1

ΕΙΡΗΝΗ ΚΑΙ ΠΑΙΔΕΙΑ (του Γιάννη Ζήση)

1. Η κεντρική ιδιομορφία της ανθρώπινης εξέλιξης και ιστορίας βρίσκεται στο γεγονός ότι στον άνθρωπο η συνείδηση, ο υποκειμενικός παράγοντας, γίνεται ρυθμιστής του αντικειμενικού και πηγή γεγονότων και δράσης.
           Η παιδεία είναι ακριβώς το μέσο διαμόρφωσης αυτού του υποκειμενικού παράγοντα, της συνείδησης. Από αυτό το γεγονός ξεκινάει και η κυρίαρχη ευθύνη της παιδείας απέναντι στα γεγονότα και τη μορφή του σύγχρονου κόσμου. 

             2. α. Όταν η παιδεία διδάσκει και προπαγανδίζει στους ανθρώπους, με μηχανιστική και  αυθεντία, ότι αυτοί δεν είναι τίποτα άλλο παρά τερμίτες, φορείς της ολιγαρχίας, και ανάξιοι δικαιωμάτων και πως γίνονται άξιοι μόνο όταν επιβάλλονται στους άλλους, και όταν η διαλεκτική χάνεται για να αναδειχθεί ο δογματισμός, η μισαλλοδοξία, η Μέδουσα των προκαταλήψεων και της υποκρισίας, τότε είναι φυσικό η ειρήνη να μην βρίσκει τόπο να σταθεί σ’ όλη τη Γη. Τότε γίνεται ο Μεγάλος Εξόριστος των λαών και της ιστορίας.

              β. Το πρόβλημά μας λοιπόν είναι να δώσουμε στην παιδεία μια νέα διάσταση, που να υπηρετεί την παγκόσμια, εθνική και ανθρώπινη ανάγκη και όχι τα συμφέροντα και τα προνόμια, τον φόβο και την υποταγή αλλοτριώνοντας τους ανθρώπους.

               Για να γίνει αυτό, χρειάζεται ένας ριζικός αναπροσανατολισμός, που στηρίζεται στα εξής κύρια σημεία: 
               1.   Η παιδεία να μην είναι ενεργούμενο του συστήματος εξουσίας και αγοράς.
              2. Η παιδεία να απελευθερωθεί από τα εμπόδια και να γίνει αποτελεσματικά λειτουργική στις λεπτομέρειες της καθημερινής ζωής. 
              3. Η παιδεία να γίνει φορέας Ενότητας και αγωνιστικότητας στην κατεύθυνση των σωστών ανθρώπινων και διεθνών σχέσεων.

              Ο αναπροσανατολισμός αυτός είναι αναγκαίος για την ίδια την αποδέσμευση της παιδείας από ότι σήμερα είναι εμπόδιο για την πραγμάτωση μιας προοδευτικής και Ειρηνιστικής Αλλαγής.
             Ας δούμε την παιδεία με την ευρύτερη έννοια, ως την αυτοσυσχέτιση της ανθρώπινης συνείδησης και ως φορέα εξέλιξής της. Τότε, ο βασικός της σκοπός, δεν είναι η οικονομική ένταξη του ανθρώπου στο κοινωνικό σύνολο πράγμα που αποτελεί την βασική αρχή της Ιδεολογίας της παιδείας στον καπιταλιστικό κόσμο.
             Έτσι, στο βαθμό που η επίτευξη της Ειρήνης είναι ασυμβίβαστη με το ανταγωνιστικό σύστημα της αγοράς και της ενσωμάτωσης – αλλοτρίωσης, η παιδεία πρέπει να έχει απελευθερωτική και κοινωνική κατεύθυνση.
            Στον καπιταλιστικό κόσμο όπως και στον πρώην υπαρκτό Σοσιαλισμό η παιδεία ήταν ο Προκρούστης. «Έραβε και ξήλωνε» την ανθρώπινη φύση και συνείδηση στα μέτρα του συστήματος και των αποδοχών του. 
              Τώρα όμως η παιδεία πρέπει να γίνει ο Προμηθέας του νέου ανθρώπου, του ανθρώπου που θα ζει σε ειρήνη, και δεν θα χρειάζεται να πει «χωρίς πόλεμο τι θα γίνουμε»;
              Έτσι η ειρήνη θα απελευθερώσει την παιδεία και η παιδεία θα οδηγήσει στην ειρήνη

