Και κάτι ακόμη. Αυτή η εξουσία των ανθρώπων είναι δώρο της Φύσεως, του Θεού και όχι δώρο κάποιων φωτισμένων ηγετών που άσκησαν ή ασκούν την εξουσία.
Πως όμως τα κατάφεραν οι ασκούντες την εξουσία να πείσουν τους απλούς ανθρώπους να τους δώσουν αυτό το δικαίωμα και αυτή την ισχύ. Μία απάντηση σε αυτό το ερώτημα δίδεται από μια ομάδα νεαρών σπουδαστών, που παρακινούνται από την Ελπίδα· μια νεαρή συνάδελφο τους « με γαλαζοπράσινα μάτια και κόκκινα μαλλιά».Η συζήτηση αυτή περιλαμβάνεται στο βιβλίο μας « Η ΑΜΕΣΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΊΑ ΣΤΗΝ ΤΗΛΕΡΙΑ» .
Πιστεύοντας ότι μέχρι σήμερα, κυριολεκτικά μέχρι σήμερα, ή άσκησης της εξουσίας στηρίζεται στις ίδιες επικλήσεις, θεωρήσαμε ότι ίσως είχε ενδιαφέρον να δημοσιεύσουμε απόσπασμα του βιβλίου που αναφέρεται σε αυτό το θέμα.
(απόσπασμα από το βιβλίο του Δ. Κυριαζή, Η Άμεση Δημοκρατία στη Τηλέρια )
Συζήτηση 4ης Απριλίου
Θέμα: Οι τρεις επικλήσεις της εξουσίας
Συνάδελφος – Εισηγητής
Τα Όργανα εξουσίας γνωρίζουν πολύ καλά ότι δεν έχουν ισχύ αλλά ότι απλά διαχειρίζονται την ισχύ των πολιτών.
Γνωρίζουν ακόμη ότι δεν μπορούν ποτέ να οικειοποιηθούν την ξένη εξουσία και ότι αυτή η νομοτελειακή αδυναμία είναι η αιτία της αστάθειας των συστημάτων που διαφεντεύουν και εκμεταλλεύονται.
Τις παραπάνω αλήθειες όμως δεν πρέπει να τις μάθει και κυρίως δεν πρέπει να τις πιστέψει ο λαός. Ο λαός πρέπει να πιστέψει σε κάτι που θα κοιμίσει τη λογική του και θα ξυπνήσει συναισθήματα ελπίδας, φόβου και ενθουσιασμού. Μόνο με τέτοια συναισθήματα και όχι με τη λογική μπορεί να επιτευχθεί μια «εν λευκώ εκχώρηση» της εξουσίας των ανθρώπων σε τρίτους.
Όλα τα πολιτεύματα στα οποία υπάρχει αλλοτρίωση των πολιτών από την άσκηση της εξουσίας τους είναι νομοτελειακά ασταθή. Χρειάσθηκε η επινόηση και η χρήση αποτελεσματικών «υποστυλωμάτων» για να επιτευχθεί μια αποδεκτή σταθερότητα.
Τα υποστυλώματα αυτά επινοήθηκαν από πολύ νωρίς. Ήταν οι αιτήσεις βοήθειας, οι επικλήσεις: Του Θεού, της Πατρίδας, της κοινωνίας και της εξουσίας των ανθρώπων.
Με αυτές τις επικλήσεις τα Όργανα εξουσίας από διαχειριστές ξένης ισχύος κατάφεραν να γίνουν στη συνείδηση του λαού μια ουσιαστικά κλειστή ομάδα ανθρώπων, μια κάστα με ξεχωριστές πνευματικές και ηθικές ικανότητες. Να γίνουν μια κάστα εξειδικευμένων στην έκφραση, στην υπηρέτηση και στη διασφάλιση: Του θελήματος του Θεού, των αναγκών της πατρίδας και της Κοινωνίας και της εξουσίας των πολιτών.
Η επίκληση του Θεού
Σύμφωνα με αυτή την επίκληση τα Όργανα Εξουσίας είναι δημιούργημα της βούλησης του Θεού και όχι δημιούργημα ανθρώπινων επιδιώξεων. Από τη βούληση αυτή δημιουργήθηκαν οι «ελέω Θεού μονάρχες».
Σε κάποιες περιπτώσεις το έλεος του Θεού κρίθηκε ένα ανεπαρκές υποστύλωμα. Έτσι επινοήθηκε ένα πιο ισχυρό. Τα Όργανα Εξουσίας έγιναν τα ίδια Θεοί όπως, για παράδειγμα, οι Φαραώ της Αιγύπτου. Σε άλλες περιπτώσεις συμβιβάστηκαν στο αξίωμα του επίσημου αντιπροσώπου του Θεού επί της Γης. Του Μεσσία.
