1

ΝΕΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ Η ΣΥΝΘΕΣΗ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΡΕΥΜΑΤΩΝ ΣΚΕΨΗΣ (του Γιάννη Ζήση)

Πιστεύουμε ότι καθώς θα διευρύνεται η πνευματική προσέγγισή μας, ως ανθρωπότητα, το πεδίο των ιδεών θα επανέλθει ως το προσδιοριστικό στοιχείο ενός νέου κύκλου γίγνεσθαι αντίληψης της ψυχής και της ψυχολογίας. Η εστίαση στο πεδίο των ιδεών θα ωθήσει προς μια νέα ανάπτυξη την ψυχολογική θεώρηση και την επιστήμη παράλληλα με την πρόοδο της οικοψυχολογικής θεώρησης και της ανάπτυξης των οικολογικών επιστημών, των νευροεπιστημών και των επιστημών της πληροφορίας και της επικοινωνίας.

         Σε αυτήν την ανάπτυξη, την δική τους συνεισφορά θα έχουν και ρεύματα σκέψης όπως η συστημική θεωρία, η θεωρία της πολυπλοκότητας -ή της ιστορικής ολιστικότητας και των δομών διάχυσης για να ονομάσουμε πιο ουσιαστικά την θεωρία του χάους- οι εναλλακτικές μη τοπικές θεωρίες που αναπτύσσονται στο πεδίο γενίκευσης της κβαντικής θεωρίας και των κοσμολογικών θεωριών. 

         Αρχέγονα βέβαια έχουμε την ψυχή και τον νου συνυφασμένα σε σχέση με την αρχετυπική και οντολογική θεώρηση των ιδεών και του λόγου ή του ιδεατού όπως αυτή αναδείχθηκε στον Πλάτωνα,  υπό διαφορετική έννοια στον Αριστοτέλη και συνεχίστηκε μέχρι τον Πλωτίνο, τον Πρόκλο και μετέπειτα στον αναγεννησιακό στοχασμό έως τον Λάιμπνιτς και μετά. 
        Όλες αυτές λοιπόν οι θεωρίες που συνδέουν την ψυχή και τον νου θα αναζωπυρωθούν και οπωσδήποτε θα πρέπει να αναδείξουμε την συμμετοχή των εναλλακτικών ρευμάτων στοχασμού και κοσμοθεώρησης της εσωτερικότητας ή του εσωτερισμού. 

 Μια φασματική ματιά της ψυχής
        Βασικά ζητήματα -τα οποία παραμένουν ανοικτά ως πεποιθήσεις και όχι ως γνώση- θα παραμείνουν γόνιμα για προβληματισμό μέχρι να δούμε το ζήτημα της ψυχής ως οντότητας και ως του ηθοποιού πίσω από τους ρόλους και το θεατρικό γίγνεσθαι της συνείδησης του προσώπου και της οργανικότητας.

         Ούτως ή άλλως αυτή παραμένει μια αρχαία ψυχολογική θεωρία και Σχολή ολοκληρωτικά αναπτυγμένη κυρίως στην Ινδία και στην Άπω Ανατολή. Η ψυχή ως στοχαστής η ψυχή ως δημιουργικό εγώ η ψυχή ως αρχέτυπη οντότητα. Η ψυχή ως Είναι και ως εξελικτικός σχεδιαστής του γίγνεσθαι, ως αρχέτυπο του γίγνεσθαι, ως διαμεσολαβητής και ως διάσταση βαθύτερης διάρκειας του όντος. 
         Όλα αυτά παραμένουν ζητήματα και ούτως ή άλλως θα παραμένουν ζητήματα υπό την αισθαντική και την επιθυμησιακή άποψη του προσώπου, του περσοναλιστικού χαρακτήρα της ανθρώπινης βίωσης του υποκειμένου:

Α.υπό την έννοια της διαφοροποίησής του από την μηχανή και την υποκειμενική ισομορφική οντολογική ιδανική αναλογικότητα της παράστασης της ουσίας ή της μορφής. 
Β. Υπό την έννοια της ανάδειξης υποκειμένου και σκοπού, 
Γ.  Υπό την έννοια μιας μουσικής συνοχής στον χρόνο ακροατή –  συνθέτη μουσουργού και εκτελεστή του έργου ή τραγουδιστή. 

