1

ΓΙΑΤΙ Η ΕΛΛΑΔΑ ΕΓΙΝΕ ΤΟ ΛΙΚΝΟ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ (του Δημοσθένη Κυριαζή)

Η Εντροπία στα φυσικά και κοινωνικά συστήματα
H εντροπία των φυσικών συστημάτων ορίζεται στη Στατιστική Μηχανική ως «το μέτρο της αταξίας» [i]. 
Χαμηλή συνεπώς εντροπία σημαίνει μικρή αταξία.

Στα πληροφορικά συστήματα η εντροπία ορίζεται  ως «το αντίστροφο του μέτρου της πληροφορίας». Χαμηλή εντροπία συνεπώς σημαίνει μεγάλο μέτρο πληροφορίας• σημαίνει πλήρη και ανόθευτη πληροφόρηση.[ii]

Από τους ορισμούς αυτούς και από τους βασικούς θεσμούς της αρχαιοελληνικής Δημοκρατίας συνάγεται ότι το πολίτευμα της Άμεσης Δημοκρατίας, είναι ένα σύστημα στο οποίο επικρατεί χαμηλή κοινωνική εντροπία διότι:

Η  εξουσία (η ισχύς, η ενέργεια) παραμένει σε μεγάλο βαθμό στους φυσικούς της φορείς, στους πολίτες. Το γεγονός αυτό προφανώς αποτελεί την τάξη που καθόρισε η Φύση, ενώ το αντίθετο, η συγκέντρωση δηλαδή της ισχύος των πολιτών στο μονάρχη, στον ηγέτη, στον αντιπρόσωπο, αποτελεί «αταξία».  Η αταξία (η εντροπία) στα κοινωνικά συστήματα αφορά συνεπώς σε παραβάσεις φυσικών Αρχών και όχι ανθρωπίνων νόμων και αστυνομικών διατάξεων.  

 Η πληροφορία, η διαφάνεια, μεγιστοποιείται στο πολίτευμα της Άμεσης Δημοκρατίας γιατί σε αυτό οι πολίτες έχουν το στάτους του εξουσιάζοντος   και συγχρόνως εξουσιαζόμενου, του κυβερνώντος και του κυβερνωμένου. Προφανές είναι ότι σε ένα τέτοιο πολίτευμα, ο περιορισμός και η νόθευση της πληροφορίας, η αυτό-παραπληροφόρηση,  ούτε έννοια ούτε δυνατότητα έχει. Η παραπληροφόρηση έχει έννοια και σκοπό όταν οι πολίτες έχουν μόνο το στάτους του εξουσιαζόμενου. 

Στο παραπάνω συμπέρασμα καταλήγουμε και από τη θεώρηση των αρχών και των πρακτικών της Αθηναϊκής Δημο¬κρατίας. Από αυτή τη θεώρηση εύκολα προκύπτει ότι βασική προϋπό¬θεση ανάπτυξης και λειτουργίας δημοκρατικών θεσμών, είναι η ύπαρξη καλών συνθηκών επικοινωνίας των πολιτών, συνθηκών διασφάλισης χαμηλής εντροπίας.

Η αρχαία Ελλάδα έγινε το Λίκνο της Δημοκρατίας γιατί υπήρχαν συνθήκες διασφάλισης χαμηλής εντροπίας, συνθήκες ευχερούς επικοινωνίας. Οι συνθήκες χαμηλής εντροπίας δημιουργήθηκαν από τα ακόλουθα χαρακτηριστικά της Ελλάδας και των Ελλήνων:

Τις  άριστες κλιματολογικές συνθήκες της Ελλάδας. 

Την οργάνωση της αρχαίας Ελλάδας σε μικρά κράτη, σε κράτη-πόλεις.

Τη μεγάλη επικοινωνιακή ισχύ της Ελληνικής γλώσσας.

Την ανάδειξη της λογικής νοημοσύνης σε δεσπόζουσα νοημοσύνη.

