ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ, ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ & ΜΕΛΕΤΕΣ

ΕΛΛΗΝΙΚΟΙ ΘΕΣΜΟΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ (ΣΥΝΗΓΟΡΟΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ, ΕΛΕΓΚΤΕΣ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ, ΣΤΕ ΚΛ.Π) (4)

WWF lg l - Σόλων ΜΚΟ
image_pdfimage_print

WWF lg l - Σόλων ΜΚΟ4.   Παραπληρωματικότητα και προοπτικές των θεσμών προστασίας του περιβάλλοντος

Ενώ η πολυδιάσπαση των φορέων που ασκούν περιβαλλοντική διοίκηση θέτει προβλήματα εποπτείας και συντονισμού, θεωρώ ότι η ύπαρξη πολλών παράλληλων ελεγκτικών μηχανισμών με διάφορη αρμοδιότητα και στόχευση καθιστά αποτελεσματικότερη και σφαιρικότερη την προστασία του περιβάλλοντος. 

Λχ. στο παράδειγμα που προαναφέρθηκε του αυθαιρέτου στην Κερκίνη, η μεν έρευνα του Συνηγόρου του Πολίτη κατέστησε διαφανείς και προσδιορισμένες  τις πλημμελείς πράξεις και παραλείψεις των εμπλεκομένων υπηρεσιών και κινητοποίησε τους μηχανισμούς για να αποκατασταθεί το φυσικό περιβάλλον. Στον Γενικό Επιθεωρητή ωστόσο ανήκει το αντικείμενο της απόδοσης ευθυνών από πλευράς εμπλεκομένων υπαλλήλων και δημοσίων λειτουργών. Ευπρόσδεκτο θα ήταν το Σώμα Επιθεωρητών Ελεγκτών να εξετάσει όλους τους φακέλους παραχωρήσεων ή πρωτοκόλλων κατεδάφισης στην περιοχή. Ομοίως, οι Επιθεωρητές Περιβάλλοντος  θα μπορούσαν να διαπιστώσουν τις τυχόν παράνομες δραστηριότητες στην παρόχθια ζώνη από κάθε  ιδιωτικό ή μη φορέα και τις ενδεχόμενες συνέπειες στη ρύπανση ή στάθμη υδάτων.
  
       Θα μπορούσε η αποτελεσματικότητα των μηχανισμών ελέγχου να βελτιωθεί?. Προφανώς η αναζήτηση στρατηγικής και μεγαλύτερης αποτελεσματικότητας ενυπάρχει σε κάθε υγιή θεσμό. Σημειώνω ενδεικτικά τις εξής σκέψεις:
       Κατ’αρχήν όσον αφορά τους εσωτερικούς μηχανισμούς, οι διευρυμένες αρμοδιότητες των ΟΤΑ απαιτούν την  αναμόρφωση της κυρωτικής αρμοδιότητάς τους για προσβολές του περιβάλλοντος, ελέγχους επιχειρήσεων και καταστημάτων κλ.π., με πιο στενά περιθώρια διακριτικής ευχέρειας αλλά και συγκεκριμένα κριτήρια άσκησής της. Βεβαίως απαιτείται η στελέχωση των υπηρεσιών, ιδίως των υπηρεσιών περιβάλλοντος και  περιβαλλοντικής υγιεινής των Ν.Α. Οι Επιθεωρητές Περιβάλλοντος μπορούν να συμπληρώσουν αλλά όχι να αναπληρώσουν την έλλειψη συστηματικών ελέγχων σε επιχειρήσεις σε τοπικό επίπεδο. Θα μπορούσαν ωστόσο να αποκτήσουν στοιχειώδη λειτουργική αυτοτέλεια ως υπηρεσία και αποφασιστική κυρωτική αρμοδιότητα25.
       Όσον αφορά τον Συνήγορο του Πολίτη, θα έπρεπε να υπάρχει μεγαλύτερη συζήτηση των εκθέσεων και προτάσεών του στη Βουλή, στην οποία αναφέρεται, προκειμένου να αναδεικνύονται συστηματικά τα θέματα προσβολών του περιβάλλοντος και να τυγχάνουν της σωστής διοικητικής ανταπόκρισης.
       Ως προς τη Δικαιοσύνη, το ζητούμενο είναι κατ’αρχήν να διαφυλαχθεί η αρμοδιότητα του ΣτΕ26. Κατά δεύτερο λόγο, η κατοχύρωση της προστασίας του περιβάλλοντος και ως ατομικού δικαιώματος μετά την αναθεώρηση του Συντάγματος το 2001 ανοίγει νομίζω ένα ευρύτερο πεδίο αξιοποίησης των υφισταμένων ενδίκων μέσων διεκδίκησης αποζημιώσεων για παράνομες προσβολές του περιβάλλοντος, με όχημα την προσβολή της προσωπικότητας κατ’άρθρ.57 ΑΚ και την αστική ευθύνη του Δημοσίου κατ’αρθρ. 105, 106 ΕισνΑΚ.
       Εν γένει, οι θεσμοί προστασίας του περιβάλλοντος, όλοι οι προαναφερθέντες, θα πρέπει να ανιχνεύσουν τα περιθώρια  καλύτερου συντονισμού και μεταξύ τους συνεργασίας. Τέλος, οι μηχανισμοί προστασίας του περιβάλλοντος χωρίς την ενεργό συμμετοχή, εγρήγορση και συνεργασία της κοινωνίας των πολιτών δεν μπορούν να αποδώσουν το μέγιστο των δυνατοτήτων τους. Κι εδώ μπαίνουν στο τοπίο της περιβαλλοντικής προστασίας οι πολίτες και οι οργανώσεις τους, τη δυναμική των οποίων οι θεσμοί μπορούν να αξιοποιήσουν αλλά δεν μπορούν σε καμία περίπτωση να υποκαταστήσουν.

25 βλ. και σχετική πρόταση του WWF τον Μάϊο 2008 σε «Περιβάλλον και Πολιτεία». Σημειωτέον ότι τα όρια της λειτουργικής ανεξαρτησίας είναι το ίδιο το Σύνταγμα, που επιβάλλει σε κάθε δημόσια αρχή την υπαγωγή σε διοικητικό ιεραρχικό έλεγχο ή εποπτεία, με μόνη εξάιρεση τις πέντε ανεξάρτητες αρχές που το ίδιο το Σύνταγμα κατοχυρώνει ο.π. υποσ.15

26Πρβλ. λ.χ. την προσφυγή στα διοικητικά πρωτοδικεία κατά εγκατάστασης σταθμών βάσης κινητής τηλεφωνίας, Ν.3431/06 άρθρ.67.