Η ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ ΣΗΜΕΙΟΥ (του Γιάννη Ζήση)

Η εξέλιξη της αντίληψης της έννοιας του σημείου στον ανθρώπινο πολιτισμό και την ιστορία του, ως παράδειγμα της φασματικής κοσμοθεωρίας.

Ελάχιστα βιογραφικά συνοψίζουν ολόκληρη την ιστορία του ανθρώπου. Η βιογραφία της έννοιας του «σημείου» είναι μια από αυτές. Η βιογραφία του «σημείου» μας φανερώνει το πώς φτάσαμε στην άβια αντίληψη του χωροχρόνου και στο σημερινό πλανητικό αδιέξοδο. Μας προτρέπει επίσης να αντιληφθούμε καλύτερα τις προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπίσουμε εάν θέλουμε ο πολιτισμός μας να αποκτήσει ξανά βιώσιμη τροχιά.

Εισαγωγή στη Φασματική Κοσμοθεωρία, Εξέλιξη, Τυπολογία και Σύνθεση_ Μέρος Α
Παρακολουθώντας όλο το γίγνεσθαι της επιστήμης και του πολιτισμού μπορούμε να διαπιστώσουμε ότι από τον μικρόκοσμο ως τον μακρόκοσμο η γνώση μας εξελίσσεται φασματοσκοπικά.Οι τεχνολογίες μας και οι έννοιές μας επιδιώκουν να ανιχνεύσουν, να αναγνώσουν και να ερμηνεύσουν τον κόσμο στην λογική της φασματικής ανίχνευσης, από το υποσωματιδιακό πεδίο μέχρι τα κοσμολογικά όρια, και τα μοντέλα ερμηνείας του σύμπαντος και της εξέλιξης στον Εαυτό μας και τον Πολιτισμό. Η φασματική ανάγνωση και αναγνώριση όμως έχει πολύ πιο μακρά ιστορία και καταγωγή στον πολιτισμό μας.

Στον κόσμο των εννοιών υπάρχει ένα διαρκές και πολυδιάστατο φασματικό γίγνεσθαι. Ο κόσμος των εννοιών και των ιδεών μας, συγκροτεί ένα φασματικό τοπίο άλλοτε πιο ζωντανό, γόνιμο και απελευθερωτικό και άλλοτε πιο άγονο, έρημο και σχεδόν άβιο – σκελετικό.
Σε μερικές περιπτώσεις οι έννοιες πρόβαλλαν ερμηνευτικά ως αδιάστατες, αν και πάνω σ’ αυτές κτίσθηκαν ολόκληρες «αυτοκρατορίες» θεωρίας. Οι έννοιες αυτές στο μονοτομεακό τους ορίζοντα αποδείχθηκαν δύσκολες σε επεξεργασία μέσα από την «λογική» αδιεξοδικότητα, αδιαφάνεια και αντιφατικότητα της οριακότητας του ορισμού τους.

Το σημείο και η άβια αντίληψη του Χωροχρόνου
        Η οριακή διαλεκτική βιώματος, έννοιας, ορισμού ή γλώσσας και χρησιμότητας υπήρξε και κρίσιμη και διαλεκτική, τόσο στο θεωρητικό, όσο και στο πεδίο των συνεπειών. Μια κορυφαία τέτοια έννοια – λέξη – σύμβολο παρά την πολλαπλότητα του πεδίου αναφοράς της και του τρόπου πρόσληψής της είναι η έννοια του σημείου.
       Η έννοια αυτή γνώρισε την «λογική» μαθηματική και επιστημονοτεχνική της δόξα στον ορισμό του Ευκλείδη και την Ευκλείδεια συστηματοποίηση της γεωμετρίας. Η «λογική» και κατηγορική καθήλωση της έννοιας αυτής – παρά την αδιεξοδικότητα και την αντιφατικότητα του ορισμού –  αποτέλεσε μόνο μια τομεακή της έκφραση. Ο όρος σημείο ήταν και είναι πολύ πιο πολυσημειακός στην ανθρώπινη κουλτούρα.
        Όμως η Ευκλείδεια εκφορά του ορισμού της έννοιας-λέξης και η γεωμετρική συμβολική δυναμική της υπήρξε κυρίαρχη και ανέδειξε το εγγενές σημείο δέσμευσης της σκέψης και την αδυναμία της για μια διαλεκτική αλληλουπέρβαση σε σχέση με την αίσθηση. Το σημείο, υπήρξε ως μια έννοια καταστάλλαξης του αδιεξόδου και της άβιας αντίληψης του Χωροχρόνου ή της διάστασης.

Το επίτευγμα όμως του Ευκλείδη έγκειται στο ότι στους ορισμούς του υπήρξε αποκαλυπτικός του εννοιολογικού, γλωσσικού και εμπειρικού αδιεξόδου. Ο κοινός τόπος των εννοιών, των λέξεων, των αισθήσεων, των σχέσεων και των συμβόλων ήταν υπανάπτυκτος και είναι ακόμη. Τόσο μάλιστα παραμένει υπανάπτυκτος ώστε σε μια σύγχρονη θετικιστική αναδημιουργία του Ευκλείδειου άθλου, ο Ντάβιντ Χίλμπερτ προσπαθεί με μια πανουργία ειδωλικής γλώσσας χωρίς έννοια και αίσθηση να κρύψει την ενοχλητική αποκάλυψη του Ευκλείδη. Βέβαια αυτό το επιχείρησε λίγο πριν από την στιγμή που ο KurtGödel [1] «γκρέμισε» τα μαθηματικά και τα μεταμαθηματικά, τα «λογικά» και μεταλογικά, τα συστημικά, συμβολικά και γλωσσικά – «όνειρα» ολοκλήρωσης.

