Οι απόψεις των ειδημόνων, των «ειδημόνων» και των απλών πολιτών για το πολίτευμα της Αθηναϊκής Δημοκρατίας, της Άμεσης Δημοκρατίας όπως σήμερα τη λέμε, ταξινομούνται σε δύο αντιφατικών συμπερασμάτων κατηγορίες:
1. Σε αυτές που την εμφανίζουν ως το πιο λαϊκό και ανθρωποκεντρικό πολίτευμα που αναπτύχθηκε σε όλη τη γνώστη ιστορία του ανθρώπου, και
2. Σε αυτές που την εμφανίζουν ως ένα ολιγαρχικό πολίτευμα με φενάκη ισότητας των πολιτών· ένα πολίτευμα κατά βάθος ολιγαρχικό, που το πραγματικό όνομα του είναι: «Δεσποτεία της πλειοψηφίας των ευπόρων».
Με την πρώτη άποψη συντάσσονται αρκετοί ειδήμονες και απλοί πολίτες. Χαρακτηριστικό είναι ότι οι μεγάλοι θαυμαστές της Αθηναϊκής Δημοκρατίας είναι ξένοι (Ζακλίν Ντε Ρομιγυ, Μωρις Κρουαζέ και …), και ότι από τους Έλληνες θαυμαστές της, οι περισσότεροι έχουν σπουδάσει και εργαστεί στη Γαλλία (Κορνήλιος Καστοριάδης, Μανώλης Β Σακελλαρίου, Στέλιος Ράμφος, Γιώργος Κοντογιώργης και …). Η σχέση με την Γαλλία των Ελλήνων θαυμαστών, είναι τόσο ισχυρή ώστε να δημιουργεί το σκωπτικό συμπέρασμα: Οι Έλληνες πρέπει να πάνε στο Παρίσι για να ανακαλύψουν την … Πνύκα!!
Με τη δεύτερη άποψη συντάσσεται η πλειονότητα των αλλοδαπών και Ελλήνων «ειδημόνων» και απλών πολιτών αλλά και αρκετών ειδημόνων. Οι αλλοδαποί πολίτες συνήθως γνωρίζουν λίγα πράγματα για αυτό το πολίτευμα και τηρούν μια επιφυλακτική και ουδέτερη στάση. Οι Έλληνες πολίτες, που έχουν το προνόμιο να ζουν στον ίδιο χώρο με εκείνους τους πολίτες, συντάσσονται με τη δεύτερη άποψη, αλλά με τρόπο αμφιλεγόμενο της μορφής: «ναι μεν, …αλλά». Ναι μεν το πολίτευμα έχει λογικές και ηθικές αρχές, αλλά … εκείνα και εκείνα τα «ιστορικά γεγονότα» αποδεικνύουν ότι ήταν ένα πολίτευμα το ίδιο και χειρότερο από τις σημερινές «δημοκρατίες». Συμπέρασμα. Το πολίτευμα της σημερινής δημοκρατίας μια χαρά είναι. Άλλα φταίνε· οι λανθασμένες επιλογές κομμάτων και ηγετών· η χαμηλή μέση κατά κεφαλή παιδεία των πολιτών. Το ενδεχόμενο να είναι οι λανθασμένες επιλογές και η χαμηλή παιδεία το αποτέλεσμα και όχι η αιτία, το ενδεχόμενο να είναι αιτία η σημερινή «δημοκρατία», δεν εξετάζεται.
Είναι προφανές ότι οι δύο αντίθετες απόψεις δεν μπορούν να ισχύουν συγχρόνως. Με νομοτελειακή βεβαιότητα [i] η μία είναι η σωστή και η άλλη είναι ένα λάθος που δημιουργήθηκε, είτε από ελλιπή ή λανθασμένα στοιχεία, είτε σκόπιμα για την προώθηση ιδιοτελών στόχων αυτών που διατυπώνουν ανακριβή συμπεράσματα.
Ο εντοπισμός των αιτίων αυτού του περίεργου και παράλογου φαινομένου προβληματίζει αρκετούς οι οποίοι θέλουν να γνωρίζουν ποια είναι η αλήθεια· τι ακριβώς συμβαίνει.
