MΕΛΕΤΗ “ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ” (του Γιάννη Ζήση) – Ενότητα Α’ – Μελέτη Κοινωνικής Επιχείρησης – Κεφ. 6-10

Κεφάλαιο 6^ο 
Παραδείγματα ΚΕ
Οι κοινωνικές επιχειρήσεις μπορούν να αναπτυχθούν από τον πρωτογενή ως τον τεταρτογενή τομέα, δηλαδή τον τομέα τον αγροτικό, τον τομέα της μεταποίησης, του εμπορίου και των υπηρεσιών, με ευρύτητα ειδικών παραγόμενων προϊόντων, αγαθών και υπηρεσιών. 

Κεφάλαιο 7^ο 
Τοπικά συστήματα ανταλλαγών
Χαρακτηριστικά παραδείγματα κοινωνικών ή αλληλέγγυων όπως αλλιώς θα μπορούσαν να ονομαστούν επιχειρήσεων, μπορούν να εντοπιστούν στα Τοπικά Συστήματα ανταλλαγής που έχουν αναπτυχθεί ιδιαίτερα για παράδειγμα στην Αγγλία, μέσα από το συνδικαλιστικό κίνημα. Είναι ανταλλαγές που γίνονται με ένα καθεστώς ιδιαίτερης αμοιβαιότητας και ευελιξίας. Για παράδειγμα κάποιος βάφει το σπίτι και ο άλλος φυλάει τα παιδιά ή διδάσκει μαθήματα ξένων γλωσσών σε αυτόν ή κάποιον άλλον. Το σύστημα οργανώνεται με μερίδα κάθε ανθρώπου στο Τοπικό Σύστημα Ανταλλαγών. 

Οι συναλλαγές δεν αποτυπώνονται μόνο σε χρήμα και οι ονομασίες των μονάδων των ανταλλαγών, είναι ιδιαίτερα ευρηματικές ώστε να διαμορφώνουν μια επικοινωνιακή στήριξη στο τοπικό σύστημα ανταλλαγών. Η πληροφορική και η κοινωνία της πληροφορίας, βοήθησε και στο λογιστικό μέρος τα συστήματα αυτά, αλλά διαμόρφωσε και νέα πεδία αμοιβαιότητας στις εξυπηρετήσεις. 

Έτσι στα συστήματα αυτά δεν υπάρχει ιδιαίτερη συσσώρευση ή αποθησαύριση. Τα συστήματα αυτά όμως αναπτύχθηκαν ιδιαίτερα στις περιπτώσεις που υπάρχει ένδεια και έτσι οι μη χρηματικά αποτιμώμενες ανταλλαγές, ανέπτυξαν ένα ιδιαίτερο μερίδιο στην αγορά, με τον ιδιότυπο αυτό τρόπο, ενώ εν προκειμένω στο σύστημα αυτό άρχισε να μπαίνει και ο ιδιωτικός τομέας σε αυτές τις περιπτώσεις έβλεπε να μειώνεται το μερίδιό του, λόγω της ένδειας και της ανταγωνιστικότητας του τοπικού συστήματος ανταλλαγών, έναντι της χρηματοοικονομικής ιδιωτικής λειτουργίας της αγοράς. 

Στην Αγγλία έχει διαμορφωθεί και ιδιαίτερη λογιστική προσέγγιση στο τοπικό σύστημα ανταλλαγών ώστε να μην λειτουργεί σαν φοροδιαφυγή. Το τοπικό σύστημα ανταλλαγών διευκολύνεται στην εγκαθίδρυσή του μέσα από τις αυξανόμενες ανάγκες για την εξειδίκευση στον χρόνο και την εργασία, στις παρεχόμενες υπηρεσίες, καθώς ένα πλήθος οικιακών ή άλλων εργασιών δεν μπορεί να διεξαχθεί από τα ίδια τα άτομα που απασχολούνται είτε στα μέσα στο σύστημα αυτό είτε μέσα στην ιδιωτική αγορά εργασίας. Το στοίχημα για τα τοπικά συστήματα ανταλλαγών, βρίσκεται στο μέγεθος της δραστηριότητας και στο μερίδιο της κοινωνικής αγοράς που διαμορφώνεται με αυτό τον τρόπο.

