ΠΝΕΥΜΑ & ΗΘΙΚΗ, ΣΥΝΘΕΣΗ & ΣΧΕΔΙΟ ΙΔΕΩΝ

Η ΣΥΝΘΕΣΗ ΩΣ ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΣΤΗΝ ΚΡΙΣΗ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ (Γ’ Μέρος) (του Γιάννη Ζήση)

optics - Σόλων ΜΚΟ
image_pdfimage_print

optics - Σόλων ΜΚΟΗ αίσθηση ανυπαρξίας ως εμπνευστής των επιθυμιών

Ο κύκλος της ανάπτυξης του ανθρώπου, από την ανθρωπογένεση έως την εποχή μας, κλείνει και ανοίγει ένας νέος κύκλος τόσο προς μια νέα ψυχολογική, όσο και προς μια νέα συστημική εξέλιξη. Ένας νέος κύκλος θα αρχίσει, για τον άνθρωπο και την ανθρωπότητα, τόσο γνωστικός, συνειδησιακός όσο και λειτουργικός. Βιώνουμε απλώς την αφετηρία μιας μεγάλης αλλαγής, που είναι πολύ πιο έκδηλη στην μεγάλη κλίμακα και την οικουμενική της βάση και δύναμη. 
Η καθημερινότητα μας διασκεδάζει με την «φαντασίωση του αναλλοίωτου» ή της αδράνειας ενός εσωτερικευμένου μέσα μας φαντάσματος.

Η αδράνεια, όλο και πιο πολύ, θα αποκαλύπτεται ως φάντασμα, κατά βάση ψυχολογικό και συνοδευτικό της διαχειριστικής ανεπάρκειας του παλιού μοντέλου και συστήματος. Νομίζουμε ότι ζούμε σε μια θεατρική παράσταση του αναλλοίωτου επειδή δεν θέλουμε να αναλάβουμε την ευθύνη των επιλογών μας, της ελευθερίας, των επιθυμιών και της αναγκαιότητας της αλλαγής. Καθιστούμε την άγνοια του εαυτού μας και του κόσμου αδρανειακά διασκέδαση. Επιλέγουμε την απουσία μας αντί για την ευθύνη και την γνώση. Μόνο που έτσι το αιτιατό μας ζυμώνει τραγικότερα το μέλλον μας. Χρησιμοποιούμε ως παυσίπονο την αντίληψη ότι ο θάνατος είναι η κοινή μοίρα τόσο για τις υπεύθυνες όσο και για τις ανεύθυνες στάσεις ζωής, με την πεποίθηση ότι η εξέλιξη του ανθρώπου δεν κερδίζει τίποτε στο ζωτικό θέμα του κύκλου της ζωής.

Έτσι, καθιστούμε την «αίσθηση» ανυπαρξίας εμπνευστή της ρουτίνας και των εξαρτησιογόνων επιθυμιών και ρόλων. Η «αίσθηση» αυτή γίνεται εμπνευστής της ματαιοδοξίας, καθώς αγνοούμε βαθύτερες συνειδησιακές δυνατότητες ικανοποίησης και αυτοπραγμάτωσης. 

Η προοπτική της διάλυσης της γοητείας    

Το μόνο που μας αφυπνίζει είναι η ίδια η τραγικότητα και η αστάθεια της εκπλήρωσης των επιθυμιών. Αυτό συμβαίνει είτε γιατί οι επιθυμίες και η απασχόληση με την ικανοποίησή τους μας εμπλέκουν με μια μετάθεση του πόνου για το τέλος της ζωής, είτε γιατί ερχόμαστε αντιμέτωποι με τον πόνο του ανεκπλήρωτου των καθημερινών επιθυμιών και της στενότητας των πόρων που θα επέτρεπαν την πραγματοποίησή τους  είτε με την απογοήτευση που δοκιμάζουμε μετά την εκπλήρωσή τους. 