Οι αιτίες του φαινομένου.
Οι λογικές αιτίες αυτού του περίεργου και παράλογου φαινομένου είναι:
1. Οι πολιτικές, οικονομικές και πνευματικές συνθήκες που επικρατούσαν όταν «ξαναανακαλύφθηκε» ο αρχαιοελληνικός πολιτισμός.
2. Η άγνοια, ή η σκόπιμη παραποίηση των ιστορικών στοιχείων.
3. Η λανθασμένη «ανάγνωση» των ιστορικών γεγονότων και
4. Η μέχρι πρόσφατα κρατούσα αντίληψη ότι στα φυσικά συστήματα και κατ’ επέκταση και στα κοινωνικά, επικρατεί απλότητα και τάξη, ενώ ισχύει το αντίθετο· επικρατεί πολυπλοκότητα και αταξία.
Ας επιχειρήσουμε όμως μια σύντομη επισκόπηση αυτών των αιτίων.
1.Οι πολιτικές , οικονομικές και πνευματικές συνθήκες
Πέρασαν 2000 περίπου χρόνια από το θάνατο της Αθηναϊκής Δημοκρατίας, μέχρις ότου το άγνωστο, σαν ιδέα και σαν πράξη, αυτό πολίτευμα ξαναανακαλυφθεί από Ευρωπαίους στοχαστές και ουμανιστές όπως: τον Άγγλο Τζων Λοκ (1632-1704), το Γάλλο Σαρλ Λουί Μοντεσκιέ (1689-1755), το Γάλλο Ζαν Ζακ Ρουσώ (1712-1778) και άλλους. Στα χρόνια της «ξαναανακάλυψης», μεσουρανούσε η ισχύς, το κύρος, και η αποδοχή της Μοναρχίας. Ανάλογα ίσχυαν για το οικονομικό σύστημα της φεουδαρχίας και για το πνευματικό σύστημα του δογματισμού, που επίσης τότε μεσουρανούσαν.
Αν σκεφτούμε τι υπέστη ο Γαλιλαίος[ii] (1564-1642) όταν τεκμηρίωσε και διακήρυξε ότι κέντρο του ηλιακού συστήματος είναι ο Ήλιος και όχι η Γη, μία ανακάλυψη που έθιγε εμμέσως τα συμφέροντα της εξουσίας, εύκολα θα κατανοήσουμε γιατί οι ιδέες της αληθινής δημοκρατίας έπρεπε να «στρογγυλευτούν», αν όχι να αλλοιωθούν, για να μη συμβεί ότι συνέβη στο Γαλιλαίο.
Ένας δεύτερος σημαντικός και αντικειμενικός λόγος, ήταν ότι οι συνθήκες επικοινωνίας των τότε κρατών ήταν πολύ δυσμενέστερες από εκείνες των κρατών – πόλεων της αρχαίας Ελλάδος, γεγονός που καθιστούσε ανέφικτη τη λειτουργία της Δημοκρατίας στην αρχική της μορφή. Σήμερα όμως, χάρη στην ψηφιακή τεχνολογία, οι συνθήκες επικοινωνίας είναι ευμενέστερες των κρατών-πόλεων, ανεξάρτητα από τον πληθυσμό και την έκταση των κρατών.
2.Η άγνοια και η παραποίηση των ιστορικών στοιχείων
Όπως είναι φυσικό, τα σχετικά με την Αθηναϊκή Δημοκρατία στοιχεία και γεγονότα, έφτασαν μέχρι των ημερών μας με απώλειες και παραμορφώσεις. Όταν σήμερα υπάρχουν αμφισβητήσεις για το σωστό αριθμό των πολιτών (των εγγεγραμμένων στους εκλογικούς καταλόγους) και των εργαζομένων στο δημόσιο τομέα, καταλαβαίνετε την αξιοπιστία που μπορεί να έχουν τα αντίστοιχα στοιχεία για την Αθηναϊκή Δημοκρατία. Αξία και αξιοπιστία έχουν συνεπώς μόνο οι εκτιμήσεις του συνόλου των γραπτών ιστορικών στοιχείων, από σοβαρούς μελετητές. Αντίθετα, οι απόψεις των «ειδημόνων» και των απλών πολιτών, δεν έχουν μόνο ασήμαντη αξιοπιστία, αλλά μπερδεύουν τους ανθρώπους.
