1

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ( του Γιάννη Ζήση)

Η Ελλάδα διακατέχεται από ένα σύνδρομο αμυντικού προσδιορισμού και αμυντικής αξιοποίησης των σχέσεών της με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Παρόλα αυτά δεν αναζητάει μια δυναμική καινοτομίας στην Ευρώπη και στις διεθνείς της σχέσεις ευρύτερα. 

        Το αμυντικό αυτό σύνδρομο της Ελλάδας προσδιορίζεται αφενός μεν σε σχέση με την οικονομική της κατάσταση και αφετέρου με την γεωπολιτική της σχέση ενώ συνεργεί σε αυτό και η αντίληψη μεγέθους μαζί με τον χαρακτήρα της διαχειριστικής ρουτίνας που διέπει την κουλτούρα της πολιτικής ηγεσίας και διακυβέρνησης της χώρας.

 

 

 

 

         Αυτός ο διχασμός της αντίληψης και της γνώμης για τις σχέσεις Ελλάδας -Ευρώπης, φτάνει ως το εσωτερικό της χώρας στο επίπεδο των πολιτών και  λειτουργεί ως ένας αυτοκαταστροφικός για την δημιουργικότητα μηχανισμός της ελληνικής κοινωνίας και των πολιτών της.

          Καταρχήν, αυτή η δημιουργικότητα δεν προϋποθέτει μια συστημική ομοιογένεια στην πολιτισμική διάσταση της πολιτικής σκέψης και έκφρασης και σε άλλες όψεις του συστήματος. Αυτό πρέπει να το καταστήσουμε σαφές, η Ελλάδα μπορεί να μην ευθυγραμμιστεί πλήρως με το δεσπόζων ευρωπαϊκό πρότυπο, αν και τίθεται πάντα το ερώτημα: τι είναι τελικά ένα ευρωπαϊκό πρότυπο, καθώς βλέπουμε μια εξαιρετική πολυμορφία ευρωπαϊκών προτύπων και η τελευταία κρίση ανάδειξε ακόμη καθαρότερα τις διαφοροποιήσεις πχ ανάμεσα στο αγγλικό και το ιρλανδικό πρότυπο, που είναι αγγλοσαξονικής γενικής κατηγοριοποίησης πρότυπα και τα δύο. 
            Παράλληλα, η Γερμανική, η Μεσογειακή, η Σκανδιναβική, η Γαλλική κουλτούρα διαφοροποιείται. Συνεπώς, θα πρέπει να καταλάβουμε ότι δεν είναι προϋπόθεση η ομογενοποίηση, για τη χάραξη από την Ελλάδα πραγματικά δημιουργικών και καινοτόμων προσεγγίσεων και πολιτικών σε ευρωπαϊκό επίπεδο. 

         Τα κύρια πεδία διασύνδεσης Ελλάδας και Ευρώπης είναι αφενός μεν τα θεσμικά τα οποία βαίνουν εξελισσόμενα και έχουν κυρίαρχα πολιτικό χαρακτήρα. Είναι τα επιχειρησιακά, οικονομικά που συνδέονται με τα Κοινοτικά Πλαίσια Στήριξης ή το ΕΣΠΑ και με άλλες δυνατότητες που συνδέονται με την Ευρωπαϊκή διάσταση των οικονομιών και των αγορών και στα πολιτισμικά πεδία, στα οποία θα λέγαμε η Ελλάδα λειτουργεί με μια μυθοποίηση της εσωτερικής της πραγματικότητας και με ένα σύμπλεγμα ταυτόχρονης απαξίωσης της πολιτισμικής της δύναμης στην προοπτική της ευρωπαϊκής αλληλεπίδρασης. 
        Πρέπει να συμπεριλάβουμε τον τομέα του περιβάλλοντος με τον οποίο θα ασχοληθούμε πιο ειδικά, ενώ ο τομέας των οικουμενικών σχέσεων και προοπτικών της Ευρώπης είναι επίσης ιδιαίτερα κρίσιμος. 
 