Κεφάλαιο 8^ο 
Τα ΤΣΑ και ο Ελληνικός Κοινωνικός Χώρος
Στα θετικά του συστήματος βρίσκεται η δημιουργία ενός κοινωνικού δυναμικού, ή η ανάδειξη ενός κοινωνικού δυναμικού και μιας κοινωνικής συνοχής, όπως επίσης και η άρση του κοινωνικού αποκλεισμού μέσα από ίσες ευκαιρίες ανταλλαγής προϊόντων και υπηρεσιών. Το δύσκολο σημείο είναι συνυφασμένο με την υπευθυνότητα και τον εθελοντισμό. 
Εδώ θα πρέπει να σημειώσουμε ότι το μοντέλο αυτό για τη χώρα μας παραπέμπει σε μοντέλακοινοτισμού τα οποία δεν υφίστανται πλέον αλλά υπήρξαν στον τόπο μας στον 19^ο αιώνα και επί τουρκοκρατίας. Τα μοντέλα αυτά, έχουν αποδομηθεί μέσα από την ιδιωτικοποίηση και τον ατομικισμό της καπιταλιστικής ανάπτυξης της αγοράς. Τώρα αυτά τα μοντέλα αποκτούν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τις ομάδες που βρίσκονται σε συνθήκες κοινωνικού αποκλεισμού και αποτελούν λύση και ευκαιρία για την ανάπτυξη ενός δικού τους συστήματος αλληλοϋποστήριξης τοπικού και δικτυακού, θεματικού ή γενικού. 

Κεφάλαιο 9^ο 
Καταστήματα Δικαίου Εμπορίου
Μια άλλη μορφή κοινωνικής επιχειρηματικότητας και κοινωνικής επιχείρησης, συνδέεται με την δημιουργία καταστημάτων δικαίου ή ηθικού εμπορίου (fair train). Το δίκαιο εμπόριο στηρίζεται σε μια συμφωνία εμπόρων, καταναλωτών και παραγωγών που διέπεται από αρχές αλληλεγγύης όπου γίνεται εμφανής η ανάγκη στήριξης συγκεκριμένων παραγωγών ή περιοχών & προϊόντων. Παράλληλα αυτή η ανάγκη διαμορφώνει ένα πλαίσιο συμφωνίας τιμής για τα προϊόντα και διαφάνειας μεταξύ εμπόρου και καταναλωτή. 
Σε αυτές τις περιπτώσεις έχει διαπιστωθεί ότι ο καταναλωτής είναι διατεθειμένος να πληρώσει καλύτερα ξέροντας ότι ένα εισόδημα διαμορφώνεται από την τιμή αυτή για συγκεκριμένους παραγωγούς και για παραγωγούς που έχουν ανάγκη, όπως επίσης και στη βάση και της αποδοχής του ότι η ποιότητα κοστίζει περισσότερο. 

Κεφάλαιο 10^ο 
Εταιρικά σχήματα ΚΔΕ
Το πλαίσιο της λειτουργίας των κοινωνικών επιχειρήσεων ηθικού και δικαίου εμπορίου, μπορεί να είναι και να λειτουργεί σαν ιδιωτικοοικονομικό, αλλά & με τους κοινωνικούς στόχους του ηθικού εμπορίου. Μπορεί δηλαδή να λειτουργήσει σαν κοινωνική επιχείρηση στο εταιρικό της σχήμα. Μπορεί επίσης να λειτουργήσει στη βάση ενός τοπικού συστήματος κυκλοφορίας προϊόντων αλλά και στη βάση διεθνούς κυκλοφορίας προϊόντων, κάτι που γίνεται όλο και πιο αναγκαίο. Έχουν διαμορφωθεί μάλιστα μεγάλες αλυσίδες τέτοιων καταστημάτων στον ευρωπαϊκό χώρο και θα μπορούσαν να υπάρξουν τέτοια εγχειρήματα και σε περιφερειακό επίπεδο στην Ελλάδα.