Η μετάθεση του υπαρξιακού ζητήματος απέναντι στον θάνατο ως το αδιέξοδο της επιλογής της πορείας μεγιστοποίησης των κοινωνικών επιθυμιών μας καθιστά λιγότερο βιώσιμη την ψυχική μας οικονομία και επαχθέστερο το μέγεθος των επιθυμιών μας για τον εαυτό μας, για τους άλλους και το σύστημα. Το σύστημα υπερφορτώνεται για να διευθετήσει και να διαιτητεύσει στην εκπλήρωση των επιθυμιών και την διαχείριση των πόρων. Μεταθέτει το εμπράγματο τίμημα των επιθυμιών μας στο περιβάλλον, την φύση, την ζωή και, τελικά, και στο δικό μας σώμα, έμμεσα και άμεσα. Έτσι, αποδεικνύεται πόσο αδιαίρετη διαλεκτικά είναι η φύση των πραγμάτων και αντιφατική η επιθυμία με την ανάγκη μας, όταν διακατέχεται από την φοβική άγνοια και τη ματαιοδοξία, έστω και αν αυτή έχει κρυφτεί από την ρουτίνα της συνειδητότητάς μας.

Μήπως είναι πια καιρός να διαλύσουμε αυτή την γοητεία, αυτό τον αντικατοπτρισμό της καθημερινότητας και της ρουτίνας; Ποιο, όμως, μπορεί να είναι το πειστικό επιχείρημα για να επιχειρήσουμε να απεξαρτηθούμε από την συνήθη καθημερινότητα και την συστημική παράστασή της; Είναι αλήθεια ότι τα περισσότερα κινήματα αλλαγής προς κάθε κατεύθυνση είτε ξεπήδαγαν μέσα από ενεργά οξυμένη κρίση, είτε δούλευαν μέσα από την καταστροφολογία ή την πρόβλεψη κρίσης και καταστροφής.

Είναι αρκετοί ακόμη και σήμερα αυτοί που θεωρούν ότι η περιβαλλοντική κρίση και η κλιματική αλλαγή είναι μια ανάλογη καταστροφολογική και ιδεολογηματική επινόηση και ανάσχεση στην αναπτυξιακή Χίμαιρα. Τέτοιες επινοήσεις λειτουργούν και σε αυτόματη ιδεοληπτικο-ψυχαναγκαστική βάση στον προσωπικό ψυχισμό μας, στο πλαίσιο της ψυχολογικής μας οικονομίας και του κοινωνικού μας βίου. 
  
Παράλληλα, όμως, αυτές επιβεβαιώνουν την διαλεκτική των ζευγών αντίθεσης, καθώς συνυπάρχει η άρνηση αποδοχής και αναγνώρισης των προβλημάτων, ακόμη και αν αυτά είναι τελείως έκδηλα, ή, άλλοτε, πάλι, μια καταφανή αισιοδοξία που πολλές φορές, σε βάθος χρόνου, λειτουργεί μεταπτωτικά προς τον αντίθετο πόλο της. Τέτοιο παράδειγμα είναι η αισιοδοξία του «αόρατου χεριού» της αγοράς, που σε κανονικές συνθήκες μπορεί να λειτουργεί αποτελεσματικά ως «δομή διάχυσης»«τάξης από το Χάος» ή «αρμονίας από την διαμάχη» μέσα από τα ελλείμματα επικοινωνίας και μέσα από την ανταγωνιστική και ιδιοτελή ρυθμισμένη ιδιωτικοποίηση και ιδιωτική πρωτοβουλία. 

Γιάννης Ζήσης, συγγραφέας

Ανάρτηση κειμένου: 1/02/2010

(solon.org.gr)

Διαβάστε επίσης: 
– Η Σύνθεση ως Απάντηση στην Κρίση Ταυτότητας και Συστήματος Α’ Μέρος
– Η Σύνθεση ως Απάντηση στην Κρίση Ταυτότητας και Συστήματος Γ’ Μέρος

Σχετικά άρθρα