ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΜΕΤΑΒΛΗΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ (του Γιάννη Ζήση)

Το ζητούμενο είναι ο επαναπροσδιορισμός της αντίληψης του ανθρώπινου πολιτισμού και η θεωρητική και αποφασιστική ευκαιρία μιας νέας συνειδητής απάντησης απέναντι στο κίνητρο του πολιτισμού, που είναι το ένστικτο της αυτοσυντήρησης και ο φόβος του θανάτου. Ο φόβος του θανάτου είναι πολύ πιο σημαντικός  -κατά τη γνώμη μας- από τη λίμπιντο του Φρόυντ. [1]

Το ανθρώπινο είδος έπεσε πάνω σε μια συγκυρία ιδιαίτερα σημαντική. Την φυσική αδυναμία σε σχέση με τα άλλα ζώα και την ικανότητα της νοητικής προσαρμογής.  Αυτό έγινε αιτία ώστε η σωματική του μειονεξία να αντισταθμιστεί σε επιθετικότητα μέσω νοητικής κυριαρχίας. Ο άνθρωπος έτσι έγινε σταδιακά –από ψυχολογική άποψη- ένα αντιβιολογικό ον, αν και συνάμα κοινωνικό καθώς η μειονεξία του σώματος αντιμετωπίστηκε με την επινόηση της συλλογικότητας της κοινωνίας. 

Πάνω σ’ αυτές τις γραμμές η χωροχρονική ποικιλία του ανθρώπινου όντος είναι τεράστια σε σημείο που να μιλάμε πλέον για τον Μεταβλητό Άνθρωπο. Με την έννοια της Κυβερνητικής Πληροφορικής ο άνθρωπος είναι το βιολογικό είδος, που επιβιώνει με την εξελικτική μεγιστοποίηση της μεταβολής του. Βέβαια μερικές συνθήκες είναι αυτοκαταστροφικές, και εδώ περιέχεται και η οικολογική καταστροφή. Αυτές απαιτούν ασυνήθη μεταβολή, που συνήθως δεν πραγματώνεται.

Να κάνουμε μια σημαντική παρατήρηση, ότι ο άνθρωπος δεν αντιμετώπισε ανάγκες μεταβολής επιβαλλόμενες από τα άλλα είδη -από ένα σημείο και έπειτα- αλλά από έναν παρανοϊκό ανταγωνισμό μεταξύ των ατόμων και των οργανώσεων του ίδιου του είδους του.

Μέσα στο ανθρώπινο είδος εμφιλοχωρείται η μέγιστη δυναμική Ατομικής Διαφοράς· με αυτήν την έννοια ο άνθρωπος είναι ψυχολογικό είδος και σαν τέτοια εμπεριέχει τόσα είδη όσοι είναι οι άνθρωποι. Το ανθρώπινο είδος είναι ακόμη ανίκανο να προσαρμοστεί σε μια μη επιθετική αντιμετώπιση της μειονεξίας του, όπως θα παρατηρούσε και ο Άντλερ. [2]

Η εκπαίδευση αποτελεί μια μορφή σχεδιοποίησης της Μεταβολής του Ανθρώπου, μόνο που κινείται από κίνητρα, που αποκλείουν την υποστασιακή εξέλιξη του ανθρώπου. Το γίγνεσθαι του ανθρώπου μπορεί να απελευθερώνεται από τον μορφότυπό του, να περνάει στον ανώτερο εγκέφαλο -από αυτόν των ενστίκτων- μόνον που η μειονεξία του παραμένει.

Η ανθρώπινη ζωή αποτελεί την πιο επιθετική πάνω στον πλανήτη τόσο συλλογικά όσο και ατομικά. Είναι το μόνον είδος, που αναπτύχθηκε πέρα από τις οικολογικές ισορροπίες και προδιαγραφές και συγκέντρωσε εξουσία πάνω από κάθε οικολογική δύναμη του πλανήτη. Οι φυσικοί νόμοι όμως δεν αλλάζουν και αυτό σημαίνει πως οι συνέπειες της πλανητικής εξουσίας θα βαρύνουν όλο τον πλανήτη και θα τις μεριστούν και οι ίδιοι οι άνθρωποι.