1. Οι άριστες κλιματολογικές συνθήκες
Οι άριστες κλιματολογικές συνθήκες, αποτελούν παράγοντα βελτίωσης της επικοινωνίας των ανθρώπων γιατί διευκολύνουν τις μετακινή¬σεις και συγκεντρώσεις αυτών σε ανοικτούς χώρους. 
Ας μη ξεχνάμε ότι μέχρι τα τέλη του 20ου αιώνα ισχυρή τεχνολογία επικοινωνίας δεν υπήρχε και ο μόνος τρόπος για αμφιενεργή επικοινωνία των πολιτών, ήταν η συγκέντρωση τους στον ίδιο χώρο• στην Αγορά, στην Πνύκα, στην Πλατεία, στο Στάδιο.

Το ιστορικό γεγονός της μεσουράνησης της Δημοκρατίας και του Πολιτι¬σμού στην Αθήνα, είναι συμβατό με το φυσικό χαρακτηριστικό του κλίματος της Αττικής, που είναι, ή έστω ήταν,  το καλύτερο από τις άλλες περιοχές της Ελλάδας.

2. Η οργάνωση σε κράτη -πόλεις
Η οργάνωση της Ελλάδας σε κράτη μικρής έκτασης και πληθυσμού, σε κράτη – πόλεις, είναι επίσης ένας πολύ βασικός παράγοντας διασφάλισης καλών συνθηκών επικοινωνίας γιατί σ’ αυτή την περίπτωση υπάρχει μικρό πλήθος πολιτών και μικρές αποστάσεις μετακίνησης τους.

Η οργάνωση αυτή οφείλεται ασφαλώς στα ψυχικά και πνευματικά χαρακτηριστικά των αρχαίων Ελλήνων, πρωτίστως όμως οφείλεται στα φυσικά χαρακτηριστικά του Ελληνικού χώρου που οδήγησαν και βοήθησαν στην ανάπτυξη και λειτουργία αυτής της ευφυούς και ανθρωποκεντρικής οργάνωσης.

Τα πιο σημαντικά από τα φυσικά χαρακτηριστικά του Ελληνικού χώρου πού στήρι¬ξαν αυτή την οργάνωση είναι: Η μορφολογία του χώρου και η κατανομή των φυσικών πόρων.

Η μορφολογία του χώρου. Ο ευρύτερος χώρος της Ελλάδας διαιρείται σε επιμέ¬ρους περιοχές που οριοθετούνται και προστατεύονται από θάλασσες και βουνά, δηλαδή από την ίδια τη φύση. Τέτοιες περιοχές είναι τα νησιά της Ελλάδας που έχουν οριοθέτηση και προστασία από θάλασσα καθώς και άλλες περιοχές που έ¬χουν μικτή οριοθέτηση και προστασία από θάλασσα, βουνά, ποτάμια, ή δύσβατες περιοχές. Χαρακτηριστικό παράδειγμα  περιοχής μικτής οριοθέτησης και προστασίας είναι η Αττική. 

Η φυσική μόνωση και προστασία που υπάρχει – και πολύ περισσότερο υπήρχε τότε – σ’ αυτές τις περιοχές,  συνέβαλε σημαντικά στην οργάνωση και επιβίωση μικρών αυτόνομων κοινωνιών, των κρατών – πόλεων.

Η κατανομή των φυσικών πόρων. Για να αναπτυχθεί και να επιβιώσει μια αυτόνομη κοινωνία σε ένα χώρο, πρέπει να υπάρχουν σε αυτόν οι φυσικοί πόροι για την ανάπτυξη, γεωργικής, κτηνοτροφικής, αλιευτικής ή άλλης μορφής οικονομίας.

Από τους διάφορους φυσικούς πόρους ο πιο βασικός είναι αυτός του νερού. Οι υδάτινοι πόροι της Ελλάδας είναι και σημαντικοί και, κυρίως, έχουν μεγάλη διασπορά. Τούτο γίνεται εύκολα κατανοητό αν συγκριθούν οι υδάτινοι πόροι της Ελλάδας και της Αιγύπτου, δύο χωρών στις οποίες αναπτύχθηκαν μεγάλοι αλλά διαφορετικοί πολιτισμοί.

