21ος: Ο ΑΙΩΝΑΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ — Συγγραφέας: Mark Leonard (της Ιωάννας Μουτσοπούλου)

γ) Παρουσιάζει χρήσιμες και επικαιροποιημένες απόψεις και πληροφορίες. δ) Η σύγκριση που κάνει με την Αμερική είναι καινοτομία.

Ένας πολύ ορθός προσανατολισμός του συγγραφέα είναι το ότι θεωρεί ως θετικό το γεγονός ότι η ΕΕ είναι ακόμη ένα δίκτυο κρατών και όχι ένα ενιαίο κράτος, επειδή αυτό επιτάσσει τον διάλογο ανάμεσά τους και διευκολύνει την εμπέδωση της δημοκρατίας.

Όμως ο συγγραφέας παρά την γνώση και την ικανότητά του σε όλους αυτούς τους τομείς αντανακλά συνάμα με την ανάλυσή του την παραδοσιακή προσπάθεια των διεθνών πολιτικών φορέων να παίξουν τα στρατηγικά τους παιχνίδια για λόγους της γεωπολιτικής της ισχύος. Ενώ κάνει μία καλή ανάλυση στη λειτουργία της ισχύος των ΗΠΑ, ωστόσο είναι φανερό ότι αναλύει τις εξώφθαλμες ατέλειες της αμερικανικής ηγεμονίας, προσπαθώντας επάνω σε αυτές να στηρίξει την υποτιθέμενη υπεροχή της Ευρώπης, κυρίως σε δίκαιο, θεσμούς, κοινωνικό κράτος και συμπεριφορά. Είναι αλήθεια βέβαια ότι παρουσιάζει θετικά στοιχεία της ΕΕ στα σημεία που οι ΗΠΑ παρουσιάζουν πτώση ή κενά.

Μερικά όμως από τα ως θετικά παρουσιαζόμενα στοιχεία δεν είναι κατ’ ανάγκην αληθινά, όπως για παράδειγμα:
α.-Το ότι οι Ευρωπαίοι εργάζονται λιγότερες ώρες την ημέρα (σελ. 109) και γι’ αυτό η παραγωγικότητα στην ΕΕ είναι χαμηλότερη από αυτήν στις ΗΠΑ, ωστόσο η πρόσθετη αξία της Ευρώπης προέρχεται από την ποιότητα της ζωής που προσφέρει και όχι από τους δείκτες ανάπτυξης (σελ.107). Όμως αποσιωπεί ότι η ΕΕ ήδη στόχευε στην αύξηση του χρόνου εργασίας, πράγμα το οποίο υλοποιεί τώρα και που θα μειώσει την ποιότητα της ζωής. 
β.-Επίσης θεωρεί ότι οι ΗΠΑ διακρίνονται από «περιστασιακούς φόβους απέναντι στις ξένες επενδύσεις στο εσωτερικό των ΗΠΑ» (σελ.42), ενώ η ΕΕ είχε ήδη τους ίδιους φόβους και ήδη η Γερμανία σήμερα με νομοθεσία αποτρέπει την είσοδο επενδύσεων από κράτη όπως η Ρωσία, Κίνα και τα αραβικά κράτη, η δε ΕΕ προσπαθεί τώρα να το περάσει με νόμο γενικά στην επικράτειά της. Αυτό μάλιστα είναι κραυγαλέα ενάντια στην διακηρυσσόμενη φιλελεύθερη πολιτική, γιατί εφόσον ο φιλελευθερισμός ισχύει μόνον για ορισμένες χώρες, τότε πρόκειται για γεωπολιτική της ισχύος.
γ.-Ένα επίσης πολύ σημαντικό θέμα είναι το ότι οι ΗΠΑ επιδιώκουν, όπως λέει ο συγγραφέας, την «οικοδόμηση εθνών» (πράγμα που είναι αληθές), ενώ η ΕΕ την «οικοδόμηση κρατών», πράγμα που ευνοεί την λύση της συμβίωσης εθνοτήτων μέσα στο ίδιο κράτος (σελ.97). Αυτό ωστόσο είχε και μία σοβαρή διάψευση σχετικά με την Ευρώπη, όταν η Γερμανία πρώτη αναγνώρισε την Κροατία όταν αυτή (μετά βέβαια από προβλήματα με τους Σέρβους) αποσχίστηκε από την πρώην Γιουγκοσλαβία (πριν ακόμη από τη βοσνιακή εμπλοκή), με όλες τις γνωστές τραγικές συνέπειες για τους λαούς των Βαλκανίων! Και τώρα έχουμε αλυσίδα αναγνωρίσεων νέων εθνοκεντρικών κρατικών οντοτήτων.
δ.-Ένα άλλο τρομερά σημαντικό πρόβλημα αυτό του κατά πόσον οι αποφάσεις της ΕΕ βασίζονται στη βούληση των λαών της παρουσιάζεται με έξυπνο αλλά όχι πειστικό τρόπο από τον αναλυτή, ο οποίος ισχυρίζεται ότι «Στην πραγματικότητα το κάθε βήμα γίνεται με τη θέληση όλων των κρατών-μελών, συζητιέται δε εκτενώς και αποφασίζεται από τα εθνικά κοινοβούλια» (σελ. 40). Αποσιωπά όμως το γεγονός ότι οι λαοί έχουν πλήρη διαφοροποίηση από τις κυβερνήσεις που οι ίδιοι έχουν εκλέξει, με πρόσφατο παράδειγμα αυτό της Ιρλανδίας, όπου η κυβέρνηση, η αντιπολίτευση, η εκκλησία και τα συνδικάτα, (όλοι τους!) ήταν υπέρμαχοι της προτεινόμενης ευρωπαϊκής νομοθεσίας, όμως ο λαός ήταν αντίθετος! Αυτή η διάσταση μεταξύ τους δείχνει και την αναξιοπιστία των εκλεγμένων εθνικών αντιπροσώπων ως εκπροσώπων του λαού και τη μοναδική τους αξία ως εκπροσώπων μιας ελίτ εξουσίας. Αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή, τη στιγμή μάλιστα που επιχειρείται από την ΕΕ μία παράκαμψη των δημοψηφισμάτων.
ε.-Τέλος, επειδή δεν μπορούμε να επεκταθούμε περισσότερο, είναι πολλά τα θέματα που μπορεί κανείς να παρατηρήσει στο βιβλίο, όπως αυτά που παρασιωπούνται (π.χ. παρακολουθήσεις πολιτών και αύξηση χρόνου κράτησης) καθώς και το ότι μεγάλες ευρωπαϊκές εταιρείες προσπαθούν να επιβάλουν την εμπορευματοποίηση αγαθών που μέχρι σήμερα ήταν δημόσια, όπως το νερό, πράγμα που στο μέλλον θα έχει τραγικές συνέπειες λόγω της έλλειψής του.