Για την ανθρωπολογία του ανθρωποκεντρισμού
Η ταχύτητα ανάπτυξης του ανθρώπινου πληθυσμού είναι έξω από κάθε λογική οικολογική ισορροπία, εμπνέεται ολότελα από ένα συλλογικό και ατομικό φόβο θανάτου, εμμεσοποιημένο, ώστε να μην ελέγχεται. Αυτή η ταχύτητα ανάπτυξης του πληθυσμού υποβοηθείται από τον ανταγωνισμό των εθνών, από την ανάγκη μεγέθυνσης του εθνικού εισοδήματος, από την ενέργεια που η τεχνολογία απελευθερώνει και από έναν ανθρωποκεντρισμό άνευ προηγουμένου. Έχουμε δηλαδή μια τερατώδη διόγκωση της μαζικής ζωής και, αν δεν ρυθμιστεί, όλα τα είδη αυτοκαταστροφής και καταστροφής είναι βέβαια.

Η κατάσταση που διαμορφώνεται από τις πληθυσμιακές τάσεις είναι τόσο οικτρή – αν και σήμερα δεν είναι ο πληθυσμός το κύριο πρόβλημα – που σε 1.500 χρόνια, με το σημερινό 2% τον χρόνο, όπως αναφέρει ο Φρεντ Χόυλ, όλη η ατμόσφαιρα της γης δεν θα επαρκέσει να αναπνεύσουν για μία φορά όλοι οι άνθρωποι και σε 5.000 χρόνια η μάζα του πλανήτη θα ξεπερνάει την μάζα όλων των ορατών με τηλεσκόπια γαλαξιών. Φυσικά, επειδή αυτό είναι αδύνατον να γίνει, σημαίνει πως θα γίνουν ενδιάμεσα μεγάλες καταστροφές για τον άνθρωπο.

Ας σημειώσουμε, πως, υπό τις παρούσες συνθήκες, υπάρχουν ηλίθια και διεστραμμένα όντα, που δουλεύουν χωρίς ηθική αποκλειστικά για την τεχνική και την ισχύ. Σαν ηλίθιοι και μαθητευόμενοι μάγοι δεν ξέρουν με τι ασχολούνται – είναι αυτοί που ο Μπρεχτ θεωρεί -μαζί με τους ανθρώπους της «ηλίθιας εξουσίας»-  υπεύθυνους για την πιθανολογούμενη καταστροφή.

Η περιστολή θα μπορεί να γίνει:

1. με συνειδητότητα, δηλαδή προγραμματισμό μείωσης γεννήσεων
2. με παγκόσμια πολεμική καταστροφή, που όπως δείχνουν τα πράγματα, θα έχει και τα χαρακτηριστικά του θρησκευτικού πολέμου.

Αυτοί είναι οι δύο πρώτοι τρόποι και δεν αποτελούνται από εξωανθρώπινους συντελεστές. Ας δούμε και τους υπόλοιπους τρόπους καταστροφής, που μπορεί να δράσουν ταυτόχρονα.

1. Οικολογική καταστροφή (καταστροφή όζοντος, κλιματική αλλαγή, ρύπανση κλπ.).
2. Βιολογική καταστροφή (επιδημίες).
3. Συμπτωματική μείωση γεννήσεων με ενεργειακή ανέχεια –   εξάντληση των αποθεμάτων.
4. Ατυχήματα μεγάλα, πλανητικές καταστροφές.

Πρέπει να διαλέξουμε την αποπαραγωγικοποίηση της ζωής, τόσο με τη στενή έννοια, όσο και με τη φιλοσοφικότερη σημασία, να οδηγήσουμε την ανθρώπινη φύση στο στάδιο μιας Μετακοινωνίας, μιας απομαζικοποίησης της ανθρώπινης ζωής.

Συνήθως οι μεγάλες κρίσεις και καταστροφές συνδυάζονται με τις μεγάλες μυήσεις της ανθρωπότητας στην εξελικτική διαδικασία. Σήμερα έχουμε μια μεγάλη κρίση, τόσο για το ανθρώπινο άτομο όσο και για την ανθρωπότητα.

Για την ανθρωπολογία της αυτοκαταστροφής
Όλοι ξέρουμε ότι το αληθινό, το ωραίο και το αγαθό, έχει χαθεί και εξοριστεί από τις καρδιές μας. Γι’ αυτό κυνηγάμε την δύναμη με την τυφλότητά μας, που δεν βλέπει τον εαυτό μας. Γι’ αυτό και κυνηγάμε την ηδονή με την ανικανότητα να ευτυχήσουμε. Γι’ αυτό και χρησιμοποιούμε το χρήμα για ό,τι δεν βιώνουμε.

