ΖΩΗ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ, ΖΩΗ ΙΔΕΕΣ

ΠΕΠΟΙΘΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΛΗΘΕΙΑ ‘Η ΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ; (του Γιάννη Ζήση)

sky - Σόλων ΜΚΟ
image_pdfimage_print

sky - Σόλων ΜΚΟ Οι δημοσκοπήσεις γνώμης -ακόμη και αυτές που έγιναν σε επιστημονικό κοινό- αποδεικνύουν μια πολύ μεγάλη διασπορά και ποικιλία γνώμης για το τι είναι έγκυρο, αδιαπραγμάτευτο ή βέβαιο. Ακόμη και στο επιστημονικό πεδίο. Συνήθως, η πεποίθησή μας -για το απόκρυφο, ή το νου, ή την σεξουαλικότητα, ή τη συνείδηση-  αποδεικνύεται εσφαλμένη.


     Μέσα σε αυτό το πεδίο, πρέπει να απελευθερωθούμε από τις μόδες, και να αποκτήσουμε το θάρρος των ιδεών μας -πειραματιζόμενοι, αναζητώντας, διακρίνοντας- συνεργατικά, ανοικτά και άφοβα. Ας απελευθερώσουμε γόνιμα -τις ζωές μας, τις σχέσεις μας, το περιβάλλον μας και την Ιστορία- στο πεδίο των ιδεών.

        Μπορούμε να θυμηθούμε τη σημασία του «μακάριοι οι πτωχοί τω πνεύματι», ή του πνεύματος των «αλιέων», των ταπεινών και απλών ανθρώπων, η οποία έχει υμνηθεί αγιοπνευματικά στη διδασκαλία του Χριστού, ποιητικά από τον Ουΐτμαν και το Ρόμπερτ Μπράουνινγκ,[1] και πολιτικά από τον ιδεολόγο πολιτικό και ηγέτη Αβραάμ Λίνκολν. Είναι επίκαιρη η ανάγκη ν’ απελευθερωθούμε από την τάση προσκόλλησης σε διανοητικές ή ψυχολογικές γοητείες  στην επαφή μας με τις ιδέες. Είναι ανάγκη να τολμήσουμε προτείνοντας σημεία επικοινωνίας και σύνθεσης. Θα ήταν λάθος να αρνηθούμε έναν διάλογο από τον φόβο της πιθανής απογύμνωσης ή και αχρήστευσης μερικών ιδεών μας . Ούτε να φοβηθούμε πειράματα νέας χρησιμότητας σε όλους τους τομείς του ανθρώπου: στην πολιτική, τη θρησκεία, τον πολιτισμό, την επιστήμη, την τέχνη, τη φιλοσοφία, την εκπαίδευση και την οικονομία.

Το θάρρος της άποψης και της έκφρασης
        Ξεπερνώντας όλα τα εμπόδια πρέπει να έχουμε το θάρρος να μιλήσουμε για πράγματα και πεποιθήσεις με έναν άμεσο τρόπο. Παράδειγμα αυτής της αμεσότητας αποτελεί ο τρόπος με τον οποίο η ψυχανάλυση έφερε στο φως τα γεγονότα της σεξουαλικής ζωής και του καθοριστικού της ρόλου της τόσο στην καθημερινή ζωή όσο και στην διαμόρφωση πολιτικών και οικονομικών δομών ολοκληρωτισμού. [2] Τον άμεσο και άφοβο τρόπο έκθεσης σε δημόσιο διάλογο των νέων παρατηρήσεων γύρω από την σεξουαλικότητα δεν μπόρεσε να σταματήσει ο φόβος απέναντι στο κυρίαρχο τότε πνεύμα βικτοριανών και πουριτανικών αναστολών. Γνωρίζουμε πια πόσες αρνητικές παρενέργειες είχαν αυτά τα ζητήματα στη ζωή -αλλά και στο θέατρο εντέλει της εξουσίας- αυτών που έπαιζαν διπλούς ρόλους. [3

