ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ, Μ.Κ.Ο. - ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΠΟΛΙΤΩΝ

Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΜΚΟ ΣΤΟ ΠΟΛΙΤΙΚΟ, ΤΟ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟ ΚΑΙ ΤΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΔΙΟ ΚΑΙ Η ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥΣ (του Γιάννη Ζήση)

edo mko - Σόλων ΜΚΟ
image_pdfimage_print

edo mko - Σόλων ΜΚΟΑυτό είναι ένα από τα πλέον κρίσιμα θέματα που ανακύπτουν στην πορεία του 21ου αιώνα.
1. Πρώτον, διότι όντως υπάρχει μια πολύ μεγάλη ανάγκη για την ανάδειξη του κοινωνικού τομέα, του τομέα επίσης των εθελοντικών δράσεων για την εκούσια συλλογικοποίηση της κοινωνίας των πολιτών, για την ανάπτυξη των εθελοντικών συστημάτων.

2.  Δεύτερον, γιατί ο καθένας μπορεί να φτιάξει μια ΜΚΟ η οποία να μπορεί να εξελιχθεί σε τακτική και στρατήγημα για λόγους κύρους και για λόγους οικονομικούς. Δεν μπορεί πλέον να αξιολογήσει κανείς και δεν υπάρχει τρόπος να αξιολογηθεί η πρόθεση στο πλαίσιο της ΜΚΟ παρά μόνο, θεσμικά πάντα, διαμέσου της συνείδησης, της συνειδησιακής αξιολόγησης στο πεδίο βέβαια και της πράξης.

3.  Τρίτον, ούτως ή άλλως πολλές ΜΚΟ έχουν χαρακτήρα προτίμησης σε πεδία με τα οποία έρχονται σε συναλλαγή συμφερόντων. Ο ήδη υφιστάμενος καταγγελτικός χαρακτήρας των ΜΚΟ σε πολλά σημεία τις καθιστά ισχυρούς παράγοντες πίεσης στον ιδιωτικό αλλά και στον δημόσιο τομέα και συνεπώς ισχυρούς παράγοντες συμφερόντων με την έννοια μιας προτιμησιακής ανταγωνιστικότητας, ενός προτιμησιακού ρόλου ανταγωνιστικότητας.

4. Τέταρτον, θα έλεγε κανείς, θεωρώντας σαν πρώτο διεθνή σημαντικό παράγοντα ΜΚΟ τον Ερυθρό Σταυρό, ότι ενώ η ιδρυτική και πρώτη κρατική στήριξή του από την Γαλλική κυβέρνηση ήταν συνυφασμένη με τον πιο ολοκληρωτικό τρόπο του κράτους και την προσπάθεια χρήσης του ως ένα μέσο συγκαλυπτόμενης δημόσιας κατασκοπείας, λόγω των συγκεκριμένων παραγόντων που ενεπλάκησαν σαν ανθρώπινο στελεχιακό δυναμικό στον διεθνή Ερυθρό Σταυρό δεν κατέστη δυνατή αυτή η προσπάθεια του Γαλλικού κράτους να γίνει πραγματικότητα. Όμως από την πρώτη κιόλας στιγμή φάνηκε ότι οι ΜΚΟ μπορούν να λειτουργούν σαν φορείς συμφερόντων.

Βέβαια λειτουργούν σαν φορείς οικονομικών συμφερόντων απ’ την ίδια την ώρα που υπάρχουν ειδικές και προτιμησιακές χρηματοδοτήσεις από προγράμματα διεθνή, από διεθνείς οργανισμούς και χορηγούς. Πέραν των άλλων οι ΜΚΟ είναι και πεδία στα οποία αναπτύσσεται μια επαγγελματική απασχόληση που έχει πλέον μια εγκυρότητα και μια αξιοπιστία.

