σε άλλες εταιρείες είτε χρησιμοποιούν άλλη μέθοδο διαχείρισης.
Μάχη Τράτσα
Πηγή/φωτό: Το Βήμα