        Η ψυχή ως ενέργεια παρατηρητή, ως ενύπαρξη, ως εσωτερίκευση του όντος αποσπασμένη και συμμετοχική, αποκεντρωμένη και ατομικοποιημένη οντότητα που παραμένει ως παράγοντας εφέλκυσης στην έμβια συνείδηση της νόησης, της ταυτότητας, της συνείδησης, της πολιτισμικής δημιουργικότητας και της πνευματικής ανέλιξης.

         Το φυσικό ή το βιολογικό μέγεθος έχει προσεγγιστεί από άλλες οπτικές επίσης που έχουν μέσα τους μια ψυχολογική χροιά. Τέτοιες προσεγγίσεις αποτελούν το Νευτώνιο σύμπαν μέσα από το «εύρηκα» του Πόε, η οπτική θεωρία των χρωμάτων του Γκαίτε και του Φέχνερ και η ανθρωπική αρχήένας καρπός επιστημολογικής αυτοκριτικής και αυτογνωσίας χωρίς την αυστηρή εγκυρότητα των εννοιών βασισμένη σε με μια μεγάλη στατιστική εγκυρότητα προσημειώνει μια εξελικτική δυναμική.

         Όλο το εγχείρημα της επιστήμης να απαλλαγεί από μια γενεαλογία και έκφραση ιδεών που αφορούν το υποκείμενο που τόσο σθεναρά υπεράσπισε ο Χούσσερλ και ο υπαρξισμός -η φαινομενολογία και ο  υπαρξισμός ως ρεύματα- αποδεικνύεται μάταιο. Μάταιη αποδείχθηκε και η προσπάθεια ορισμού των εννοιών με σημεία και σύμβολα χωρίς έννοιες που επιχείρησε ο Χίλμπερτ προσπαθώντας να υποκαταστήσει τους Ευκλείδιους ορισμούς που είχαν οντολογική και εποπτική εννοιακή αναφορά.

         Αντίθετα μάλιστα πιστεύουμε ότι θα υπάρξει μια νέα γενεαλογία οντολογική των εννοιών και το όνειρο που έχει η νευροεπιστήμη να οδηγηθεί σε μια γλώσσα χωρίς έννοιες που να έχουν αναφορά στο υποκείμενο η στην συνείδηση και την φαινομενολογική της επίγνωση θα αποδειχτεί μια Κελβινιανή μικροπρέπεια ή ουτοπία. [1]


Οι επτά όψεις έκφρασης της συνείδησης 
        Ποιο θα μπορούσε να είναι το περίγραμμα της πολυφασματικής ψυχολογίας και οι διαφορετικές προοπτικές ανάγνωσης της οργάνωσης και της δυναμικής του υποκειμένου ή της ψυχικής έκφρασης;  
        Ως προς την συνείδηση θα αναμέναμε μερικές αναγνωρίσεις:    

     1. Η  συνείδηση λειτουργεί ως βούληση κινήτρων ή ως ζωτική δυναμική.

    2. Η συνείδηση λειτουργεί ως ερμηνεία, επικοινωνία και ενορατικότητα, ως αγάπη και σοφία που αναδεικνύονται στην σχέση με το επιστητό και στην εσωτερικότητα και την υπερβατικότητα αυτής της σχέσης στην ταύτιση.

     3. Η συνείδηση αναδεικνύεται ως ενεργός νοημοσύνη, δημιουργική κατ’ οικονομίαν.
         Αυτές είναι οι τρεις θεμελιώδεις, χρωματικές ή ακτινικές όψεις που ωστόσο εκδηλώνονται και υπό την δευτερεύουσα και εξειδικευτική δυναμική:

     4. Η συνείδηση λειτουργεί  ως αισθητική δυναμική των αρχετύπων και της αρμονικότητας ή της μουσικής συνοχής, της αρμονία διαμέσου της διαμάχης, της διαλεκτικής ως σχέσης, της διπολικότητας ως ενότητα, ως σχέση των ζευγών των αντιθέτων και ως ισορροπίας που απηχεί το κατ’ οικονομίαν και την συνεκτικότητα και την συμπαθητικότητα. Επίσης είναι εκείνη που μπορεί να και μετουσιώσει την δυναμική του κινήτρου και να εκφράσει την θέληση, την ζωτική δύναμη. Έτσι η συνείδηση λειτουργεί και ως Προμηθεικό Πρότυπο.