         Με το ίδιο θάρρος καλούμαστε να λειτουργήσουμε και στο πεδίο της προσέγγισης των ιδεών. Χρειάζεται θάρρος, και να μείνουμε ανεπηρέαστοι από το φόβο της ενδεχόμενης απογύμνωσης της -ιδεολογικής, κοσμοθεωρητικής, θρησκευτικής, πνευματικής είτε εσωτερικής- κοσμοθεωρίας μας μετά από ένα ειλικρινή δημόσιο διάλογο. Το θάρρος όμως, προϋποθέτει να έχει προηγηθεί μια εσωτερική διεργασία η οποία θα μας έχει οδηγήσει σε ψυχολογική ομαλοποίηση και σε μια σταδιακή πορεία υπέρβασης της αρχέγονης δυναμικής του ναρκισσισμού.

        Μην ξεχνάμε ότι πολλές φορές υπονομεύουμε τις ιδέες των οποίων είμαστε φορείς μέσω της σύνδεσής τους με τα προσωπικά ναρκισσιστικά αντανακλαστικά. Έτσι, είναι συχνό φαινόμενο, στην προσπάθειά μας να συζητήσουμε «πνευματικά» ζητήματα να γινόμαστε εγωκεντρικοί, εκφράζοντας πνευματική φιλοδοξία, ιδιοτέλεια και ατομικισμό.

Οι ιδέες από πεδίο εξουσίας σε πεδίο ελευθερίας
         Στη σχέση Ανατολής-Δύσης, υπήρξαν -σε αμοιβαίο επίπεδο- παθολογικές, ψυχολογικές, εξωτικές, under ground πολιτισμικές και κατακτητικές δυναμικές γοητείες και αυθεντίες. Η Δύση άσκησε τη γοητεία των κεφαλαίων, της επιχειρηματικότητας και της επιστημονικής διανοητικότητας. Η Ανατολή άσκησε τη γοητεία του μυστικισμού. Αυτή η γοητεία, είδαμε συχνά να αποκτά μια εμπορική επιτυχία, ή να γίνεται πεδίο πολιτικής και οικονομικής επιχειρηματικότητας και της θρησκευτικής επιρροής στη Δύση.

        Αυτά τα «νέα» ρεύματα εξέφραζαν μια επικοινωνία υπαρχόντων καταστάσεων κάτω από συνθήκες που, θα μπορούσε να ειπωθεί, ότι δεν ήταν και οι καλύτερες. Τώρα όμως έχουν ωριμάσει οι συνθήκες. Έχουν καταλαγιάσει οι διαφορετικότητες μεταξύ Ανατολής-Δύσης. [4] Μπορούμε να ξανασυζητήσουμε -με μια νέα δυναμική κλασικότητας και πραγματισμού-  για να θυμηθούμε διάφορες καινοτομίες που προέκυψαν από την επαφή Ανατολής και Δύσης. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι εξελίξεις στο θρησκευτικό τομέα. Το Συνέδριο των θρησκειών -που πραγματοποιήθηκε στο Σικάγο στο τέλος του 19ου αιώνα-  είχε μια γονιμότητα και έναν αυθορμητισμό ιστορικής σημασίας για την κατανόηση των δύο πολιτισμών. Με το ίδιο ανοικτό πνεύμα συνέχισαν κλασσικοί παρατηρητές όπως ο πραγματιστής Γουίλιαμ Τζέημς, ο ανθρωπιστής στοχαστής Σβάϊτσερ, ο φιλόσοφος Άλφρεντ Γουάιτχεντ, ή στοχαστής Μπέρτραντ Ράσσελ. 

        Χωρίς φόβο και χωρίς διάθεση αντιδικίας για κανέναν, καλούμαστε να κρατήσουμε τις αντιδράσεις μας σε ένα μη οξυμένο –πολιτισμικό, ψυχολογικό και θεσμικό- πεδίο, αποφεύγοντας την αρχαία ροπή της αντιδικίας και της θέσπισης ζωτικού χώρου.
        Οι ιδέες πρέπει να πάψουν να είναι αντικείμενο άσκησης εξουσίας. Πρέπει να αναγνωρίζονται ως ένα πεδίο ελευθερίας, μόνο που αυτή η ελευθερία για να είναι βιώσιμη πρέπει να είναι υπεύθυνη.
        Η κριτική άποψη του Έγκελς για το συσχετισμό μεταξύ της εξουσίας και της αυτονομίας είναι διαχρονική. Πάνω σ’ αυτό το σημείο μπορούμε να δούμε τη σύγκλιση όλων των απόψεων, από την εποχή του Πλάτωνα μέχρι του σύγχρονου στοχασμού του 20ου και των αρχών του 21ου αιώνα. Μέσα σ’ αυτόν το συσχετισμό κινούνται οι διαδικασίες που δρομολογούν το μέλλον.