Από τη σύγκριση αυτή εύκολα προκύπτει ότι η Ελλάδα έχει πολύ μεγαλύτερο μήκος θαλάσσιων ακτών και μεγαλύτερο αριθμό χερσαίων υδάτινων πόρων (ποτάμια λίμνες, πηγές κ.λπ.) ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο χερσαίας επιφάνειας, από ότι έχει η Αίγυπτος. Η συγκέντρωση στη Αίγυπτο όλων των υδάτινων πόρων σε ένα ποταμό, στο Νείλο, έκανε εύκολο και αποτελεσματικό τον έλεγχο του Αιγυπτιακού λαού από την εξουσία. Χαρακτηριστικό ιστορικό γεγονός είναι ότι οι εξουσιάζοντες στην Αίγυπτο καθόριζαν τους φόρους που κάθε χρόνο έπρεπε να πληρώνει ο λαός -ώστε ούτε να πεθάνει από την πείνα, αλλά ούτε να αποκτήσει ισχύ – παρατηρώντας τις ενδείξεις των Νειλομέτρων [iii]. Κάτι ανάλογο ήταν πρακτικά αδύνατον να γίνει στην Ελλάδα. Η Ελλάδα έχει πολλά μέρη σαν τα Άγραφα [iv].

Ίσως αυτή η διαφορά να εξηγεί γιατί στην Ελλάδα αναπτύχθηκαν δημοκρατικά πολιτεύματα ενώ στην Αίγυπτο αναπτύχθηκαν μοναρχικά – θεοκρατικά πολιτεύματα.

3. H επικοινωνιακή ισχύς της αρχαιοελληνικής γλώσσας
Η μεγάλη επικοινωνιακή ισχύς της Ελληνικής γλώσσας πηγάζει από τη ύπαρξη μο¬νοσήμαντης σχέσης μεταξύ των λέξεων και της έννοιας αυτών. Η αρχή αυτή ,που εκφράστηκε με τα δόγματα «το Λακωνίζειν εστί φιλοσοφείν» και «σοφόν το σα¬φές», έκαναν την ελληνική γλώσσα την πλουσιότερη, την ωραιότερη και την πιο επικοινωνιακή γλώσσα από όλες τις άλλες γλώσσες του κόσμου. Αν οι αρχαίοι Έλληνες είχαν μια γλώσσα αμφίσημη και παρδαλή, ίσως τα φυσικά χαρακτηριστικά του χώρου και η ευφυής οργάνωση, δεν θα αρκούσαν για να κάνουν την Ελλάδα το Λίκνο της Δημοκρατίας.

Η συμβολή της γλώσσας στην ανάπτυξη της Δημοκρατίας και του πολιτισμού είναι ένα μεγάλο θέμα που δεν καλύπτεται με το προαναφερθέν συμπέρασμα ενός Φυσικού. 

Για αυτό το θέμα καλλίτερα είναι να μιλήσουν οι ειδήμονες. Εμείς θα περιορισθούμε να αναφέρουμε μόνο τα λόγια του μεγάλου μας ποιητή Οδυσσέα Ελύτη, που είπε στους Σουηδούς Ακαδημαϊκούς κατά την τελετή απονομής του βραβείου Νόμπελ, γιατί πιστεύουμε πως σ’ αυτά συμπυκνώνεται η πεμπτουσία του θέματος της Ελληνικής γλώσσας:
«Και νάμαι τώρα, σήμερα, στον σταθμό της Στοκχόλμης με μοναδικό κεφάλαιο στα χέρια μου μερικές λέξεις. Είναι ταπεινές, όμως ζωντανές, αφού βρίσκονται στα χείλη ενός ολόκληρου λαού. Έχουν ηλικία τριών χιλιάδων χρόνων. Είναι όμως το ίδιο δροσερές σαν να τις ανέσυρε κανείς μόλις από τη θάλασσα. Ανάμεσα στα βότσαλα και τα φύκια του Αιγαίου, στο ζωηρό γαλάζιο και την απόλυτη διαφάνεια του αιθέρα, είναι η λέξη ουρανός, είναι η λέξη θάλασσα, είναι η λέξη ήλιος, είναι η λέξη ελευθερία. Τις αποθέτω με σεβασμό στα πόδια σας». Και ακόμη τα λόγια, «… σε έσχατη ανάλυση η γλώσσα είναι ήθος.»  [v]