Αυτά τα μονιστικά, λογικά, κατηγορικά και επιστημολογικά «όνειρα» ουσιαστικά ήταν εχθρικά στην ονειρική αειφορία του Λόγου, της Αντίληψης και της Ερμηνείας. Την ίδια στιγμή, ο Χίλμπερτ φασματικοποιούσε την έννοια του Χώρου δίνοντας νέες προοπτικές και στο σημείο των Εναλλακτικών Γεωμετρικών Θεωριών – Μοντέλων. Η φασματική ποίηση της γεωμετρίας είχε και την δική του συνεισφορά.

Το σημείο ως σύμβολο της ανθρωπολογικής κληρονομιάς μας
Η έννοια του σημείου όμως έχει αρχίσει να φασματικοποιείται και ενδομαθηματικά αρκετά νωρίτερα. Στεκόμαστε στην έννοια του σημείου, όπως θα σταθούμε και στην έννοια της ουσίας-υπόστασης και επίσης στην έννοια της διάστασης-Χώρου, και της στιγμής-Χρόνου γιατί αυτές οι έννοιες αποτέλεσαν τον κυρίαρχο εργαλειακό πυρήνα, την βάση της πύκνωσης και εκμηχάνισης της αντίληψής μας με ισχυρά αποτελέσματα και μεγάλες παρενέργειες στο μοντέλο του πολιτισμού μας και στην ψυχολογική μας εξέλιξη. Είναι τα πεδία διχασμού της νόησης και της ταύτισης και αποτελούν σ’ ένα μεγάλο βαθμό υλικό της τραγικής κληρονομιάς μας και της συνέχισης της τραγικότητας της συνείδησης στο ανθρωπολογικό, ψυχολογικό, πολιτισμικό και συστημικό πεδίο και τοπίο.

Η ενοχλητικότητα αυτών των εννοιών λειτουργούσε επίσης σε διαφορετικές διαστάσεις. Στην γνωσιοθεωρητική διάσταση υπήρξαν επίμονες, εργώδεις και βραδείες επεξεργασίες ενώ στο ψυχολογικό, το πολιτισμικό και το συστημικό πεδίο επικράτησαν φυγές, υποκαταστάσεις και αντισταθμίσεις. Το τοπίο φάνηκε να συγκροτείται από μια Τραγική και Τιτανική ασυμφιλίωτη σχέση και δυναμική μεταξύ Φανταστικού και Πραγματικού όπως θα ‘λεγε ένας Αντρέ Μπρετόν. Στην «ομάδα» της «άβιας» πραγματικότητας, κυριάρχησε ο μηδενισμός της ορυκτότητας και της «βαρβαρότητας» της Πέτρας ενώ γιγαντωνότανε αντισταθμιστικά η επιθυμία, η χωριστικότητα η φονταμενταλιστική ειδωλοποίηση του φανταστικού, ο ναρκισσισμός και ο φόβος στα άλλα πεδία.

Όμως το γίγνεσθαι του ανθρώπου, της συνείδησης και του συστήματος – ακόμη και σχιζοειδές- παράμενε ενιαίο, δεσμευμένο σ’ αυτή την τραγικότητα της ανάρμοστης σχέσης και δυναμικής. Η ζωοανθρωπολογική ή καταγωγική εξελικτική υπανάπτυξη και η ιδρυτική δυναμική του ανθρώπου στην ατομικοποίηση ή ταυτοποίησή του – στην εμψύχωση, προσωποποίηση ή θεατρικοποίησή του, στην θεσμική πολιτισμοποίηση και στην τεχνολογικοποίηση της κοινωνικής συγκρότησής του και της εργατικής και δημιουργικής του ανάπτυξης – συνυπήρξαν με τραγικές κρίσεις, εντάσεις και αναδύσεις ως πεδία ζήτησης ή επίκλησης, εφέλκυσης ή εντύπωσης και δημιουργικής εξέλιξης.

Σήμερα φτάνουμε ένα νέο παγκόσμιο σημείο ολοκλήρωσης, κρίσης και εξέλιξης όπου αυτές οι υπολειμματικές εκκρεμότητες και οι διχαστικές αντιστροφές και συγχύσεις πρέπει να επιλυθούν σε βάθος, διεξοδικά και επαναπροσδιοριστικά – μέσα μας και συλλογικά – σε κάθε τομέα και στην συστημική μας οργάνωση. Η αναδρομή στο φασματικο γίγνεσθαι και ο φασματικός αναστοχασμός της ιστορίας μας, στοχεύει στον φασματικό ανασχεδιασμό και την απελευθέρωση της εξέλιξης από την κληρονομιά των τραγικών μας αδιεξόδων. Ας έρθουμε όμως στην γενεαλογία της φασματοποίησης του σημείου.

Η γενεαλογία της φασματοποίησης του σημείου
Η φασματοποίηση του σημείου κατ’ αρχήν ξεκίνησε ήδη από την γεωμετρική εργαλειοποίησή του σ’ ένα σύστημα. Η φασματοποίηση είναι εν γένει δημιουργικό απελευθερωτικό γίγνεσθαι σ’ όλα τα υποθέματά της. Η γεωμετρία προβάλλει ως μια αλλοτροπία του σημειακού συμβόλου παράστασης παρά το – λογικά και εμπειρικά – αδιέξοδο πέρασμα από τον ορισμό του σημείου, στον ορισμό της ευθείας και από κει του Χώρου.