Υπάρχει δυναμική πνευματική προοπτική 
        Θέλουμε να μεταδώσουμε ένα μήνυμα πνευματικού ενθουσιασμού για το μέλλον,. ασφάλειας πνευματικής, δυναμικής ελευθερίας και επικοινωνίας, συνεργασίας και προόδου. Υπάρχει πνευματική δυναμική και παρουσία. Είναι λάθος να υπονομεύσουμε την ελπίδα και την προσδοκία για την πίστη. Υπάρχουν πολλοί τομείς  και πολλά ρεύματα ιδεών τα οποία  συγκλίνουν και τα οποία χαρακτηρίζονται από ομαδικότητα και συνεργατικότητα. Δεν πρέπει να τα αντιμετωπίσουμε ως σχίσματα. Έχουν μια φασματική ενότητα και συνθετότητα που χρειάζεται το μέλλον. Αυτό το πνεύμα του ένθερμου που μετέφερε ο Παύλος. Χωρίς φανατισμό και αδιαλλαξία και ελεύθερη από την «λογική» της προσαρμογής που αλλοιώνει την καθαρότητα των ιδεών. Η εποχή μας είναι περισσότερο ώριμη από ποτέ απέναντι στην απαίτηση της επίτευξης της αντίληψης των ιδεών με ένα πνεύμα ενάργειας και όχι θέατρο κύρους. Με μια ενάργεια βιωματική και με μια μέριμνα εφαρμογής που θα εμποδίσει την κατάληξη σε αυταπάτη, γοητεία ή αυθεντία και ολοκληρωτισμό.

Για μια οικολογική σχέση με τις ιδέες
       Η σχέση μας με τις ιδέες είναι -και πρέπει να είναι- αρκετά βασανιστική αλλά και εκστατική ή απελευθερωτική. Παραδείγματα αυτής της σχέσης αποτελούν ο Χούσερλ, ο Μπερξόν, ή ο Κίρκεγκαρντ.
         Με την ίδια οπτική, θα μπορούσαμε να δούμε τον ορίζοντα της καθημερινότητας, της βιωματικότητας και της ψυχολογικής γονιμότητας των ιδεών. Την γονιμότητα  αυτή των ιδεών τη βλέπουμε να αναπτύσσεται στην αναζήτηση και χρήση μεθόδων θεραπευτικής που αποσκοπούν στις καλύτερες ανθρώπινες σχέσεις, διαθέσεις, συμπεριφορές και νοοτροπίες οι οποίες καλούνται να είναι εμπνευσμένες από ένα πνεύμα καλής θέλησης και συνεργασίας σε όλους τους ορίζοντες.
         Μην αποκλείουμε την παρουσία του μακρόθεν Όντος και του εσωτερικού Όντος, του υπερβατικού μέσα μας ή έξω μας. Είναι ανάγκη να δούμε τη συνέργεια ακόμη και με αυτό που δεν είναι άμεσα αισθητό. Να δούμε τη ζωή μας μέσα σε ένα ανοικτό ομαδικό ορίζοντα στον κόσμο και στο πνεύμα.

 

Αναφορές
[1] Μπράουνινγκ Ρόμπερτ, ποιήμα 
[2] Μουτσοπούλου Ιωάννα, 2010, Η σεξουαλικότητα ως γοητεία
[3] Φρόυντ Σίγκμουντ, 1974, “Ο Πολιτισμός Πηγή Δυστυχίας”, εκδ. Επίκουρος 
[4] Ζήσης Γιάννης, 2010, Πολίτης ή “Γιόγκι”;

 

Γιάννης Ζήσης, συγγραφέας

Φωτό:Wikimedia