O NEOΣ ΚΕΫΝΣ (του Γιάννη Ζήση)
Ξεκινώντας μια συζήτηση για τη συμβολή του Τζόν Μέιναρντ Κέυνς στην οικονομική επιστήμη θα μπορούσαμε να πούμε πως η προσφορά του δεν εντοπίζεται στην ανακάλυψη του τρόπου με τον οποίο λειτουργούν τα πράγματα, αλλά στον τρόπο με τον οποίο μπορούμε να τα βελτιώσουμε χωρίς να μπορεί να θεωρηθεί ριζοσπάστης όπως ο Καρλ Μαρξ. |
Ο Κέυνς έγινε εκφραστής των ιδεών που προέκυψαν μέσα από το δίδυμο κρίση – καταστροφή της εποχής του. Κι όμως στην πραγματικότητα χρειαζόταν ελάχιστη ευφυΐα για να είχαν γίνει τότε όλοι κεϋνσιανιστές. Η ελάχιστη αυτή όμως ευφυΐα δεν υπήρχε εκείνη την εποχή πόλωσης των εξουσιών. Αντ’ αυτής υπήρχε μια ισχυρογνωμοσύνη που απαιτούσε ριζοσπαστικές εξελίξεις για την κατάκτηση του αυτονόητου. Ενδεικτικό της στενόμυαλης στάσης των πολιτικών της εποχής αποτελούν οι μη ρεαλιστικοί όροι που επιβλήθηκαν στη Γερμανία μετά τον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο για την οποία ο Κέυνς έκφρασε πρώτος τις αντιρρήσεις του σημειώνοντας «είναι εκπληκτικό το γεγονός ότι τα θεμελιώδη προβλήματα μιας Ευρώπης που λιμοκτονούσε και διαλυόταν μπροστά στα μάτια τους, ήταν το μόνο ζήτημα που δεν ήταν ικανό να διεγείρει το ενδιαφέρον των Τεσσάρων» (Συμμάχων νικητών). [1] Το παράδοξο είναι ότι ενώ ο Κέυνς ήταν βαθύτατα δημοκρατικός, βρήκε τους πρώτους οπαδούς του σε αυτούς που ήθελαν να δημιουργήσουν ολοκληρωτικές ουτοπίες. Οι ενδιάμεσες ολοκληρωτικές οικονομικές ουτοπίες, ήταν και αυτές ολοκληρωτικές καθώς σε αυτές δεν μπορούσε να λειτουργήσει ο επιστημονικός και ο κοινωνικός διάλογος με τις αδιάλλακτες κυβερνήσεις και το αδιάλλακτο κεφάλαιο. Ακόμα και το ίδιο το κεφάλαιο (οι μεγάλοι κεφαλαιούχοι) σε μια προσπάθεια να δημιουργήσει «εντυπώσεις» λειτούργησε Κεϋνσιανά. Δημιουργούσε κοινωφελή ιδρύματα και έκανε τα δικά του βήματα επικοινωνίας με την κοινωνία, σε μια προσπάθεια να δημιουργήσει μια «οικεία» εικόνα που να μην το κάνει απεχθείς. Παραδόξως οι θεωρητικοί της οικονομίας, οι εφαρμόζοντες την οικονομική πολιτική, κυβερνητικοί και οι υπηρεσιακοί παράγοντες του κράτους, ευθυγραμμίστηκαν με μια αδιαλλαξία που έφραξε το δρόμο προς το αυτονόητο της προόδου. Βρισκόμαστε ξανά σε ένα ιστορικό σημείο στο οποίο συσσωρεύονται για άλλη μια φορά οι ρίξεις του συστήματος και τα σημεία διαφωνίας που έχουν να κάνουν με εστίες οι οποίες αποξενώνονται πλέον από την ομαλότητα. Τόσο η αποξένωση – μεγάλων περιοχών του πλανήτη – από οποιαδήποτε ουσιαστική ομαλότητα προόδου όσο και η δημιουργία εντάσεων σε όλα τα μήκη και πλάτη του, δεν μπορούν να θεραπευτούν με την επιλογή της παραίτησης από τα δικαιώματα της πολιτικής παρέμβασης και του ορθού λόγου που καλούνται να λειτουργήσουν ως οι ουσιαστικοί ρυθμιστές της αγοράς. |