4. Η ανάδειξη της λογικής νοημοσύνης σε δεσπόζουσα
Νοημοσύνη είναι η ικανότητα του ανθρώπου να επεξεργάζεται τις πληροφορίες με τη δύναμη της λογικής και όχι των κινήτρων και των ενστίκτων.  Πληροφορίες λαμβάνουν όλα τα ζώα όμως δεν τις επεξεργάζονται με τη δύναμη της λογικής, αλλά με τη δύναμη των ενστίκτων και των κινήτρων.

Σήμερα γνωρίζουμε ότι οι βασικοί τύποι νοημοσύνης του ανθρώπου είναι δύο: Η λογική νοημοσύνη (IQ) και η συναισθηματική νοημοσύνη (EQ), ενώ το άθροισμά τους αποτελεί τη συνολική νοημοσύνη του ανθρώπου.

Ο τύπος της νοημοσύνης που αποτελεί την «πλειοψηφία» στη συνολική νοημοσύνη, είναι η δεσπόζουσα νοημοσύνη.

Από τη θεώρηση των ιστορικών δεδομένων, προκύπτει ότι υπάρχει ισχυρή συσχέτιση μεταξύ της δεσπόζουσας νοημοσύνης και των τύπων: Γραφής, αντίληψης, και πολιτευμάτων, που αναπτύχθηκαν στις διάφορες κοινωνίες.

Συγκεκριμένα, στις κοινωνίες όπου δεσπόζουσα νοημοσύνη ήταν η λογική νοημο¬σύνη IQ, αναπτύχθηκαν: αλφαβητικές γραφές, ανοιχτή/λογική  αντίληψη και δημοκρατικά πολιτεύματα. Αντίθετα, στις κοινωνίες όπου δεσπόζουσα νοημοσύνη ήταν η συναισθηματική νοημοσύνη EQ, αναπτύχθηκαν συμβολικές γραφές, δογματική αντίληψη και μοναρχικά/θεοκρατικά πολιτεύματα. Οι ανωτέρω απόψεις μπορούν να γραφούν σαν σχέσεις αιτίου/αποτελέσματος, σαν εξισώσεις ως εξής:

IQ = Αλφαβητική γραφή + Ανοιχτή/λογική αντίληψη + Δημοκρατία

EQ = Συμβολική γραφή + Δογματική αντίληψη + Μοναρχία

Είναι ξεκάθαρο ότι η πρώτη σχέση ίσχυσε στην αρχαία Ελλάδα, που γέννησε: τη λογική, την αλφαβητική γραφή, την ανοιχτή/σφαιρική σκέψη και τη Δημοκρατία. Περιπτώσεις ισχύος της δεύτερης σχέσης μπορούμε μάλλον εύκολα να εντοπίσουμε σε κοινωνίες λαών της Ανατολής του παρελθόντος, αλλά και σε πολλές σημερινές κοινωνίες [vi].

Συμπέρασμα
Χάρη στην Ψηφιακή Τεχνολογία, οι άνθρωποι σήμερα έχουν συνθήκες επικοινωνίας, συνθήκες μείωσης της εντροπίας, πολύ καλύτερες από αυτές της αρχαίας Ελλάδας. Αν συνεπώς η νέα τεχνολογία χρησιμοποιηθεί για να υπηρετήσει  αληθινούς δημοκρατικούς θεσμούς θα γίνει το όραμα των ανθρώπων. Αντίθετα αν χρησιμοποιηθεί για να υπηρετήσει ολιγαρχικούς ή ψευτο-δημοκρατικούς θεσμούς, θα γίνει ο εφιάλτης τους, σαν αυτόν που περιγράφει ο Τζωρτζ Όργουελ στο γνωστό 1984.

