Η ΑΓΟΡΑ ΩΣ ΕΜΠΟΔΙΟ ΣΤΗ ΡΟΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΓΑΘΩΝ (του Γιάννη Ζήση)

ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΙΔΙΩΤΙΚΟΤΗΤΑΣ
        Το πρόβλημα της ιδιωτικότητας ή της αγοράς βρίσκεται στο ότι αυτή λειτουργεί ως φραγή της κυκλοφορίας –της γνώσης, των ιδεών, των πόρων, κλπ- μέσω της εμπορευματοποίησής τους και της δημιουργίας ενός ενδιάμεσου κανόνα «αξίας».Δηλαδή η ιδιωτικότητα λειτουργεί μέσα από φραγή και λειτουργεί ως ανάσχεση της υγιούς και ευεργετικής αλληλεπίδρασης και σχέσης. Εκεί βρίσκεται το πρόβλημα και δεν βρίσκεται στην αυτή κάθε αυτή ελευθερία και στην ιδιωτικότητα. Το πρόβλημα της ιδιωτικότητας ή της αγοράς βρίσκεται στη χωριστικότητα που μετατρέπεται σε υπεραξία και απόκτηση κέρδους, μέσω ιδιοτελούς κινήτρου ως υπέρτατης «αξίας» όλων, που δεν μπορεί να μετασχηματιστεί σε κοινή ωφέλεια και ιδιαίτερα όταν υπάρχει η μεγάλη κλίμακα συσσώρευσης, ισχύος και συμφέροντος.

        Η μεγάλη κλίμακα είναι από δημιουργική σκοπιά τελείως κρίσιμη. Αυτό το βλέπει κανείς στη διαδικασία και στην αναγκαιότητα για παράδειγμα της βιώσιμης παραγωγής ιατρικών φαρμάκων, όπου όμως την ίδια ώρα εξελίσσεται η στρέβλωση της έρευνας και της αγοράς και ο σφετερισμός της γνώσης, που παράγεται με κοινωνικούς όρους. Αυτό είναι ένα παράδειγμα της φραγής της κυκλοφορίας που επιφέρει η  ιδιωτικότητα και η αγορά.

Η δύναμη του ατόμου για το καλό
      Η  ιδιωτικότητα και η αγορά δημιουργούν ένα πρόβλημα φραγής της κυκλοφοριακής ροής των αγαθών που παρήχθησαν με κοινωνικούς όρους, αλλά η δύναμη για την αντιμετώπισή της είναι βαθιά μέσα στον άνθρωπο. Είναι χαρακτηριστικό – για να ποσοτικοποιήσουμε την κατάσταση και να δούμε τις δυνατότητες του καλού και του κοινού καλού – ότι ο Αυστραλός αιμοδότης James Harrison, έχει κάνει μέχρι σήμερα 984 αιμοδοσίες και έγινε αιμοδότης μετά την προσωπική εμπειρία που είχε ως αιμολήπτης. Λόγω της ανοσολογικής αιματολογικής ιδιαιτερότητάς του, έχει σώσει ως τώρα τουλάχιστον δύο εκατομμύρια διακόσιες χιλιάδες παιδιά-βρέφη και μια ομάδα γυναικών αρκετών εκατοντάδων χιλιάδων. Δηλαδή ένας άνθρωπος έχει σώσει σε αριθμό ίσο με το ένα πέμπτο των θυμάτων του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου! Τέτοια είναι η δύναμη ενός ανθρώπου, ενός οργανισμού που θέτει τον εαυτό του σε διαδικασία κυκλοφορίας και αυτό όσον αφορά μόνο σε μια παράμετρο, το αίμα του, που παίζει καταλυτικό και σωτήριο ρόλο.

      Την ίδια ώρα κάποιοι άλλοι εμπορευματοποιούν την μεταχείριση των αιμοληψιών, των προϊόντων αιμοληψίας και των δωρεών οργάνων, ως μεταφορικές εταιρείες και κάποιοι άλλοι βλέπουν ιδιωτικά ή χωριστικά και πρωταγωνιστούν σε αυτό – οι Έλληνες – στην αξιοποίηση του ομφαλοπλακουντιακού αίματος για τον «εαυτό» τους, παρά την πολύ περιορισμένη και χρονικά και ποιοτικά χρησιμότητα της πράξης τους  για το πρόσωπό τους. Επιχειρούν άσκοπα να λειτουργήσουν ιδιωτικοικονομικά, χωριστικά, ανταγωνιστικά απέναντι στους άλλους με ιδιωτικές τράπεζες αποθήκευσης παρά το πρόσθετο και παρασιτικό κόστος που τους επιβαρύνει.

  Αυτό ακριβώς το ζήτημα – της στάσης που θεμελιώνεται στην ιδιωτικότητα – απέναντι στην έλλειψη αίματος που το χρησιμοποιήσαμε ως αφετηρία, νομίζουμε ότι πρέπει να το αξιοποιήσουν ιδιαίτερα, ακόμη και οι θεωρητικοί στοχαστές. 

Η ειδωλοποίηση της ελευθερίας σε ιδιωτικότητα, ανταγωνιστικότητα και αγορά
        Από την ερμηνεία λειτουργίας της οικονομίας με βάση το κυκλοφοριακό σύστημα του σώματος που ανέπτυξε ο Φρανσουά Κενέ και διατύπωσε στο κλασικό βιβλίο του με τίτλο «Οικονομικοί Πίνακες» εμπνεύσθηκε ο Άνταμς Σμιθ με αποτέλεσμα να ξεκινήσει η οικονομική επιστήμη στο ακαδημαϊκό και θεωρητικό της πλαίσιο.

