ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ, ΣΥΝΘΕΣΗ & ΣΧΕΔΙΟ ΙΔΕΩΝ

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΙΚΗ (του Δημοσθένη Κυριαζή)

Processor board crayg - Σόλων ΜΚΟ
image_pdfimage_print

Processor board crayg - Σόλων ΜΚΟΛογική είναι η επιστήμη που έχει ως αντικείμενο μελέτης, την ορθή νόηση· τους νόμους των νοητικών διαδικασιών, τις αρχές εγκυρότητας των επιχειρημάτων, τις μεθόδους εξαγωγής συμπερασμάτων, τον έλεγχο της ορθότητας των κ.α.[1]

      Από τον παραπάνω ορισμό προκύπτει ότι η λογική αποτελεί τη βάση ανάπτυξης κάθε άλλης επιστήμης· ότι αποτελεί την επιστήμη της επιστήμης.
Ποιοι και πότε όμως ανέπτυξαν την επιστήμη της Λογικής ; 
Ποιο είναι το λίκνο της Λογικής ;

       Η απάντηση στα παραπάνω ερωτήματα, που δεν φαίνεται ότι ενδιαφέρει πολύ τους απλούς ανθρώπους και τους ειδήμονες, είναι : Λίκνο της λογικής είναι η αρχαία Ελλάδα· η επιστήμη της Λογικής γεννήθηκε στον ίδιο χώρο και στον ίδιο χρόνο, που γεννήθηκαν, η Δημοκρατία και ένας ανεπανάληπτος σε αρχές, ιδέες και ουμανιστικές κατακτήσεις  Πολιτισμός.

       Στη αρχαιοελληνική Λογική, βασικό εργαλείο για την «ορθή νόηση» είναι οι  συλλογισμοί, σαν και αυτούς που κάποτε διδαχθήκαμε στο Γυμνάσιο:
·         Όλοι οι σκύλοι είναι ζώα  
·         Ο Τζάκ είναι σκύλος

Συμπέρασμα/απόφαση
·         Ο Τζάκ είναι ζώο

      Οι συλλογισμοί αυτοί, στους οποίος  η διαδικασία εξαγωγής συμπεράσματος κινείται από το γενικό στο ειδικό, ονομάζονται παραγωγικοί συλλογισμοί . Αντίθετα αυτοί, στους οποίους η διαδικασία κινείται από το ειδικό προς το γενικό ονομάζονται επαγωγικοί συλλογισμοί. Σημειώστε ότι αυτή η βασική και ξεκάθαρη διάκριση έγινε από τον Αριστοτέλη πριν από δυόμιση χιλιάδες χρόνια.

      Δεν είναι μέσα στις προθέσεις μας αλλά ούτε και στις δυνατότητες μας, να πούμε περισσότερα για την αρχαιοελληνική Λογική και τη Λογική που αναπτύχθηκε στα δυόμιση χιλιάδες χρόνια που πέρασαν. Πρόθεση μας είναι να πούμε την άποψη μας για τη σχέση της αρχαιοελληνικής Λογικής, με την Πληροφορική.

Από τη λογική των αρχαίων Ελλήνων στη λογική της  Άλγεβρας του Boole   
        Οι απλοί, λιτοί και διαφανείς συλλογισμοί των αρχαίων Ελλήνων με το πέρασμα των αιώνων εκφυλίστηκαν. Οι συλλογισμοί  από μια 100% λογική διαδικασία που με όχημα την «ορθή νόηση» οδηγούσε στη γνώση, έγιναν μια συναισθηματική διαδικασία που με όχημα τα «ορθά συναισθήματα », οδηγούσε στην πίστη· στην πίστη στο κατεστημένο της κάθε εξουσίας·  πολιτικής, οικονομικής, πνευματικής,  θρησκευτικής. Η λογική άλλαξε. Από λογική της γνώσης, έγινε «λογική» της πίστης.

       Στη νέα λογική, οι απλοί και διαφανείς συλλογισμοί της αρχαιοελληνικής λογικής τώρα περιφρονούνται και απορρίπτονται. Αντίθετα, οι πομπώδεις, πολύπλοκοι και αδιαφανείς συλλογισμοί, εκτιμιούνται και έχουν υψηλή αποδοχή.