Ο Χώρος είναι απειροστική και άπειρος αλλοτροπία σημείων υπό την έννοια των διευθύνσεων ως τελεστών της αλλοτροπίας και της διάστασης ως τελεστή πολλαπλότητας, ομοιότητας και απείρου. Το σημείο είναι το άμορφο φράκταλ του Χώρου. Η ενδοσημειακή υπόσταση ή η αναφορά σ’ αυτήν δεν υφίσταται. Το σημείο αντικειμενικοποιεί έτσι τον Χώρο παρά το γεγονός ότι ο ορισμός καθιστά το σημείο όχι μόνο αφηρημένη, αλλά και αφαιρετική οντότητα. Στο αδιέξοδο αυτό εμφανίζεται και η ανάγκη του Πλατωνικού στοχασμού. Η «αδιανόητη» απειροστότητα του σημείου είναι και η βάση της «αδιανόητης» απειροσύνης ή πληθυκότητας των σημείων.
Έτσι το σημείο θέτει συμφυώς και το θέμα του απείρου και μας ανοίγει και σε γλωσσικές, εννοιολογικές ή και υπερβατολογικές αναφορές από τους Προσωκρατικούς ως τον Νικόλαο Κουζάνο, τον Τζορντάνο Μπρούνο και τον Φρανσουά Ραμπελαί ως τις μέρες μας.

Σχισματικά – με την νοησιαρχικά, θετικιστικά και αναγωγικά Ευκλείδεια γεωμετρική εργαλειοποίηση της έννοιας και του συμβόλου – αναπτύσσεται και η μεταφυσική του σημείου, που φτάνει ως την Θεολογία του όπως αποδίδεται με τον ορισμό του Θεού που ‘χει το κέντρο σημείο του παντού και πουθενά ως Σημείου του Παντός σε ένα απέραντο Κύκλο Σφαίρα. Η αφετηριακή, ασύμβατη και ασύμπτωτη παραδοξότητα του σημείου μοιάζει εξαιρετικά με την καθυστερημένη ανακάλυψη του φανταστικού αριθμού που ο Γκότφριντ Βίλχελμ Λάιμπνιτς την συνέδεσε σε συμβολικό επίπεδο με το Άγιο Πνεύμα. Μια επίσης τόσο καλά απροσδιόριστη ποσότητα που αποτελεί και συμβολικό «αδιανόητο» για τα αριθμητικά σύνολα και την μοναδιαία και μηδενική αναφορικότητα τους.
Το παράξενο είναι ότι αυτές οι υβριδικές για την φαντασία, την νόηση και την αίσθηση συμβολικές και εννοιακές παραστάσεις υπήρξαν εξαιρετικά γόνιμες και αποτελεσματικές στην πράξη μέσα από την φασματική μόχλευσή τους. Ήταν όμως και είναι ενορατικές – κατηγορικά – έννοιες πέρα από το εμφανές αυτονόητό τους, πέρα από το συμβατικό κύκλο της φέρουσας ικανότητας της διακριτικής ποιότητας του κύκλου της συνείδησής μας.

Αρχικά θα ‘λεγε κανείς πώς ο Ευκλείδης λειτουργεί με ελάχιστους αφορισμούς, προσπαθώντας μάταια να ισορροπήσει στο «ξυράφι του Όκαμ» [2] κατ’ αναλογία με τις Σούτρες των Ουπανισάδων και όπως παρατηρεί ο Ωρομπίντο με την Ινδική Ενορατική, Οραματική, Διαλογιστική και Στοχαστική μέθοδο που είναι υπαινιγμός αλματώδης, τιτανικός και μετά ανοίγεται στην ερπετική συνοχή των βημάτων στο νοητό και επιστητό με την Ελληνική μέθοδο ανάλυσης, και νοησιαρχικού εξορθολογισμού και εργαλειοποίησης βήμα-βήμα σε κάθε εκατοστό του εδάφους. Ο Πυθαγόρειος κόσμος των αρμονικών σφαιρών των αριθμών που «ψυχάζουν» και ο Πλατωνικός και Πλωτινικός κόσμος των Ιδεών και του Θεού που «αει γεωμετρεί» γίνεται πεζός και επιστημολογικός. Ο κόσμος Ζων και η μορφή ως σύμβολο ενορατικής ερμηνείας από τον Ποσειδώνιο ως τον Πρόκλο αντίστοιχα χάνονται. Spacetime 450 common - Σόλων ΜΚΟ

Το σημείο και η «αυτονόητη» αντίληψή του
Ωστόσο, δεν είναι τυχαία η δυναμική της διαφοροποίησης στις σχολές της Φιλοσοφίας των Μαθηματικών μέχρι τις μέρες μας που απολήγει μέχρι το διχασμό της κατηγοριολογικής ή της ενορατικής αναφορικότητας όπως και της φυσικής. Είναι και αυτή μέρος της φασματικοποίησης και των προβλημάτων που έθεσαν οι Πρώτες Έννοιες και ο προβληματικός χαρακτήρας τους.
Η φασματικοποίηση κρίσιμων και θεμελιακών εννοιών σ’ άλλους τομείς λειτουργούσε αυτονόητα και αντανακλαστικά αναδεικνύοντας δικά της προβλήματα μεθόδου και συνέπειας στον ενιαίο ανθρωπολογικό κύκλο της συνείδησης και του πολιτισμού μας. Η λύση του αυτονόητου δεν είναι λύση ούτε για την επιστήμη ούτε για την ψυχολογική μας στάση.

