1

Η ΕΠΟΜΕΝΗ ΦΑΣΗ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΚΑΙ Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΩΝ ΠΑΙΚΤΩΝ ΤΗΣ (του Γιάννη Ζήση)

  Η παγκόσμια οικονομία μπαίνει σε μια νέα φάση συμφερόντων ισχύος. Η αλλαγή αυτή πραγματώνεται με την αναδιάρθρωση της εμπράγματης οικονομίας μέσω των δημοσιονομικών εξυγιάνσεων, σταθεροποιήσεων και των συνεχιζόμενων ροών ρευστότητας για αναπτυξιακούς στόχους αλλά και απόσβεσης των κραδασμών που δημιούργησαν οι πολλαπλές φούσκες.

        Παρότι δεν φαίνεται στον ορατό ορίζοντα ο θεσμικός περιορισμός των κερδοσκοπικών επιθέσεων, ενδεχόμενα το πιο πιθανό σενάριο που προβάλει στον ορίζοντα είναι ότι η κερδοσκοπία θα κινηθεί με πιο χαμηλούς ρυθμούς σε σχέση με τα κρατικά ομόλογα και με τις νομισματικές ισορροπίες πρωταρχικά σε σχέση με το ευρώ και ο λόγος είναι ότι η παγκόσμια οικονομία δεν μπορεί να αντέξει ένα γρήγορο ντόμινο. Εντούτοις, μπορεί να πει κανείς ότι αυτή η πιο αργή ταχύτητα της κερδοσκοπίας και η φάση πιεστικής δημοσιονομικής αναδιάρθρωσης θα έχει σημαντικές επιπτώσεις:

1. στην μη ολοκληρωμένη ανάκαμψη της εμπράγματης ζήτησης, κυρίως σε αναπτυγμένες οικονομίες, 
2. στην συνεχιζόμενη ταμειοποίηση της φούσκας η οποία θα συγκαλύπτεται στην λογική μιας επιτρεπτής από τις κυβερνήσεις «δημιουργικής λογιστικής» σε σχέση με τις αγορές.


Νέο πολιτικό τοπίο

       Σταδιακά και με καθυστέρηση θα εξαγγέλλονται ζητήματα που αφορούν μια διεθνή επαναρύθμιση του χρηματοπιστωτικού κεφαλαιακού και χρηματιστηριακού συστήματος. Η κρίση της αναδιάρθρωσης θα εμβάλλει:

1. μια νέα δυναμική φτώχειας σε χώρες του Τρίτου Κόσμου, η οποία θα κάνει θεσμικό, πολιτικό και κοινωνικό «ταμείο» στο προσεχές μέλλον,
2.
την επώαση ενός νέου πολιτικού τοπίου στις αναπτυγμένες οικονομίες.

      Για την ώρα, το εναλλακτικό τοπίο θα είναι μέσα στο ενυπάρχον πολιτικό φάσμα και ο νεοφιλελευθερισμός θα ανακάμψει θεσμικά.  Εδώ, τα μεγάλα κερδοσκοπικά κεφάλαια θα έχουν ένα πρόσθετο κίνητρο για να επιβραδύνουν την συμπεριφορά της ύαινας ή του κόνδορα έναντι των οικονομικών «πτωμάτων» στοχεύοντας στο να διευκολύνουν τις νέες θεσμικές πολιτικές του «φιλελευθερισμού» αμβλύνοντας τις θεσμικές πιέσεις για μια νέα παγκοσμιοποιημένη ρύθμισή τους. Πρόσθετος  λόγος της επιβράδυνσης του ρυθμού της κερδοσκοπίας θα είναι η αποφυγή του ανεξέλεγκτου ντόμινο και η συγκάλυψη των εκθέσεων στους κινδύνους της φούσκας και της ίδιας της κερδοσκοπίας.


«Δημιουργική» λογιστική και παγκόσμια παράσταση

       Πιθανόν για ένα διάστημα να δούμε μια τεχνητή βελτίωση των στοιχείων από  φορείς όπως ο ΟΟΣΑ ή η Παγκόσμια Τράπεζα με την σιωπηλή νομιμοποίηση από τις ισχυρές χώρες. Οι βασικοί τροφοδότες των στοιχείων ο οποίοι θα πρέπει να ελέγχουν την αξιοπιστία των στοιχείων –όπως η Κίνα και οι αναδυόμενες αγορές- δεν θα ήθελαν επουδενεί λόγο να διατηρηθεί επί μακρόν η ύφεση της ζήτησης καθώς βασίζουν την οικονομία τους στις εξαγωγές. Το ίδιο αφορά και την Γερμανία η οποία θα επιδιώξει να αξιοποιήσει την πολιτική της χαμηλής ισοτιμίας του ευρώ για να βελτιώσει την παγκόσμια ζήτηση.

       Από την άλλη, το δυσμενές κοινωνικό τοπίο θα συγκαλύπτεται από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης ή θα αξιοποιείται για την προβολή των πολιτικών του φιλελευθερισμού ως μονόδρομου. Οι οικονομικές αδυναμίες του συστήματος θα συνεχίσουν να εκκολάπτονται γιατί δεν υπάρχουν μαγικές λύσεις, παρά το γεγονός ότι θα χρησιμοποιηθεί η μαγεία της εικόνας για την προβολή του παγκοσμιοποιημένου νεοφιλελευθερισμού, των παγκοσμιοποιημένων αγορών, της κερδοσκοπίας και των αξιολογητικών οίκων.