              γ. Σήμερα το περιεχόμενο της παιδείας και ο θεσμός οργάνωσης του εκπαιδευτικού συστήματος είναι κληρονομημένα από το παρελθόν και συντείνουν στη διαιώνιση αυτού του παρελθόντος.
               Η πληροφόρηση πρέπει να κινηθεί σε νέους ορίζοντες με νέες βλέψεις.
               Για μεγαλύτερη σαφήνεια του έργου που αναμένει την Εκπαιδευτική και τη Νέα εκπαιδευτική και ειρηνιστική πολιτική παραθέτουμε τις ακόλουθες κατηγορίες πληροφόρησης:
               1.πολιτική, 2. πληροφόρηση για την ίδια την εκπαίδευση και την διαδικασία της, 3. οικονομική, 4. οικολογική, 5. πολιτιστική, 6. επιστημονική, 7. τεχνολογική, 8. ιδεολογική, 9. θρησκειολογική, 10.ψυχολογική, 11. πάνω σε τομείς ανθρωπίνων σχέσεων, 12. επαγγελματική, 13. οργανωτική και νομική.
             Όλους αυτούς τους τομείς πληροφορίας που πρέπει να αναθερμάνουμε, επιβάλλεται να τους απαλλάξουμε από κάθε στοιχείο της μιλιταριστικής ιδεολογίας, να τους αναβαπτίσουμε σε ένα κοινωνικό ανθρωπισμό, χρειάζεται να τους βγάλουμε κάθε αδιάλλακτη αντίφαση και κάθε μονοδιάστατο ολοκληρωτισμό δίνοντάς τους μια διαλεκτική ενότητα π.χ. στη σχέση του μαθήματος των θρησκευτικών και των επιστημονικών κλάδων π.χ. φιλοσοφίας, φυσικής κτλ.
             Στη βάση αυτή θα χρειαστούν νέα μαθήματα και μια νέα ατμόσφαιρα διδασκαλίας τους, παράλληλα με τη σύνδεση της παιδείας με ολόκληρο τον Χώρο της ζωής του νέου ανθρώπου.

            Το κεντρικό σημείο του περάσματος του πνεύματος της ειρήνης στην παιδεία βρίσκεται σε δύο συνειδητοποιήσεις.
            Πρώτα στο γεγονός ότι το θέμα του θρησκεύματος, της υπηκοότητας και του πολιτισμού είναι θέμα τόπου γέννησης απλά και μόνο, στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων.
            Αυτή είναι η πρώτη αρχή για τον τρόπο συνείδησης του πολίτη του κόσμου.
            Αυτό δεν σημαίνει απώλεια της εθνικής ανεξαρτησίας.
           Το δεύτερο σημείο αναφέρεται στην «ανάγκη για μια τέτοια προσήλωση στην αφηρημένη σκέψη και αλήθεια που κάνει τα ιδιοτελή συμφέροντα ανθρώπων και λαών να σιγάσουν».
          Εμείς πιστεύουμε πως η αρχή αυτή είναι αποδεκτή από κάθε ανιδιοτελή άνθρωπο, κάθε διαλεκτικό στοχαστή ως ο απαράβατος όρος για την είσοδο σ’ ένα κόσμο ελευθερίας έξω από το βασίλειο της τυφλής αναγκαιότητας, για την ελευθερία του υποκειμενικού από τις αλυσίδες του αντικειμενικού.
           Αυτές οι δύο αρχές βρίσκονται στη σκέψη του μεγάλου ειρηνιστή, οικολογιστή, ανθρωπιστή και παιδαγωγού Ρουσσώ. Έχουν μια παράδοση που πρέπει να τη συνεχίσουμε διαμορφώνοντας τον Πολίτη του Κόσμου και κάνοντας τη Γιορτή για το Πνεύμα της ειρήνης, γιορτή και πνεύμα παιδείας


03 Δεκεμβρίου 2008, 

Γιάννης Ζήσης, Δημοσιογράφος – Συγγραφέας
Μέλος της γραμματείας της ΜΚΟ ΣΟΛΩΝ