ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ - ΟΛΟΚΛΗΡΩΤΙΣΜΟΣ, ΣΥΝΘΕΣΗ & ΣΧΕΔΙΟ ΙΔΕΩΝ

ΚΑΚΕΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ (του John Keane)

john keane - Σόλων ΜΚΟ
image_pdfimage_print

john keane - Σόλων ΜΚΟΣύμφωνα με τα εγχειρίδια και τις επίσημες δημοσιεύσεις, το δημοκρατικό έλλειμμα στην Ευρώπη είναι αποκύημα της φαντασίας. Ιδού τι μας λένε: στις χώρες της περιοχής, η δημοκρατία είναι ένας ξεχωριστός τρόπος ζωής με τον οποίο οι πολίτες που ζουν στα κράτη-μέλη κυβερνούν μέσω των εκλεγμένων αντιπροσώπων τους. Δεν υπάρχει εξαναγκασμός ούτε και φοβέρα. Υπάρχει ελεύθερη έκφραση της βούλησης των πολιτών και δίκαιες εκλογές, αλλά και κάτι πολύ περισσότερο: εκείνοι που κρατούν τα ηνία στον κόσμο της διακυβέρνησης και των επιχειρήσεων βρίσκονται πάντα σε εγρήγορση, είναι τίμιοι και ταπεινοί, διασφαλίζοντας ότι η πλεονεξία τους για εξουσία δεν καταστρέφει τις ζωές των πολιτών. Τώρα δείτε την άθλια πραγματικότητα.

Βρισκόμαστε ήδη πάνω από 4 χρόνια στη βαθύτερη οικονομική κρίση από τη Μεγάλη Υφεση του ’30 και πολλές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις δεν έχουν τίποτα να προσφέρουν. Η απαισιοδοξία έχει το πάνω χέρι.
Δικαιολογημένα: από την κακόφημη ολλανδική μανία τουλιπών του πρόωρου δέκατου έβδομου αιώνα έχουν υπάρξει 10 σημαντικές κρίσεις πανικού που τις προκάλεσε το σπάσιμο χρηματοοικονομικών φουσκών. Επτά έχουν συμβεί από τις αρχές της δεκαετίας του ’70. Κάθε μια από αυτές προκάλεσε οικονομικές/πολιτικές αναταραχές, αλλά αυτή του 2007 είναι η χειρότερη. Και σίγουρα δεν έχει τελειώσει. Υπάρχει μια προφανής αίσθηση ανάμεσα στους πολίτες και τις κυβερνήσεις ότι τα νομισματικά και δημοσιονομικά εργαλεία είναι είτε πολύ αιχμηρά αντικείμενα, ή πολιτικά επικίνδυνα, ή τελείως άχρηστα. Οι φόβοι αυξάνονται για τις μακροπρόθεσμες ζημιές στο πολιτικό σώμα της δημοκρατίας που προκαλούνται από το δηλητήριο της απληστίας. Οι αλλεργίες, οι πυρετοί και οι σπασμοί διαδίδονται.

Η κατάρρευση της πολιτικής ηγεσίας είναι εντυπωσιακή. Κρίσιμες στιγμές σαν αυτές ζητούν απελπισμένα έξυπνους δημοκρατικούς ηγέτες. Γυναίκες και άνδρες που μπορούν να επιδείξουν ήρεμη αποφασιστικότητα, θάρρος, όραμα και πίστη για την αντιπετώπιση της κρίσης. Αντ’ αυτού, οι σημερινοί ηγέτες είναι ο Ντέιβιντ Κάμερον, ο Χοζέ Λουίς Ροντρίγκες Ζαπατέρο, η Αγκελα Μέρκελ, ο Γιώργος Παπανδρέου, ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι – ηγέτες δίχως έμπνευση, αντιδραστικοί, παγιδευμένοι στην πρακτική της υπεκφυγής, ηγέτες δεύτερης κατηγορίας ανίκανοι να κοιτάξουν την κρίση κατάματα, να τιμωρήσουν τους υπευθύνους και στη συνέχεια να δώσουν λύση.