Σήμερα η ανθρωπότητα μπορεί να βαδίσει προς το βασίλειο των τεράτων, γκρεμίζει κάθε φράγμα, που την εμποδίζει για την αυτοκαταστροφή. Η συνείδηση έχει γίνει φορέας ηδονικού εξαρτησιακού ερεθισμού, όχι ηδονής, χωρίς βάθος, χωρίς καμιά αποφασιστικότητα και χωρίς λογικότητα. Ο πραγματικός ηδονικός ερεθισμός είναι απών, είναι αλλοτριωμένος από ένα μοντέλο μη-ζωής. Η ολική εξαφάνιση της συνείδησης, η έρημος της λογικής, όπου οάσεις των πληροφοριών και της αντιληπτικότητας σβήνονται από μια δυσεκπαίδευση και οικονομική χρησιμοθηρία, αναδεικνύεται στα φτωχά αποτελέσματα και της πιο υψηλόβαθμης εκπαίδευσης.

Η θρησκεία ή η ιδεολογία είναι ταυτισμένες με τον φανατισμό, με μια ψυχολογική αυθεντία και πολιτική εξουσία, ενώ αντίθετα ιδεολογικά και θρησκευτικά έπρεπε να είναι με ό,τι δεν έχει τάση εξουσίας, πέρα από το δικαίωμα της παρουσίας στην ιστορική σκηνή και της συμμετοχής.

Σήμερα έχουμε τον ηρωισμό της ασφάλτου, του θεάματος και της κεφαλαιαγοράς, τον ηρωισμό του γελοίου, οι άνθρωποι αισθάνονται επικά στο γελοίο, στο γήπεδο κτλ. Το χρήμα αγοράζει τα πάντα, ενώ η εργασία και η ζωή αγοράζουν μια καχεκτική επιβίωση παρόλο που τα παράγουν όλα.

Όλοι κυνηγάμε τη ζωή, αλλά βρίσκουμε πρόωρα και ανέτοιμοι το θάνατο. Ο θάνατος ακτινοβολείται πάνω μας, από πολλές εστίες, στείρος ψυχολογικά, στείρος βουλητικά και βιωματικά – μαζί με μας ακόμη και ο θάνατος είναι άρρωστος, είναι άρρωστος και στην κοινωνική του και την ψυχολογική του σημαντικότητα. Οι συνθήκες του θανάτου αποτελούν τα γονίδια της κοινωνικής και ψυχολογικής τραγωδίας.

Η αλληλεγγύη των ανθρώπων βρίσκεται στο μηδέν, ο φασισμός της αδιαφορίας και της άγνοιας [3]επεκτείνει το σκέπαστρό του. Ζούμε σε μια κοινωνία, όπου κάθε άνθρωπος είναι αρκετά χαμένος, και δεν αισθάνεται ότι λειτουργεί επαρκώς. Δεν το ξέρει και δεν το συνειδητοποιεί, γιατί θα μπορούσε να το κάνει, μόνον αν ήταν έξω από αυτόν τον κυκεώνα. Ζούμε σε συνθήκες που καταθλίβουν την ανθρωπινότητα και καταστρέφουν την εσωτερική της υπόσταση. Ανθρωποποείται η μηχανή και μηχανοποιείται ο άνθρωπος. Μηχανικοποίηση θεωρούμε και τη διαφθορά, γιατί υποβιβάζει το ανθρώπινο είδος. Η διαφθορά είναι ένας σταθμός προς την απολίθωση της εσωτερικότητας του ανθρώπου.

Η ανθρώπινη αποξένωση επικουρείται από τη θαλπωρή των μηχανημάτων.  Οι πολιτικές ασθένειες κλιμακώνονται αλληλοπλεκόμενες πάνω στην άγνοια των ανθρώπων για τις κοινωνικές τους αιτίες. Έτσι, δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν μία-μία και ποτέ ατομικά ή σε επίπεδο μικροκοινωνικών ομάδων, όπως προσπαθεί να τις αντιμετωπίσει η κομφορμιστική κανονιστικότητα υπό την επίβλεψη των κυρίαρχων συμφερόντων του συστήματος εξουσίας.