        Με την εσωτερική δύναμη και στάση –που τόσο παραδειγματικά εκφράζει ο James Harrison και τόσοι άλλοι- πρέπει να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα της ιδιωτικότητας. Η αντιμετώπιση αυτή δεν νοείται ως σύγκρουση με την ελευθερία και τον αυτοπροσδιορισμό αλλά με την ιδιοτέλεια, την αλλοτρίωση και την ειδωλοποίηση της ελευθερίας σε ιδιωτικότητα, ανταγωνιστικότητα και αγορά, κατανοώντας πολύ καλύτερα τη συστημική πολυπλοκότητα. Με αυτή την συστημική πολυπλοκότητα εμπλέκεται η οργανική ερμηνεία των πραγμάτων από την οποία είπαμε ξεκίνησε στην πραγματικότητα η οικονομική σκέψη. Και ο όρος «οίκος», είτε ως οικονομία είτε ως οικολογία δείχνει μια τέτοια συνάφεια.

      Μ’ αυτή λοιπόν τη διαλεκτική βλέπουμε ότι δεν μπορούμε να λειτουργήσουμε μηχανιστικά με μονήρεις έννοιες-αυθεντίες και κλειστά συστήματα.  Εξ’ άλλου ούτε καν ο μαθηματικός λογισμός -παρά την θαυμάσια αρτιότητα της κατηγορικής και ορθολογικής δυναμικής του- δεν μπόρεσε να το κάνει όπως έδειξαν και τα θεωρήματα της μη πληρότητας του Κουρτ Γκέντελ [2] και όχι μόνο. Υιοθετώντας αυτή την λογική πρέπει να απαλλαγούμε από τις οικονομικές πλάνες, από τα είδωλα του οικονομικού θετικισμού και όχι μόνο. Να απαλλαγούμε – σε τελική ανάλυση – από τις πλάνες της αγοράς και όλη την κατηγορία των ειδώλων και των στρεβλώσεων με την οργανική διαλεκτική, τον οργανικό ολισμό, την οργανική υπερβατικότητα, εξελικτικότητα και συνθετότητα.

      Αυτή η οργανικότητα λειτουργεί οικολογικά, εσωτερικά και συμβιωτικά, συμπεριλαμβάνει την ανταγωνιστικότητα στον μηχανισμό των κινήτρων όμως επίσης συμπεριλαμβάνει την συμβιωτικότητα, την οργανική, κοινωνική, οικολογική και ψυχολογική ολοκλήρωση ενός οργανισμού, ως εσωτερικό μοντέλο και εξωτερικό μοντέλο, δηλαδή μέσα σε ένα οικοσύστημα.

       Είναι ανάγκη να απελευθερωθούμε από το καθιερωμένο πρότυπο της οικονομικής πολιτικής και θεωρίας πριν μας καταστρέψει αυτό. Κάτι τέτοιο όμως θα ήταν μοιραίο εάν δοκιμάζαμε να το ξανακάνουμε με έναν επικριτικό ριζοσπαστικό ολοκληρωτισμό που απλώς θα αναγεννάει ως Λερναία Ύδρα τον ίδιο τον μηχανισμό αυτής της μονοδιάστατης, της μονήρους και αντιδιαλεκτικής αντίληψης των πραγμάτων. 

Η ιδιωτικότητα ως φαντασίωση χωριστικής αυτοεξυπηρέτησης
       Στην ιδιωτικότητα λοιπόν υπάρχει μια ιδιαίτερη αντίσταση στη γνώση και στην αλήθεια, μια παραπλάνηση, μια απόκρυψη, μια πολιτική χαμηλού κόστους σε σχέση με την πληροφορία, την αλήθεια και τη χρησιμότητά της και ταυτόχρονα υπάρχει μια στρέβλωση, μια αυταπάτη, μια φαντασίωση χωριστικής αυτοεξυπηρέτησης.  Αυτό φαίνεται ιδιαίτερα από την στρέβλωση στην οποία έχει κατά παράλληλο τρόπο προσεγγίσει και χώρες όπως η Ελλάδα, τόσο στη λογική εξυπηρέτησης του δημόσιου και του ιδιωτικού χρέους, όσο και στη λογική της εξυπηρέτησης των αιματολογικών, ανοσιολογικών ή οργανικών και μεταμοσχευτικών αναγκών. Πάλι βλέπει κανείς αυτή την εξαιρετική παραλληλία και την πελατειακή διαφθορά. Παράδειγμα, το γεγονός ότι η Ελλάδα είναι πρωταθλητής στις λογικές ιδιωτικοποίησης των αποθεμάτων ομφαλοπλακουντιακού αίματος, της αδιαφάνειας και της μη χρήσης των αποθεμάτων αυτών για λόγους κόστους, τόσο από συλλογικές μορφές οργάνωσης, δηλαδή οι ηλικιωμένοι για τους ηλικιωμένους, όσο και από πλευράς γονέων και εταιρειών. Παρά το γεγονός ότι θα έπρεπε να λειτουργεί μια δημόσια πολιτική, αυτή έχει παραχωρηθεί στον ιδιωτικό τομέα πελατειακά στην χώρα που είναι θεμελιωδώς κρατικοδίαιτη -σε όλους τους τομείς- ενώ σε άλλες χώρες που έχουν μια πραγματικά πιο υγιή και ανεξάρτητη ιδιωτικοοικονομική και κοινωνική ανάπτυξη απαγορεύονται πολιτικές ιδιωτικοποίησης και ιδιαίτερα μάλιστα τόσο στρεβλής όπως συμβαίνει στην Ελλάδα, στον τομέα του αίματος και των μεταμοσχεύσεων και της αποθήκευσης και της χρήσης ή της μη χρήσης του υλικού.

21 Ιουλίου 2010