1

ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑ 2009 / ΟΙ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΕΝΟΣ ΝΕΟΥ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΣ (του Γιώργου Μαυρουλέα)

Η Πρωτομαγιά ταυτίζεται πλέον με τις διεκδικήσεις των εργαζομένων. Και αν στο παρελθόν έτεινε να πάρει ένα μουσειακό χαρακτήρα, σήμερα μεσούσης μιας κρίσης που διαμορφώνει ένα δύσκολο και δυσοίωνο τοπίο, ξαναβρίσκει το νόημά της.

           Η οικονομική κρίση αποτελεί και θα αποτελέσει μια δραματική δοκιμασία για πολλούς εργαζομένους. Κάθε επιχείρηση που κλείνει συνεπάγεται ένα βαρύτατο άγχος για τους εργαζόμενούς της που μένουν άνεργοι σε μια χρονική στιγμή που η αγορά δε δημιουργεί νέες θέσεις εργασίας (το αντίθετο μάλιστα).

Αυτό το άγχος διπλασιάζεται όταν ο εργαζόμενος έχει και οικογένεια που εξαρτάται από αυτόν ή όταν η ηλικία του είναι πάνω από τα 50, οπότε η δυνατότητα πρόσληψής του από άλλη εταιρεία δυσκολεύει ακόμη περισσότερο. Αυτό το άγχος δεν μπορεί να καταγραφεί στους αριθμούς και τις στατιστικές που αναφέρονται στην ανεργία. Είναι η δραματική όψη του προβλήματος. Το ζήτημα όμως που τίθεται είναι «γιατί  η ανεργία θεωρείται αυτονόητη;». Γιατί ένας άνθρωπος να μη μπορεί να επιβιώσει όταν τουλάχιστον οι συνθήκες οι κλιματικές και οι φυσικές του το επιτρέπουν; Τι πάει να πει ότι η ανεργία είναι διαρθρωτικό πρόβλημα της οικονομίας; 

           Βασικές έννοιες του τι ακριβώς είναι οικονομία έχουν ξεχαστεί και το υπάρχον κυρίαρχο οικονομικό σύστημα έχει περάσει ως αυτονόητο. Καταστρέφει το περιβάλλον, δημιουργεί εγκληματικότητα, πείνα, ανέργους, οικονομικά κραχ, πτωχεύει ολόκληρα κράτη και όμως συνεχίζει να περνά ως αυτονόητο στις συνειδήσεις μας. Από τα αποτελέσματά του κρίνεται παράλογο αλλά στην πράξη όλοι το υιοθετούμε ως το πλέον αξιόπιστο.

             Το «σοσιαλιστικό πείραμα» (με ή χωρίς εισαγωγικά) απέτυχε παταγωδώς αποδεικνύοντας πόσο δίκιο είχε τελικά ο Μαρξ όταν αναφερόταν στην «ταξική συνείδηση» ως προϋπόθεση για μια ανατροπή του συστήματος από τους εργαζόμενους. Μία προϋπόθεση που δεν ίσχυε εν προκειμένω στη Ρωσία του 1917 (και ίσως να μην ίσχυε εκείνη την εποχή πουθενά αλλού. Ακόμη και η μετά τον 1οΠαγκ. Πόλεμο  βιομηχανική Γερμανία, δεν κατάφερε να διαμορφώσει μια τέτοια συνείδηση, αντιθέτως οδηγήθηκε στην υιοθέτηση ενός ιδεολογικού παραλογισμού και φανατισμού).

              Αντιλαμβανόμενοι βέβαια τις συνθήκες εργασίας εκείνης της εποχής που ο Μαρξ έγραψε το θεωρητικό του έργο (παρόμοιες έχουν και σήμερα πολλές χώρες του λεγόμενου, κατ’ εθισμό πλέον, Τρίτου Κόσμου), δε μπορούμε παρά να ασκήσουμε κριτική στην περιορισμένη αντίληψη που είχε για το πώς θα πρέπει να διαμορφωθεί αυτή η ταξική συνείδηση, καθώς από μόνη της είναι περιορισμένη στο οικονομικό κυρίως πεδίο. Αλλά ο άνθρωπος δεν είναι μόνο οικονομικό ον. Όσο σοβαρό ρόλο και να παίζει η οικονομία στις ζωές μας δεν είναι μόνο αυτή που τις καθορίζει. Υπάρχουν όψεις μέσα στην ανθρώπινη ψυχοσύνθεση που δεν μπορούν να μη λαμβάνονται υπόψη και που καθορίζουν όλες τους (μία προς μία) το τελικό κοινωνικό επιτέλεσμα.

             Σήμερα το εργατικό κίνημα (υφίσταται άραγε ως τέτοιο;) βρίσκεται μπροστά σε ένα φάσμα ζητημάτων για τα οποία πρέπει να προβληματισθεί και να πάρει θέση.
Αυτά είναι: 
1)              Με ποιο τρόπο μπορούμε να περάσουμε σε ένα ποιο δίκαιο κοινωνικά οικονομικό σύστημα με τη μικρότερη δυνατή κοινωνική ανισότητα -ακόμη και την εξαφάνισή της- που θα διασφαλίζει τον οικονομικό μερισμό, την κοινωνική αλληλεγγύη αλλά και την ελευθερία της έκφρασης; Πώς αυτό μπορεί να επιτευχθεί με ένα τρόπο ευέλικτο αλλά και ουσιαστικό παρακάμπτοντας τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα; Τονίζουμε την έλλειψη κοινωνικού στοχασμού και συστηματικού διαλόγου γύρω από τα θέματα αυτά. 
2)              Το περιβαλλοντικό ζήτημα που είναι μείζον αυτή την εποχή και που δε μπορεί να επιλυθεί στη βάση μόνο της αλλαγής του οικονομικού συστήματος αλλά (και κυρίως) στη βάση της συνύπαρξης και της αειφορίας, στη βάση μιας νέας λιγότερο ανθρωποκεντρικής οικολογικής συνείδησης αλλά και μιας πιο λιτής διαβίωσης.
3)              Το ζήτημα της διεθνούς αλληλεγγύης προς τις φτωχότερες χώρες και το μεγάλο θέμα της οικονομικής ανισότητας και του δανεισμού.
4)                Το μεγάλο θέμα των κοινωνικών προτύπων (τα σημερινά αλλοτριώνουν τον άνθρωπο μέσα από έναν εξαχρειωμένο υλισμό). Το ζήτημα της διαπαιδαγώγησης και του πολιτισμού συνεπώς.
5)                 Το μεγάλο θέμα της ιδιοκτησίας και τα όριά της (αν υπάρχουν ή πρέπει να υπάρχουν)
6)                  Η απουσία παραγωγής πολιτικών ιδεών και ο ακαδημαϊσμός της διανόησης.
7)                  Το μεγάλο αγκάθι των χωριστικών αντιλήψεων (εθνικών, θρησκευτικών, πολιτικών κλπ) και του φανατισμού.

           Τα ΜΜΕ τα οποία έχουν εξελιχθεί σε κύριους διαμορφωτές γνώμης και κοινωνικής συνείδησης και τα οποία αποσαθρώνουν και υποκαθιστούν τον κοινωνικό στοχασμό, με τον αποφαντικό τους (ακόμη και κατευθυνόμενο κάποιες φορές) λόγο και κυρίως τη βιασύνη των συμπερασμάτων.

01 Μαΐου 2009

Γιώργος Μαυρουλέας, Πολιτικός Επιστήμονας
Μέλος της ΜΚΟ ΣΟΛΩΝ