Συχνά όμως οι ΜΚΟ παρά την αρχική αγνότητα προθέσεων που διακατέχεται από έναν κριτικό ολοκληρωτισμό, συγκαλύπτουν όπως συγκαλύπτουν βέβαια και άλλοι οικονομικοί παράγοντες τις ανεπάρκειές τους, εξωραΐζουν την αξιοπιστία τους στις εκτιμήσεις τους, στις εκθέσεις τους κλπ. Πράγμα που το κάνουν βέβαια και τα κράτη, το κάνει και ο ιδιωτικός τομέας. Γενικότερα θα μπορούσαμε να πούμε ότι πάσχουν από όλες τις ανθρώπινες αδυναμίες.

5.
 Τώρα όμως θα έρθουμε σε ένα επόμενο σημείο που είναι το μείζον πρόβλημα των εθελοντικών ΜΚΟ οργανώσεων και έχει σχέση με την αξιοπιστία τους, την λειτουργική τους ουσιαστικότητα και την εξυπηρέτηση των ευρύτερων κοινωνικών σκοπών. Βλέπουμε πολλές από αυτές να λειτουργούν και στον διεθνή χώρο σαν άτυπα κράτη, πχ κάποιες ΜΚΟ από τον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που προσφέρουν και λειτουργούν στο μέτωπό τους. Λειτουργούν με μια εγκυρότητα – μεγαλύτερη ηθικά αρχικά απέναντι σε ανυποψίαστους παράγοντες. Ταυτόχρονα όμως έχουν δυναμική αρκετά μεγαλύτερη, (πολύ μεγαλύτερη σχεδόν σαν θεσμικές «φούσκες» θα έλεγε κανείς) από ότι τους αναλογεί λειτουργώντας ως επικοινωνιακοί πολιτικοί παράγοντες στο διεθνές ή στο εθνικό ή τοπικό στερέωμα.  Αυτό δεν είναι αρνητικό κατ’ ανάγκη καθώς τα κράτη φέρνονται ως ζώα σε χειμερία νάρκη.  Επειδή ακριβώς υπάρχει ένα σοβαρό έλλειμμα συλλογικότητας στον τομέα των ΜΚΟ, δυστυχώς διαπιστώνει κανείς ότι υπάρχουν ανάλογες καταστάσεις χωριστικότητας όπως αυτές λειτουργούν πχ μεταξύ των κρατών ή και μεταξύ των επιχειρήσεων. Θα έλεγε κανείς ότι περισσότερο οι επιχειρήσεις μπορούν και αναπτύσσουν συλλογικότητες με την έννοια συλλογικών οργάνων λόγω ισχυρότητας κοινών συμφερόντων από ένα μέγεθος και πάνω, εκεί που ακριβώς λειτουργούν ολιγοπωλιακά.

Οι ΜΚΟ έχουν και αυτές σύνδρομα ναρκισσισμού, αυτισμού και εξωραϊσμού. Ταυτόχρονα, τείνουν να κρατικοποιηθούν, να γραφειοκρατικοποιηθούν και να παίξουν έναν ρόλο πιο soft επιχειρηματικό και ένα πιο soft πολιτικό ρόλο στο πλαίσιο της επικοινωνίας.

Αυτό που μπορούμε να το παρατηρήσουμε;

Πρώτον, υπάρχουν ελλείμματα συλλογικότητας σε προσπάθειες, ελλείμματα διαλογικότητας, ελλείμματα παρουσίασης των πηγών των εκθέσεων τους και των αναφορών. Εφαρμόζουν κάποια πρωτόκολλα ποιότητας και πιστοποίησης τα οποία ουσιαστικά δεν είναι τροφοδοτημένα με αξιόπιστα στοιχεία, δεν έχουν τον χαρακτήρα δηλαδή πχ της ποιοτικής διαφάνειας των ζητημάτων. Είναι μια εξωραϊστική εικόνα όπως ακριβώς η εικόνα που μεταφέρεται για επιχειρήσεις σε ένα χρηματιστήριο αξιών κλπ που περνάνε από θεσμικές διαδικασίες. Εντούτοις παρά την τυπολατρία, την γραφειοκρατία και την τεχνοκρατία, καταφέρνουν να «μπούν μέσα» επιχειρήσεις φούσκες για να διευκολύνουν αυτό τον κύκλο.

