1

Η ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΟΧΗΜΑ ΥΠΕΡΒΑΣΗΣ ΤΩΝ ΚΡΙΣΕΩΝ (του Δημοσθένη Κυριαζή)

Η νομοτέλεια της Ιστορίας
«Η γνώση των πραγματικών γεγονότων του παρελθόντος (της Ιστορίας), οδηγεί σε αξιόπιστες προβλέψεις των γεγονότων του παρόντος και του μέλλοντος».
      
Η άποψη αυτή είναι γνωστή και σαν το δόγμα της νομοτέλειας της Ιστορίας.
      Ένας από τους μεγάλους υποστηρικτές αυτού του δόγματος ήταν ο Θουκυδίδης, ο οποίος έγραψε την ιστορία του Πελοποννησιακού Πολέμου με υποδειγματικό  σεβασμό στην αλήθεια των γεγονότων και διακήρυξε ότι: « Πρώτο καθήκον τουιστορικού είναι να αναζητήσει την αλήθεια με πείσμονα επιμονή».

 Σχετικό με το δόγμα αυτό είναι και το ακόλουθο απόφθεγμα του Γκαίτε :
«Όποιος την ιστορία δεν ξέρει,
το πώς και το γιατί εδώ και τρεις χιλιάδες χρόνια,
στης αμάθειας το σκοτάδι μένει
και ζει μονάχα από τη μια στην άλλη μέρα».

      Το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε την  παρούσα περίοδο είναι η οικονομική κρίση· είναι το ΠΩΣ θα βγούμε από την κρίση. 
       Οι αναλύσεις για την αιτία της κρίσης και τους τρόπους αντιμετώπισης της είναι πολλές, οι οποίες όμως δεν αγγίζουν την βαθύτερη αιτία της κρίσης. 
       Στις γραμμές που ακολουθούν διατυπώνεται μία άποψη για την αντιμετώπιση της κρίσης, που βασίζεται στο δόγμα της νομοτέλειας της Ιστορίας.

Ιστορία  Ξενοφώντος – « Κάθοδος των Μυρίων»
       Όπως θα θυμούνται οι παλιότεροι από τα Γυμνασιακά μαθήματα, ο αδελφός του Βασιλιά της Περσίας Κύρος, συγκέντρωσε 13.000 Έλληνες μισθοφόρους και 100.000 Ασιάτες και βάδισε εναντίον του αδελφού του, βασιλιά της Περσίας Αρταξέρξη, για    να τον ανατρέψει και να γίνει αυτός βασιλιάς.

        Στη μάχη στα Κούναξα της Βαβυλώνας (401 πΧ ), το στράτευμα της «Ανάβασις του Κύρου», με πρωταγωνιστές τους Έλληνες πολεμιστές, κατατρόπωσε μεν τις πολυπληθέστερες δυνάμεις του Αρταξέρξη, αλλά η εκστρατεία πήρε τέλος γιατί στη μάχη αυτή σκοτώθηκε ο Κύρος.
       Μετά το θάνατο του Κύρου,  οι Έλληνες αποφάσισαν να επιστρέψουν στην Πατρίδα τους, αλλά ο Αρταξέρξης αποφάσισε να τους εξοντώσει, χωρίς όμως να συγκρουσθεί ανοιχτά μαζί τους και να υποστεί τις συνέπειες της σύγκρουσης.

       Έχοντα απόλυτη πεποίθηση ότι χωρίς την καθοδήγηση των ηγετών τους οι Έλληνες στρατιώτες ήταν καταδικασμένοι σε αφανισμό, συνθηκολόγησε μαζί τους. Στη συνέχεια  κάλεσε την ηγεσία των Ελλήνων για να διαβουλευθεί δήθεν για τη συνθηκολόγηση και τους θανάτωσε όλους· τον αρχηγό των Ελλήνων Κλέαρχο, 4 στρατηγούς, 20 λοχαγούς και 200 οπλίτες που συνόδευαν την ηγεσία των Ελλήνων.

       Στην αντίληψη του Πέρση Βασιλιά αυτή η πράξη ήταν ισοδύναμη με αφανισμό των  περίπου μυρίων ( 10.000) Ελλήνων  στρατιωτών. Έναν αφανισμό  χωρίς κόστος, ρίσκο και απώλειες. Αυτή του η επιλογή θα είχε απόλυτη επιτυχία για τους με δογματική και μοναρχική νοοτροπία Πέρσες ή Ασιάτες, όχι όμως και για τους με λογική και δημοκρατική νοοτροπία Έλληνες.
       Μετά τη σφαγή των ηγετών τους, οι Έλληνες πήραν με δημοκρατικές  διαδικασίες αποφάσεις για την αντιμετώπιση του μεγάλου κινδύνου και τον καλύτερο τρόπο επιστροφής τους στην πατρίδα. Στην όλη προσπάθεια σημαντικό ρόλο έπαιξε ένας εκ των μυρίων·  ο  στρατιωτικός, φιλόσοφος και ιστορικός συγγραφέας Ξενοφών.

