1

ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΠΙΒΙΩΣΗ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΕΠΙΒΙΩΣΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

Το πέρασμα από τη βιωσιμότητα του πολιτισμού στην βιωσιμότητα του περιβάλλοντος, είναι εξαιρετικά προφανές στην σύγχρονη επιστημονική κοινότητα και την κοινή γνώμη. Όμως κάτω από το προφανές, υπάρχουν πολλές πτυχές των θεμάτων της βιωσιμότητας του πολιτισμού και του περιβάλλοντος, που χρειάζεται να αναδειχθούν, ώστε να υπάρξει μια αποτελεσματική προσέγγιση, στο μεγάλο στοίχημα, στη μεγάλη πρόκληση του μέλλοντος.

Καταρχάς, η επιβίωση του πολιτισμού, συνδέεται με αξίες, με τις αξίες του ουμανισμού, του διαφωτισμού, τις αξίες της φιλελεύθερης δημοκρατίας του σύγχρονου κόσμου, του κοινωνικού κράτους, αλλά και τις αξίες του πνεύματος και της προοδευτικής παράδοσης και κληρονομιάς. Η επιβίωση του πολιτισμού, ρυθμίζεται από το αξιακό σώμα αλλά και από τις υποδομές και τις λειτουργίες, τις κανονιστικές και τις εθελοντικές.

Για τον πολιτισμό το σύνολο της τεχνολογικής και της οικονομικής παραγωγής, λειτουργεί σαν ένα μέρος των υποδομών του, όπως και το σύστημα διαχείρισης του οικονομικού και του πολιτικού προϊόντος.

Οι υποδομές αυτές, οι πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές για τον πολιτισμό, πρέπει να μπορούν να λειτουργούν, και αυτό θέτει όρους και στόχους οικονομικούς και πολιτικούς. 
Παράλληλα οι λειτουργίες του σύγχρονου ανθρώπου και της κοινωνίας, αποτελούν ένα πεδίο σώματος του πολιτισμού και είναι μηνύματα της πολύπλευρης και πολυθεματικής πολιτισμικής ανάπτυξης της ανθρωπότητας.

Η επιβίωση λοιπόν του πολιτισμού, προϋποθέτει επιβίωση οικονομική, βιώσιμη ανάπτυξη. Προϋποθέτει, βιώσιμες λειτουργίες και βιώσιμη διαχείριση, κοινωνική, πολιτική και οικονομική. Προϋποθέτει αξίες ζωντανές και όχι μουσειακές.·
Αντίστοιχα η επιβίωση του περιβάλλοντος και της φύσης, σημαίνει μια συμπόρευση της οικονομικής ανάπτυξης με την φέρουσα ικανότητα της φύσης και του οικοσυστήματος, μια αειφορική διαχείριση που εκπληρεί τους στόχους της αποσύνδεσης της ευημερίας, από την υπολλειματικότητα και την απαξίωση των φυσικών πόρων, από την εξάντληση του περιβάλλοντος και του οικοσυστήματος. 

Με άλλα λόγια, η επιβίωση του περιβάλλοντος, με δεδομένη την ύπαρξη της ανθρωπογενούς δυναμικής σε αυτό, προϋποθέτει την ύπαρξη περιβάλλοντος, φύσης, βιοποικιλότητας, φυσικών πόρων και οικοσυστημάτων, που να μην πειράζονται από την ανθρωπογενή παρέμβαση. Αφετέρου, προϋποθέτει, η ανθρωπογενής παρέμβαση, εκεί όπου υπάρχει, να είναι ελεγχόμενη, περιορισμένη και συμβατή με την φέρουσα ικανότητα, χωρίς να αλλοιώνει δομικά την φύση, χωρίς να την εκθέτει σε επικίνδυνες διακινδυνεύσεις, σε ρίσκα μετάλλαξης και καταστροφής. 

