|
|
Όλοι μας εντυπωσιαζόμαστε από το πόσο τυφλοί ήμασταν στην πραγματικότητα της ζωής πριν την χαρτογράφηση απαρατήρητων καθημερινών και αυτονόητων της ζωής. Εντυπωσιαζόμαστε από το πώς βλέπαμε τον κόσμο πριν τον Νεύτωνα ή την περιγραφή της κυκλοφορίας του αίματος. |
Διαβάστε τα ενδιαφέροντα βιογραφικά στοιχεία που αναφέρονται παρακάτω από τον καθηγητή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Ιωάννη Αντωνίου, στην ζωή του μεγάλου επιστήμονα IlyaPrigogine, κατόχου βραβείου νόμπελ Χημείας, προέδρου – μέχρι τον θάνατό του – των ινστιτούτων Solvay για να καταλάβετε τι εννοούμε. . Καθηγητά Prigogine, Αυτή η στιγμή ήταν αναμενόμενη αλλά όχι προβλέψιμη, όταν με δεχθήκατε στην ομάδα σας, πριν 21 χρόνια. Όπως οι ατομικές αποδιεγέρσεις που τόσο πολύ σας ενδιέφεραν. Κάθε βδομάδα μας καλούσατε στο γραφείο σας, όπου συζητάγαμε διάφορα προβλήματα. Αυτοί που συμμετείχαν ενεργά στο πρόβλημα, έγραφαν συνήθως τις εργασίες. Αυτο-οργανούμενη Ανάθεση. Πάντα προσπαθούσατε να αξιοποιείτε το καλύτερο από τους ανθρώπους, αγνοώντας συνειδητά το αδόκιμο και το καταστροφικό, έχοντας διαρκώς επίγνωση του οράματος και του στόχου. Μετά το διδακτορικό μου μερικοί έμπειροι επιστήμονες με συνεβούλευσαν να απομακρυνθώ από την ομάδα σας, διότι η ενασχόληση με εξωτικά, ασαφή ζητήματα μακράν της πεπατημένης, ενέχει μεγάλο ρίσκο για τη σταδιοδρομία ενός εκκολαπτόμενου επιστήμονα. Σε απόγνωση, αποφάσισα να δω την αντίδρασή σας. Έκπληκτος σας άκουσα να λέτε: «Πολύ ορθά. Η έρευνα σε προβλήματα πεπατημένα είναι ασφαλής, αλλά μην αναμένεις αποτελέσματα εξαιρετικού ενδιαφέροντος. Πέραν της πεπατημένης ενδέχεται να βρεις κάτι ενδιαφέρον. Επιπλέον, θα έχεις κάποιο χρόνο για δημιουργική σκέψη, αλλά πράγματι υπάρχει μεγάλο ρίσκο να χαθείς και να απομονωθείς. Η έρευνα είναι σαν τα στοιχήματα στο ιπποδρόμιο. Σημαντική απόδοση θα έχεις μόνο αν επενδύσεις στα αουτσάιντερς, με ρίσκο να τα χάσεις όλα.» Πράγματι, το έργο σας στα πρώτα στάδια, ήταν εκτός της πεπατημένης. Όταν προσπαθούσατε να βρείτε την δυναμική βάση της Αυτο-οργάνωσης και της Μη-Αναστρεψιμότητας, ο Wigner σας συνεβούλευσε «να μην χάνετε τον καιρό σας σε αυτή την παράξενη έρευνα, διότι η φύση είναι ούτως ή άλλως αναστρέψιμη στο μικροσκοπικό, θεμελιακό επίπεδο». Όταν σας ρώτησα που βρήκατε το σθένος να επιμείνετε και να προχωρήσετε, μου απαντήσατε: «Εάν αυτά που έλεγαν ήταν ορθά, η Φύση θα ήταν σχιζοφρενής. Η ενότητα της Φύσης, συνεπάγεται επίσης ενοποιημένη περιγραφή της Φύσης. Πίστευα πάντα ότι η αντικειμενικότητα της Αυτο-οργάνωσης και της Μη-Αναστρεψιμότητας, πρέπει να εδράζεται σε κάποια χαρακτηριστικά της δυναμικής». Πράγματι, ανακαλύψατε ότι το Χάος και η Μη-Ολοκληρωσιμότητα είναι ιδιότητες-κλειδιά της δυναμικής που επάγουν Μη-Αναστρεψιμότητα χωρίς προσεγγίσεις, υποκειμενικές εκτιμήσεις είτε απώλεια πληροφορίας. Εμείς που σας βοηθήσαμε λίγο στις Βρυξέλλες και στο Ώστιν, είμαστε σήμερα ευτυχείς και περήφανοι. Το όραμά σας είναι πραγματικότητα. Έχουμε νέα αποτελέσματα στη Φυσική, νέα Μαθηματικά, ακόμα και εφαρμογές, αποδεκτά