Παρά ταύτα «ειδήμονες» και απλοί πολίτες δηλώνουν με περισσή βεβαιότητα διαφόρους αριθμούς για τον πληθυσμό, το πλήθος των πολιτών και τη διάρκεια της Αθηναϊκής Δημοκρατίας. Το κακό όμως δεν είναι η μικρή ή μηδενική αξιοπιστία τους· το κακό είναι ότι οι περισσότερες «εκτιμήσεις», λέγονται σκόπιμα για να ενισχύσουν ιδιοτελείς επιδιώξεις
Στα επόμενα παραθέτουμε τις εκτιμήσεις των εν λόγω στοιχείων που υπάρχουν στο βιβλίο Η ΑΘΗΝΑΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ του ιστορικού μελετητή καθηγητού Μ.Β. Σακελλαρίου[iii], που κατά την γνώμη μας είναι από τις πιο αξιόπιστες.
Πληθυσμός (σελίδα 54): 318.000, εκ των οποίων: Αθηναίοι 165.000, μέτοικοι 33.000, και δούλοι 120.000.
Πολίτες (Μέλη της Εκκλησιάς του Δήμου, σελίδες 52-54)): Τα μέσα του 5ου πΧ αιώνα, οι πολίτες ήταν 120.000 έως 165.000, το 431 πΧ, 55.000, το 322 πΧ, 31.000. Σημαντικής σημασίας είναι το γεγονός ότι το πλήθος των πολιτών μειώνεται από την απογείωση της Αθηναϊκής Δημοκρατίας (Κλεισθένης 570-507 πΧ) προς το θάνατο της (322 πΧ)
Διάρκεια :Το τέλος της Αθηναϊκής Δημοκρατία είναι απολύτως γνωστό. Η αρχή της όμως είναι κάπως ασαφής. Αν θεωρήσουμε ως αρχή τη θεσμοθέτηση των Νόμων του Σόλωνα, τότε το πολίτευμα, αρχίζει επί Σόλωνος (593 π.Χ – Νόμοι του Σόλωνα , Σεισάχθεια), μεσουρανεί επί Κλεισθένους (508 πΧ) και πεθαίνει επί Αντιπάτρου[iv] το 322 πΧ. Διάρκεια, 271 (593 – 322) χρόνια.
Σχετικά όμως με τα παραπάνω στοιχεία ο κάθε ένας λέει ότι ταιριάζει με τις απόψεις του. Για παράδειγμα λέγεται ότι: οι πολίτες ήταν 10. 000 και … εύποροι, η διάρκεια ήταν 50-100 χρόνια και άλλα.
3.Η λανθασμένη «ανάγνωση» των ιστορικών γεγονότων
Τα ιστορικά γεγονότα έχουν ισχυρή συσχέτιση με τις αρχές και τις αξίες της εποχής που συμβαίνουν, γιατί αυτές διαμορφώνουν τα γεγονότα. Συνεπώς η αξιολόγηση των γεγονότων πρέπει να γίνεται στα πλαίσια των αρχών και αξιών που τότε ίσχυαν. Το να δοξάζουμε τις αρχές και να καταδικάζουμε τα γεγονότα που επάγονται από αυτές, είναι παραλογισμός και υποκρισία.
Να ένα παράδειγμα που αναφέρεται πολύ συχνά σαν το μελανό σημείο του πολιτεύματος: Η αρχή της ισότητας των πολιτών έναντι των Νόμων κρίνεται ως το θαυμαστό κορυφαίο χαρακτηριστικό του πολιτεύματος, αλλά η καταδίκη αρχόντων, με εφαρμογή των ίδιων νόμων στους άρχοντες και στους απλούς πολίτες, κρίνεται ως πράξη παράλογη και άδικη. Αρχές και γεγονότα όμως είναι μία αδιαίρετη ενότητα και συνεπώς είναι παραλογισμός το ένα να θεωρείται το μεγαλείο και το άλλο ο κόλαφος του πολιτεύματος. Τελικά αυτή η νομοτελειακή ενότητα αρχών – γεγονότων τι είναι; Ο κόλαφος ή το μεγαλείο του πολιτεύματος; Εμείς τη θεωρούμε ότι είναι το μεγαλείο του πολιτεύματος· ότι είναι η έμπρακτη απόδειξη της ισότητας των πολιτών και της Νομοκρατίας.