________________________________________

[i] Η μαθηματική μορφή αυτού του ορισμού η οποία έγινε από τον πατέρα της Στατιστικής Μηχανικής,  Αυστριακό Φυσικό Λούντιβχ  Μπόλτσμαν  (Ludwig  Boltzmann 1844- 1906)  είναι :  S =  K LnW , όπου  S η Εντροπία, W η παράμετρος αταξίας,  Κ η σταθερά του Μπόλτσμαν  και Ln ο φυσικός (νεπέριος) λογάριθμος.  Η μαθηματική αυτή σχέση είναι γραμμένη  στον τάφο του Μπόλτσμαν.

[ii] Η μαθηματική μορφή αυτού του ορισμού έγινε από τον  Αμερικανό Μαθηματικό και Ηλεκτρολόγο Μηχανικό Σάννον  (Claud Shannon, 1916-2001) και είναι απολύτως όμοια με αυτή του Μπόλτσμαν.  Ο Σάννον απέδειξε ότι η αταξία  και η πληροφορία έχουν σταθερό άθροισμα . Αυτό σημαίνει ότι  «μικρή πληροφορία» ισοδυναμεί με μεγάλη αταξία, με μεγάλη εντροπία. Νομίζω πως ο όρος διαφάνεια, που χρησιμοποιείται από τους πολιτικούς, σημαίνει «μεγάλο μέτρο  πληροφορίας», δηλαδή χαμηλή εντροπία.

[iii] Τα Νειλόμετρα ήταν πηγάδια κατασκευασμένα σε τέτοιες θέσεις ώστε η επιφάνεια του νερού που κάθε φορά είχαν, να αντιστοιχεί στην επιφάνεια του Νείλου. Από τις ενδείξεις των Νειλομέτρων προέκυπταν αξιόπιστα συμπεράσματα για το μέγεθος της γεωργικής παραγωγής και συνεπώς και των φόρων που έπρεπε να δώσουν στην εξουσία  οι άνθρωποι.  

[iv] Άγραφα, ορεινή περιοχή της Ελλάδας που πήρε το όνομα της από το γεγονός ότι οι Τούρκοι δεν μπόρεσαν να καταγράψουν και να ελέγξουν τους κατοίκους και την παραγωγή τους.

[v] Από τη «Μελέτη ομιλίας και ελληνικής γραφής. ΛΟΓΟΣ ΚΕΚΡΥΜΜΕΝΟΣ ΠΕΡΙ ΦΩΤΟΣ» του Χρίστου Αδαμόπουλου. Οι Εκδόσεις των Φίλων, Αθήνα 1987.

[vi] Περισσότερες πληροφορίες υπάρχουν στο σύνδεσμο http://www.dd-democracy.gr/article.asp?Id=55

(Σημείωση: Η απάντηση του ανωτέρω ερωτήματος βασίζεται στο γεγονός – ή έστω στην θεώρηση – ότι η αρχαιοελληνική Δημοκρατία είναι το πολίτευμα με τη χαμηλότερη κοινωνική Εντροπία, από την εντροπία όλων των πολιτευμάτων  που έχουν εμφανισθεί στη γνωστή ιστορία του ανθρώπου. Πιο αναλυτική προσέγγιση του θέματος υπάρχει στiς σελίδες 19-29 του βιβλίου μας «ΨΗΦΙΑΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, Η επίδραση της σύγχρονης Φυσικής και της Ψηφιακής Τεχνολογίας στη Δημοκρατία». Εκδόσεις: Ένωση Ελλήνων Φυσικών 2009.)

Δημοσθένης Κυριαζής
Πηγή: Ψηφιακή Άμεση Δημοκρατία
Φωτό:wikipedia