Τέτοιες χρήσιμες συμπληρωματικά αν και τραγικές και πάλι αυτονόητες φασματοποιήσεις περιέχονται στα σαμανιστικά και ανιμιστικά ή ψυχικιστικά στερεότυπα και δρώμενα που μπορούν να περιορίζουν την τραγικότητα των συνεπειών του νοητικού αδιεξόδου, όμως αδυνατούν να τελεσφορήσουν λυσιτελώς όχι μόνο στο πεδίο της συστημικής εξέλιξης του πολιτισμού, αλλά και στο πεδίο της υπερβατολογικής ενορατικής επίγνωσης, πνευματικής εποπτείας και σύνθεσης. Διακατέχονται από ζωικοψυχιστικές καταβολές και ταυτόχρονα δεν αντιμετωπίζουν την τραγικότητα του βιοτικού κύκλου, τόσο στον άνθρωπο όσο και στην σχέση του με την φύση.

Παρ’ όλα αυτά η φύση δεν αφήνει χώρο για κενό, η ανιμιστική ατομικιστική και κοινωνική, ανθρωποκεντρική και οικοκεντρική δυναμική επιτελεί τον ρόλο της σ’ ένα μακρύ μετουσιωτικό και μερισματικό λειτουργικό, τελετουργικό και συνειδησιακό μετασχηματισμό

Η επικοινωνιακή φασματική διάσταση
Η έννοια σημείο έχει στενή συνάφεια γλωσσικά-ηχητικά στην ελληνική, και ετυμολογικά με την έννοια σημείο, σημασία, σήμανση, σημαντική, σημειώνω, σημειωτική και σημειολογία. Αναδεικνύεται έτσι μια ενδογλωσσική και γλωσσολογική φασματικοποίησή της και μια νέα φασματική της διάσταση, την επικοινωνιακή. Είναι μια διάσταση βέβαια εγγενής στην συμβολική παράσταση και έννοια. Σ’ αυτή την διάσταση θα ‘ρθουμε αργότερα – καθώς ο Τσλαρς Πηρς της απέδωσε χρωματικότητα ή ακτινικότητα ως μια πράξη αναγνώρισης της θεμελιώδους φασματικότητας.

Το σημείο στον Καρτέσιο
      Θα μείνουμε για την ώρα στην μαθηματική φασματικοποίησή της – σημειώνοντας ένα επόμενο μεγάλο σταθμό – την καρτεσιανική δυαδικοποίηση του σημείου στην οποία συναντάμε την αριθμητική ζεύξη όπως και την ζεύξη αριθμών και γεωμετρικών παραστάσεων και εννοιών. Είναι μια μεγάλη ανακάλυψη που «ενοποίησε» δυναμικές στο κάλεσμα της ραγδαίας επιτάχυνσης της προόδου μέσα από την σύγκληση Άλγεβρας και Γεωμετρίας σύμφωνα με τον Ζοζέφ Λουί Λαγκράνζ. Ήταν ένα επαναστατικό βήμα με ανοικτούς ορίζοντες, ήταν σαν την σύγκλιση των ποταμών στον Άθλο του Ηρακλή για το Καθάρισμα των Στάβλων του Αυγεία ή την νοητική, βιωματική και συστημική στασιμότητα και υπολλειμματικότητα όπου δεν καταβολίζονταν τα αδρανή αυτονόητα αιώνων.
  Το επίτευγμα αυτό είχε δύο βασικά σημεία:
1.Αφ’ ενός φασματικοποίησε δυαδικά τις αριθμητικές παραστάσεις και σχέσεις, θέτοντας τις βάσεις για άλλες ανακαλύψεις όπως την Άλγεβρα Boole, την Γραμμική Άλγεβρα και όχι μόνο.
2.Αφ’ ετέρου οδήγησε σε καταλυτική απεικονιστική και όχι μόνο συσχέτιση και σχέση – που φτάνει ως την θεωρία των συνόλων και των συναρτήσεων, μεταξύ αριθμητικών και γεωμετρικών μορφών.

Το σημείο στο διανυσματικό λογισμό
Ενώ μέχρι τώρα η φασματοποίηση δεν καινοτομεί εννοιακά, στον επόμενο μεγάλο σταθμό υπεισέρχεται και εννοιολογική καινοτομία μαζί με την απεικονιστική. Είναι η στιγμή που μέσα από το σχεδόν παράλληλο γίγνεσθαι της φυσικής έννοιας εμφανίζεται νέος εννοιακός τελεστής, το διάνυσμα. Εφαρμόζεται ο τελεστής κατευθύνσεως κάτω από την επιταγή μιας νέας σύγκλισης και συμβολής αυτή την φορά μεταξύ μαθηματικής και φυσικής αιτιολογικής και μοντελοποιητικής απεικόνισης. Το βήμα αυτό έχει μια νέα δυναμική και αναδεικνύει μετά από την εποχή του Ευκλείδη ξανά την γονιμότητα συμβολής ή σύγκλισης Έννοιας και συμβόλου. Η δεύτερη επιτυχία σ’ αυτή την κατηγορία συμβολής πρέπει να μας αναθερμάνει και για το επιχείρημα ενός νέου γενικευμένου και προσεκτικού κύκλου συμβολών μεταξύ γλωσσικών εννοιών και μαθηματοφυσικών εννοιών.

