ΕΚΚΛΗΣΗ ΤΗΣ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΑΜΝΗΣΤΙΑΣ ΓΙΑ ΤΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΣΤΗ ΛΕΥΚΟΡΩΣΙΑ

Το συμβούλιο των Ηνωμένων Εθνών για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα πρόκειται να πραγματοποιήσει συζήτηση στην επερχόμενη 18^η σύνoδό του (Γενεύη, 12-30 Σεπτεμβρίου). Η Διεθνής Αμνηστία έχει υποβάλει την ακόλουθη γραπτή δήλωση που παρουσιάζει μια επισκόπηση των ανησυχιών της Διεθνούς Αμνηστίας για τη χώρα.
Από την τελευταία φορά που η Διεθνής Αμνηστία αναφέρθηκε στην κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Λευκορωσία, στο πλαίσιο του Συμβουλίου του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα,, η κατάσταση εκεί έχει επιδεινωθεί αισθητά, ύστερα από τις εκλογές το Δεκέμβριο του 2010. Η ελευθερία της συνάθροισης και της έκφρασης έχουν περιοριστεί σε υπερβολικό βαθμό.

Έχουν γίνει προσπάθειες για καταστολή των ειρηνικών διαμαρτυριών κάθε είδους και οι υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων υφίστανται αυξανόμενες επιθέσεις. Η Λευκορωσία εξακολουθεί να πραγματοποιεί εκετελέσεις. Οι δίκες που ακολούθησαν τα γεγονότα του Δεκεμβρίου 2010 έχουν εγείρει σοβαρές ανησυχίες για την αμεροληψία τους , μεταξύ των οποίων η εξασφάλιση της ανεξαρτησίας του δικαστικού σώματος, η προστασία των δικηγόρων και ο σεβασμός στο τεκμήριο της αθωότητας.

Ελευθερία της Συνάθροισης
«Ο νόμος των μαζικών δράσεων» επιβάλλει παράλογα όρια στην ελευθερία της συνάθροισης και της έκφρασης. Απαιτεί από τους διαδηλωτές να ζητούν την άδεια των τοπικών αρχών και θέτει τον όρο ότι οι δημόσιες εκδηλώσεις δεν μπορούν να πραγματοποιούνται σε απόσταση μικρότερη των 200 μέτρων από τους σταθμούς του μετρό και τις διαβάσεις πεζών. Σαν αποτέλεσμα των διατάξεων αυτών, σχεδόν όλες οι αιτήσεις για διαδηλώσεις στο κέντρο του Μινσκ απορρίπτονται. Αυτοί που διαμαρτύρονται, παρά το γεγονός ότι δεν τους έχει δοθεί η άδεια, υπόκεινται σε δίωξη για συμμετοχή σε μη επικυρωμένες συναντήσεις.

Στις 29 Ιουλίου 2011, οι αρχές απάντησαν σε ένα κύμα «σιωπηλών διαμαρτυριών» που πραγματοποιούνταν σε όλη τη χώρα με ένα δρακόντειο νέο νόμο που απαιτεί κυβερνητική άδεια για οποιαδήποτε συλλογική διενέργεια που θεωρείται «δράση ή αδράνεια που προορίζεται ως μορφή δημόσιας έκφρασης κοινωνικο-πολιτικού χαρακτήρα ή ως διαμαρτυρία».

Μια κατά βάση ειρηνική διαμαρτυρία ύστερα από τις προεδρικές εκλογές στις 19 Δεκεμβρίου του 2010 διαλύθηκε βιαίως από τα ματ και πάνω από 700 άτομα κατηγορήθηκαν για διοικητικές παραβάσεις και κρατήθηκαν από 10 έως 15 ημέρες. Μέχρι τώρα, η Διεθνής Αμνηστία έχει αναγνωρίσει 13 από τους καταδικασμένους σχετικά με τη διαδήλωση ως κρατούμενους συνείδησης.

Η ελευθερία του συνεταιρίζεσθαι
Το 2005, εισήχθη στον Ποινικό Κώδικα το Άρθρο 193-1, το οποίο μετέτρεψε σε ποινικό αδίκημα το να ενεργεί κανείς στο όνομα μιας μη καταχωρημένης οργάνωσης. Πολλές οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων αντιμετωπίζουν δυσκολία στο να καταχωρηθούν στο Υπουργειό Δικαιοσύνης και ,συνεπώς, εκτίθενται σε δίωξη για την πραγματοποίηση των νόμιμων δραστηριοτήτων τους.