Με την επίκληση αυτή οι αποφάσεις των Οργάνων εξουσίας έγιναν αλάθητες αφού κατ’ ουσία ήταν αποφάσεις του Θεού. Κάθε προσπάθεια αμφισβήτησης και κριτικής αυτών, αποτελούσε έγκλημα και βλασφημία κατά του Θεού.
Όπως ήταν επόμενο, αυτή η αντίληψη έφερε τα Όργανα Εξουσίας υπεράνω των νόμων. Οι νόμοι είχαν αξία και κύρος μόνο όταν συμφωνούσαν με τις επιλογές της εξουσίας. με τη βούληση του Θεού.
Τα όργανα λειτουργίας οφείλουν να υπηρετούν τις εντολές και επιθυμίες της εξουσίας και όχι των νόμων.
Οι πολίτες, τέλος, μπορούσαν να ελπίζουν μόνο στην προστασία των οργάνων εξουσίας και των οργάνων λειτουργίας. Η προστασία των νόμων έγινε ανίσχυρη αν όχι ανύπαρκτη.
Ένα δεύτερο σημαντικό αποτέλεσμα αυτής της επίκλησης ήταν ο μετασχηματισμός των θρησκευτικών αξιωματούχων σε άτυπα Όργανα Εξουσίας. Άτυπα αλλά ουσιαστικά.
Η επίκληση της Πατρίδας και της Κοινωνίας
Σύμφωνα με αυτή την επίκληση τα όργανα εξουσίας έχουν ως πρώτο και κυρίαρχο στόχο τη θεραπεία των σοβαρών και επειγουσών αναγκών της πατρίδας και της κοινωνίας. Η διαχείριση της εξουσίας των πολιτών πρέπει πρωτίστως να αποσκοπεί σε αυτή τη θεραπεία. Τα άλλα έπονται.
Η όλη επίκληση αναπτύσσεται σε δύο φάσεις.
Στην πρώτη φάση πρέπει να κατανοήσουν οι πολίτες την ύπαρξη των μεγάλων κινδύνων της πατρίδας και της κοινωνίας. Τέτοιοι κίνδυνοι πάντοτε υπάρχουν. Εν ανάγκη επινοούνται.
Στη δεύτερη φάση πρέπει να γνωρίζουν οι πολίτες τις ξεχωριστές πνευματικές, ηθικές, σωματικές και άλλες ικανότητες κάποιου ή κάποιων που μπορούν γρήγορα και αποτελεσματικά να θεραπεύσουν αυτές τις ανάγκες.
Με την ολοκλήρωση και της δεύτερης φάσης έχουν δημιουργηθεί οι προϋποθέσεις αποτελεσματικής στήριξης ενός ολιγαρχικού πολιτεύματος.
Η επίκληση της πατρίδας και της κοινωνίας γεμίζει τους πολίτες με συναισθήματα ευγένειας, αυταπάρνησης και ενθουσιασμού που κατά κανόνα δεν θα αξιοποιηθούν για τη στήριξη της πατρίδας και της κοινωνίας αλλά του συστήματος εξουσίας.
Με την επίκληση αυτή όλες οι αποφάσεις της εξουσίας είναι δικαιολογημένες αφού σκοπεύουν στη θεραπεία των πρώτης προτεραιότητας αναγκών της πατρίδας και της κοινωνίας. Τυχόν αμφισβήτηση αυτών αποτελεί περιφρόνηση και εχθρότητα προς την πατρίδα και την κοινωνία. Αποτελεί προδοσία και έγκλημα. Πάνω από όλα ο σκοπός. Ο σκοπός αγιάζει τα μέσα.
Η επίκληση της εξουσίας του λαού
Η επίκληση αυτή αποτελεί το τελειότερο και αποτελεσματικότερο υποστύλωμα που επινόησε η κάστα των κατ’ επάγγελμα διαχειριστών της εξουσίας των ανθρώπων. Αποτελεί ακόμη το υποστύλωμα με την υψηλότερη αισθητική και τη μεγαλύτερη ασφάλεια.
Ποιος είναι αυτός που θα αμφισβητήσει την εξουσία του λάου; Ποιος είναι αυτός που θα επιλέξει να πολεμήσει τον ίδιο του τον εαυτό;
Σε όσα πολιτεύματα η εξουσία των πολιτών αποτελεί επίκληση και όχι πραγματικότητα η ουσιαστική μορφή τους είναι ολιγαρχική. Αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Το χειρότερο είναι ότι στα πολιτεύματα αυτά εδραιώνεται η αντίληψη, ότι οι ασκούντες την εξουσία στην ουσία είναι ανεύθυνοι. Υπεύθυνοι είναι οι πολίτες που κάθε τέσσερα χρόνια επιλέγουν υποτίθεται προγράμματα, πολιτικές και εκπροσώπους. Τα όργανα και το σύστημα εξουσίας είναι λογικά, ηθικά και θεσμικά ανεύθυνα.
