Μία τεράστια σε έκταση περιοχή της Αφρικής που καλύπτει εδάφη εννέα κρατών υποφέρει από πρωτοφανή ξηρασία με αποτέλεσμα το 1/3 του πληθυσμού να μην διαθέτει από τις αρχές Φεβρουαρίου ούτε τα ελάχιστα για να τραφεί.
Η ζώνη του Σαχέλ, μία τεράστια λωρίδα γης έκτασης 3 εκατομμυρίων τ.χλμ., η οποία εκτείνεται από τη ανατολική έως τη δυτική πλευρά της Αφρικής, αποτελεί την ενδιάμεση γη ανάμεσα στην έρημο Σαχάρα και τις σαβάνες των υποσαχάριων περιοχών.
Η πρωτοφανής ξηρασία που πλήττει την περιοχή έχει φέρει σε απόγνωση τις κυβερνήσεις, αλλά κυρίως τα εκατομμύρια των λιμοκτονούντων πληθυσμών.
Οι αρχές στην Μπουρκίνα Φάσο, το Μάλι, τον Νίγηρα, το Καμερούν, τις κεντρικές και νότιες περιοχές του Σουδάν, το Τσαντ και την Νιγηρία, κήρυξαν κατάσταση εκτάκτου ανάγκης στις περιοχές της ζώνης του Σαχέλ που κατέχουν. Εξαίρεση η Σενεγάλη που βρίσκεται σε προεκλογική περίοδο…
Περισσότεροι από 12 εκατομμύρια άνθρωποι βρίσκονται στο έλεος της ξηρασίας, με την διατροφική ανασφάλεια που επί μήνες επικρατούσε να δίνει την θέση της στην πλήρη έλλειψη τροφής για εκατομμύρια ανθρώπων. Η περιοχή είχε πληγεί και το 2010 από μεγάλη ξηρασία αλλά τώρα η κατάσταση είναι δραματική. Υπολογίζεται ότι το 1/3 περίπου των πληθυσμών της ζώνης του Σαχέλ (4 εκ.) έχουν αρχίσει να λιμοκτονούν από τις αρχές του Φεβρουαρίου.
Η ξηρασία στην ζώνη του Σαχέλ έρχεται έξι ολόκληρους μήνες πριν την αναμενόμενη επόμενη περίοδο συγκομιδής, και απειλεί να είναι η δεύτερη μεγάλη αφρικανική ξηρασία μέσα σε ένα χρόνο η οποία θα λάβει διαστάσεις μεγάλης ανθρωπιστικής καταστροφής, μετά από την αντίστοιχη του 2009-10 στο ανατολικό Κέρας της ηπείρου.
Η περιοχή έχει λόγω της θέσης της μεγάλο ιστορικό ξηρασιών από την δεκαετία του ‘60, γνωστότερες εκ των οποίων στην Δύση ήταν αυτές των δεκαετιών του ’70 και του ’80, επειδή από αυτές προκλήθηκε τεράστια λιμοκτονία των τοπικών πληθυσμών.
Η αυξανόμενη ένταση των καιρικών φαινομένων όμως εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής, διαφοροποιεί πλέον αισθητά τα δεδομένα, με τις ξηρασίες να είναι όλο και πιο έντονες και ακραίες όσον αφορά τα βασικά τους χαρακτηριστικά. Η αυξανόμενη θερμοκρασία στον Κόλπο της Γουϊνέα στην δυτική Αφρική, η αύξηση της θερμοκρασίας στον δυτικό Ινδικό Ωκεανό (στην ανατολική πλευρά της ηπείρου) και στον Ατλαντικό, έχουν ως αποτέλεσμα την μείωση των μουσώνων που προκαλούν βροχοπτώσεις, και την μετατόπισή τους προς τα νότια. Οι μετεωρολόγοι είχαν προειδοποιήσει από την ξηρασία του 2010 πως υπήρχε πολύ μεγάλη πιθανότητα ακραίας ξηρασίας στο τέλος του 2011 και τις αρχές του 2012.
Η ανύπαρκτη υγειονομική περίθαλψη, η ούτως ή άλλως ακραία φτώχεια των περισσότερων πληθυσμών της περιοχής και η αδυναμία των τοπικών αρχών να ανταποκριθούν σε πολύ βασικές ανάγκες των πληθυσμών τους δεν προοιωνίζει τίποτα ελπιδοφόρα σχετικά με την πιθανότητα σοβαρής αντιμετώπισης του προβλήματος.
Οι κυβερνήσεις των κρατών αυτών –στην συντριπτική τους πλειοψηφία βασισμένες ή και επιβαλλόμενες από τις αντίστοιχες των ευρωπαϊκών πρώην «μητροπόλεών» τους- έχουν αφήσει το μεγαλύτερο μέρος της περιοχής στην απόλυτη ένδεια από ανεξαρτησίας τους. Εκτός της έντονης ξηρασίας και της διάβρωσης του εδάφους που αποτελούν βασικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, δεν παρέχουν ούτε τις ελάχιστες βασικές –και αυτονόητες ίσως για μας- υποδομές, ενώ οι περισσότερες περιοχές του Σαχέλ που ήταν εύφορες, έχουν σοβαρότατα προβλήματα εξαιτίας της υπερεκμετάλλευσής τους η οποία οδηγεί σε υποβάθμιση της γης.
Χαρακτηριστικό της αδιαφορίας των κυβερνήσεων της περιοχής για τους λιμοκτονούντες πληθυσμούς τους, είναι ίσως το γεγονός ότι η Σενεγάλη, κράτος του οποίου περιοχές έχουν χτυπηθεί σοβαρά από την ξηρασία, δεν κήρυξε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης, καθώς βρίσκεται σε προεκλογική περίοδο.
Όσο για την Δύση, η οποία σε κάθε μεγάλο «φόρουμ» σχετικά με την κλιματική αλλαγή και την παγκόσμια ανάπτυξη προβαίνει –κάτω από τα φώτα και τις κάμερες- στην μία υπόσχεση πίσω από την άλλη, δεν έχει παράσχει ούτε τα μισά από τα υποσχεθέντα 650 εκατομμύρια δολάρια, τα οποία φαντάζουν μικροσκοπικό μέγεθος, μπροστά στα δισεκατομμύρια που απορροφά η χρηματοπιστωτική κρίση.
Τα χρήματα και η βοήθεια τα οποία η Δύση ποτέ δεν ξεχνά να …υπόσχεται στις φτωχές χώρες για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, ως άμεση και ιστορικά σχεδόν απόλυτα υπεύθυνη για αυτή δεν φτάνουν εύκολα στον προορισμό τους.
Όμως και όταν φτάνουν, η χρησιμοποίησή τους δεν μοιάζει ιδιαίτερα πρακτική. Ένα παράδειγμα είναι η αεροπορική αποστολή βοήθειας που είναι έως και 20 φορές ακριβότερη από την θαλάσσια μεταφορά. Πρέπει εδώ να τονιστεί ότι στην πλειοψηφία τους τα μεταφερόμενα τρόφιμα δεν χρήζουν άμεσης μεταφοράς λόγω σύστασης, άρα και η «ανάγκη» για αερομεταφορά τους, προφανώς εξυπηρετεί άλλα συμφέροντα και σκοπούς.
Με την παρούσα πρακτική αποστολής βοήθειας, υπολογίζεται ότι για να θραφεί ένα υποσιτισμένο παιδί στην κεντρική Αφρική απαιτούνται έως και 80 δολάρια την ημέρα, αν υπολογιστούν τα έξοδα αποστολής της τροφής από τις χώρες της Δύσης.
Το ποσό αυτό θα ήταν κάτω από ένα δολάριο αν υπήρχαν οι έστω και στοιχειώδεις αναπτυξιακές υποδομές στις χώρες που τώρα πλήττει η ξηρασία, η πρωτοφανής ένταση της οποίας οφείλεται στις κλιματικές αλλαγές.
Αν στις δυσκολίες αυτές προστεθεί και η «έκρυθμη» κατάσταση σε πολλά κράτη της περιοχής (Νιγηρία, Νίγηρας, νότιο Σουδάν και εσχάτως Μάλι) καταλαβαίνει κανείς γιατί το Σαχέλ βρίσκεται ενώπιον μιας τεράστιας ανθρωπιστικής καταστροφής…
Πηγές: Inter Press Service News Agency, Environmental Geoscience, Desertification in Sahel, Ocean World Tamu Edu, Wunderground
Φωτό: Η ζώνη του Σαχέλ στον χάρτη της Αφρικής. wikipedia
Άρης Καπαράκης
Συνεργάτης της ΜΚΟ Σόλων
aris@solon.org.gr
16 Φεβρουαρίου 2012
