ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΒΛΑΧΟΥ ΣΤΟΝ ΓΙΑΝΝΗ ΖΗΣΗ – ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ
Μια συνέντευξη του Παναγιώτη Βλάχου, τ.προϊστάμενο Περιφερειακών Λογαριασμών της Γενικής Γραμματείας Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας της Ελλάδος (Ε.Σ.Υ.Ε.), με θέμα περιβαλλοντικοί δείκτες και λογαριασμοί, στον Γιάννη Ζήση και στο Star Κεντρικής Ελλάδας.
Η μεταβολή και καταστροφή του περιβάλλοντος από τον άνθρωπο είναι τόσο εκτεταμένη ώστε διαπιστώθηκε η ανάγκη της στατιστικής μέτρησης της ανθρωπογενούς επιβάρυνσης επιτρέποντας την χάραξη πιο υπεύθυνων πολιτικών. Έτσι, επινοήθηκαν οι «περιβαλλοντικοί δείκτες» ή «περιβαλλοντικοί λογαριασμοί», οι οποίοι, περιγράφουν με αριθμούς τις επιπτώσεις των ανθρώπινων δραστηριοτήτων στο οικοσύστημα ή διαφορετικά το «περιβαλλοντικό αποτύπωμα».
Περιγράφουν την ανθρωπογενή μεταβολή της «παραδείσιας συνθήκης». Αυτή η «μετάφραση» των ρύπων σε αριθμητικά μεγέθη είναι μια από τις ευθύνες της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας.
Ο κος Παναγιώτης Βλάχος εξηγεί και την οικονομική διάσταση των λογαριασμών αυτών που στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχουν την τυποποιημένη ονομασία με τα αρχικά ΝΑΜΕΑ, που σημαίνει National Accounts Matrix Environment al Accounts. Δηλαδή γίνεται αναφορά σε ένα πίνακα ο οποίος στην οριζόντια γραμμή απεικονίζει τους ρύπους πχ μονοξείδιο, διοξείδιο του άνθρακα, τα σωματίδια, το διοξείδιο του θείου κτλ, και στην κάθετη στήλη απεικονίζει τις δραστηριότητες, δηλαδή την γεωργία, την αλιεία, την μεταποίηση κλπ ανά κλάδο. Οι κλάδοι συνήθως έχουν και την τομεακή τους προέλευση, δηλαδή αν είναι δημόσιος τομέας, ή ιδιωτικός τομέας.
Από αυτούς τους «λογαριασμούς» προκύπτει η γνώση της αντιστοίχησης του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος με τους ρύπους που διοχετεύονται στην ατμόσφαιρα για την παραγωγή του, κάτι που αποτελεί και ένα βασικό ηθικό και πολιτισμικό «δείκτη συμβιωτικότητας» του ανθρώπινου πολιτισμού με το φαινόμενο της ζωής στο πλανήτη.
Παρά την περί του αντιθέτου εικόνα που υπάρχει, «η Ελλάδα έχει συγκριτικά καλή περιβαλλοντική επίδοση», με εξαίρεση την καθυστέρηση στην παρακολούθηση των εξελίξεων και στην κάλυψη των ενεργειακών αναγκών σχετικά με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Η πραγματική αποτίμηση του περιβαλλοντικού κόστους δεν είναι καθόλου εύκολη και αντιμετωπίζει πολλές δυσκολίες. Η προσοχή συχνά εστιάζεται μόνο στην οικονομική διάσταση του προβλήματος. Μια πρόσφατη εκτίμηση του πόσο συμβάλλουν τα έντομα μέσω της γονιμοποίησης στην αγροτική οικονομία των ΗΠΑ ετησίως υπολογίζεται στα 40 δισεκατομμύρια δολάρια.
Ένα άλλο παράδειγμα από το οποίο φαίνεται η δυσκολία υπολογισμού των ρύπων αποτελεί η καταγραφή των αέριων ρύπων των αυτοκίνητων η μεταβαλλόμενη ταχύτητα των οποίων αυξάνει πολύ το εύρος τιμών μέσα στο οποίο κινούνται.
Μια άλλη δυσκολία για την σύνταξη των περιβαλλοντικών λογαριασμών αποτελεί το γεγονός ότι το οικοσύστημα αποτελεί μια ενότητα και δεν είναι δυνατό να χωρίζεται σύμφωνα με τα διοικητικά όρια κρατών ή περιφερειών. Το πρόβλημα της ύπαρξης των παράνομων χώρων εναπόθεσης απορριμμάτων και η εγκληματική πρακτική της καύση τους και της επακόλουθης απελευθέρωσης διοξινών στην ατμόσφαιρα είναι τεράστιο στη χώρα μας.
Η διάσταση του μεγέθους του προβλήματος αυτού αποκαλύπτεται στο πλήρες μέγεθός του από το γεγονός ότι «δεν υπάρχουν στεγανά και σύνορα στην ρύπανση». Πχ η αέρια ρύπανση μετατρέπεται σε στερεά και αντίστροφα. Έτσι μια χώρα μπορεί να μολύνεται από τα γειτονικά κράτη της μέσω του φαινομένου της «όξινης βροχής». Μια άλλη μπορεί να αντιμετωπίζει πρόβλημα λειψυδρίας λόγω μειωμένης ροής υδάτων στους διακρατικούς ποταμούς της με αιτίες την κατασπατάλησή τους. Ένα παράδειγμα αποτελούν οι περιπτώσεις της Ελλάδας, της Ιταλίας και της Ισπανίας που κάθε χρόνο δέχονται σκόνη και ότι άλλο μπορεί να μεταφερθεί από αυτήν από την Σαχάρα!
Οι κλιματικές αλλαγές μετά από ένα σημείο δεν θα είναι δυνατό να αποτιμηθούν από τους περιβαλλοντικούς λογαριασμούς. Έτσι η αύξηση της θερμοκρασίας του οικοσυστήματος μπορεί να επιφέρει τέτοιες φυσικές καταστροφές που να είναι αδύνατο να τις καλύψει ένα κοινωνικό κράτος. Η περίπτωση του τυφώνα Κατρίνα και της αδυναμίας της υπερδύναμης ΗΠΑ να προστατέψει τον εαυτό της είναι ενδεικτική.
Οι «περιβαλλοντικοί λογαριασμοί» ή αλλιώς το περιβαλλοντικό αποτύπωμα αποτελούν ένα «διαθεματικό πεδίο εξέλιξης και σύνθεσης των επιστημών» και σημείο ανάδειξης μιας ολιστικής στάσης ζωής αποσυνδεδεμένη από τον κληρονομημένο αρχέγονο και απωθημένο φόβο που εμφιλοχωρεί μέσα στον ανθρώπινο ψυχισμό απέναντι σε κάθε τι «άλλο» εκτός από τον εαυτό του, την οικογένειά του ή τον «οικείο του». Αυτό το διαθεματικό επιστημονικό πεδίο αποτελεί ένα πεδίο ευκαιρίας ανάδειξης του γεγονότος της αλληλεξάρτησης όλων των όντων και απελευθέρωσης από την παρανοικότητα που ενσωματώνει η ψυχολογική στάση της περιχαράκωσης και της χωριστικότητας.
Η συνέντευξη πραγματοποιήθηκε στις 06-03-2007.
Σχολιασμός: Αλέξανδρος Μπέλεσης
Μέλος της ΜΚΟ Σόλων
30 Δεκεμβρίου 2008