Οι βασικές δημοκρατικές αποφάσεις που έλαβαν οι μύριοι  ήταν :
·         Να επιβεβαιώσουν την βούληση τους για επιστροφή και να αναλάβουν τους κινδύνους και τις συνέπειες του εγχειρήματος,
·         Να επιλέξουν τον δρόμο της επιστροφής τους. Οι εναλλακτικοί δρόμοι ήταν: είτε προς το Αιγαίο διασχίζοντας περιοχές που έλεγχε ο Αρταξέρξης, είτε προς τη Μαύρη Θάλασσα, διασχίζοντας ορεινές και δύσβατες περιοχές ( τα βουνά του σημερινού Κουρδιστάν και Αρμενίας ), αντιμετωπίζοντας τις πολεμικές φυλές της περιοχής και τις δύσκολες συνθήκες ιδίως του επερχόμενου χειμώνα,
·         Να επιλέξουν τους ικανότερους εκ των μυρίων οι οποίοι θα αποτελούσαν την ηγεσία που θα οργάνωνε στις λεπτομέρειες την υλοποίηση αυτών  των αποφάσεων. 

       Οι μύριοι τελικά κατάφεραν να πετύχουν το στόχο τους και να φτάσουν στον Εύξεινο Πόντο, που μόλις τον αντίκρισαν φώναξαν το ιστορικό, «Θάλαττα, Θάλαττα». 


Η βαθύτερη αιτία της επιτυχίας της καθόδου

       Η κάθοδος των μυρίων αποτελεί μια μεγάλη επιτυχία όχι μόνο για τα δεδομένα της εποχής εκείνης αλλά και για τα δεδομένα της σημερινής εποχής. Αυτό που πέτυχαν οι μύριοι κατά βάθος ήταν η οργανωμένη μεταφορά μιας «πόλης» 10.000 ανθρώπων από τη Βαβυλώνα στη Τραπεζούντα, σε ένα περίπου χρόνο  (Σεπτέμβριος 401 – Μάιος 399 π.Χ ) 
       Που οφείλεται όμως αυτή η επιτυχία;
      Σε πρώτη ανάγνωση μοιάζει να οφείλεται στην στρατιωτική κουλτούρα – δηλαδή το θάρρος, την τόλμη, τη δύναμη και την εκπαίδευση – των Ελλήνων στρατιωτών.  Η στρατιωτική όμως κουλτούρα είναι απόλυτα συνδεδεμένη με την ηγεσία των στρατιωτών.  Πράγματι, με το θάνατο του Κύρου ένας στρατός 113.000 πολεμιστών αποδιοργανώθηκε και διαλύθηκε αμέσως, εκτός από το μικρό τμήμα αυτού, των μυρίων Ελλήνων. Το πιο σημαντικό όμως είναι πως όταν στη συνέχεια ο Αρταξέρξης αποκεφάλισε με δόλο όλη την ηγεσία των μυρίων, πάλι οι ¨Έλληνες  επιβίωσαν και πέτυχαν το θαύμα της  «καθόδου  των μυρίων»· της καθόδου στον Εύξεινο Πόντο. 

       Χωρίς πρόθεση υποβάθμισης των στρατιωτικών ικανοτήτων των μυρίων, νομίζουμε πως η βαθύτερη αιτία της επιτυχίας των μυρίων ήταν η κουλτούρα της πόλης που είχαν· ήταν η δημοκρατική νοοτροπία τους.

Συμπεράσματα και συνειρμοί 
       Από τα παραπάνω συμπεραίνεται ότι η κάθοδος των μυρίων αποτελεί ένα μεγάλο παράδειγμα υπέρβασης  δύσκολων προβλημάτων εφαρμόζοντας τις αρχές της άμεσης  Δημοκρατίας, γιατί έτσι διασφαλίζεται : Ευρεία αποδοχή των αποφάσεων, πίστη στην προσπάθεια  και πραγματοποίηση της με υψηλή  συνοχή.

       Η κάθοδος των μυρίων αποδεικνύει ότι οι αποφάσεις της αυθεντικής δημοκρατίας έχουν μεγαλύτερη δύναμη  και αποτελεσματικότητα από τις «μελετημένες και σοφές» αποφάσεις του κατεστημένου της εξουσίας. 
       Την παρούσα περίοδο 10 εκατοντάδες μύριοι Έλληνες αντιμετωπίζουμε μια μεγάλη οικονομική κρίση. 
        Χρειάζεται και σήμερα να πάρουμε και να πραγματοποιήσουμε δύσκολες αποφάσεις σαν αυτές που πήρα οι μύριοι πριν από 2.411 χρόνια. Αν τα καταφέρουμε  να δημιουργήσουμε παρόμοιες συνθήκες πίστης και συνοχής, με ιστορική νομοτέλεια θα ξεπεράσουμε σύντομα την κρίση, θα δούμε «φως στην άκρη του τούνελ» και θα φωνάξουμε ξανά  το θάλαττα, θάλαττα.  