    5.Η συνείδηση λειτουργεί με την μορφή του Ορφικού προτύπου [2] όπως θα το έλεγε ο Μάμφορντ. Μπορεί όμως να εκφραστεί ως σαν συγκεκριμένος λόγος, ως εργαλειακή γνώση, ως συγκεκριμένη γνώση που μπορεί να γίνει μια μορφοποιητική, τεχνική, εργαλειακή, κατασκευαστική, αναλυτική και αναφορική δυναμική και έτσι να εξυπηρετήσει την σοφία και την συνεκτικότητα, να αποτελέσει γνώση και δύναμη κατευθυνόμενη από θέληση, να εκφράσει ενεργό και αφαιρετική νοημοσύνη, να αποτυπώσει δημιουργικά και ανακαινιστικά την ενορατική αντίληψη ιδεών και των όντων στο διανοητικό πεδίο.

    6.Η συνείδηση μπορεί να είναι αξιακά -ομολογιακά ως πίστη- χρωματισμένη υπό την έννοια της αφοσίωσης, δηλαδή ως έφεση και αφοσίωση που εκφράζεται και ως μορφοποίηση του ιδεατού, ως ιδανικό.

    7.Η συνείδηση λειτουργεί ως δύναμη οργάνωσης, υπό την έννοια μιας συνεκτικής ομαδικότητας, ως τελετουργικής και σημειολογικής ή συμβατικής σχέσης της μορφής και της ουσίας, της ύλης, της υπόστασης και της απόσπασης σε μια αλλοτροπική δυναμική που επάγει την συνειδητότητα σε κώδικα, σε λογισμικό, ως αγωγό για το υπερβατικό, το εσωτερικό και την συνείδηση σε συνάφεια με όλες τις άλλες χρώσεις ακτίνες ή ιδιότητες.

        Αυτή η ψυχολογική και συνειδησιακή ακτινικότητα απηχεί ένα πιο υπερβατικό φάσμα όψεων ή ιδιοτήτων και αρχών επέκεινα της σημερινής αποτύπωσης ή εντύπωσης, επέκεινα της σημερινής εφέλκυσης της συνείδησης, όπως τα όρια της σημερινής συνείδησης είναι διαφορετικά από αυτά των περασμένων χιλιετιών.  
        Υπό την έννοια αυτή αυτό το φάσμα είναι αναδυόμενο τόσο ποιοτικά όσο και ως εύρος. Αυτό είναι ένα φάσμα ιδιοτήτων ακτίνων, ένα χρωματικό δηλαδή φάσμα και το οποίο διαθλάται σε κάθε πεδίο πχ στον νου μπορεί κάποιος νου να είναι βουλητικός, άλλος νους να είναι ερμηνευτικός ή φιλοσοφικός άλλος νους να είναι υπό πολύ συγκεκριμένη πόλωση επιστημονικός, κ.ο.κ.

        Αντίστοιχα το ίδιο μπορεί να ισχύει και για το θυμικό πεδίο όπου αντανακλάται η θέληση βέβαια και ως επιθυμία όπως η θέληση και η βούληση αντανακλάται διανοητικά και η ίδια η φασματική τροποποιητική δυναμική η αλλοτροπία μπορεί να εκφραστεί στην έννοια της ενεργητικότητας ή της ζωτικότητας του ενεργητικού και ζωτικού υποβάθρου που συνυφαίνεται με το φυσικό φαινότυπο με την σωματικότητα και στο εσωτερικό της να εξειδικεύεται σαν τύπος οργανικότητας, σαν δυναμική οργανικότητας σωματικής και σαν βιοενεργειακό υπόβαθρο και αυτό βέβαια να αναδεικνύεται υπό μια πιο λεπτομερή δυναμική φασματική πλέον.