Είναι προφανές, ότι για όσους πιστεύουν στο θεσμό της ασυλίας των αρχόντων, τα γεγονότα αυτά αποτελούν κόλαφο. Όμως ο θεσμός της ασυλίας έχει τις ίδιες ρίζες με το θεσμό του Βασιλιά-Θεού των Φαραώ της Αιγύπτου. Ο θεσμός αυτός σε πρώτη φάση μετεξελίχθηκε στο θεσμό του «Ελέω Θεού Βασιλέα» και σε δεύτερη στον της ασυλίας των Βουλευτών, της ασυλίας των πάσης μορφής Αρχόντων.
Ευτυχώς σήμερα, υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ότι οι ασκούντες την εξουσία επιχειρούν να καταργήσουν αυτό το θεσμό. Μακάρι οι ενδείξεις να γίνουν αποδείξεις. Μακάρι να αναστηθεί η ισότητα που ίσχυε σε αυτόν εδώ τον τόπο πριν από 2500 χρόνια.
Ανάλογα ισχύουν για το επιχείρημα που προβάλλεται από πολλούς, ότι τότε οι γυναίκες δεν είχαν την ιδιότητα του πολίτη (το δικαίωμα ψήφου), παραβλέποντας ότι στις σημερινές δημοκρατίες το δικαίωμα ψήφου κατέκτησαν οι γυναίκες: στη Γαλλία το 1946 και στην Ελλάδα το 1953!!!.
4.Η κρατούσα αντίληψη περί απλότητας και τάξεως στα διάφορα συστήματα
Εδώ και χιλιάδες χρόνια στους ειδήμονες και φιλοσόφους επικρατούσε η νοικοκυρεμένη αντίληψη ότι στα φυσικά συστήματα και κατ’ επέκταση και στα κοινωνικά, υπάρχει, πρέπει να υπάρχει, απλότητα και τάξη. Στη Στατιστική Μηχανική και στη Κβαντική Μηχανική όμως αποδεικνύεται ότι για τα φυσικά συστήματα ισχύουν τα αντίθετα· ισχύει, η πολυπλοκότητα, η αταξία, και η αβεβαιότητα. Σημαντικός εκφραστής αυτών των απόψεων είναι ο τιμηθείς με βραβείο Νόμπελ Ρώσος Φυσικός και Χημικός Ηλιά Πριγκόζιν[v].
Αυτές οι νέες αντιλήψεις για τα φυσικά συστήματα, παρακίνησαν τους πολιτικούς και τους κοινωνιολόγους να αναθεωρήσουν τις απόψεις για την εφικτότητα διασφάλισης απόλυτης τάξεως στα κοινωνικά συστήματα. Αυτό με απλά λόγια σημαίνει ότι η αταξία και όχι η τάξη αποτελεί το θεμελιώδες χαρακτηριστικό των φυσικών και των κοινωνικών συστημάτων και ότι αυτή η αταξία, δηλαδή η Εντροπία[vi], δεν μηδενίζεται, αλλά αντίθετα νομοτελειακά αυξάνει. Στα πλαίσια αυτών των ιδεών, η μόνη δυνατότητα που έχει ο άνθρωπος είναι να δημιουργεί θεσμούς που δεν μηδενίζουν αλλά μειώνουν την αταξία, μειώνουν την κοινωνική εντροπία.
Οι νέες αντιλήψεις οδηγούν στο ακόλουθο στέρεο, επίκαιρο και χρήσιμο συμπέρασμα: Οι επιχειρούμενες σήμερα μεταρρυθμίσεις επιβάλλεται να κριθούν με τη σύγκριση της υπάρχουσας εντροπίας (αταξίας), με αυτή που θα δημιουργηθεί από τις μεταρρυθμίσεις. Η σύγκριση με ανύπαρκτα συστήματα μηδενικής Εντροπίας, αφ’ ενός δεν έχει έννοια, αφ’ έτερου μας οδηγεί σε παράλογους και επικίνδυνους δρόμους.