Η παραίτηση των πολιτικών από την πολιτική ενισχύει την αίσθηση ότι ο έλεγχος έχει περάσει στην «αγορά», με την απρόσωπη δύναμή της να είναι ακαταμάχητη και τη «λιτότητα» αναπόφευκτη. Αυτή είναι μια πολύ επικίνδυνη εξέλιξη. Προσφέρει τροφή στην άποψη ότι κανείς δεν είναι υπεύθυνος, αφού όλοι είναι το ίδιο, και η δημοκρατική συμμετοχή έχει χάσει το νόημά της και την αξία της.

Η απόσυρση από τους αντιπροσωπευτικούς θεσμούς της δημοκρατίας είναι το αποτέλεσμα. Σε πολλά μέρη της Ευρωχώρας, η από μακρού υφιστάμενη δυσαρέσκεια με τα Κοινοβούλια, τα πολιτικά κόμματα, τους πολιτικούς και την επίσημη πολιτική έχει φθάσει τώρα σε σημείο αιχμής, που στηρίζεται από το συναίσθημα ότι η εποχή της αναπτυξιακής έκρηξης και της επακολουθούμενης κατάρρευσης, των απορυθμίσεων και του άκρατου ανταγωνισμού, έχει δημιουργήσει κοινωνίες με σχήμα κλεψύδρας: στο πάνω μέρος οι τραπεζίτες, οι ολιγάρχες και οι λίγοι πλούσιοι να στέκονται πάνω από μια συρρικνούμενη μεσαία τάξη που τρέμει να μην πέσει στο κάτω μέρος με τις κοινωνικά δυσαρεστημένες τάξεις των μακροπρόθεσμων ανέργων, που ο αριθμός τους διαρκώς αυξάνεται, τους φτωχούς και τους εξαθλιωμένους.

Εξίσου ανησυχητικό, σε όλα τα επίπεδα στην Ευρώπη, υπάρχει μια μετατόπιση προς ένα κράτος ειδικών της εξουσίας, που κυβερνούν απολυταρχικά, και μεριμνούν αποκλειστικά για τα συμφέροντα της κυρίαρχης ελίτ. Προς το παρόν, έχουν πεταχθεί στον κάλαθο των αχρήστων οι δημοκρατικές αρετές που καλούν μια κυβέρνηση να λογοδοτεί δημοσίως και απαιτούν από μια κοινωνία να προστατεύσει τους αδύνατους. Η δημοκρατία έχει θυσιαστεί στο όνομα της λιτότητας και της αποπληρωμής του χρέους.

Οπότε, αφήστε κατά μέρος τα εγχειρίδια και κοιτάξτε τη νεογέννητη πραγματικότητα: ποτέ από το 2007, όταν ξέσπασε η κρίση του καπιταλισμού, δεν έχουν συζητηθεί ανοικτά, δημοκρατικά, με τη συγκατάθεση μιας πλειοψηφίας των πολιτών, οι κύριες αποφάσεις που πάρθηκαν για την αντιμετώπιση της κρίσης. Ο χειρισμός της ελληνικής κρίσης από την «τρόικα» είναι μια γεύση για το τι θα ακολουθήσει. Δείχνει τον δρόμο σε μια χυδαία εκδοχή του μέλλοντος που οραματίστηκε τον περασμένο αιώνα ο Ζαν Μονέτ: ένας κόσμος όπου πρακτικά το κάθε τι που έχει σημασία και σπουδαιότητα για τους ευρωπαίους πολίτες θα αποφασίζεται από ηγέτες στα κρυφά, πίσω από αμπαρωμένες πόρτες.

Ο John Keane είναι αθηγητής Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο του Σίντνεϊ και στο Wissenschaftszentrum Berlin fur Sozialforschung. Το πιο πρόσφατο βιβλίο του είναι «Η ζωή και ο θάνατος της δημοκρατίας».

Πηγή/Φωτό: Ελευθεροτυπία

Σχετικά άρθρα