Βέβαια οι συμβολές αυτές σ’ ένα μεγάλο βαθμό για να μην γίνουν νοητικός και κατηγορικός πληθωρισμός πρέπει να υπακούουν επαρκώς αν και όχι πλήρως στο «ξυράφι του Όκαμ» και στην συνδυαστικότητα αναγωγικότητας επαγωγιμότητας ανοικτής ολιστικότητας με προοπτική επαληθευσιμότητας.
Η διανυσματική φασματικοποίηση του σημείου και του χώρου ήταν η πρώτη αποτίναξη της «λίθινης» παράστασής του. Ο Διανυσματικός Λογισμός άνοιξε τον δρόμο για μια νέα φασματική συνεκτικότητα αναδεικνύοντας και την δυναμική συνάφεια και την αιτιώδη αντίληψη της σχέσης χώρου, χρόνου, πεδίου και υποθέματος.

Το σημείο στον Αινστάιν, στον Πριγκοζίν και στο σήμερα
Έκτοτε η φασματικοποίηση έχει βρει και πολύ πιο λεπτοφυείς ορίζοντες. Το κυρίαρχο πάντως είναι ότι «αναδεικνύεται πολύ περισσότερο», για να θυμηθούμε τους Νόρμπερτ Βίνερ και Κλωντ Σανόν, η δομή, η διάταξη και η σχέση στην διάσταση ως πληροφορία και τελικά ως ολιστική πολυπλοκότητα και συστημογένεση με την λογική του πατέρα της θεωρίας των Γενικών Συστημάτων Λούντβιχ φον Μπερταλάνφι και του Ήλια Πριγκοζίν.[3] Το σημείο φαίνεται σχετικά άχρηστο πια για τον Αϊνστάιν του «χωροχρονικού συνεχούς» και του Πριγκοζίν του «ιστορικού εξελικτικού ολισμού».

Ας μην βιαζόμαστε όμως, έστω και αν προτείνονται τροπικοί φορείς σωμάτια όπως το Χίγκ ή τα καόνια, ή ακόμη χορδές συνδυαστικές, αρμονικής συγκρότησης και δίκτυα βρόγχων και συνεκτικότητας και προσομειωτικά συγχρονικά ολιστικά, επάλληλα ή περιέχοντα σύμπαντα, υπάγοντας σε κβαντική και γενικευμένη αιτιολογική και εξηγηματική κρίση, την μη τοπικότητα της κατάστασης και των σωματικοτήτων.
Κατ’ αρχήν παρατηρούμε μια νέα σχετική εννοιακή και επιγνωσιακή ή υπερβατολογική υπανάπτυξη πια, σε αντίθεση με την κατάσταση που επικρατούσε από την εποχή του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη σε σχέση με την επιστημονοτεχνολογική σημειολογική ανάπτυξη. Ίσως σε εξισορρόπηση αυτής της Τάξης – πλην όμως ανεπαρκούς – γεννήθηκε η Ανθρωπιστική και Επικοινωνιολογική Σημειολογία με ενδιάμεσες την Κυβερνητική, την Θεωρία της Πληροφορίας και την Θεωρία των Συστημάτων.

Το Χάσμα παραμένει προβληματικό και τραγικό παρά τις προσπάθειες του Καντιανού Λόγου, της Φαινομενολογίας και του Υπαρξισμού, παρά τις ψυχαναλυτικές και ψυχολογικές σχολές και παρά τις προσπάθειες του Πιαζέ για λογική και ψυχολογική εξελικτική ενοποίηση της επιστημολογίας των φυσικών επιστημών και της λογικής με την Επιστημολογία των Επιστημών του ανθρώπου.
Το Χάσμα γίνεται πολύ πιο αβυσσαλέο στις ανθρωπολογικές, πολιτισμικές, θεσμικές και συστημικές συνέπειες και εξελίξεις που κυριαρχούνται από την ψυχολογική και οικονομική και περιβαλλοντική κρίση και δυναμική, τις φαυλοκυκλωτικές τραγικές συμβολές του που είναι αποξενωτικά άπληστες για ενέργεια ή ζωτικότητα και ανταγωνιστικές για τις Ιδέες μέσα σε μια θεατρική παραζάλη για ισχύ και συμφέρον και ανοησία.

Το σημείο ως καθήλωση στη χωριστικότητα
Η έννοια του σημείου και οι διεργασίες σ’ αυτήν λειτουργούν ως αρχετυπικές καθηλώσεις στην ταυτοποίηση και την κοσμοθεώρησή μας. Είναι δύσκολο να βγούμε από τον τάφο, από τον λίγθο αυτής της έννοιας και να νιώσουμε το «απελευθερωμένο σημείο». Είναι δύσκολο να δούμε αξιόπιστα την λίθο ως Φιλοσοφική και τις πέτρες του Δευκαλίωνα ως ανθρωπογονία και Ελεύθερο Λαό. Είναι δύσκολο να δούμε την πέτρα ως Ζωντανή και έτσι να ενοποιήσουμε υλοζωϊστικά και υπερβατολογικά συνείδηση, ζωή, θάνατο, ενέργεια και ύπαρξη. Είναι δύσκολο να δούμε τις διαστάσεις και την δυναμική αρμονίας της μεγάλης κλίμακας οργανικά και λογικά όπως ο Πλάτωνας και ο Ποσειδώνιος ως πεδίο συνεκτικής Ζωής, Ταυτότητας, Οντότητας και Λόγου.