|
Ο Κέυνς μας είπε ότι στο χέρι μας είναι να λειτουργήσουμε με τρόπο που να εξελίξουμε τα πράγματα. Ότι μπορούμε να λειτουργήσουμε πέρα από τα όρια που έχει ο μηχανισμός λειτουργίας των πραγμάτων και να τον βελτιώσουμε. Αυτό το πεδίο της δημιουργίας μηχανισμών έγινε επίκαιρο ξανά. |
Το ίδιο μπορούμε να πούμε και για τη χάραξη ενός τομέα κατεύθυνσης της ανάπτυξης στο πλαίσιο προγραμμάτων δράσης – τόσο στον τομέα του περιβάλλοντος όσο και σε άλλους τομείς, όπως και στον τομέα της ποιότητας, της καινοτομίας και αλλού. Από αυτό το παράδειγμα μπορούμε να εκτιμήσουμε το πόσο αποτελεσματικός είναι ο Κεϋνσιανισμός, παρ’ότι απαιτεί συγκριτικά πολύ μικρότερα ποσά χρήματος από αυτά που κυκλοφορούν με τον αυτόματο μηχανισμό της αγοράς και μόνο. Επιπλέον, βλέπουμε ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση πραγματικά διευρύνει τα όρια της αγοράς ακολουθώντας μια Κεϋνσιανή στρατηγική για τη διεύρυνση αυτή. Ο Κευνσιανισμός ήταν επίσης αυτός που διέσωσε τις Ηνωμένες πολιτείες από την οριστική καταστροφή. Η εποχή του Ρούσβελτ χαρακτηρίστηκε ως Κεϋνσιανή και έθεσε τις βάσεις της λεγόμενης «κοινωνικής πολιτικής». Απόπειρες κοινωνικής πολιτικής άρχισαν στις Ηνωμένες πολιτείες οι μεγαλύτεροι των προέδρων της που χαρακτηρίστηκαν από την επιτυχία διεύρυνσης των ορίων τόσο της κοινωνικής και της περιβαλλοντικής πολιτικής όσο και της πολιτιστικής.
Τα όρια της Κευνσιανής πολιτικής
Προς ένα νέο Κέυνς Αν το «κοινωνικό συμβόλαιο» του Ρουσσώ μας έδωσε το γενικό περίγραμμα και το φέροντα μηχανισμό του κοινοβουλευτισμού, ο Κέυνς μας άνοιξε τους ορίζοντες για τη ρύθμιση της αγοράς, με δράσεις που αναδεικνύουν την κοινωνία των πολιτών, το συνεταιρικό πνεύμα και την κοινωνική συνοχή. Μπορούμε να πούμε ότι ο Κέυνς παρέχει τον τρόπο με τον οποίο είναι δυνατόν να επικοινωνήσουν η πολιτεία και οι πολιτικοί με την αγορά και τον πλουραλισμό της κοινωνίας των πολιτών. Ο πλουραλισμός της κοινωνίας των πολιτών, αποκτά μια θεαματική δυναμική, η οποία πλέον εξελίσσεται και στο θεσμικό πεδίο, και αποκτάει μια δυναμική η οποία μπορεί να δράσει καταλυτικά, εποικοδομητικά ή και καταστροφικά στις εξελίξεις τις μελλοντικές.
Ο Νέος Κέυνς: |
18 Φεβρουαρίου 2010, Γιάννης Ζήσης, Δημοσιογράφος – Συγγραφέας |