        Όπως αντίστοιχα βέβαια αυτή την οργανική φασματικοποίηση και επικέντρωση μπορούμε να την αναζητήσουμε και στο πεδίο της οργάνωσης και στο πεδίο βέβαια της συστημικότητας και της αισθαντικότητας. Αναφερόμαστε επίσης σε μια φασματικότητα κέντρων ή οργανικών ποιοτήτων και εστιών.  Και μια τέτοια δυναμική υποδηλώνεται υπό την έννοια των θεμελιωδών αδένων πχ που εκφράζουν μια δυναμική ψυχοσωματική της τροπικότητας και ένα ψυχοσωματικό συντονισμό στο σώμα και μιλάμε για αυτές τις αρχετυπικές έτσι δυναμικές που υπόκεινται πίσω από το νευρικό σύστημα πίσω από τις οργανικές λειτουργίες και αρχετυπικά εκφράζονται σαν διακυβερνητική δυναμική ψυχοσωματική πίσω από τους αδένες.     


Αναφορές     
[1] Δεληβοριάς Αλέξης, “Εκατό Χρόνια από το Θάνατο του Κέλβιν”, http://www.eugenfound.edu.gr
«Παρόλο που ο ίδιος (ο Κέλβιν) είχε υποστηρίξει ότι δεν υπήρχε πλέον τίποτα νέο να ανακαλυφθεί στις φυσικές επιστήμες, η πραγματικότητα έμελε να τον διαψεύσει, αφού η εποχή του, της κλασικής φυσικής, στην οποία είχε τόσο συνεισφέρει και ο ίδιος, πλησίαζε πια προς το τέλος της. Στους εορτασμούς για την 50η του επέτειο ως καθηγητής ο Κέλβιν είπε στο κοινό του: «Μία λέξη χαρακτηρίζει τις πλέον επίπονες προσπάθειες που κατέβαλα για την ανάπτυξη της επιστήμης … Αυτή η λέξη είναι αποτυχία. Δεν γνωρίζω τίποτα περισσότερο για τις ηλεκτρικές και μαγνητικές δυνάμεις ή για τη σχέση μεταξύ του αιθέρα, του ηλεκτρισμού και της ύλης, ή για τη χημική συγγένεια απ’ όσα γνώριζα και προσπάθησα να διδάξω στους φοιτητές μου της φυσικής φιλοσοφίας 50 χρόνια πριν στο πρώτο μου μάθημα ως καθηγητής». Και πραγματικά… Δύο μόλις χρόνια πριν πεθάνει, ένας άγνωστος νεαρός, υπάλληλος σε γραφείο ευρεσιτεχνιών στη Βέρνη, ολοκλήρωσε πέντε επιστημονικές εργασίες, οι οποίες έμελλαν να αλλάξουν τον κόσμο. Αυτός ήταν ο Άλμπερτ Αϊνστάιν και αυτή είναι μια άλλη ιστορία…»

[2] Μάμφορντ Λιούις, “Τέχνη και τεχνική”, 1997, εκδόσεις ΝΗΣΙΔΕΣ, σελ. 41, 
«ο πρώτος δάσκαλος και ευεργέτης του ανθρώπου ήταν ο Ορφέας και όχι ο Προμηθέας. Ότι ο άνθρωπος έγινε ανθρώπινος όχι επειδή έκαμε υπηρέτη του την φωτιά, αλλά επειδή κατόρθωσε, με τα σύμβολά του, να εκφράσει συντροφικότητα και αγάπη, να εμπλουτίσει την παρούσα του ζωή του με ζωηρές αναμνήσεις του παρελθόντος και διαπλαστικές ενορμήσεις προς το μέλλον, να επεκτείνει και να ενισχύσει εκείνες τις στιγμές της ζωής, που είχαν γι’ αυτόν αξία και νόημα»

Διαβάστε επίσης:
Η ΨΥΧΑΝΑΛΥΣΗ ΕΧΑΣΕ ΤΟ ΜΥΘΟ ΤΗΣ ΩΣ ΠΑΝΑΚΕΙΑ
OI ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ & ΑΝΕΞΕΡΕΥΝΗΤΟΣ ΕΑΥΤΟΣ
Η ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ ΤΟΥ ΕΑΥΤΟΥ & ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ
ΑΠΟ ΤΗ ΜΕΙΟΝΕΞΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΜΕΡΙΣΜΟ 
O METAΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΣΕ ΑΝΟΙΚΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΙΔΕΩΝ

Φωτό:Wikimedia

Γιάννης Ζήσης, Συγγραφέας
Μέλος της γραμματείας της ΜΚΟ Σόλων
ioanzisis@solon.org.gr   

25 Οκτωβρίου 2010