ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ, ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ

ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΦΙΛΙΚΑ ΠΡΟΣ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΥΠΕΡΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ

Electric Car - Σόλων ΜΚΟ
image_pdfimage_print

Electric Car - Σόλων ΜΚΟΗ χρησιμοποίηση μιας συσκευής εξοικονόμησης ενέργειας ή μειωμένων εκπομπών ρύπων συχνά συνεπάγεται μεγαλύτερη κατανάλωση εκ μέρους του χρήστη. Έτσι, τα  οφέλη που έχουμε από τη χρησιμοποίηση συσκευών φιλικών προς το περιβάλλον, μειώνονται ή και αντισταθμίζονται εντελώς από την αλλαγή των συνηθειών μας. Πρόκειται για το φαινόμενο γνωστό και ως rebound effect.

        Σύμφωνα με έρευνες, όσοι χρησιμοποιούν λάμπες εξοικονόμησης ενέργειας τείνουν να τις αφήνουν περισσότερες ώρες ανοιχτές από τις αντίστοιχες ώρες που άφηναν ανοικτές κοινές λάμπες. Αντίστοιχα, οι ιδιοκτήτες ηλεκτρικών αυτοκινήτων τείνουν να διανύουν μεγαλύτερες χιλιομετρικές αποστάσεις από όταν οδηγούσαν ένα κοινό αυτοκίνητο.

        Το γιατί συμβαίνει κάτι τέτοιο δεν είναι σαφές. Όπως αναφέρει πάντως η Σίλβια Ρόουλεϊ στο περιβαλλοντικό blog του Guardian[1], η χρήση φιλικών προς το περιβάλλον συσκευών συνεπάγεται συνήθως:

α) μικρότερο κόστος της ενέργειας άρα και μεγαλύτερη οικονομική άνεση για αυξημένη κατανάλωση και, 
β) μια «ηθική άδεια» προκειμένου να τα χρησιμοποιούμε περισσότερο, εξαιτίας του γεγονότος ότι δεν ρυπαίνουν ή ρυπαίνουν λιγότερο.

        Το Ινστιτούτο Breakthrough με έδρα τις ΗΠΑ, σε έρευνά του αναφέρει ότι το rebound effect μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, αφού η χρησιμοποίηση «πράσινων» συσκευών και πρακτικών, αντισταθμίζεται από την αυξανόμενη χρήση τους.

        Σύμφωνα με την έρευνα, στους τομείς της ηλεκτροκίνησης και των φιλικών προς το περιβάλλον μεθόδων θέρμανσης των κατοικιών, τα οφέλη από τη χρήση μειώνονται σε ποσοστό από 10 έως και 30% εξαιτίας της συχνότερης χρησιμοποίησής τους σε σχέση με τα κοινά αυτοκίνητα ή συσκευές. Στις μεθόδους ψύξης, το αντίστοιχο ποσοστό φτάνει έως και το 26%.

       Η ένταση του φαινομένου εξαρτάται βέβαια από τον ρυθμό κατανάλωσης του προϊόντος. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα των ηλεκτροκίνητων αυτοκινήτων, στο οποίο τα περιβαλλοντικά οφέλη μπορούν να αντισταθμιστούν σε ποσοστό έως και 87% από τη συχνότερη χρήση του, σε σχέση με ένα κοινό αυτοκίνητο. Αντίστοιχα, μεγάλα ποσοστά παρατηρούνται –ανάλογα με τη συχνότερη χρήση- και στις υπόλοιπες «πράσινες» συσκευές ή υπηρεσίες. Όταν το ποσοστό του φαινομένου ξεπεράσει το 100% σε ένα προϊόν-υπηρεσία-συσκευή, οι αρνητικές επιπτώσεις για το περιβάλλον είναι μεγαλύτερες από τα αντίστοιχα οφέλη.

       Οι επιπτώσεις μάλιστα, ίσως στο μέλλον περάσουν σε παραγωγικούς τομείς της οικονομίας, όπως για παράδειγμα οι βιομηχανίες. Η έρευνα προβλέπει ότι οι επιπτώσεις του φαινομένου για τέτοιες μεγάλης κλίμακας περιπτώσεις, θα είναι πολλαπλάσιες της χρήσης απλών καθημερινών υπηρεσιών, συσκευών ή αυτοκινήτων, ακυρώνοντας σε πολύ μεγάλο βαθμό ή και τελείως τα οφέλη από τη χρησιμοποίηση «πράσινων» τεχνολογιών στους τομείς της ενέργειας και της παραγωγής.

       Το φαινόμενο όμως, ίσως σε μακροοικονομικό επίπεδο επηρεάσει και τον τομέα της ενέργειας συνολικά. Η έρευνα του Ινστιτούτου Breakthrough δίνει ένα τέτοιο παράδειγμα μακροοικονομικών συνεπειών: μια αύξηση στη ζήτηση και προσφορά αυτοκινήτων που κινούνται με καθαρές μορφές ενέργειας, θα έχει ως αποτέλεσμα πτώση στις τιμές του πετρελαίου παγκοσμίως, που με τη σειρά της ίσως προκαλέσει και πάλι το ενδιαφέρον του κοινού για τα πετρελαιοκίνητα αυτοκίνητα.

        Πιο συγκεκριμένα, το rebound effect (φαινόμενο ανάκτησης-αποτελέσματος αντίρροπου) αναμένεται να αυξάνεται, καθώς θα αυξάνεται η χρήση προϊόντων υψηλής ενεργειακής απόδοσης, εξαιτίας της μείωσης του κόστους της παρεχόμενης ενέργειας (αύξηση στην ελαστικότητα ζήτησης). Σύμφωνα με τον Χόρας Χέρρινγκ, οι επιδράσεις του rebound effect μπορούν να συνοψιστούν ως εξής[2]:

-άμεσες επιδράσεις, εξαιτίας των χαμηλών τιμών, που θα ωθήσουν τους καταναλωτές σε μεγαλύτερη κατανάλωση,

-αύξηση του εισοδήματος, εξαιτίας του μειωμένου κόστους ενέργειας, το οποίο θα ωθήσει τον καταναλωτή σε μεγαλύτερη άνεση δαπανών για αυτήν,

-επιπτώσεις στην αντικατάσταση προϊόντων, λόγω της υποκατάστασης προϊόντων ενέργειας με άλλα τελικά αγαθά,

-αλλαγές στον τρόπο παραγωγής, διάθεσης και τιμών των παραγωγικών συντελεστών που σχετίζονται με την ενέργεια,

-μακροπρόθεσμες επιδράσεις στην οικονομία, την τεχνολογία, τις προτιμήσεις των καταναλωτών, και εξαιτίας όλων αυτών, των κοινωνικών προτύπων και θεσμών.

       Το περιβαλλοντικό αποτύπωμα λοιπόν, δεν εξαρτάται μόνο από το είδος συσκευής-υπηρεσίας, αλλά, κυρίως από τη συχνότητα κατανάλωσής της. Η συχνή χρησιμοποίηση ενός περιβαλλοντικά φιλικού προϊόντος, μόνο και μόνο εξαιτίας της ηθικής εξιλέωσης του καταναλωτή ότι είναι τέτοιο, ίσως τελικά έχει τα τελείως αντίθετα αποτελέσματα από τα αρχικά αναμενόμενα.

Δείτε εδώ όλη την έρευνα του Breakthrough Institute σε μορφή pdf



[1] “Could the rebound effect undermine climate efforts?”, Sylvia Rowley, The Guardian, 22/2/2011
[2]“Rebound Effect”, Horrace Herring, The Encyclopedia of the Earth, 18/11/2008

Φωτό:Wikipedia

Άρης Καπαράκης,
Συνεργάτης της ΜΚΟ Σόλων
aris@solon.org.gr

22 Φεβρουαρίου 2011

Σχετικά άρθρα