Στις 4 Αυγούστου 2011, ο επικεφαλής του Κέντρου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, Viasna , Ales Bialatsky, συνελήφθη και του απαγγέλθηκαν κατηγορίες για φοροδιαφυγή. Ο Ales Bialatsky, που εκτελεί επίσης χρέη αντιπροέδρου στη Διεθνή Ομοσπονδία Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, συνελήφθη ύστερα από τραπεζικές πληροφορίες που έδωσαν οι πολωνικές και λιθουανικές Αρχές στις αντίστοιχες λευκορωσικές. Το Viasna διεγράφη από τους επίσημους καταλόγους το 2003 και ως μη καταχωρημένη οργάνωση δεν είχε τη δυνατότητα να λειτουργεί κανονικά. Τα μέλη του δεν είχαν άλλη επιλογή παρά να κάνουν χρήση των τραπεζικών τους λογαριασμών σε γειτονικές χώρες για να χρηματοδοτήσουν τη δουλειά τους για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η Διεθνής Αμνηστία ζητά την άμεση και άνευ όρων απελευθέρωση του Ales Bialatsky.

Βασανιστήρια και άλλες μορφές κακομεταχείρισης
Παρά τη συνθήκη σύμφωνα με το Άρθρο 4, παράγραφος 2, της σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών κατά των Βασανιστηρίων, της οποίας η Λευκορωσία αποτελεί μέρος, ο Ποινικός Κώδικας δεν είχε καμιά πρόβλεψη για το έγκλημα των βασανιστηρίων. Αντίθετα, οι υποθέσεις των βασανιστηρίων και άλλων μορφών κακομεταχείρισης δικάζονται σύμφωνα με εναλλακτικά άρθρα του Ποινικού Κώδικα, όπως για παράδειγμα το Άρθρο 426, το οποίο αναφέρεται σε πράξεις που «ξεπερνούν τις αρμοδιότητες των επίσημων αρχών». Επιπλέον, δεν υπάρχουν διαδικαστικές οδηγίες για τη διαχείριση τέτοιων παραπόνων. Οι δικηγόροι είναι απρόθυμοι να ειδοποιήσουν τους δικαστές για ισχυρισμούς κακομεταχείρισης και οι δικαστές είναι απρόθυμοι να τους λάβουν υπόψιν τους. Επίσης, δεν υπάρχει ανεξάρτητο σύστημα παρακολούθησης στα μέρη της κράτησης. Η Λευκορωσία δεν έχει υπογράψει το Προαιρετικό Πρωτόκολλο της Σύμβασης των ΗΕ κατά των Βασανιστηρίων.

Τον Αύγουστο του 2010, η Λευκορωσία υπέβαλε την τέταρτη περιοδική έκθεσή της στην Επιτροπή του ΟΗΕ κατά των Βασανιστηρίων. Η έκθεση απέρριπτε την πρόταση που είχε γίνει από την Επιτροπή το 2000 για να εισαγάγει τον ορισμό των βασανιστηρίων στον Ποινικό Κώδικα σε συμμόρφωση με τον ορισμό της Σύμβασης των ΗΕ κατά των Βασανιστηρίων, και υποστήριξε ότι όλοι οι ισχυρισμοί για βασανιστήρια και άλλες μορφές κακομεταχείρισης είχαν εξεταστεί από εισαγγελείς. Παρόλα αυτά, παράπονα στο Γραφείο του Εισαγγελέα σπανίως οδηγούν σε ποινικές έρευνες για βασανιστήρια και συνήθως υπόκεινται σε επιφανειακή έρευνα που δεν εκτείνεται πέρα από συνεντεύξεις αστυνομικών που θεωρούνται ως δράστες.

Η Διεθνής Αμνηστία έχει λάβει αξιόπιστες εκθέσεις σύμφωνα με τις οποίες βασανιστήρια και άλλες μορφές κακομεταχείρισης χρησιμοποιούνται κατά κόρον προκειμένου να αποσπαστούν ομολογίες, και αυτοί που κάνουν παράπονα για βασανιστήρια και κακομεταχείριση διατρέχουν τον κίνδυνο αντεκδίκησης από αστυνομικούς.

Δίκαιες δίκες-Έλλειψη δικαστικού ελέγχου στις κρατήσεις
Η Διεθνής Αμνηστία εκφράζει ανησυχίες για την καταφανή έλλειψη πρόβλεψης δικαστικού ελέγχου στην απόφαση κράτησης ενός ατόμου. Σύμφωνα με τον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας ο δράστης είναι αυτός που επικυρώνει τη σύλληψη. Οι δικαστές συνήθως δεν ασκούν την εξουσία τους για ανεξάρτητη και αμερόληπτη απόφαση ως προς τη νομιμότητα μιας σύλληψης ή μιας κράτησης, ή ως προς την ανάγκη συνεχιζόμενης κράτησης σε περίπτωση έφεσης. Σε κάθε περίπτωση, το δικαστήριο έχει μονάχα την αρμοδιότητα να ελέγξει τη νομιμότητα της διαδικασίας, και όχι την απόφαση αυτή καθεαυτή για κράτηση ενός ατόμου.