Η αναζήτηση ευθυνών επιτρέπεται να φθάνει σε μια φλύαρη και χωρίς ουσιαστικό αποτέλεσμα κριτική. Έτσι για να υπάρχουν θέματα συζητήσεων.
Η επίκληση αυτή αναπτύσσεται σε δύο φάσεις μεγάλης σχετικά διάρκειας. Μεγαλύτερης της επίκλησης της πατρίδας και της κοινωνίας.
Η πρώτη φάση περιλαμβάνει τη δημιουργία της αντίληψης ότι η άσκηση της εξουσίας από τους ίδιους τους πολίτες αποτελεί νομοτελειακή αδυναμία. Κάτι σαν το αεικίνητο δεύτερου είδους που είναι μεν σύμφωνο με τον πρώτο νόμο της θερμοδυναμικής – το νόμο της διατήρησης της ενέργειας – αλλά είναι αντίθετο με το δεύτερο νόμο. Το νόμο της εντροπίας.
Η δεύτερη φάση περιλαμβάνει τη δημιουργία της αντίληψης ότι μόνο κατάλληλοι αντιπρόσωποι των πολιτών μπορούν να ασκήσουν επιτυχώς την εξουσία. Αν η άσκηση της εξουσίας από ανθρώπους με αυξημένες ηθικές και πνευματικές δυνάμεις έχει προβλήματα, τι προβλήματα πρέπει να έχει η άσκηση της εξουσίας από απλούς πολίτες; Από πολίτες που δεν ενδιαφέρονται ούτε θέλουν να κοπιάσουν συμμετέχοντας στην άσκηση της εξουσίας; Από πολίτες που δεν θέλουν να αναλάβουν τις ίδιες ευθύνες με τους εκπροσώπους τους;
Ήταν πράγματι ένα μεγάλο επινόημα το να μπορεί ένας απλός πολίτης να ασκεί την εξουσία του χωρίς κόπους, χωρίς ευθύνες και με άριστο τρόπο, επιλέγοντας απλώς μια φορά στα τέσσερα χρόνια τους ικανότερους και ηθικότερους για αυτή τη δουλειά.
Η αποτελεσματικότητα αυτής της επίκλησης αποδείχθηκε, στην πράξη πολύ μεγάλη. Μεγαλύτερη από εκείνη των άλλων επικλήσεων. Το γεγονός αυτό πολλαπλασίασε τις εμφανίσεις της και βελτίωσε τις λεπτομέρειες της δομής και του τρόπου λειτουργίας της. Λένε πως η αριστοποίηση της επιτεύχθηκε τα τελευταία χρόνια με την τεχνολογία των ΜΜΕ. Όμως η πρόβλεψη της αξίας και των δυνατοτήτων της έχει γίνει εδώ και πολλά χρόνια.
Να τι έγραφε πριν πεντακόσια περίπου χρόνια ο Ιταλός πολιτικός και πολιτικός μελετητής Νικολό Μακιαβέλι (1449 – 1527).
«Ο Ηγεμόνας πρέπει να φροντίζει ώστε κάθε ενέργεια του να φαίνεται ότι απορρέει από το λαό κατά την επιταγή και συγκατάθεση του τελευταίου, με τέτοιο ωστόσο τρόπο που να μη κυβερνά ο λαός αλλά απλά να παραμένει αναφορά για κάθε εξουσία».
Σχετική επίσης με την τρίτη επίκληση είναι μια δήλωση του βουλευτή και πρώην υπουργού κυρίου Ρεντ Μπλούμαν, που με ειλικρίνεια και μεγάλο θάρρος ξεκαθάρισε τον τρόπο με τον οποίο επιλέγονταν οι εκπρόσωποι των πολιτών στην Τηλέρια. Η δήλωση έγινε το καλοκαίρι του 2005 και έχει ως εξής: «Η έδρα μου στη Βουλή ανήκει ουσιαστικά στον πρόεδρο κύριο Μπλου Γκρήνμαν και αν αυτός θεωρεί ότι κάνει κακό είναι στη διάθεσή του να την πάρει πίσω»
Η δήλωση αυτή παρ’ ότι αντίθετη προς τη δεσπόζουσα αντίληψη, πως οι έδρες στη Βουλή ανήκουν στο λαό, ούτε ενόχλησε ούτε προβλημάτισε κάποιον από τους ειδήμονες, τους πολιτικούς ή τους απλούς πολίτες. Χωρίς ανησυχίες και ενδοιασμούς όλοι συνέχισαν να μιλάνε για την εξουσία και κατ’ επέκταση τις ευθύνες των απλών πολιτών. Συνέχισαν να δηλώνουν ηχηρά για τις παρελθούσες και μελλοντικές αποφάσεις του «αφέντη-λαού».
