1

Η ΚΙΝΑ, ΤΟ ΜΑΥΡΟ ΚΟΥΤΙ ΤΟΥ 21ΟΥ ΑΙΩΝΑ (του Γιάννη Ζήση)

Η Κίνα εξελίσσεται ως το Αρχιμήδειο σημείο των κομβικών μεγάλων αλλαγών του 21ου αιώνα. Ο 21ος αιώνας δεν περιμένει φυσικά ούτε από την Κίνα ούτε από την οικονομία για να αποβεί καθοριστικός για την ανθρωπότητα.

Η  Κίνα είναι ήδη μια ηγέτιδα δύναμη, αλλά αυτό δεν αρκεί. Η βιωσιμότητα της ισχύος προϋποθέτει επάρκεια προοδευτικότητας και σοφίας. [1]  Η Κίνα, όπως κάθε έθνος, καλείται να αντιμετωπίσει έγκαιρα το πολιτισμικό της ζήτημα και να πάρει θέση απέναντι στις υλικές και πνευματικές ανάγκες της ίδιας και του κόσμου.

Το παγκόσμιο τοπίο

Όλα δείχνουν ότι ο «αλγόριθμος της βιωσιμότητας» που συσχετίζει την τεχνολογική και θεσμική δύναμη με το διαμέτρημα της ανθρώπινης συνείδησης αποκτά οριακές τιμές.  Η επιδείνωση των οικονομικών, πολιτικών, πολιτισμικών και περιβαλλοντικών δεικτών βιωσιμότητας αποτελεί μια ασφαλή ένδειξη ότι η ανθρωπότητα έχει πνευματικές και ιστορικές διορίες μέσα στον 21οαιώνα, απέναντι στις οποίες πρέπει να σταθεί με απόλυτη ευθύνη. Σε διαφορετική περίπτωση, το παγκόσμιο τοπίο θα θυμίζει μια επανάληψη κάποιων μυθολογικών αναφορών σε κυκλικές καταστροφές παλαιότερων περιόδων.  Η Κίνα καλείται να πάρει τις δικές της αποφάσεις που θα έχουν αντίκτυπο όχι μόνο στο δικό της μέλλον, αλλά και σε όλο τον κόσμο.

Η Κίνα χαρακτηρίζεται από μερικά σημαντικά μεγέθη:

1. δημογραφικό μέγεθος της τάξης του 1/6 της ανθρωπότητας·
2. ισχύ μεγαλύτερη από αυτή της Ινδίας, παρά την πληθυσμιακή υπεροχή της τελευταίας·
3. ισορροπία ανάμεσα στις προοπτικές: α.της στρατιωτικής – τεχνολογικής ισχύος και β.της συναλλαγματικής, ομολογιακής, παραγωγικής, ανάπτυξης και επιχειρηματικότητας· 
4.
 μια ενδοχώρα υπό οικονομική αφύπνιση και, ταυτόχρονα, με μειωμένα κοινωνικά, εργασιακά και πολιτικά δικαιώματα και με προβληματική ποιότητα ζωής. 
(Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η προβληματική ποιότητα ζωής δεν υπάρχει και αλλού και μάλιστα σε «αναπτυγμένες» υποτιθέμενα κοινωνίες και σε κάποιους τομείς πολύ περισσότερο από ότι στην Κίνα.)

Ειρηνική ή βίαιη αποκατάσταση της κοινωνικής δικαιοσύνης;

Λαμβάνοντας υπόψη τις θεσμικές κατακτήσεις και την ιστορία των τελευταίων αιώνων, είναι προφανές  ότι ο τρόπος της άσκησης της πολιτικής διοίκησης στην Κίνα πρέπει να βελτιωθεί. Δεν θα μπορέσει να αντέξει στις πιέσεις του ανθρώπινου παράγοντα για περισσότερη ελευθερία και συμμετοχή στην διοίκηση της χώρας. Η αυξανόμενη απαίτηση για τη βελτίωση των κοινωνικών και των εργασιακών όρων πρέπει να ικανοποιηθεί. Το ίδιο ισχύει και για την απαίτηση βελτίωσης των περιβαλλοντικών όρων. Αυτό ενδεχόμενα θα απαιτήσει να αυξηθούν οι εσωτερικοί πόροι, να απορροφηθεί-διανεμηθεί στο εσωτερικό της χώρας ο πλούτος που παράγεται, κάτι που θα δώσει επίσης το περιθώριο μιας αναδιάρθρωσης, αποφεύγοντας την υπερθέρμανση.

