ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ, ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ & ΠΟΛΙΤΙΚΗ

ΕΛΛΑΔΑ, ΕΥΡΩΠΗ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ (του Γιάννη Ζήση)

aegean sea - Σόλων ΜΚΟ
image_pdfimage_print

aegean sea - Σόλων ΜΚΟ«Αν δεν φροντίσουμε τη Γή, θα φροντίσει εκείνη τον εαυτό της, καθιστώντας μας ανεπιθύμητους»
                                              James Lovelock, 
Η εκδίκηση της Γαίας

        Η μέχρι τώρα εμπειρία για την αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών ζητημάτων στην χώρα μας δείχνει πώς αν δεν υπήρχαν ευρωπαϊκές πολιτικές, οδηγίες, κανονισμοί, ή διαφορετικά αν δεν υπήρχε ευρωπαϊκό πλαίσιο ακόμη και το προωθημένο περιβαλλοντικά Σύνταγμα της Ελλάδας όπως και οι νόμοι θα ήταν εξαιρετικά ανίσχυροι.

 Θα έλεγε κανείς μάλιστα ότι επειδή ακριβώς οι περιβαλλοντικοί όροι συνδυάζονται τόσο με τα χρηματοδοτικά πλαίσια της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσο και με διαδικασίες προστίμων και κυρώσεων, η Ελλάδα υποχρεώνεται κάθε τόσο να συμμορφωθεί και να προσδιορίσει τις πολιτικές της, συχνά όμως όχι στην πράξη αλλά σε ένα επίπεδο συγκάλυψης και αποφυγής του ελέγχου αξιοπιστίας γύρω από την τήρηση των δεσμεύσεων. 

         Αυτή η κατάσταση της Ελλάδας συνδέεται με μια αναχρονιστική νοοτροπία και με κεκτημένες και πελατειακές λογικές ορισμένων κατευθύνσεων. Παράλληλα πρέπει να σημειώσουμε ότι η Ελλάδα ανέπτυξε ένα ουσιαστικό πλεονέκτημα στον τομέα του περιβάλλοντος επειδή δεν μπόρεσε να αναπτύξει βιομηχανία σε μεγάλες κλίμακες και δεν λειτούργησε τόσο αποτελεσματικά στον τομέα της ανάπτυξης του πρωτογενούς και δευτερογενούς τομέα, κυρίως του δεύτερου. 
   
          Παρά όμως αυτό το συγκεκριμένο και ιστορικό, περιβαλλοντικό κεκτημένο της Ελλάδας μπορεί να πει κανείς ότι υπάρχουν τομείς περιβαλλοντικής πολιτικής και εξέλιξης όπου η Ελλάδα δεν είναι ουραγός, κι αυτό λόγω μιας ιδιαίτερης ευαισθησίας που αναπτύσσεται στις τοπικές κοινωνίες, στο πλαίσιο των ΜΚΟ και στην κοινή γνώμη όπως επίσης και λόγω απουσίας ισχυρών επιχειρηματικών συμφερόντων που να παρεμβαίνουν πατερναλιστικά στο περιβαλλοντικό status της χώρας. 

            Παρ’ όλα αυτά η Ελλάδα βασίζεται κυρίως στην ανάπτυξη των περιβαλλοντικών της προοπτικών, στις ευρωπαϊκές πολιτικές, τόσο θεσμικά όσο και χρηματοδοτικάέχοντας χάσει πολλές ευκαιρίες αξιοποίησης πόρων λόγω των εσωτερικών της πελατειακών πολιτικών και οικονομικών δομών. Είναι όμως η στιγμή η χώρα μας να ολοκληρωθεί περιβαλλοντικά και σε μερικά σημεία, να ενεργοποιήσει την διαδικασία της πρωτοβουλίας όπως το είχε κάνει στον τομέα των μεταλλαγμένων.

        Η Ελλάδα πρέπει να αντιμετωπίσει όμως το περιβάλλον, ανεξάρτητα από την Ευρωπαϊκή Ένωση, ως ένα πεδίο εσωτερικής της ολοκλήρωσης και οικουμενικού της συγκριτικού πλεονεκτήματος, ως πεδίο για την προοπτική μιας ολοκληρωμένης και όχι υποκριτικής πράσινης ανάπτυξης, επιχειρηματικότητας και οικονομίας. Έχει υπερβολικά πολύ δρόμο, καθώς όλες οι οραματικές διαδικασίες στην Ελλάδα παγιδεύονται μεταξύ δύο αξόνων: του πολιτικού και επικοινωνιακού – ρητορικού άξονα εν γένει από την μία και από την άλλη μεριά της γραφειοκρατίας και της ανελαστικότητας του επιχειρηματικού περιβάλλοντος.  