        Όμως η σημερινή κουλτούρα των απλών πολιτών και κυρίως των ηγετών τους πολιτικών, δεν είναι η κουλτούρα της πραγματικής δημοκρατίας. Είναι η  κουλτούρα της «δημοκρατίας» των μεγάλων και ψεύτικων λόγων, που ο λαός μας τα παρομοιάζει με τα χιόνια του Μαρτίου, που γρήγορα λιώνουν. ( τα λόγια σου τα ψεύτικα σαν του Μαρτιού τα χιόνια).

        Το σημερινό σύστημα άσκησης της εξουσίας δεν έχει τα χαρακτηριστικά της πραγματικής δημοκρατίας, αλλά τα χαρακτηριστικά της μοναρχίας ενός εκλεγμένου  «φωτισμένου ανδρός» που ουσιαστικά παίρνει ο ίδιος όλες τις μεγάλες αποφάσεις χωρίς τη συμμετοχή των πολιτών και κατά βάθος χωρίς τη συμμετοχή των αντιπροσώπων τους. Η συμμετοχή της πλειονότητας των αντιπροσώπων είναι μόνο τυπική και περιορίζεται στην επικύρωση των αποφάσεων του φωτισμένου ηγέτη και των στενών θεσμικών ή εξωθεσμικών συμβούλων του.

       Ένα τέτοιο όμως πολίτευμα δεν είναι Δημοκρατία. Απλά συνηθίσαμε να το ονομάζουμε δημοκρατία, όπως συνηθίσαμε να ονομάζονται δημοκρατίες, ακόμη και   τα πολιτεύματα που οι φωτισμένοι ηγέτες δεν εκλέγονται καν από τους πολίτες. 
       Είναι αυτονόητο όμως ότι για να ισχύσει σήμερα αυτή η ιστορική νομοτέλεια και να υπερβούμε την κρίση, χρειάζεται να επιστρέψουμε στις αρχές της πραγματικής δημοκρατίας. 
       Η τυχόν αντιμετώπιση της κρίσης με τις ίδιες «δημοκρατικές» αρχές και πρακτικές, έχει ελάχιστες πιθανότητες να μας βγάλει από την κρίση, γιατί αυτές οι αρχές και πρακτικές δημιούργησαν  την κρίση. 
       Αν η σημερινή πολιτική ηγεσία πιστέψει στη νομοτέλεια της ιστορίας και ακολουθήσει τα διδάγματα της τότε, η νοοτροπία της θα εξυγιανθεί και με τη βοήθεια των πολιτών η κρίση θα ξεπεραστεί γρήγορα.  

       Σε αντίθετη περίπτωση, η υπέρβαση της κρίσης, θα πραγματοποιηθεί μεν και πάλι από τους πολίτες, αλλά με μεγάλο κόστος και σημαντική αργοπορία γιατί οι πολίτες θα υποχρεωθούν να γκρεμίσουν ένα αμετανόητο πολιτικό σύστημα που γέννησε την κρίση. 

       Μακάρι να συμβεί το πρώτο σενάριο. Μακάρι οι πολιτικοί να καταλάβουν ότι τέλειωσε ο χρόνος που μπορούσαν να συμπεριφέροντε  «σαν του Μαρτιού τα χιόνια».

__________________
Δημοσθένης Κυριαζής

(Ο Δημοσθένης Κυριαζής σπούδασε  φυσική και ηλεκτρονικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Εκπαιδεύθηκε στην Αγγλία σε Ραδιοηλεκτρικά Δίκτυα  Μικροκυμάτων και στις ΗΠΑ σε Συστήματα Δορυφορικών Επικοινωνιών.  Διατέλεσε  Γενικός Διευθυντής Ανάπτυξης του  ΟΤΕ και σύμβουλος τηλεπικοινωνιών στο ΥΠΕΘΟ και στην  ΕΕΤΤ. Ασχολήθηκε με  την αλληλεπίδραση ψηφιακής τεχνολογίας- δημοκρατίας και έγραψε τα βιβλία:  Η Αναγέννηση της Δημοκρατίας, Η  Άμεση Δημοκρατία στην Τηλέρια και Ψηφιακή Δημοκρατία (Εκδόσεις Πατάκη 2002, Πατάκη 2005 και Ένωσης Ελλήνων Φυσικών 2009).

6 Ιουλίου 2010