Το πρόβλημα βρίσκεται όμως στο κατά πόσο θα «αναμειχθούν» σε στρατηγικό επίπεδο τρίτοι παράγοντες στις εσωτερικές εξελίξεις της Κίνας.
1.
 Οι εξελίξεις αυτές μπορούν να γίνουν ομαλά και σε προοδευτική κατεύθυνση εάν τις επιδιώξει η ίδια η Κίνα υπό ένα καθεστώς τύπου Πιοτρ Στολίπιν, για να θυμηθούμε τον μεταρρυθμιστή πρωθυπουργό που κυβέρνησε πριν από την Ρώσικη Επανάσταση.

2. Οι εξελίξεις επίσης θα μπορούσαν να μοχλευτούν με βίαιες διαδικασίες. Η Κίνα όμως δεν έχει κανένα λόγο να οδηγηθεί σε αυτόν τον δρόμο. Εξάλλου, σε αυτό έχει ως σύμμαχό της την Κομφουκιανική της παράδοση και την ιδιαίτερη αντίληψη για την ισχύ που την διακρίνει. Αν αυτή η βαθιά παράδοση επικρατήσει σε αυτή την μετασχηματιστική περίοδο, η αχανής αυτή χώρα θα μπορέσει να εξελιχθεί σε έναν παράγοντα ομαλότητας στο εσωτερικό της πεδίο. Η Κίνα έχει να ωφεληθεί από το «άνοιγμα» της εξουσίας στους πολίτες της. Η «προώθηση» στην εξουσία ανθρώπων που διακρίνονται από μια μονοδιάστατη προσέγγιση στα προβλήματα της ανελευθερίας, των εργασιακών δικαιωμάτων ή του περιβάλλοντος θα βλάψουν την βιωσιμότητά της.

Η Κίνα έχει ανάγκη από μια συνολική αλλαγή και διαθέτει μια σχετική επάρκεια χρόνου μπροστά της για να την επιτύχει, εκτός εάν «μοχλευτούν» ζητήματα όπως:
1. η διευθέτηση των συνόρων της
2. η αυτοδιάθεση των μειονοτήτων
3. τα καθεστωτικά της ζητήματα
4. μεγάλης κλίμακας  «κινήσεις» στον τομέα της οικονομίας, όπως αυτές της δεκαετίας του 1990-2000 με την «εκπληκτική» άνοδο και, κατόπιν, «συντριβή» που σημείωσαν οι «χάρτινες τίγρεις» του Ειρηνικού.

Συμπέρασμα

Όπως όλα τα έθνη, έτσι και η Κίνα  καλείται να ξεκαθαρίσει την θέση της απέναντι στην υλική και πνευματική ανθρώπινη ανάγκη του κόσμου, όχι ως μια έκφραση πολιτισμικού ιμπεριαλισμού, αλλά ως μια συμβολή στην παγκόσμια αναζήτηση βιώσιμων εναλλακτικών λύσεων για το μέλλον. Η επιδείνωση της πολύπλευρης παγκόσμιας κρίσης καθιστούν την απάντηση αναπόφευκτη. Αυτό που αναμένεται είναι το εάν αυτή η απάντηση θα είναι απελευθερωτική ή θα ξυπνήσει τα φαντάσματα του ολοκληρωτισμού και ενός παγκόσμιου πολέμου.

Αναφορές:
1.
 Γιάννης, Ζήσης, 2010, Ισχύς: Μύθος και πραγματικότητα

Γιάννης Ζήσης, συγγραφέας

26 Ιανουαρίου 2011