Η συνείδησή μας και η καταγωγική της αδράνειας, μας εκθέτει σε πνευματική, υπαρξιακή, οντολογική και κοσμολογική ανασφάλεια που προσθέτει στην ψυχολογική μας έριδα, την χωριστικότητα και το φθονικό ναρκισσιστικό και φοβικό μίσος. Ο διανοητικός και αισθησιακός υλισμός μάς παντρεύει με ένα τραγικό μηδενισμό και σε ένα άνοο και πανούργο κυκεώνα αυταπάτης και γοητείας. Ο ατομικισμός του διαφθορέα του Σόρεν Κίρκεγκαρντ γιγαντώνεται στην διασκέδαση της άγνοιας, της τραγικότητας και της υπαρξιακής μυστηριακότητας. Η ελευθερία όχι μόνο δεν είναι αλληλέγγυα, αλλά δεν είναι ούτε υπερβατολογική και οντολογική. Ο «μύθος της μηχανής» και η ιδιοτέλεια της επιθυμίας και της αυταπάτης μας κυριαρχούν σχιζοειδώς απαξιώνοντας την Καρτεσιανή και την Χομπσιανή διακυβέρνησή τους, και όπως έλεγε ο Εμπεδοκλής «από αμέλεια του νου καταβροχθίζουμε ο ένας τον άλλον».
Η διαμάχη και η οδυνηρή βιαιότητα παραμένουν η κύρια μαθητεία μας. Το κίνητρο της εξέλιξής μας είναι ανάπηρο και καθηλωμένο στην φυσική διαλεκτική και την συγκυρία μέσα στην αγοραία, συστημική και ταυτοποιητική «μας» Βαβέλ.

Οι μύθοι του παρελθόντος είναι ατελέσφορες υπαινικτικές παραστάσεις, μουσεία και σύμβολα μπροστά στην εννοιακή και ενορατική μας τυφλότητα και αδράνεια. Χάσαμε το ελιξίριο της εσωτερικής φασματοποίησης και αυτογνωσίας σε μια γιγάντωση των εξωτερικών συστημικών μορφών και των κύκλων τους. Ειλικρινέστερα μάλλον το ‘χουμε από αρχή χαμένο, σαν τον «Απωλεσθέντα Λόγο» ή την «Χαμένη Λέξη» και τον «υιό της απώλειας».

Από το σημείο στη στιγμή
Αξίζει εδώ να σημειώσουμε ότι την ανάλογη φασματική προοπτική που ανοίξαμε – εισαγωγικά κάπως – την έννοια του σημείου, πρέπει να την ανοίξουμε και για την έννοια της στιγμής φτάνοντας στην μουσική και ορχηστρική ανάγνωση και έκφραση του νοήματος και της βούλησης, του εαυτού και του κόσμου. Αντίστοιχα πρέπει να κάνουμε και για την έννοια του θανάτου, της αφαίρεσης και της καταστροφής που αποτελεί το αδιαφανές του φόβου και της αμφιβολίας και που επέχει θέσης κενού ή απουσίας και ανυπαρξίας, θέση του μηδενός ή της άρνησης στην αίσθηση και στην φαινομενοκρατική και αναλυτική σκέψη. Ωστόσο αυτές οι φασματοποιήσεις είναι εξελικτικές αν έχουν παράλληλα μέτρο απλότητας και υπερβατικότητας.

     Σε σχέση με την έννοια της στιγμής, την απειροστατική αναγωγική διαιρετότητα του Χρόνου, η Μπερκσόνια έννοια της Διάρκειας – και όχι μόνο – προσπάθησε να διασπάσει φασματικά την αντίσταση της έννοιας της στιγμιαιότητας και της έκπτωσης του όντος σε σημειακή παράσταση γεγονότος, ή στην αυλαία του «ορίζοντα γεγονότων».
      Αντίστοιχα, η θεωρία της κυκλικότητας στην σχέση μεταξύ πνεύματος και ύλης που έρχεται από την Ανατολή ως την πολιτισμική κυκλικότητα του Μπενεντέτο Κρότσε προσπάθησε να συνδυάσει την αφαιρετικότητα του όντος με την συγκεκριμενοποιητική διακύμανσή του.

      Όμως, η μηχανιστική διάσταση και η αντίσταση στην φασματικοποίηση της έννοιας ουσία-υπόσταση, σε συνάφεια με την φαινομενοκρατική καθήλωση της εποπτείας μας, υπονομεύει όλα αυτά τα εγχειρήματα και τα καθιστά εννοιολογικά μετέωρα. Σ’ όλα αυτά πρέπει να προσθέσουμε την αυταπάτη του ατομικισμού μας μέσα στην πλάνη και την δουλεία του συστήματος για να κατανοήσουμε την Ανθρωπολογική μας Τραγικότητα.

