ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ (του Γιάννη Ζήση)

Ι. Το να οδηγηθούμε σε μια κρίση δεν είναι κακό. Είναι αναγκαίο

Η κρίση αποκαλύπτει την εσωτερική υποδομή της πραγματικότητας μπροστά στις αποφασιστικές προοπτικές δυνατοτήτων, μπροστά στις επιλογές του μέλλοντος. Η κρίση είναι αδιέξοδη μόνο για μια κατάσταση στην οποία κυριαρχεί η στατικότητα. Σε αυτήν την κατάσταση, όπως και σε όλους όσοι ταυτίζονται μαζί της, η κρίση φέρνει το τέλος.

Ας μην θλίβονται, λοιπόν, οι υφιστάμενοι την κρίση, γιατί αποτελεί για αυτούς μια πρόκληση προς το μέλλον. Όποιος θέλει να αλλάζει την κοινωνία και τον κόσμο, πρέπει να μπορεί να αλλάζει πρώτα τον εαυτό του· ειδεμή, ο εαυτός του θα αποτελεί πηγή καλυμμένου φασισμού και δημοκρατικής οργάνωσης της αντιδημοκρατικότητας.

Η ανάδειξη του εαυτού μας έρχεται πάντα σε περιόδους κρίσης. Η κρίση, όμως, γίνεται τραγική όταν δεν συνοδεύεται από την αυτεπίγνωση και όταν επιδιώκουμε ολότελα την εξωτερίκευση και την φέρνουμε ολότελα στους άλλους. Ας καταλάβουμε πως η κρίση δεν είναι ήττα και ότι μπορεί να είναι η αρχή μιας αληθινής νίκης. Η κρίση είναι η ευκαιρία ένταξης του εαυτού μας και του περιβάλλοντος, όχι σε δεδομένες θέσεις, αλλά σε μια εκπαιδευτική διαδικασία εξέλιξης.

Η πιο θετική κρίση είναι αυτή που αυτό-εισάγεται Δυστυχώς, όμως, δεν υπάρχει, προς το παρόν, τέτοια ισχυρή εξελικτική δυναμική στην κοινωνία μας και τα άτομα που την απαρτίζουν. Δεν είναι μικρής σημασίας η αναγνώριση, όμως, της άμεσης και υφιστάμενης κρίσης, γιατί αυτό σηματοδοτεί μια συνειδητή –και όχι τραγική– τοποθέτηση μέσα στην ιστορία. Η ιστορία δεν είναι άλλο από ένα σύνολο συμβάσεων των κρίσεων.

Θα πρέπει να φτάσουμε σε τέτοιο επίπεδο ιστορικής και πολιτικής συνείδησης που να χαιρόμαστε με τα εμπόδια και τις κρίσεις.

Η κρίση εισέρχεται εμφανιζόμενη σε τέσσερα επίπεδα:

i. στον λόγο

ii. στην πράξη

iii. στο κίνητρο και την αληθινή συνειδητότητα

iv. στη σχέση με το περιβάλλον

Και τα τέσσερα επίπεδα κρίσης σπανίως συναντιούνται σε ταυτόχρονη κορύφωση.

Ποτέ η επίλυση μίας διάστασης της κρίσης δεν πρέπει να επιδιώκεται αγνοώντας τις άλλες διάστασεις της. Το κυριότερο πρόβλημα είναι η ερμηνεία της επίλυσης της κρίσης μέσω αύξησης δύναμης. Έτσι, η κρίση δεν επιλύεται, αλλά μετατίθεται στο κεντρικό πολιτικό πρόβλημα. Όταν συμβαίνει αυτό, τότε δημιουργείται μια σαφής ανάγκη δυναμικής αντιμετώπισης των σφετερισμών της κοινωνικής δυναμικής και εξέλιξης. Η χρήση του παρελθόντος ως άλλοθι για το παρόν δεν αποτελεί παρά αποποίηση της κρίσης και μη αναγνώρισή της. Η εξουσία, τότε, δεν είναι τίποτε άλλο παρά ταύτιση με τη στατικότητα. Οι κυβερνήσεις, αντί να ενδιαφέρονται για τη νομή της εξουσίας, πρέπει να ενδιαφέρονται για τη μετουσίωση της εξουσίας σε καθαρή εξέλιξη. Αυτό θα τερμάτιζε ολότελα τον χαρακτήρα της εξουσίας όπως τον ξέρουμε σήμερα.

Αν προσέξει ο αναγνώστης, θα δει πως κάνουμε μια προσπάθεια να θίξουμε τη διαχρονικότητα του θέματος ώστε να μην πολώσουμε το κλίμα, όπως συμβαίνει με τη στείρα διαδοχικότητα των κυβερνήσεων των διαφόρων παρατάξεων – γιατί η πόλωση δεν συμφέρει τον Λαό. 
Αργότερα, θα μιλήσουμε ειδικά και διεξοδικά, αφού, προηγουμένως, προστατεύσουμε τα ορμητήρια της κρίσης μας από οργανωμένες σκοπιμότητες. Αυτό δεν σημαίνει φυγή.