Επίλογος

• • Η ολιστική θεώρηση της υγείας της κοινωνίας απαιτεί μια εκ βάθρων νέα αντιμετώπιση του συνόλου της ζωής προς ό,τι θεωρείται σαν αφετηρία όλης της κοινωνίας και του ατόμου. Αντί όμως γι’ αυτό κυριαρχεί μια επιμεριστική αντίληψη και αντιμετώπισή της, βασισμένη στην άγνοια, τον κομφορμισμό, την ευκολία των ανθρώπων και τα ισχυρά συμφέροντα.
  • Όσο εξακολουθούμε να βαδίζουμε στον ίδιο δρόμο τόσο θα ζυγώνουμε σε ένα μη βιώσιμο σημείο τον πολιτισμό. Όχι μόνον η Πολιτική, αλλά και το άτομο και η κοινωνία θα γίνονται Σίσυφοι, που πάνω που νομίζουν ότι επιλύουν ένα πρόβλημα, οι παρενέργειες της επίλυσής του, θα τους γκρεμίζουν, και το βουνό των προβλημάτων που πρέπει να ανέβουν, μεγαλώνει.

 

• • Δεν πρέπει να αφήσουμε τα προβλήματα στη ματαιοδοξία της αντιδιαλεκτικής επιστημονικής άποψης των ερευνητών. Πρέπει να τους δώσουμε όλες τις προνοητικές και ολιστικές διαστάσεις, ν’ αποκτήσουμε, όχι μόνον την ατομική αλλά και τη συλλογική συμμετοχή μας στο μέτωπο των αλλαγών. Η ματαιοδοξία τόσο των διανοουμένων, όσο και των κυβερνήσεων, μαζί με τη ματαιοδοξία της άγνοιάς μας, είναι η πρώτη  μας και πιο αποφασιστική ήττα.

 

Αναφορές
[1] Ζήσης Γιάννης, 2010, “Ο φόβος του θανάτου, η ιδιοποίηση – Ιδιοκτησία & η υπέρβασή τους”
[2] Άλφερντ Άντλερ, “Ανθρωπογνωσία”, εκδόσεις Μπουκουμάνη
«Αν κρίνουμε τον άνθρωπο από φυσική άποψη, βλέπου­με πώς είναι ένα κατώτερο πλάσμα. Αυτή όμως η κατω­τερότητα που τον συνοδεύει παντού, δίνει ένα συναίσθημα ακρωτηριασμού και αβεβαιό­τητας, και επενεργεί σαν ένας διαρκής ερεθισμός να βρει μια διέξοδο, να κατορθώσει να προσαρμοστεί στη ζωή και να φροντίσει να εξασφαλίσει τους όρους, οι οποίοι θα εξου­δετερώσουν τα μειονεκτήμα­τα της ανθρώπινης θέσης του μέσα στη φύση».
[3] Ζήσης Γιάννης, 2009, “Η Απάντηση στην ειδικευμένη άγνοια”

Κείμενο: Γιάννης Ζήσης, συγγραφέας

(Φωτό: wikimedia)

_______________________________

Το παραπάνω κείμενο αποτελεί μέρος του δοκιμίου “Η ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ ΩΣ ΒΑΣΗ ΓΙΑ ΜΙΑ ΟΛΙΣΤΙΚΗ, ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΛΑΝΗΤΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ”και αναφέρεται στην ανάγκη να υπάρξουν Νέες Επιστήμες, με διαφορετικά χαρακτηριστικά. Η αποξένωση των γνώσεων από τη ζωή του επιστήμονα -η αλλοτρίωση της χρήσης τους μέσα στο κοινωνικό σύνολο από την αλλοτρίωση των ανθρώπων και τα  οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα και η ανεπάρκεια της γνώσης για τον σύγχρονο κόσμο, όλα αυτά- μας αναγκάζουν στη διατύπωση της πρότασης για την ανάπτυξη εκείνων των Νέων Επιστημών που θα γεφυρώσουν την αποξένωση των τεχνολογιών από το ψυχικό βάθος της ζωής και του ανθρώπινου Είναι.

Το δοκίμιο θα δημοσιευτεί σταδιακά. Με την παρούσα σειρά δημοσιεύσεων πιστεύουμε πως συμβάλουμε στον διάλογο για την αναζήτηση ενός βιώσιμου πολιτισμού με το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον.