ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑ, ΣΥΝΘΕΣΗ & ΣΧΕΔΙΟ ΙΔΕΩΝ

Η ΛΕΡΝΑΙΑ ΥΔΡΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ (του Γιάννη Ζήση)

image_pdfimage_print

180px hercule bosio louvre biki 1 - Σόλων ΜΚΟ

Η εντύπωση που δημιουργείται όλο και πιο πολύ είναι ότι φτιάχνουμε τον διάκοσμο χωρίς να πειράζουμε τα αίτια. Προσπαθούμε να περιορίζουμε την οχληρότητα χωρίς να αγγίζουμε την νοσηρότητα στο οικονομικό σύστημα, στην οικονομική πραγματικότητα και την πολιτική. Εκεί βρίσκεται ένα μέρος της ίδιας της νοσηρότητας. Τελικά καταλαβαίνουμε όλο και πιο πολύ ότι πρόκειται για μια Λερναία Ύδρα που μεταμορφώνεται και αναγεννάται σε κάθε αποσπασματική εναντίωσή μας απέναντί της.

         Ποια είναι λοιπόν η Λερναία Ύδρα της οικονομικής κρίσης και η βάση της νοσηρότητας; Το σύστημα της αγοράς όπως επίσης και το σύστημα της κρατικής παρέμβασης. Και τα δύο έχουν μια δυναμική αποτροπής ενός ορισμένου επιπέδου ηθικού κινδύνου. Όμως και στα δύο υπάρχει μια ασθενής βούληση. Είναι η ίδια ασθενής βούληση που επεσήμανε και ο Α. Γκρίσμπαν για τους διαχειριστές των κεφαλαίων, για τα διευθυντικά στελέχη των χρηματοπιστωτικών και των επενδυτικών οργανισμών. Είναι η ίδια αυτή η ασθενής βούληση που υπάρχει στους πολιτικούς, που δεν θέλουν να «αγγίξουν», που δεν θέλουν να έρθουν σε τριβή, δεν θέλουν να σκεφτούν καν την αντίθεσή τους στην ηθική απληστία και αλαζονεία της οικονομικής ελίτ, γιατί αισθάνονται ότι και οι ίδιοι θα αποδυναμωθούν ως πολιτική ελίτ. Ότι θα οδηγηθούν σε μια αλληλοαναίρεση. Μ’ αυτή την ασθενή βούληση τοποθετήθηκαν και ο Γκρίσπμαν και ο Μπαρόζο.

         Αυτή λοιπόν η αβουλία και η ασθενής βούληση, αναδεικνύουν τα όρια των δύο συστημάτων: του κράτους και της αγοράς. Τα όρια αυτών των δύο συστημάτων έχουν μια πελατειακή ώσμωση μεταξύ τους. Ρυθμίζουν τον ηθικό κίνδυνο για τους πολλούς με την στενότητα του χρήματος μέσα από το κόστος του, τους νόμους που αφορούν την οικονομία, το θεσμικό πλαίσιο, την ιδιοκτησία,  την εργασία και την λειτουργία της αγοράς. Ρυθμίζουν λοιπόν για τους πολλούς τον ηθικό κίνδυνο. Δεν τον ρυθμίζουν όμως για όλους. Κάποιοι δραπετεύουν, είναι έξω από το σύστημα του ηθικού κινδύνου, και αυτοί αποτελούν τον ηθικό κίνδυνο των συστημάτων. Μέχρι να αγγιχτούν αυτοί οι αλαζόνες των συστημάτων, τόσο του κράτους όσο και της αγοράς, στην μικρή ή στην μεγάλη κλίμακα δεν θα μπορέσει να εξουδετερωθεί η Λερναία Ύδρα των οικονομικών κρίσεων. Απλώς θα δημιουργείται μια νέα περίοδος συγκάλυψης και λανθάνουσας και υποθαλπόμενης κρίσης, που μπορεί να αποβεί σε επόμενο σημείο περισσότερο μοιραία από την προηγούμενη φάση της, αποδεικνύοντας την χρονική ενότητα των κρίσεων και διαλύοντας τον μύθο της αποσπασματικότητάς τους. Ένα μέρος της «χειμερίας» επιφυλακτικότητας της Άγγελα Μέρκελ ξεκινά από την αντίληψη αυτού του προβλήματος.