ΙΙ. i. Η κρίση στον λόγο

Ο λόγος είναι βασικός παράγοντας κρίσης, γιατί αποπροσανατολίζει την προσοχή από την πράξη και τα κίνητρα, τόσο στο θύμα, όσο και στον θύτη. Και, από μόνος του, ο λόγος αποτελεί πρόσφορο έδαφος για τα λάθη ή έδαφος λαθογονίας, γεμάτος από άκριτες αντιφάσεις, δομώντας ταυτόχρονα μια αυτοβεβαιωτική πλάνη και ακαμψία θέσης. Για αυτές τις κίβδηλες προθέσεις, έχει ειπωθεί πως ο δρόμος για την κόλαση είναι στρωμένος από αυτές. 
Η μόνη θεραπεία της πολιτικής αρρώστιας του λογοτακτισμού είναι ο επαναπροσδιορισμός της πολιτικής ορολογίας και το άμεσο βάπτισμά της στην πράξη, με τη διαφάνεια των κινήτρων στον διάλογο.

ii. Η κρίση στην πράξη

Η πρώτη μορφή κρίσης είναι η απραξία και η διατήρηση της υπόσχεσης για πραγματοποίηση των ελπίδων· είναι η χειρότερη μορφή της κρίσης, χειρότερη και πιο ύπουλη στη επίδρασή της από την πράξη του αντίθετου.

Η δεύτερη μορφή κρίσης είναι η δημιουργία θεσμών που δεν λειτουργούν στην πράξη, που δεν είναι συμμετοχικοί.

Η τρίτη μορφή κρίσης είναι η πράξη του αντιθέτου από αυτό που διακηρύσσει, μέσα από μια στρατηγική συνύπαρξης αυτού με τις με υποσχέσεις.

Η τέταρτη μορφή είναι η πράξη χωρίς την κάθαρση, είναι η αποφυγή της Διαμάχης, η άρνηση, δηλαδή, της ενότητας του κοινωνικού ιστού και η αποδοχή της χωριστικότητας.

Η πέμπτη και τελευταία μορφή κρίσης είναι αυτή που προέρχεται από την ανυπαρξία  κεντρικών αξόνων που να εξειδικεύουν την πράξη σε κάθε τομέα. Όταν δεν είναι ορατές, ενιαίες και λειτουργούσες οι αρχές και οι αφετηρίες, τότε επικρατεί το χάος, το οποίο αναφέρεται συχνά ως η ελληνική νόσος της πολιτικής ζωής.

iii. Η κρίση στο κίνητρο

Για να γνωρίσουμε μια κατάσταση ή μια κυβέρνηση, δεν έχουν σημασία τα λόγια. Πολλές φορές, ούτε οι πράξεις δείχνουν την πραγματικότητα. Τα αίτια της κρίσης βρίσκονται  στα κίνητρα και στη συνείδηση που επισκιάζουν τις πράξεις. 
Εδώ, όμως, υπεισέρχεται το στοιχείο του χρόνου. Χρειάζεται χρόνος ώστε ο ιστός των έργων και των λόγων να φανερώσει το πιο συνθετικό χνώτο κινήτρου και συνείδησης. Φυσικά, όμως, η παρέλευση του χρόνου επιτρέπει τη συγκέντρωση ισχύος – ως χειριστού των περιστάσεων – η οποία αναστέλλει τη διαφάνεια των προθέσεών του και συσκοτίζει. Τελικά, η φθορά του εξουσιαστή από την ίδια του την αλαζονικότητα, σε όποιον βαθμό κι αν υπάρχει, θα είναι αναπόφευκτη και αποκαλυπτική για τον ίδιο.

Ωστόσο, υπάρχει ένας καλύτερος τρόπος γι’ αυτό, ο οποίος όμως δεν αποκαλύπτει τον εξουσιαστή αλλά τον αντίζηλο του, όπως και τον εξουσιαζόμενο. Δυστυχώς, όμως, αυτός ο τρόπος, δεν έχει για την ώρα κοινωνική ισχύ , μιας και δεν υπάρχει ένα σώμα από βαθιά ιστορικούς γνώστες και παρατηρητές της πολιτικής κοσμογονίας.

Γιάννης Ζήσης, συγγραφέας

Ημερομηνία δημοσίευσης: 17 Ιανουαρίου 2012

Φωτό:wikimedia

Διαβάστε επίσης: Ανάμεσα στα καταστροφικά και στα αισιόδοξα σενάρια