         Το περιβάλλον είναι πεδίο λανθάνοντος απολύτου πλεονεκτήματος το οποίο δεν έχει μετατραπεί ακόμη σε πραγματικό πεδίο συγκριτικού πλεονεκτήματος για να είμαστε τεχνικά ακριβείς στην χρήση των όρων στον τομέα της οικονομίας. Για να γίνει αυτό απαιτούνται προσαρμογές και απαιτούνται θεσμικές και άλλες οικονομίες κλίμακας γύρω από την περιβαλλοντική εξέλιξη.

         Σε αυτές τις θεσμικές και επιχειρησιακές οικονομίες κλίμακας μας διευκολύνουν οι ευρωπαϊκές πολιτικές. Όμως πρέπει να σημειώσουμε ότι η Ευρώπη σε κάποιους τομείς όπως πχ στην ιδιωτικοποίηση των νερών ή σε τομείς που συνδέονται με την αντιμετώπιση των δημόσιων και των κοινωνικών αγαθών από την αγορά, ακόμη και σε τομείς όπως τα μεταλλαγμένα ή η πυρηνική ενέργεια, είναι διχασμένη και διέπεται από τις δύο όψεις του Ιανού στον περιβαλλοντικό τομέα. 

         Η Ελλάδα θα πρέπει να αποσυνδεθεί από αυτές τις προοπτικές που αναπτύσσονται από το επιχειρηματικό ευρωπαϊκό και παγκόσμιο lobbying στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και να τοποθετηθεί στην κατεύθυνση μιας θεσμικής κατοχύρωσης των περιβαλλοντικών και των κοινωνικών αγαθών και μιας ολοκληρωμένης προσέγγισης γύρω από το περιβαλλοντικό και το κοινωνικό κόστος, τον περιβαλλοντικό και τον κοινωνικό κίνδυνο. Η Ελλάδα έχει βασικά σημεία στα οποία θα πρέπει για την ολοκλήρωση της περιβαλλοντικής αειφορίας να αναπτύξει την διαφορετικότητά της απέναντι στις Ευρωπαϊκές πολιτικές, τεχνοκρατικές ή άλλες ρουτίνες.

  
           Στο πλαίσιο αυτό η ελληνική κυβέρνηση αλλά και η ελληνική πολιτική υποστηρίζονται αφενός μεν από την κοινή γνώμη και αφετέρου από την δυναμική των ΜΚΟ. Η προοπτική της Ευρώπης για το περιβάλλον θα διχάζεται ακόμη περισσότερο όσο προσεγγίζεται με διλήμματα, η αντιμετώπιση του επείγοντος των κλιματικών αλλαγών αλλά και η διεθνής ανταγωνιστικότητα σε σχέση με την ενσωμάτωση του περιβαλλοντικού κόστους στις αγορές. 

         Παρόλα αυτά πρέπει να είναι καθαρός ο περιβαλλοντικός λόγος της Ελλάδας και στην Ευρώπη και σε σχέση με τις διεθνείς περιβαλλοντικές πρωτοβουλίες της Ευρώπης έτσι ώστε να μην οδηγηθούμε σε μια κυριαρχία υποκριτική της άγριας ανάπτυξης σε ένα νέο και συγκαλυμμένο αναπτυξιακό φουτουρισμό που βλέπει τα ζητήματα μόνο αναπτυξιακά και έχει χάσει την ολιστική αντίληψη και κοσμοθεώρηση.

        Τέλος, ένα ιδιαίτερα σημαντικό σημείο στο οποίο πρέπει να είμαστε ολοκληρωμένοι στην προσέγγισή μας βρίσκεται στην ανάγκη να επιμεριστεί το περιβαλλοντικό κόστος με τρόπο ώστε να μην εξελιχθούν οι περιβαλλοντικοί θεσμοί σε ένα περιβαλλοντικό, οικονομικό και κοινωνικό περιβαλλοντικό Απαρτχάιντ τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ευρώπη και στον υπόλοιπό κόσμο.

22 Μαΐου 2009

Γιάννης Ζήσης
Μέλος της ΜΚΟ Σόλων 
ioanniszisis@solon.org.gr  

Σχετικά άρθρα