      Το πρόβλημα λοιπόν του ηθικού κινδύνου αυτών που βγαίνουν έξω από σύστημα και αυτών που είναι διαχειριστές του (για να θυμηθούμε τον Α. Γκρίσμπαν ως προς τους διαχειριστές του κεφαλαίου), είναι το μείζον και το κεντρικό θέμα. Χρειάζεται θεμελιώδης αναστοχασμός και θέσμιση για αυτή την κλίμακα των ηθικών κινδύνων. Γι’ αυτή την τιτανική κυριαρχία πάνω στο σύστημα και στους πολλούς.

      Δυστυχώς η δημοκρατία πχ και ο κοινοβουλευτισμός δεν έχουν δείξει ικανότητα να χειριστούν αυτή την τερατωδία την πολιτική, την τιτανική. Το ίδιο δεν το έχει δείξει και η αγορά. Υπάρχουν εστίες του αποτρόπαιου που λειτουργούν και επιβιώνουν στον κοινοβουλευτισμό, που λειτουργούν, επιβιώνουν και κυριαρχούν στην αγορά, και δεν υπάρχει αυτή η διακριτική ικανότητα και αυτή η θεσμική φραγή για αυτές τις τεράστιες πηγές και πληγές ηθικού κινδύνου. Αυτές οι πηγές άλλοτε ενσαρκώνονται προσωποποιημένα και άλλοτε μαζικά.

        Η εντύπωση που έχουμε πια είναι ότι με αυτή την αβουλία των έξι μηνών από τους G20 επιδεικνύεται τελικά μια πίστωση χρόνου στην Λερναία Ύδρα, την μητέρα όλων των «φουσκών». Είναι ένα ανόητο και ανήθικο διάλλειμα από εκφραστές που δεν έχουν όραμα και που δεν μπορούν ή δεν σκέφτονται να αγγίξουν θεμελιωδώς, γιατί έχουν κολλήσει πάνω τους, μέσα από την χολή της Λερναίας Ύδρας, οι παραμορφώσεις και ο πειρασμός της παραμόρφωσης μέσα από την ασύδοτη ισχύ. Δεν θέλουν να πειράξουν την ασυδοσία θεμελιωδώς και δεν θέλουν να την περιορίσουν. Ή είναι φοβισμένοι ή τους φοβίζει. Έτσι κολλάει επάνω τους σαν ρούχο αυτή η κυριαρχία της Λερναίας Ύδρας και κανένας τους δεν φαίνεται σαν τον Ηρακλή να θέλει να θυσιάσει τον εαυτό του για να απαλλαγεί από το μίασμα της Λερναίας Ύδρας.

         Εδώ πρέπει να σημειώσουμε ότι δεν θεωρούμε τον Υπαρκτό Σοσιαλισμό με τις όποιες τερατωδίες του ως θεραπεία της κοινωνίας από αυτή την Λερναία Ύδρα, αλλά τον θεωρούμε ως μια θεατρική διπολικότητα. Δεν θεωρούμε την κατάλυση της αγοράς ως θεραπεία του προβλήματος ούτε την κατάλυση της δημοκρατίας και του κοινοβουλευτισμού.

         Άρα είναι προφανές ότι χρειάζεται μια νέα θέσμιση και  επανίδρυσή τους. Δυστυχώς ο όρος επανίδρυση είναι μολυσμένος και από τα αριστερά και από τα δεξιά και από το κέντρο με αυτή την φοβερή σύγχυση αξιών, εννοιών, αρχών και πολιτικών που βλέπουμε να δυναστεύει τελικά τον ορίζοντα.

        Σε καμιά περίπτωση επίσης δεν θεωρούμε λύση τους ολοκληρωτισμούς του Μεσοπολέμου. Αλλά ας μην αφήνουν οι πολιτικοί τα προβλήματα των μαζών για πολύ καιρό έρποντα και αναδυόμενα, γιατί τελικά θα αναδειχθούν εκείνες οι πολιτικές που θα μπορέσουν να τα μοχλεύσουν δημαγωγικά σε επικίνδυνους δρόμους. Η κρίση πρέπει να απαντηθεί σε βάθος και με ηθική καθαρότητα.

Γιάννης Ζήσης, Δημοσιογράφος – Συγγραφέας
Μέλος της γραμματείας της ΜΚΟ ΣΟΛΩΝ

Σχετικά άρθρα