Το τεκμήριο της αθωότητας
Σε δίκες υψηλού προφίλ είναι πολύ συνηθισμένο τα ΜΜΕ που ελέγχονται από την κυβέρνηση να προβάλλουν την ενοχή των υπόπτων σε παραβίαση του τεκμηρίου της αθωότητας.

Ύστερα από τη διαδήλωση στις 19 Δεκεμβρίου του 2010, ένα ντοκιμαντέρ που προβλήθηκε στο Πρώτο Κανάλι της Κρατικής Τηλεόρασης «Η Πλατεία-Μέταλλο εναντίον Γυαλιού», παρουσίασε τον ισχυρισμό της κυβέρνησης ότι ηγετικά στελέχη της αντιπολίτευσης συνομωτούσαν για ένα βίαιο πραξικόπημα με βοήθεια από το εξωτερικό. Ο αφηγητής δήλωσε: «Οι πρώην υποψήφιοι της αντιπολίτευσης αποφάσισαν να καταλάβουν με τη βία ό,τι δεν κατάφεραν να κερδίσουν με τις εκλογές».

Εμπόδια για το δικαίωμα νομικής υπεράσπισης

Στο άρθρο 49 του Κώδικα Λευκορωσικής Ποινικής Δικονομίας καθορίζεται το δικαίωμα στην απρόσκοπτη επικοινωνία με δικηγόρο. Παρόλα αυτά, αυτό το δικαίωμα συχνά απαγορεύεται στην πράξη.

Αυτοί που κατηγορήθηκαν ύστερα από τη διαδήλωση της 19^ης Δεκεμβρίου είχαν εξαιρετικά περιορισμένη πρόσβαση στους δικηγόρους τους. Όλοι αυτοί πουκρατήθηκαν ειδοποίησαν τους δικούς τους δικηγόρους, ωστόσο, κανένας από τους κρατούμενους δεν μπορούσε να δει κατ’ιδίαν το δικηγόρο του. Πολλοί δικηγόροι ανέφεραν ότι παρεμποδίσητκαν από το να δούν τους πελάτες τους. Η Tamara Sidorenko, δικηγόρος του Uladzimir Naklyayau, είδε τον πελάτη της μονάχα δύο φορές ενόσω βρισκόταν υπό κράτηση. Ανέφερε ότι οι δικηγόροι υποχρεώθηκαν να περιμένουν στη σειρά έξω από τα κέντρα κράτησης της KGB (Επιτροπή για την Κρατική Ασφάλεια) όπου βρίσκονται όλοι οι κρατούμενοι και συχνά τους έλεγαν ότι δεν υπήρχαν διαθέσιμες αίθουσες συναντήσεων.

Πολλοί από τους δικηγόρους που υπεράσπιζαν ηγέτες της αντιπολίτευσης που κατηγορήθηκαν ότι οργάνωναν μαζικές ταραχές σε σύνδεση με τα γεγονότα του Δεκεμβρίου του 2010 στερήθηκαν του δικαιώματος άσκησης δικηγορίας. Το Μάρτιο του 2011, ο Pavel Sapelko που είχε υπερασπιστεί τον Andrei Sannikov, στερήθηκε του δικαιώματος δικηγορίας. Τον Αύγουστο του 2007, η Επιτροπή Προσόντων του Υπουργείου Δικαιοσύνης αποφάσισε να ανακαλέσει την άδεια ασκήσεως επαγγέλματος για την Tamara Sidorenko.

Θανατική Ποινή
Η Λευκορωσία συνεχίζει να πραγματοποιεί εκτελέσεις σε συνθήκες άκρας μυστικότητας. Ούτε οι κρατούμενοι, ούτε οι συγγενείς εκείνων που καταδικάστηκαν σε θάνατο, πληροφορούνται για την εκτέλεση πριν τη διεξαγωγή της. Η σωρός δεν επιστρέφεται στους συγγενείς, ούτε ενημερώνονται για τον τόπο ταφής. Συχνά, περιμένουν εβδομάδες, ακόμα και μήνες πριν λάβουν την επίσημη ειδοποίηση για το θάνατο.