Χαρτογραφώντας τις απαιτήσεις γεφύρωσης του Χάσματος
Οι λύσεις μέχρι τώρα, σ’ αυτή την τραγικότητα, υπήρξαν αφ’ ενός σ’ ένα βαθμό ολιγάριθμες -ατομικές και ομαδικές- σ’ ένα πνευματικά ιεραρχικό πλαίσιο και αφ’ ετέρου διακινδυνευτικά ασταθείς αν και αρκετές φορές θεσμικά και πολιτισμικά προοδευτικές πλην όμως ταυτόχρονα παλίνδρομες με μια συνεχή αντιστροφική μεγέθυνση και ανακύκλωση του βάθους και του εύρους της τραγικότητας ακόμη και ως «διασκεδαστικής αλλοτρίωσης».

Το φράγμα που εμφανίζει η «λογική» και η «νόηση» στην ενόραση και την πνευματική επίγνωση – μαζί με το φράγμα που εμφανίζει η θυμική και η συστημική μας κατάσταση στην λογική – συνεργούν αρνητικά και εμποδίζουν την φασματική ενάργεια στην ταυτότητά μας και gefirosi common 200 - Σόλων ΜΚΟ την συστημική συγκρότηση.

Η επικλητικότητά μας δεν είναι φασματικά εύστοχη. Είναι αμβλεία και απουσιάζει ο φασματικός συντονισμός και σχεδιασμός των ενεργειών μας, παρ’ όλες τις υποδείξεις της σύγχρονης επιστήμης και τεχνολογίας όπως πχ στις ιατρικές υπηρεσίες μέσω φασματικής ανίχνευσης, διάγνωσης και θεραπείας. Η ζήτησή μας δεν διαθέτει φασματική ποιότητα. Η θέλησή μας είναι φασματικά ασθενής και τυφλώνεται από τις επιθυμίες και τις γοητείες και τις αυταπάτες.

Οι ανθρώπινες σχέσεις μας δεν είναι φασματικά διακριτικές και γόνιμες. Δεν αξιοποιούν το φασματικό συγκριτικό πλεονέκτημα, τον φασματικό συντονισμό, την συνέργεια, την ομαδικότητα και την πνευματική οικονομία κλίμακας. Δεν υπάρχει δυναμική νέας Πνευματικής και Φασματικής Προσέγγισης και Σύνθεσης.
Στο Βίωμα ή την Εμπειρία, την Κατανόηση, την Επίγνωση, την Ερμηνεία, την Εποπτεία, την Αντίληψη και την Θεωρία, το Χάσμα ανάμεσα στο «Εύρηκα» του Εντγκαρ Αλαν Πόε και του Εύρηκα του Νεύτωνα και του Αϊνστάιν παραμένει μεγάλο, όσο και το χάσμα – παρ’ όλη την γειτονία – ανάμεσα στον Ποιητικό Λόγο του Γουίλλιαμ Μπλαίηκ και τον Νεύτωνα μ’ όλη τη διττότητα του δεύτερου.

Μεταξύ του ανθρώπου που ζει και «κατοικεί ποιητικά» – και που είναι «ποιητικό δαιμόνιο» ή «Ορφικός Λόγος» ή το Ορφικό Πρότυπο του Λιούις Μάμφορντ – και του ανθρώπου που «υπάρχει σκεπτόμενος» και τεχνικά ή «Προμηθεϊκά», τα ζητήματα είναι αγεφύρωτα. Η Ίριδα ή η Ανταχκάρανα οριζόντια και κάθετα είναι ατελής, η Οδός είναι αρκετά αδιάβατη παρ’ όλη την στοχαστική επιμέλεια ανθρώπων όπως ο Έρβιν Λάζλοου. [4]
Τα εγχειρήματα όπως αυτό του Κάρλ Γιουνγκ για ενοποίηση ανάμεσα σε γλωσσικές και εννοιακές κουλτούρες – εσωτερικές και εξωτερικές – είναι ακόμη νηπιακά και απλοϊκά σ’ ένα αφιλόξενο, ιδιοτελές καχύποπτο και φοβικό περιβάλλον. Το ίδιο ισχύει και για εναλλακτικά εγχειρήματα από στοχαστές όπως ο Ρίτσαρντ Μπάκμινστερ Φούλερ και ο Κεν Γουίλμπερ και όχι με κύρια ευθύνη δική τους.

Παράλληλα ο αισθησιακός, ψυχολογικός και κοινωνικός κύκλος κατάθλιψης και ανοιακής διασκέδασης, θυμοποιεί το αδιέξοδο σε προσωπικό επίπεδο και σε μαζική κλίμακα. Η ευτυχία, η ευημερία, ο μερισμός η ελευθερία και η δικαιοσύνη παρ’ όλο το εκπαιδευτικό, επικοινωνιακό, θεσμικό, αγοραίο, πολιτισμικό και τεχνολογικό μέρισμα διαρκώς διαφεύγει. Διαψεύδεται, αναβάλλεται και υποσχεσιολογείται επικίνδυνα.
Το κοινό καλό είναι αμβλύ στην «Γενική Βούληση και το Κοινωνικό Συμβόλαιό της» – σε «χαμηλές» πολιτικές, οικονομίες και επικοινωνιακές δυναμικές – σε αντίθεση με το κοινό και το οργανωμένο ισχυρά κακό των εξουσιαστικών συμφερόντων, παραστάσεων και στρατηγικών. Απουσιάζει η εκφρασμένη θέληση για το καλό, η αναγνώριση των φορέων και της έκφρασής του σε Σχέδιο, Συνεργατική Ομαδική Προσέγγιση και Προοπτική. Το Μέτρο και η Καθαρτήρια Μέση Οδός δεν ελκύουν εξελικτικά τις προσωπικότητες και τις συλλογικότητές μας. Η θρασύτητα του ατομικισμού και της αδιαλλαξίας προβάλλουν εκκωφαντικά.

