Οι πρόσφατες θανατηφόρες επιθέσεις στην Ρεϊνιον, έφεραν στο ξανά στο προσκήνιο το κυνήγι των καρχαριών.
Αλλά όταν πρόκειται για ανθρώπους και καρχαρίες, ποιος είναι ο θύτης και ποιο το θύμα; Τι πρέπει να μάθει ο άνθρωπος o οποίος εισβάλλει σε περιβάλλοντα που ενέχουν κινδύνους;
Το γαλλικό νησί Ρεϊνιον στον Ινδικό Ωκεανό, μπορεί να φαίνεται ότι προσφέρει στους 800.000 κατοίκους του ένα ειδυλλιακό τοπίο. Κάποιες φορές όμως τα φαινόμενα απατούν. Η Ρεϊνιόν έχει το μισό κατά κεφαλήν εισόδημα της Γαλλίας – αν και είναι πλουσιότερη από τους γείτονές της. Η παραγωγή ζάχαρης στηρίζει την τοπική οικονομία, αλλά η βασική της βιομηχανία είναι ο τουρισμός. Στο νησί φτάνουν 400.000 επισκέπτες ετησίως.
Ο τροπικός παράδεισος ανησύχησε ιδιαίτερα από τα πέντε θανατηφόρα κρούσματα επιθέσεων καρχαριών από το 2011 μέχρι σήμερα. Το τελευταίο αφορά έναν Γάλλο έφηβο που σκοτώθηκε από έναν γκρι καρχαρία. Οι αρχές έχουν απαγορεύσει το κολύμπι και τα θαλάσσια σπορ σε όλες τις ακτές πλην κάποιων με πολύ ρηχά νερά. Παράλληλα έδωσαν εντολή για την θανάτωση 90 καρχαριών – γκρι και γαλάζιων.
Μπορεί αυτά τα σπάνια και τραγικά περιστατικά να φιγουράρουν στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων, όμως τα ατυχήματα συμβαίνουν όταν οι άνθρωποι εισέρχονται σε περιβάλλοντα με επικίνδυνα ζώα που είναι σε θέση να αμυνθούν.
Παγκοσμίως θα συμβούν ετησίως 10 με 15 θανατηφόρες επιθέσεις καρχαρία. Όμως, 50 άνθρωποι πεθαίνουν στο ίδιο διάστημα από τσίμπημα τσούχτρας. 800.000 από ασθένειες που μεταδίδουν τα κουνούπια. Η Αυστραλία, που διεθνώς έχει τις πιο επικίνδυνες παραλίες, προειδοποιεί τους κολυμβητές να προσέχουν τον ωκεανό και διεξάγει σεμινάρια ασφαλούς συμπεριφοράς στην θάλασσα.
Υπάρχουν πάνω από χίλια είδη καρχαριών, τρία εκ των οποίων – ο μεγάλος λευκός, ο γκρι και ο γαλάζιος – ευθύνονται για την πλειονότητα των θανάτων. Ο γκρι, που είναι γνωστός για την ισχύ που δείχνει κατά την προσπάθεια να προστατεύσει την περιοχή του, τρέφεται με πλακτόν.
Η Διεθνής Ένωση για την Διατήρηση της Κόκκινης Λίστας της Φύσης – αυτής με τα είδη υπό εξαφάνιση, υπολογίζει ότι το 17% των ειδών καρχαρία απειλείται. Αυτό σημαίνει ότι σε μια σύγκρουση ανθρώπου και καρχαρία, ο καρχαρίας είναι πιο πιθανό να βγει χαμένος.
Σύμφωνα με έρευνες που δημοσιεύθηκαν στα ΜΜΕ, ο ετήσιος αριθμός καρχαριών που σκοτώθηκαν είτε για αλιεία είτε για άλλο λόγο ξεπέρασε τα 100.000.000. Μια άλλη ιστορία που κυκλοφορεί είναι ότι τα πτερύγια του καρχαρία χρησιμοποιούνται ως έδεσμα για σούπες που προσφέρονται σε δεξιώσεις στην Ασία.