Ακόμη και λεγόμενες μεγάλες ΜΚΟ βλέπουμε πόσο διακατέχονται από αυτό τον ναρκισσισμό και τον αυτισμό όταν δεν έχουν οι ιστοσελίδες τους σύνδεσμο προς κανέναν άλλον. Από μόνο το σύστημα πχ της Google θα έπρεπε να τους οδηγήσει σε έκπτωση από την διαδικασία της αξιολόγησης ή από την διαδικασία συμπερίληψης του σε λίστες από αυτούς που παρέχουν τις βασικές λίστες ιστολογίων.

Εντούτοις δεν δουλεύει αυτό το σύστημα. Υπάρχει ένα καθεστώς εξαίρεσής τους. Υπάρχει δηλαδή ένα στοιχείο ταμπού, ένα στοιχείο κύρους και γοητείας που στην ουσία κρύβει μια ανεπάρκεια του κοινού και των παρατηρητών να διευκρινίσουν τι ακριβώς υπάρχει από πίσω. Όταν πχ έχουν αυτό το καθεστώς στο διαδίκτυο, δηλαδή να μην παραπέμπουν με σύνδεσμο σε κανέναν άλλον και λειτουργούν με έναν τέτοιο ατομικισμό και χωριστικότητα και ακόμα θα λέγε κανείς και με ένα Απαρτχάιντ, τι καλό μπορούμε να περιμένουμε από την πολιτική κουλτούρα αυτών των οργανώσεων; Τι καλό μπορούμε να περιμένουμε από την πολιτική κουλτούρα των οργανώσεων αυτών που δεν θέλουν να συγκροτήσουν μια καθολική συνέλευση; Τι καλό μπορούμε να περιμένουμε όταν οι οργανώσεις αυτές λειτουργούν με τα κριτήρια της ανταγωνιστικής συμμετοχής στο πεδίο το οικονομικό; Και την ώρα μάλιστα που στην πραγματικότητα στηρίζονται σε  επαγγελματικά ή πολιτικά στελέχη που χρησιμοποιούν τις οργανώσεις σαν επαγγελματικά πολιτικά εφαλτήρια;

Εδώ λοιπόν πρέπει να δούμε απευθείας ότι έχουμε να κάνουμε με νοσηρές καταστάσεις στις οποίες νοσηρές καταστάσεις εμπλέκονται συχνά και οι μικρές ΜΚΟ.  

Πρέπει λοιπόν να αναπτυχθεί μια νέα κουλτούρα, η οποία να είναι φιλική σε όλους αλλά και ελεγκτική: στο επίπεδο παραγωγής αποτελεσμάτων προϊόντων, στο οικονομικό και στο πολιτικό πεδίο λειτουργίας και του ρόλου στην εν γένει διαπραγμάτευση, τον διαπραγματευτικό ρόλο που έχουν οι ΜΚΟ και στην επικοινωνία.

Τα μέσα επικοινωνίας ακριβώς συντηρούν αυτή την κλιμάκωση του ναρκισσισμού και της γοητείας των ισχυρών, των ολιγοπωλίων όπως ακριβώς ηχούν τα μεγάλα ονόματα των επιχειρήσεων, τα ονόματα των προσώπων, τα Golden Boys που τώρα για μικρό διάστημα τα απαξιώσαμε κλπ.

Πρέπει να πάμε λοιπόν σε ένα άλλο πεδίο σχέσης και καθαρότητας για τις ΜΚΟ το οποίο δεν είναι ακριβώς θεσμικό, ούτε λύνεται θεσμικά. Μην καλλιεργούμε πολιτικές φούσκες για το θέμα των ΜΚΟ. Είναι πρωταρχικά ένα θέμα μιας νέας κουλτούρας και μιας νέας γνωριμίας και εκπαίδευσης για το φαινόμενο των ΜΚΟ όπου σε αυτή την εκπαίδευση πρέπει να μην υπάρξει εξωραϊσμός.

16 Ιανουρίου 2009, 

Γιάννης Ζήσης, Δημοσιογράφος – Συγγραφέας
Μέλος της γραμματείας της ΜΚΟ ΣΟΛΩΝ

Σχετικά άρθρα