Έστω και αν η ανάλυσή του συγγραφέα είναι χρήσιμη απέναντι στις ΗΠΑ, στη λογική της κίνησης της Χάρτας των Χάμπερμας, Ντεριντά, Έκκο κτλ., ωστόσο είναι επικίνδυνος αυτός ο νέος ευρωεθνικισμός επειδή α)σημαίνει μια στροφή από τα εσωτερικά ζητήματα της ΕΕ στα εξωτερικά, μαζί όμως με το έλλειμμα της αυτογνωσίας και β)επειδή υποδηλώνει έναν ευρωναρκισσισμό απέναντι στα προβλήματα της ανθρωπότητας. Από το άλλο μέρος τα θετικά που παρουσιάζει δεν είναι αυτά που έχουν υπερισχύσει, είναι απλώς αυτά που ακόμη συζητιούνται στην ΕΕ, επειδή η Ευρώπη είχε από πριν υπόβαθρο στη σκέψη και στην κοινωνική οργάνωση που δεν μπορεί να παρακαμφθεί εύκολα και γρήγορα. Όμως μπορεί αυτά να καταρρεύσουν σιγά-σιγά και να προκύψει άλλη μία υπερδύναμη χαμένη μέσα στη γεωπολιτική της ισχύος!

Οι όποιες διαφοροποιήσεις μας όμως δεν αίρουν τη σημαντικότητα για την ποιότητα του βιβλίου και πιστεύουμε ότι αυτό το βιβλίο είναι αναγκαίο ερέθισμα για ένα νέο προβληματισμό και το ότι τονίζονται τα σημεία της εν δυνάμει και εν εξελίξει υπεροχής της ΕΕ είναι πολύ σημαντικό, αρκεί να το δει κανείς με ανοικτή ματιά αλλά και υπευθυνότητα απέναντι στο αναδυόμενο χάσμα ανάμεσα στις ιδέες και την πράξη.

Ιωάννα Μουτσοπούλου, Μέλος της μκο ΣΟΛΩΝ