Η ανεκτικότητα, η συνεργατικότητα αλλά και η εξυπηρέτηση μας μέσα στην καθημερινότητα παραπαίουν. Ζούμε σε δύσκολους και «ενδιαφέροντες καιρούς» σύμφωνα με την κινέζικη ευχή και κατάρα.
Το φασματικό γίγνεσθαι εννοιών και δομών που λειτουργούν καταλυτικά για τις εξελίξεις στην εκπαίδευση και την επικοινωνία, στην πολιτική και την οικονομία είναι υπανάπτυκτο και ανεπαρκές για την αντιμετώπιση της – ενδοτομεακής και διατομεακής – ανατροφοδοτούμενης, ανακυκλούμενης κρίσης και αναβλητικότητας με ένα βαθύ μετασχηματισμό.

Αρχίζουμε να ζούμε την μεγαλύτερη και θεμελιωδέστερη φασματική και τυπολογική κρίση όλων των εποχών με την ποιοτική υπανάπτυξη και απλοϊκότητα και την ποσοτική και αδιάκριτη μεγέθυνση και πύκνωση των μορφών, των αποκρίσεων και των μεριμνών.
Ωστόσο η αγορά, η οικονομία, η αναγκαιότητα της εκπαίδευσης και της γνώσης διευρύνει την πίεση για ευθύνη και νοημοσύνη. Δοκιμάζει το ψυχολογικό όραμα και την κοινωνική συμβατοποίηση. Όμως τόσο η ποιότητα αυτής της πρόκλησης, όσο και της απόκρισης είναι θεμελιωδώς προβληματική όπως και η υπανάπτυξη στις δεξιότητες μας έχει το στρεβλωτικό της τίμημα.

Η σφράγιση της πύλης του κοινού κακού
      Παράλληλα με την πίεση για μια πιο ποιοτική και συνεπή κοινωνικά, πολιτισμικά και περιβαλλοντικά, εργασιακή παραγωγική και καταναλωτική απόδοση, υπάρχει μια θεμελιώδης ανάγκη απάρνησης, θυσίας και αποσύνδεσης ή ελαχιστοποίησης, τόσο σε σχέση με την φύση, όσο επίσης σε σχέση με την οικονομία και την κοινωνία, όπως επίσης και στον ψυχολογικό κύκλο της καθημερινής ζωής και των ανθρώπινων σχέσεων.
     Αυτό πρέπει να γίνει με όρους ύφεσης της κοινωνίας του θεάματος και της επικοινωνιακής υπεραξίας και γοητείας. Αντίστοιχα αναγνωρίζουμε την ανάγκη, την ευθύνη μας για μια άλλη βιωματική, πολιτισμική, αλληλέγγυας και βαθιά απελευθερωτικής ποιότητας ελεύθερου χρόνου και ζωτικότητας.
    Όμως, δεν επικρίνουμε ολοκληρωτικά την κοινωνία του θεάματος και τη θεατρικότητα. Τοποθετούμαστε με όρους βελτίωσής της αλλά ακόμη και αναγνώρισης του καλού που εκφράζεται και που πολλές φορές δρα και μέσα από την μη πλήρη εμπορευματοποίησή του.

     Πρέπει να γίνει με όρους μείωσης του οικονομικού φονταμενταλισμού και του άγριου φουτουρισμού, μείωσης της νεοπλασματικής υπεραξίας και της πειραματικής κερδοσκοπίας και συγκεντρωτικότητας των επιχειρήσεων των κεφαλαίων ή μέσων και των αγορών σ’ όλες τις κλίμακες.
     Πρέπει να γίνει με όρους μείωσης του γραφειοκρατικού, τεχνοκρατικού και θεσμικού φονταμενταλισμού, της πολιτικής διαφθοράς, διαπλοκής υπεραξίας,  της διαχειριστικής ανεπάρκειας και ανικανότητας και του αυταρχικού ολοκληρωτικού.
      Και πάλι πρέπει να γίνει παράλληλα με την μείωση της πολιτισμικής εντροπίας και ύφεσης, όπως και του πολιτισμικού φονταμενταλισμού και ολοκληρωτισμού.
      Αυτή είναι η πρόκληση για την σφράγιση της πύλης του κοινού κακού και του σφετεριστικού και ολοκληρωτικού πατερναλισμού ή της γοητείας των συμφερόντων ισχύος και εξουσίας σ’ όλες τις μορφές, τους τομείς και τα επίπεδα.
      Πρέπει και μπορούμε να αναστοχαστούημε αλληλέγγυα και με καλή θέληση να ανακαλύψουμε τον εαυτό μας, τις συλλογικότητες, τις σχέσεις και τις πραγματικές και εξελικτικές ανάγκες μας.

Αναφορές:
[1] “Ο Γκέντελ (1906-1978) καταλήγει στην εξής διατύπωση για το θεώρημα της μη πληρότητας: κάθε σύστημα αξιωμάτων περιλαμβάνει προτάσεις τις οποίες δεν μπορούμε να διερευνήσουμε αν είναι αληθείς ή ψευδείς, με τα μέσα που μας δίνει το ίδιο το σύστημα. Με άλλα λόγια, γ%B