Είχαν προκύψει έντονες αντιδράσεις όταν μαθεύτηκε ότι οι καρχαρίες αφού τους κοπούν τα πτερύγια ρίχνονται ξανά στην θάλασσα όπου πεθαίνουν βασανιστικά. Πολλές κυβερνήσεις της Ευρώπης είχαν απαγορεύσει το κυνήγι καρχαριών για τα πτερύγιά τους, επιμένοντας ότι όσοι καρχαρίες αλιεύονται θα πρέπει να παραδίδονται ακέραιοι.
Οι τοπικοί παράγοντες συμβάλλουν στα γεγονότα της Ρεϊνιόν.
Η υπεραλίευση έχει μειώσει τις φυσικές πηγές τροφής των καρχαριών αναγκάζοντάς τους να βγουν πιο κοντά στην ξηρά. Έτσι αυξάνονται οι πιθανότητες να υπάρξει «συνάντηση» με ανθρώπους. Η Ciguatera, μια θαλάσσια τοξίνη, που προκαλεί τροφική δηλητηρίαση στους ανθρώπους και συσσωρεύεται στους καρχαρίες ως «κορυφαία αρπακτικά», είχε οδηγήσει σε μια απότομη διακοπή του κυνηγιού. Το να μελετηθεί η τοξίνη είναι μια πιο βάσιμη αιτιολογία για την θανάτωση καρχαριών.
Μια θαλάσσια φάρμα επίσης θα μπορούσε να είχε επηρεάσει την συμπεριφορά των καρχαριών, και οι σέρφερς βουτούν στην θάλασσα παρά τις προειδοποιήσεις και τις απαγορευτικές σημαίες. Οι ντόπιοι ισχυρίζονται ότι η προστατευόμενη περιοχή ελκύει καρχαρίες καθιστώντας τις παραλίες και το σερφ πιο επικίνδυνα.
Το κάλεσμα για την θανάτωση των ανθρωποφάγων ζώων έχει πυροδοτήσει έναν διάλογο που έχει φτάσει μέχρι και σε δικαστικό επίπεδο. Κάποιες ανεπιθύμητες συνέπειες στην υγεία των οικοσυστημάτων μπορεί να κάνουν την εμφάνισή τους εάν εξαφανιστούν οι καρχαρίες: Με το κορυφαίο αρπακτικό να λείπει, άλλα είδη – χαμηλότερα στην τροφική αλυσίδα όπως οι τσούχτρες θα πολλαπλασιαστούν.
Οι καρχαρίες βοηθούν στην διατήρηση των πληθυσμών των υπόλοιπων ειδών σε υγιή επίπεδα, προσφέροντας επίσης τροφή για άλλα είδη. Εκτός από τον οικολογικό τους ρόλο, οι καρχαρίες μπορούν να φέρουν και τρομερά οικονομικά κέρδη: Κάθε καρχαρίας ρηχών νερών μπορεί να αποφέρει 2 εκατομμύρια δολάρια κατά την διάρκεια της ζωής του. Στο Παλάου, ετησίως οι καταδύσεις για καρχαρίες αποφέρουν 18 εκατομμύρια δολάρια – ποσό που αποτελεί το 8% του ΑΕΠ των νησιών του Ειρηνικού.
Σε ένα πρόσφατο συνέδριο για τη διεθνή συνθήκη που θέτει το νομικό καθεστώς για το εμπόριο άγριων ζώων, οι κυβερνήσεις συμφώνησαν να προστατεύσουν μια σειρά ειδών καρχαρία – ζητώντας αποδείξεις ότι η αλίευση δεν είναι επιζήμια – προσθέτοντάς τα στον κατάλογο του Συμβουλίου για τα Υπό Εξαφάνιση Είδη.
Το Συμβούλιο προωθεί μια παγκόσμια συμφωνία για τους καρχαρίες, την οποία έχουν υπογράψει ήδη 26 έθνη. Η συμφωνία θα προβλέπει τον σχεδιασμό πολιτικών που θα διασφαλίσουν την επιβίωση των πληθυσμών των καρχαριών προς όφελος οικοσυστημάτων, ζώων και ανθρώπων.
*Ειδικός Γραμματέας στο Συμβούλιο για την Διατήρηση των Αποδημητικών Ειδών της Άγριας Πανίδας του ΟΗΕ
Πηγή/φωτό: Tvxs από Inter Press Service