Ένα γενικό περίγραμμα προτάσεων  
        Η Ελλάδα πρωταρχικά πρέπει να αναπτύξει μια στρατηγική υψηλών αποδόσεων και ποιοτικών κατευθύνσεων στους ευρωπαϊκούς πόρους που απορροφά και αυτό δεν το έχει κάνει μέχρι τώρα. Πρέπει να αναλάβει πρωτοβουλίες οι οποίες όμως απαιτούν μια συγκέντρωση συστημικών, στρατηγικών και επιχειρησιακών ιδεών που θα της επιτρέψει να μπορέσει να λειτουργήσει σαν παράγοντας μόχλευσης του δικού της ρόλου στην Ευρώπη, αυτό επίσης δεν έχει γίνει μέχρι τώρα.  

           Είναι αναγκαία η δημιουργία στην Ελλάδα, μιας ανοικτής ομάδας οικουμενικής και ευρωπαϊκής προσέγγισης και θεώρησης, όχι μόνο από ακαδημαϊκές ειδικότητες ή από think tank συμφερόντων αλλά από το ανοικτό βάθος, τον ανοικτό ορίζοντα της κοινωνίας των πολιτών χωρίς σφετερισμό ιδεών.

           Η Ελλάδα μπορεί να λειτουργήσει ως ένας εποικοδομητικός παράγοντας στο αναγκαίο Ευρωπαϊκό όραμα. Μεταξύ άλλων, μέχρι τώρα έχουμε υποστηρίξει την ανάγκη για να δημιουργηθεί ένα καταρχήν Ευρωμεσογειακό χωριό, ένα πεδίο διαβούλευσης με υποδομές και λειτουργίες δεύτερης τροχιάς, δηλαδή στο πεδίο της κοινωνίας των πολιτών, χωρίς αποκλεισμούς, με μια διαδικασία μιας ισηγορικής ποιότητας και σύνθεσης. Θεωρούμε ότι αυτή η ιδέα μπορεί να ξεκινήσει από την Ελλάδα και μάλιστα η φυσική θέση μιας τέτοιας πρωτοβουλίας θα ήτανε το ανοικτό πεδίο των Θερμοπυλών.

         Από αυτόν τον τόπο ξεκίνησε στον Ευρωπαϊκό χώρο η βασική ιδέα της Αμφικτιονικής κοινότητας. Το κοινό των Αμφικτιόνων μνημονεύει ο Καντ ως το «θεμέλιο λίθο», της ιδέας της κοινωνίας των εθνών. Στην ιδέα αυτών των Ευρωπαϊκών χωριών, μπορούμε να προσδιορίσουμε ευρύτερα την Ευρωμεσογειακή και Παρευξείνια ζώνη ανοικτή στην οικουμενική βέβαια διάσταση και επέκτασή της.

           Η ιδέα αυτή βέβαια δεν μπορεί να μονοπωληθεί από μια χώρα και θα πρέπει να δούμε την προοπτική μιας τέτοιας ευρωπαϊκής ευρύτερης περιφερειακής και στο μέλλον οικουμενικήςδικτύωσης τέτοιων λειτουργικών  υποδομών και υποδοχέων ανθρώπινου δυναμικού που θα μοχλεύσει ανθρωπιστικά τις διεθνείς σχέσεις και την παγκοσμιοποίηση.

        Αντίστοιχα, η Ελλάδα θα μπορούσε να πάρει μια σειρά άλλων πρωτοβουλιών αλλά το πρόβλημα για τις ιδέες στον Ελλαδικό χώρο είναι ότι αποτελούν «φωνή βοώντος εν τη ερήμω».

22 Μαΐου 2009

Γιάννης Ζήσης
Μέλος της ΜΚΟ Σόλων 
ioanniszisis@solon.org.gr