Παρά τη μεγάλη αποτελεσματικότητα αυτής της επίκλησης, η φιλοσοφία της είναι παράλογη και ασύμβατη με φυσικούς και ηθικούς νόμους. Δεν ξέρω ακριβώς γιατί αλλά το θέμα μου θυμίζει την εξής εύθυμη ιστοριούλα:
Δύο άνθρωποι ταξιδεύουν με την αμαξοστοιχία Αθηνών – Θεσσαλονίκης. Κάθονται στο ίδιο βαγόνι αλλά ο πρώτος κάθεται βλέποντας στην κατεύθυνση προς Θεσσαλονίκη και ο δεύτερος βλέποντας στην κατεύθυνση προς Αθήνα.
Σε μια στιγμή ο δεύτερος ταξιδιώτης ρωτάει τον πρώτο:
-Για πού ταξιδεύετε εσείς κύριε;
-Για τη Θεσσαλονίκη, απαντάει αυτός.
Ο δεύτερος ταξιδιώτης προς στιγμή αναστατώνεται. Μένει σκεπτικός και ύστερα γεμάτος χαρά και ικανοποίηση λέει:
-Αγαπητέ μου. Εγώ ανέβηκα στο τρένο στη Λάρισα και ταξιδεύω για Αθήνα. Κάθομαι απέναντί σας και βλέπω στην κατεύθυνση Αθηνών. Με τον τρόπο αυτό θα πάμε, εσείς στη Θεσσαλονίκη και εγώ στην Αθήνα.
Ένας συνάδελφος
Υπάρχει αντιστοιχία μεταξύ των μορφών των πολιτευμάτων και των μορφών των επικλήσεων;
Συνάδελφος – Εισηγητής
Υπάρχει αντιστοιχία αλλά αυτή δεν ισχύει με βεβαιότητα αλλά με υψηλή πιθανότητα.
Κατά κανόνα η επίκληση του Θεού χρησιμοποιείται στις μοναρχίες, η επίκληση της πατρίδας και της κοινωνίας στις ολιγαρχίες και η επίκληση της εξουσίας του λαού στις σημερινές έμμεσες δημοκρατίες. Σε αρκετές τουλάχιστον απ’ αυτές.
Ένας συνάδελφος
Οι εκλογές των αντιπροσώπων μας, τα προγράμματα των κομμάτων, τα συμβόλαια με τον λαό, οι δεσμεύσεις των υποψηφίων όλα αυτά που γίνονται στις σημερινές δημοκρατίες δεν είναι τίποτα; Δεν είναι μια μορφή εξουσίας των πολιτών;
Συνάδελφος – Εισηγητής
Όλα όσα είπατε μπορεί να αποτελούν πραγματική εξουσία των πολιτών μπορεί όμως να αποτελούν και επίκληση της εξουσίας τους.
Αξιόπιστη εκτίμηση μπορεί να γίνει μόνο για μια συγκεκριμένη χώρα και για μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο.
Η δική μου γενική εκτίμηση – η εκτίμηση ενός απλού πολίτη – είναι ότι στις περισσότερες σήμερα έμμεσες δημοκρατίες αυτά που αναφέρατε σαν εξουσία πολιτών είναι αερολογίες που δεν έχουν σχέση με τη λογική αλλά με την αισθητική της επίκλησης.
Ένας συνάδελφος
Από την εισήγησή σας προκύπτει ότι όλα τα πολιτεύματα στηρίζονται σε κάποια επίκληση. Υπάρχει κάποιο πολίτευμα που δεν χρησιμοποιεί αυτό το στήριγμα;
Συνάδελφος – Εισηγητής
Ναι υπάρχει. Είναι το πολίτευμα όπου η εξουσία δεν απορρέει απλά από τους πολίτες αλλά ασκείται από τους πολίτες. Σε ένα τέτοιο πολίτευμα μια επίκληση δεν έχει να προσφέρει κάτι. Δεν έχει έννοια ύπαρξης. Ένα τέτοιο πολίτευμα ήταν η Αθηναϊκή Δημοκρατία όπου την εξουσία ασκούσε η γενική συνέλευση των πολιτών. Η Εκκλησία του Δήμου.
|
Εξουσία είναι η δυνατότητα, ως δικαίωμα και ως ισχύς, να επιβάλει κάποιος ή κάποιοι τη θέληση τους στους πολίτες μιας χώρας.