Ο Vasily Yuzepchuk και ο Andrei Zhuk εκτελέστηκαν το Μάρτιο του 2010 και φαίνεται ότι ο Andrei Burdyko και άλλος ένας άντρας (η ταυτότητά του αποκρύπτεται μετά από αίτημα της οικογενείας του) εκτελέστηκαν μεταξύ της 14^ης και 19^ης Ιουλίου 2011. Δεν υπήρξε καμία επίσημη επιβεβαίωση των εκτελέσεων αλλά η μητέρα του Andrei Burdyko παρέλαβε τα προσωπικά αντικείμενα του γιου της στις 25 Ιουλίου. Οι εκτελέσεις πραγματοποιήθηκαν παρά το γεγονός ότι στις 17 Δεκεμβρίου η Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων των ΗΕ έστειλε επίσημο αίτημα στην κυβέρνηση της Λευκορωσίας να μην εκτελέσει τους δύο αυτούς άντρες μέχρι να εξεταστεί η υπόθεση από τη Επιτροπή.

Συστάσεις
Η Διεθνής Αμνηστία απευθύνει έκκληση στην κυβέρνηση της Λευκορωσίας να:

Η ελευθερία του συνέρχεσθαι

Επανεξετάσεi το Νόμο των για τα Μαζικά Γεγονότα και να τον ευθυγραμμίσει με τις απαιτήσεις του Διεθνούς Συμφώνου για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιωμάτα

Απελευθερώσει άμεσα και άνευ όρων όλους όσους έχουν καταδικαστεί για την ειρηνική τους συμμετοχή στη διαδήλωση της 19^ης Δεκεμβρίου και να εξασφαλίσει ότι όλοι όσοι κρατούνται για την ειρηνική τους συμμετοχή σε αυτό το γεγονός σύμφωνα με τις προβλέψεις του διοικητικού κώδικα θα έχουν κατάλληλη αποκατάσταση

Η ελευθερία του συνεταιρίζεσθαι

Εξασφαλίσει ότι οργανώσεις για την κοινωνία των πολιτών μπορούν να καταχωρούνται ως επίσημες και να διεξάγουν τις νόμιμες δραστηριότητές τους χωρίς το φόβο απειλών, αντεκδίκησης ή παρεμπόδισης

Καταργήσει το Άρθρο 193-1 του Ποινικού Κώδικα, που ποινικοποιεί δραστηριότητες από μη καταχωρημένες οργανώσεις.

Αποσύρει όλες τις κατηγορίες εναντίον του Ales Bialatsky, Επικεφαλής του Κέντρου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Viasna και να τον απελευθερώσει αμέσως και άνευ όρων.

Βασανιστήρια και άλλες μορφές κακομεταχείρισης

Εισαγάγει ένα άρθρο που ποινικοποιεί τα βασανιστήρια στον ποινικό κώδικα σε συμμόρφωση με τον όρο στη Σύμβαση κατά των Βασανιστηρίων

Εξασφαλίσει ότι όλοι οι ισχυρισμοί για βασανιστήρια και άλλες μορφές κακομεταχείρισης ερευνώνται ταχέως και αποτελεσματικά και ότι οι καταγγέλλοντες προστατεύονται από αντεκδικήσεις

Δίκαιες Δίκες

Επανεξετάσει τις διαδικασίες κράτησης ώστε να διασφαλίσει ότι οι δικαστές εμπλέκονται στην αρχική απόφαση κράτησης ενός ατόμου πριν από τη δίκη

Εξασφαλίσει ότι το τεκμήριο της αθωότητας προστατεύεται σε όλα τα στάδια και ότι οποιαδήποτε παράβαση αυτής της αρχής από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης υπόκειται σε κυρώσεις

Εξασφαλίσει ότι οι δικηγόροι είναι ελεύθεροι να ασκούν το επάγγελμά τους απαλλαγμένοι από κυβερνητική παρέμβαση

Θανατική Ποινή

Ιδρύσει αμέσως ένα μορατόριουμ για όλες τις εκτελέσεις με σκοπό την κατάργηση της θανατικής ποινής

Μετατρέψει χωρίς καθυστέρηση τις θανατικές ποινές όλων των κρατουμένων που είναι καταδικασμένοι σε θάνατο σε ποινές κάθειρξης

Κάνει βήματα προς την πλήρη κατάργηση της θανατικής ποινής, για να εξασφαλιστεί η αυστηρή συμμόρφωση σε όλες τις περιπτώσεις θανατικής ποινής με τα διεθνή πρότυπα για τη θανατική ποινή διασφαλίζοντας μεταξύ άλλων ότι οι συγγενείς των κρατουμένων στις πτέρυγες μελλοθανάτων θα ενημερώνονται για την ημερομηνία της εκτέλεσης και θα τους επιτρέπεται να λαμβάνουν τη σωρό του κρατουμένου για ταφή.

(Πηγή: Ελληνικό Τμήμα Διεθνούς Αμνηστίας)

Φωτό:wikipedia