        Για να απαλλαγούν οι συλλογισμοί από την αδιαφάνεια και το  βερμπαλισμό και να ξαναγίνουν εργαλείο γνώσης, ο Γερμανός Μαθηματικός, Φυσικός και Φιλόσοφος Λαϊμπνιτς  ( Leibnitz  1646-1716 ),  επιχείρησε να παραστήσει τα στοιχεία των αρχαιοελληνικών συλλογισμών (υποθέσεις – συμπέρασμα), με σύμβολα και να μετατρέψει τους συλλογισμούς σε μια μαθηματική διαχείριση συμβόλων.
       Ο Λαϊμπνιτς δεν κατάφερε να υλοποιήσει το όραμα του. Όμως μας άφησε μια σημαντική κληρονομιά. Αυτό τούτο το όραμα.   

        Προσπάθειες μετασχηματισμού της αρχαιοελληνικής Λογικής σε μαθηματική διαχείριση, έγιναν και από άλλους όπως τον Morgan (1806 – 1876) . Εκείνος όμως που ολοκλήρωσε αυτές τις προσπάθειες ήταν ο Άγγλος Μαθηματικός και μελετητής των αρχαίων Ελλήνων Φιλοσόφων Μπούλ,  ( George Boole1814 – 1864 ).

       Ο Μπούλ κατάφερε να δημιουργήσει ένα ολοκληρωμένο μαθηματικό εργαλείο παραγωγής συμπερασμάτων και αποφάσεων, που ονομάσθηκε Άλγεβρα του Μπούλ. Βασικό χαρακτηριστικό της Φιλοσοφίας του είναι – κατά την αντίληψη μας – η επιστροφή στους απλούς, κατανοητούς και διαφανείς συλλογισμούς της αρχαιοελληνικής Λογικής.

        Ο Μπούλ στη άλγεβρα του όρισε αξιωματικά τρεις  μόνο λογικές πράξεις, τρεις μόνο βασικούς συλλογισμούς.  Τη λογική πρόσθεση ή πράξη  OR, το λογικό πολλαπλασιασμό ή πράξη  AND , και τη λογική  άρνηση ή πράξη NOR . Κάθε άλλη λογική παράσταση ήταν ένα σύνολο από αυτές τις τρεις πράξεις, από αυτούς  τους τρεις  βασικούς συλλογισμούς. 

      Στην Άλγεβρα του Μπούλ οι μεταβλητές (οι άγνωστοι που μάθαμε στην Άλγεβρα του Γυμνασίου) μπορούν να πάρουν μόνο δυο τιμές. Το 1 (το σωστό) και το 0  (το λάθος).

       Έτσι όλες οι πράξεις της άλγεβρας του Μπούλ  ήταν πολύ ευκολότερο να γίνονται στο δυαδικό σύστημα, γιατί αυτό έχει μόνο δύο ψηφία. Το 1 και το 0. Να θυμίσουμε ότι το δεκαδικό σύστημα έχει δέκα ψηφία τα 0,1, 2, …9.       Το δυαδικό  σύστημα, λόγω του μικρού πλήθους ψηφίων που χρησιμοποιεί, είναι το πιο απλό αλλά και το πιο φλύαρο ( μεγάλης πολλαπλότητας) αριθμητικό σύστημα

      Η φιλοσοφία του θυμίζει λίγο το χρυσό κανόνα των μοχλών που κάποτε διδασκόμασταν στο Γυμνάσιο: «Ότι κερδίζουμε σε δύναμη το χάνουμε σε δρόμο». Και εδώ συμβαίνει κάτι ανάλογο: «ότι κερδίζουμε σε απλότητα το χάνουμε σε φλυαρία)»

      Η χρήση της Άλγεβρας του Μπούλ από τους ίδιους τους ανθρώπους δεν είχε πρακτικό ενδιαφέρον. Οι άνθρωποι έφταναν  σε αποφάσεις πολύ πιο γρήγορα με το δικό τους τρόπο, πάρα με το μεθοδικό, διαφανή, αλλά πληκτικό τρόπο του Μπούλ.  Μέχρι το 1938 η  άλγεβρα του Μπούλ είχε θεωρητική αλλά όχι και πρακτική αξία. 
      Το 1938 ένας Αμερικανός φοιτητής του MIT ο Σάννον (Claude Shannon 1916 – 2001), είχε την καταπληκτική  ιδέα να χρησιμοποιήσει, για την πραγματοποίηση των πράξεων της άλγεβρας του Μπουλ όχι ανθρώπους, αλλά διακόπτες ηλεκτρικών κυκλωμάτων. 

      Η χρήση των διακοπτών έγινε εφικτή λόγω της απλότητας του δυαδικού συστήματος, που όπως αναφέρθηκε αποτελεί μαθηματική διαχείριση, δύο  μόνο ψηφίων. Του 1 και του 0 . Όπως όλοι ξέρουμε οι διακόπτες έχουν μόνο δυο καταστάσεις :Την  1 (διακόπτης κλειστός) και την  0 (διακόπτης ανοικτός).