Ο λαός μας, χωρίς τη βοήθεια της Κβαντομηχανικής, έχει κατανοήσει αυτή τη νομοτέλεια και τη συνόψισε στο ρητό: «Ο μεγαλύτερος εχθρός του καλού είναι το καλύτερο». Μακάρι αυτό να το καταλάβουν οι πολιτικοί και κυρίως οι πολίτες, που πληρώνουν τις πορείες σε παράλογους και επικίνδυνους δρόμους.
Συμπέρασμα
Το συμπέρασμα για το τι είναι το πολίτευμα της Άμεσης Δημοκρατίας έχει αξία να το βγάλει, με τη δύναμη της λογικής του και όχι των κινήτρων που δημιουργούν οι υποσχέσεις και τα … συμβόλαια των πολιτικών, ο κάθε άνθρωπος μόνος του.
Οι άνθρωποι πρέπει να αγωνιστούν για να διατηρήσουν το στάτους του λογικού επεξεργαστή των πληροφοριών, που η Φύση, ο Θεός τους δώρισε και να απορρίψουν το στάτους του καταναλωτή πληροφοριών, που το κατεστημένο της εξουσίας των κατ’ επάγγελμα αντιπροσώπων προσπαθεί να τους δωρίσει, για το …καλό τους.
_____________
[i] Κατά το θεμελιώδη νόμο της Λογικής, γνωστό και σα Νόμο της Αντιφάσεως, «…φανερόν ότι αδύνατον αμα υπολαμβάνειν είναι και μη είναι το αυτό…», που σημαίνει ότι είναι προφανές ότι οι αντιφατικές προτάσεις δεν είναι ταυτόχρονα αληθείς. Δηλαδή ένα πράγμα Α δεν μπορεί να είναι ταυτόχρονα και Β ή ένα Β δεν μπορεί να είναι ταυτόχρονα και μη Β.
[ii] Γαλιλαίος, διάσημος Ιταλός μαθηματικός, φυσικός και αστρονόμος. Τεκμηρίωσε με μαθηματικούς υπολογισμούς και παρατηρήσεις – είναι ο πρώτος που χρησιμοποίησε το τηλεσκόπιο στην αστρονομία – τις θεωρίες του Κοπέρνικου, ότι κέντρο του ηλιακού συστήματος ήταν ο Ήλιος και όχι η Γή όπως αναφέρεται στη Βίβλο. Όταν κυκλοφόρησε το με αυτά τα στοιχεία βιβλίο του, το Θεολογικό κατεστημένο τον παρέπεμψε στην Ιερά Εξέταση. Τελικά δεν τον «εξάγνισαν στην πυρά», αλλά τον υποχρέωσαν: (1)Να υπογράψει κείμενο με το οποίο απαρνιόταν τις απόψεις του και (2) Να ζήσει το υπόλοιπο της ζωής του «εις κατ’ οίκον περιορισμόν».
[iii] Ο Μιχαήλ Β. Σακελλαρίου σπούδασε φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, στη Σορβόννη και στο College de France. Πήρε διδακτορικό από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και doctorat d’Etat από Πανεπιστήμιο της Γαλλίας. Διατέλεσε καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και στο Πανεπιστήμιο Lyon II. Εξέδωσε πολλά συγγράμματα ένα από τα οποία είναι, Η ΑΘΗΝΑΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ. Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης 1999.
[iv] Το 322 π.Χ ο Μακεδόνας στρατηγός Αντίπατρος νίκησε τους Αθηναίους στο Λαμιακό Πόλεμο και τους υποχρέωσε να καταργήσουν το δημοκρατικό τους πολίτευμα και να εγκαθιδρύσουν ένα ολιγαρχικό. Το σημείο αυτό αποτελεί τη ληξιαρχική πράξη θανάτου της Αθηναϊκής Δημοκρατίας.
[vi] Η Εντροπία στη Στατιστική Μηχανική ορίζεται ως «το μέτρο της αταξίας».
Πηγή: Ψηφιακή Άμεση Δημοκρατία
Φωτό: wikipaintings