Οι κοινωνικές επιχειρήσεις που θα λειτουργήσουν αυτό το εμπόριο, μπορούν να έχουν συνεταιριστική βάση και να υποστηρίζονται στο εγχείρημά τους από ΜΚΟ, από οργανισμού αυτοδιοίκησης κτλ. Για παράδειγμα μπορούμε να αναφέρουμε ότι υπάρχουν 3.000 καταστήματα ηθικού εμπορίου στην Ευρώπη, ενώ στην περιοχή της Φλάνδρας ανοίγει ένα κατάστημα κάθε μήνα.

Τα καταστήματα ηθικού εμπορίου λειτουργούν στη βάση της διαφάνειας και της πιστοποίησης. Στα πλαίσια των κοινωνικών επιχειρήσεων, μπορεί να υπάρχουν και μαγαζιά που διαχειρίζονται προσφερόμενα προϊόντα που “ανακτώνται” στην αγορά όπως ρούχα από ιδιαίτερα ευπαθείς ομάδες σε προνομιακές τιμές και έτσι να λειτουργούν και στο πλαίσιο ακόμη και του τοπικού συστήματος, με τον Α ή Β τρόπο, ανταλλαγών. 

Και στον τομέα τον χρηματοπιστωτικό εμφανίζεται η προοπτική κερδοφόρων κοινωνικών επιχειρήσεων. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της τράπεζας που διαμόρφωσε ο νομπελίστας πακιστανός οικονομολόγος, της GREIMEN-BANK, όπου ακολουθούνται ευέλικτες διαδικασίες αλλά και αξιόπιστες με ευέλικτο σύστημα εγγυήσεων δανεισμού και επενδύσεων. Αντίστοιχα υφίσταται ταμεία ασφάλισης και υγείας, στεγαστικοί συνεταιρισμοί που αξιοποιούν απαξιωμένα κτήρια και που συνεργάζονται με την αυτοδιοίκηση όπως και με τραπεζικά ιδρύματα. Στον τομέα επίσης της διαχείρισης φυσικών πόρων του περιαστικού πρασίνου και των υπηρεσιών οικοτουρισμού, υπάρχουν πολλά ανάλόγα παραδείγματα κοινωνικών επιχειρήσεων, όπως και στον τομέα αναπλάσεως υποβαθμισμένων περιοχών. 

Οι συνεταιρισμοί των βιοκαλλιεργητών, οι συνεταιρισμοί γυναικών για παραδοσιακά προϊόντα και πολλές άλλες συλλογικές και ομαδικές συμπράξεις σε χώρους αναδυόμενης αγοράς και επιχειρηματικότητας αποτελούν επιτυχημένα παραδείγματα για το μέλλον της κοινωνικής επιχείρησης και της κοινωνικής οικονομίας. Στο πλαίσιο αυτό μπορούν να ενταχθούν και να λειτουργήσουν και δράσεις διεθνούς αναπτυξιακής βοήθειας. 

Ο στόχος θα είναι η δημιουργία μιας δραστηριότητας συνεταιριστικής για την απασχόληση, την αυτοδικτυούμενη απασχόληση των ανέργων με την υποστήριξη και την διαμόρφωση ενός ευρύτερου ενισχυτικού περιβάλλοντος, με την παροχή υποδομών και την αξιοποίηση γης και αχρησιμοποίητων υποδομών. 

Ο τρόπος δουλειάς και η διαδικασία για αυτή την ανάπτυξη της κοινωνικής επιχειρηματικότητας από τους ίδιους τους ανέργους ολοκληρώνεται σύμφωνα με τα στάδια που αναφέρονται στην σελίδα. 

Διαβάστε επίσης:

Ενότητα Α’ – Μελέτη Κοινωνικής Επιχείρησης-Κεφ. 1-5

Ενότητα Β’- Διαδικασίες και βήματα συγκρότησης μιας κοινωνικής επιχείρησης

Ενότητα Γ’- Οι Κοινωνικές Επιχειρήσεις της Πράσινης Αμφικτιονίας Εργασίας