      Η προοπτική αυτή δεν θα διαρκέσει όμως για πολύ, γιατί ο κανόνας του ανταγωνισμού ισχύος έχει διαφοροποιημένους παίκτες. Δεν επαρκούν ο ενοποιημένος παράγοντας του πολιτικού δόγματος και της πολιτικής διαπλοκής και διαφθοράς που λειτουργεί σε κυβερνητικό επίπεδο, ούτε των ΜΜΕ ούτε του λεπτού νεποτικού ιστού που βρίσκεται πίσω από τους βασικούς φορείς του παγκοσμιοποιημένου κεφαλαίου και συστήματος να συνεχίσουν για πολύ μια πορεία συσκότισης.
      Οι νοούντες επί του προκειμένου, ας νοούν κυρίως οι πολίτες, το εργατικό κίνημα, οι λαοί.


Επανάληψη της μεγάλης παράστασης

       Πιθανότατα θα επιδιωχθεί ξανά να λειτουργήσει η φενάκη και η πανάκεια των αγορών και των ιδιωτικοποιήσεων που βασίζονται σε κρατικό πατερναλισμό και όχι σε πραγματική λειτουργία της αγοράς. Η πραγματική αγορά και ο πραγματικός φιλελευθερισμός είναι ανύπαρκτος και είναι ανύπαρκτος εγγενώς στο ίδιο το σύστημα. Δεν μιλάμε για την μικρή κλίμακα της επιχειρηματικότητας, η οποία θα έλεγε κανείς ότι είναι υγιής και πάντα επιθυμητή στην μικρή και μεσαία κλίμακα, αλλά και που αυτή επίσης σύρεται σε αυταπάτες, σε μια συλλογικοποίηση, σε μια εκλαΐκευση του καπιταλισμού και του ολοκληρωτισμού των μεγάλων συγκεντρώσεων κεφαλαίου.

      «Θέλει αρετή και τόλμη η ελευθερία», όπως λέει ο ποιητής, αλλά ούτε η αρετή ούτε η τόλμη υπάρχουν για να σκεφτούμε και για να ψάξουμε τι κρύβεται πίσω από την μεγάλη παράσταση που θα θελήσουν να ξαναπαίξουν. Αυτή η παράσταση παίχτηκε στην προπερασμένη δεκαετία και συνεχίστηκε να παίζεται στην προηγούμενη. Αυτήν την παράσταση στην Ελλάδα την είδαμε πλέον και δεν μπορεί να μας ξεγελάσει. Η Ελλάδα εξάλλου θα είναι μια από τις χώρες που θα έχουν το βαρύτερο τίμημα της αναδιάρθρωσης της εμπράγματης οικονομίας, της ανάληψης του ταμείου της «μεγάλης παράστασης» του εκσυγχρονισμού, της ανάπτυξης, των μεγάλων έργων, του χρηματιστηρίου, της «υπέροχης» αγοράς  των υπέροχων εταιρειών, με τα σκάνδαλα του Βατοπεδίου κλπ.

       Το πόσο αξιόπιστα  παίζονται αυτές οι παραστάσεις μπορεί να φανεί από την περίπτωση του Μάντοφ. Μια διεθνής απάτη των 50 δις δολαρίων με στόχο όχι αφελείς φτωχούς, αλλά αρκετούς άπληστους πλούσιους.

        Δεν νομίζουμε ότι ονειρεύτηκε αυτό τον κόσμο ο Άνταμ Σμιθ και ας μην μας κοροϊδεύουν άλλο οι σύγχρονοι κήνσορες του φιλελευθερισμού, της αγοράς και των ιδιωτικοποιήσεων. Δεν είμαστε εναντίον των ιδιωτικοποιήσεων – κυρίως όταν υπάρχουν τέτοιες ιδιαιτερότητες- αλλά εναντίον της προνομιακότητάς τους. Ένας από τους λόγους που δεν έγιναν ορισμένες ιδιωτικοποιήσεις ή θα γίνουν πολύ καθυστερημένα, βασίζεται στο γεγονός ότι όλο αυτό το χρονικό διάστημα η ιδιωτική αγορά στηριζόταν στις προμήθειες αυτών των υπερχρεωμένων καταστάσεων και στην ικανότητα της μονοπωλιακής ζήτησης να προχωράει μέσω διαπλοκής, σε επιλογή ακριβών προμηθευτών και στο να ενισχύει τον ιδιωτικό εγχώριο και διεθνή τομέα με στρεβλούς όρους και όχι με όρους αγοράς.
       Φυσικά δεν είμαστε οι μόνοι που το κάνουμε αυτό, δεν γίνεται μόνο στην Ελλάδα. Γίνεται σε όλη την Ευρώπη, ενώ στην Αμερική, αυτό το βλέπουμε καθημερινά.


Συμπέρασμα

        Θα παραμείνουμε μέσα στην ζώνη της οικονομικής κρίσης μέσα στην οποία καλούμαστε να πάρουμε ριζικές αποφάσεις. Εάν τις αναβάλουμε πιθανόν να αναγκαστούμε να το κάνουμε μέσα σε συνθήκες μεγάλης ένδειας. Καλούμαστε να πάρουμε ριζικές αποφάσεις την ώρα που μας ασκείται πίεση να πιστέψουμε ότι ζούμε σε ένα παράδεισο, ανάλογο με τον παράδεισο των φονταμενταλιστών που πιστεύουν ότι μέσα στην βία τους και στον ολοκληρωτισμό τους ανήκουν οι στρατιές του Θεού, οι στρατιές των αγγέλων.


Γιάννης Ζήσης, συγγραφέας
Μέλος της γραμματείας της ΜΚΟ Σόλων
ioanzisis@solon.org.gr

23 Noεμβρίου 2010