      Οι απλές αλλά φλύαρες  λογικές πράξεις της Άλγεβρας του Μπούλ, μπορούσαν τώρα να πραγματοποιούνταν από τεχνικά στοιχεία που δεν είχαν νοημοσύνη, αλλά μπορούσαν να εργάζονται γρήγορα, χωρίς χρονικούς περιορισμούς, χωρίς να κουράζονται και να πλήττουν.
 
       Η ιδέα αυτή του Σάννον έδωσε μεγάλη πρακτική αξία στην Άλγεβρα του Μπούλ και οδήγησε στη σημερινή επιστήμη και τεχνολογία της Πληροφορικής.[2]

Πληροφορική και Δημοκρατία
       Η σχέση Πληροφορικής, ψηφιακής τεχνολογίας γενικότερα, και Δημοκρατίας στο πρακτικό επίπεδο είναι, λίγο πολύ, γνωστή. Συνοψίζεται στη διασφάλιση,  άριστων και προσιτών συνθηκών επικοινωνίας σε όλους τους ανθρώπους· πλούσιους και φτωχούς, ανώτατης και στοιχειώδους εκπαίδευσης.
       Στο θεωρητικό όμως επίπεδο, αυτή η σχέση δεν είναι το ίδιο προφανής. Την ύπαρξη της μπορούμε, ίσως, να την καταλάβουμε από τα ακόλουθα  ιστορικά γεγονότα και  συμπεράσματα:

(1)   Η Δημοκρατία λειτούργησε στις χώρες που υπήρχε λογική νοοτροπία και αλφαβητική γραφή. Αντίθετα στις χώρες που υπήρχε δογματική νοοτροπία  και συμβολική γραφή λειτούργησαν μοναρχικά/θεοκρατικά πολιτεύματα[3] . 

(2)   Η ψηφιακή τεχνολογία αποτελεί εργαλείο ανάπτυξης και υπηρέτησης λογικής και όχι δογματικής νοοτροπίας.

(3)   Η φιλοσοφία της ψηφιακής τεχνολογίας είναι η ίδια με τη φιλοσοφία των αλφαβητικών γραφών, με ένα επί πλέον μεγάλο πλεονέκτημα : Χρησιμοποιεί μόνο δύο γράμματα (το 1,0) και έχει παγκόσμια χρήση.

       Η άποψη ότι η ψηφιακή τεχνολογία μπορεί να γίνει όχημα αναγέννησης της Δημοκρατίας δεν είναι μόνο μία ουμανιστική και ευγενική ιδέα·  είναι και μία ορθολογική και πρακτικά εφαρμόσιμη  ιδέα.

_________________________
[1] Λεξικό της Νέας  Ελληνικής Γλώσσας Γ. Μπαμπινιώτη 
[2] Στην αρχή για την εκτέλεση λογικών πράξεων,  χρησιμοποιήθηκαν διακόπτες με κινούμενα στοιχεία (ρελέδες), αργότερα χρησιμοποιηθήκαν «στατοί διακόπτες» δηλαδή διακόπτες  χωρίς κινούμενα στοιχεία από ηλεκτρονικές λυχνίες στην αρχή και αργότερα από  τρανζίστορ και ολοκληρωμένα κυκλώματα.
[3] Δ. Κυριαζής. Ψηφιακή Δημοκρατία . Εκδόσεις  Ένωσης Ελλήνων Φυσικών 2009


15 Ιουνίου 2010

Δημοσθένης Κυριαζής
(Ο Δημοσθένης Κυριαζής σπούδασε  φυσική και ηλεκτρονικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Εκπαιδεύθηκε στην Αγγλία σε Ραδιοηλεκτρικά Δίκτυα  Μικροκυμάτων και στις ΗΠΑ σε Συστήματα Δορυφορικών Επικοινωνιών.  Διατέλεσε  Γενικός Διευθυντής Ανάπτυξης του  ΟΤΕ και σύμβουλος τηλεπικοινωνιών στο ΥΠΕΘΟ και στην  ΕΕΤΤ. Ασχολήθηκε με  την αλληλεπίδραση ψηφιακής τεχνολογίας- δημοκρατίας και έγραψε τα βιβλία:  Η Αναγέννηση της Δημοκρατίας, Η  Άμεση Δημοκρατία στην Τηλέρια και Ψηφιακή Δημοκρατία (Εκδόσεις Πατάκη 2002, Πατάκη 2005 και Ένωσης Ελλήνων Φυσικών 2009).