από την επιστημονική κοινότητα. Όμως πέρα από όλα αυτά, έχουμε χάρις σε σας ένα αισιόδοξο όραμα για το σύμπαν. Όπως σας αρέσει να λέτε: «Το σύμπαν είναι μία αέναη κατασκευή σε εξέλιξη, στην οποία συμμετέχουμε» Όταν παρουσίασα την εργασία μας πριν δέκα χρόνια σε ένα συνέδριο στην Ιταλία, ένας άλλος Νομπελίστας μου επετέθη σφόδρα. Μετά από έντονους διαξιφισμούς, με πλησίασε στο δείπνο και μου είπε: «Μου αρέσει η εργασία σας στον τελεστή του χρόνου, αλλά γιατί χάνετε τον καιρό σας με τις παράξενες ιδέες του Prigogine»; Αρκετά αναστατωμένος αποφάσισα πάλι να σας το αναφέρω. Η απάντηση σας με εξέπληξε πάλι: «Είμαι ιδιαίτερα ευτυχής Ιωάννη διότι αυτό δείχνει ότι η εργασία μου ελκύει την προσοχή τους. Εάν προτείνεις κάτι αυθεντικό, θα έχεις καλούς φίλους αλλά και καλούς εχθρούς. Εάν δεν προκύψει καμμία αντίδραση, σημαίνει ότι η εργασία σου στερείται ενδιαφέροντος.» Πάντα τονίζατε ότι η επιστήμη είναι κοινωνική δραστηριότητα. Είναι γεγονός ότι οι προσπάθειές σας στη δεκαετία του ’80, συνέβαλλαν στη διαμόρφωση της Ευρωπαϊκής Έρευνας. Υπό την εμπνευσμένη καθοδήγησή σας τα Διεθνή Ινστιτούτα Solvay μεταμορφώθηκαν σε ένα Κέντρο Προχωρημένης ‘Ερευνας στις Διαδικασίες Μακράν της Ισορροπίας και στην Πολυπλοκότητα. Αναφερθήκατε πολλές φορές στο διάλογο Παρμενίδη και Ηράκλειτου, στο Είναι και στο Γίγνεσθαι. Οι τιμές που σας πρόσφεραν τα Ελληνικά Πανεπιστήμια και οι Ελληνικές Αρχές είναι απλά δείγματα της εκτίμησης και της αγάπης των Ελλήνων επιστημόνων και διανοουμένων. Οι φίλοι σας, ο Πρύτανης Αντωνόπουλος του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, ο Πρύτανης Ξανθόπουλος, του Μετσοβίου Πολυτεχνείου και ο Αντιπρύτανης Τσαλίδης του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης θα στηρίξουν την περαιτέρω ανάπτυξη των ιδεών σας στην Ελλάδα. Οι σκέψεις σας θα σηματοδοτήσουν την επιστήμη του 21ου αιώνα. Οι ομάδες σας στις Βρυξέλλες και στο Ώστιν θα συνεχίσουν να εργάζονται υπό την έμπνευση του οράματός σας και των καινοτόμων ιδεών σας. Παρ’ότι ουδέποτε εκφράσατε κάποια συγκεκριμένη άποψη σε ζητήματα θρησκείας, πάντα θαυμάζατε αυτό που σας άρεσε να ονομάζετε «μυστήριο της εμπειρίας της υπέρβασης». Θεωρούσατε αυτή τη μυστηριακή εμπειρία, πηγή της δημιουργικής καινοτόμου δραστηριότητας στην Επιστήμη και στην Τέχνη. Όταν σας ρώτησα πριν λίγους μήνες, ποιες θα είναι οι επόμενες προκλήσεις στην Επιστήμη, δεδομένου ότι το προβλημα της μη Αναστρεψιμότητας και Αυτο-οργάνωσης είναι κάπως κατανοητό σήμερα, μου απαντήσατε: «Ιωάννη, εάν ήμουν σήμερα ένας νέος ερευνητής θα μελετούσα το πρόβλημα Νου/Σώματος. Αυτή είναι η μεγάλη πρόκληση του 21ου αιώνα». Καλό ταξίδι καθηγητά Prigogine, σ’ αυτή τη μεγάλη διακλάδωση. Το παραπάνω κείμενο είναι ο αποχαιρετιστήριος επικήδειος λόγος, προς τιμήν του Ilia Prigogine, που συντάχθηκε από τον καθηγητή Α.Π.Θ, Ιωάννη Ε. Αντωνίου και επι πολλά χρόνια συνεργάτη του. |
|
Ιωάννης Ε. Αντωνίου Αναπληρωτής Διευθυντής Διεθνών Ινστιτούτων Solvay Καθηγητής Μαθηματικών, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης 2 Ιουνίου 2010 |