Η σχετικότητα της γνώσης μας για την πολυπλοκότητα της φύσης είναι δεδομένη. Και με βάση αυτή, πρέπει να περιορίσουμε την επιστημονική και τεχνολογική αλαζονεία, την προεξόφληση των εξελίξεων με βεβαιότητες, που είναι σίγουρο ότι θα ανατραπούν στο μέλλον.
Με άλλα λόγια, μεταξύ του πολιτισμού και του περιβάλλοντος, πρέπει να παρεμβληθεί μια αυτογνωσία, μια κατανόηση για τα όριά μας, μια κατάσταση εγνωσμένης άγνοιας, όπως ονομάζεται φιλοσοφικά.·
Μέσα από αυτήν την αίσθηση αναλογίας, θα ρυθμίσουμε τον συντελεστή γνώσης και την λειτουργία του σε σχέση με τη φύση και την βιωσιμότητα του περιβάλλοντος, αλλά ταυτόχρονα, θα υπάρξει και μια προστιθέμενη αξία πολιτισμική, για τον ίδιο τον άνθρωπο και την κοινωνία.

Η αποδοχή της πραγματικότητας της εγνωσμένης άγνοιας, λειτουργεί σαν δημιουργικός συντελεστής και για την βιωσιμότητα του πολιτισμού. 
Παράλληλα η αναγνώριση του καθεστώτος της προστασίας σε περιοχές της φύσης, και η αναγνώριση του καθεστώτος της ρύθμισης στις απαιτήσεις της βιώσιμης ανάπτυξης, εκεί που το ανθρωπογενές και το φυσικό σύστημα, αλληλοδιεισδύουν, αποτελεί μια πολιτιστική κατάκτηση και φέρνει επίσης προστιθέμενες αξίες, λειτουργικά στο πεδίο των αξιών, αλλά και στο πεδίο των υποδομών του πολιτισμού. Έτσι βλέπουμε λοιπόν, πως οι δύο βιωσιμότητες συγκοινωνούν, έχουν κοινό μέλλον και γιατί όχι και κοινό παρελθόν, καθότι ο πολιτισμός και το περιβάλλον, ήταν πάντα αλληλένδετα. 

Το κύριο βάρος για την αναγνώριση αυτής της αλληλεγγυότητας και της αμοιβαιότητας πολιτισμού και περιβάλλοντος, βρίσκεται στην επιστημονική πια και στην πολιτική κατανόηση του γεγονότος ότι και η ευημερία η οικονομική και η ποιότητα ζωής δεν κατακτιώνται ερήμην της ποιότητας του περιβάλλοντος και της προστασίας του και δεν είναι βιώσιμες χωρίς αυτό. Είναι όρος για την ποιότητα ζωής η ποιότητα και η προστασία του περιβάλλοντος. Είναι όρος για την υγεία μας, αλλά είναι και όρος επίσης και στις καταναλωτικές επιλογές μας, όπως επίσης, και για την βιωσιμότητα των περιβαλλοντικών και φυσικών πόρων στο μέλλον, στη συνέχεια της οικονομίας και του πολιτισμού. 

Μεταξύ της επιλογής μιας στιγμιαίας ικανοποίησης και μιας διαρκούς ικανοποίησης, φανερό είναι ότι ένας λογικός καταναλωτής επιλέγει το δεύτερο. Αλλά επειδή ακριβώς, υπάρχει και αυτή η εταιρική ευθύνη των γενεών, ή μάλλον η θεμελιώδης ευθύνη των γενεών, για την συνέχεια της ζωής και του πολιτισμού, για το δικαίωμα στην ευημερία όλων, επειδή το περιβάλλον μερίζεται ως αγαθό και πόρος ζωής μεταξύ όλων των γενεών, είναι φανερό ότι πρέπει να προκύψει σαν επιλογή, η συνέχεια και η διάρκεια, η βιωσιμότητα στην διαχείρισή του. Η επιβίωση λοιπόν του περιβάλλοντος είναι όρος και για την επιβίωση του πολιτισμού. 

Απόσπασμα από το βιβλίο του Γιάννη Ζήση “Πράσινη Καμπή – Τόμος Β’: Πράσινος Οικολογικός Πολιτισμός, Περιβάλλον και Πολιτισμός”

(solon.org.gr)