ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΓΙΑ ΜΙΑ ΓΕΝΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑΣ_Μέρος Β’ (του Γιάννη Ζήση)

Η βιωσιμότητα και το σχέδιό της (β μέρος)
Η συμβιωτικότητα ως βασικός παράγοντας της βιωσιμότητας

Παράλληλα με τη φέρουσα ικανότητα θα προσθέσουμε άλλη μια έννοια κλειδί που μπορεί να αναχθεί εν μέρει στη φέρουσα ικανότητα και να αναλυθεί σε μια δική της ομάδα εννοιών. Είναι η έννοια της συμβιωτικότητας. Η συγκρουσιακότητα διαμορφώνει τελείως διαφορετικούς ορίζοντες βιωσιμότητας για μια συγκεκριμένη φέρουσα ικανότητα ενός μέρους από ότι η συμβιωτικότητα ή η αρμονικότητα. 

Εδώ, δηλαδή, μπορούμε να δούμε ότι, η σχεσιακή δυναμική με το περιβάλλον, η με άλλα λόγια η φέρουσα ικανότητα, όσο και αν επηρεάζεται από την ενδογενή δυναμική ή τη φέρουσα ικανότητα του μέρους από την τελολογική σχέση του εσωτερικού με το εξωτερικό και το περιβάλλον, έχει μια αυτοτέλεια. Έχει μια ανεξαρτησία και αυτονομία στα αποτελέσματά της γύρω από τη βιωσιμότητα του μέρους και άρα γύρω από τη βιωσιμότητα του όλου. Υπάρχει λοιπόν μια δεύτερη έννοια που προσδιορίζει τη βιωσιμότητα. Η βιωσιμότητα, συνδέεται με τη συμβιωτικότητα και τη συμβατότητα.

Η συμβιωτικότητα που αναπτύσσεται ανάμεσα στα ακέραια μέρη, μέσα στο εξωτερικό περιβάλλον και προς το σύνολο αυτού του περιβάλλοντος και στο βαθμό που καλλιεργείται από το ίδιο το περιβάλλον, ρυθμίζει την κατάληξη και τη χρονική εμβέλεια της ζωής ενός μέρους και ενός συστήματος. Η συμβιωτικότητα για παράδειγμα κάποιων οικονομικών αντιθέσεων, μέσα σε ένα θεσμικό σύστημα, η αυτή των πολιτικών τάσεων και συμφερόντων ή και των διάφορων οικολογικών μορφών ζωής μέσα σε ένα οικοσύστημα, ρυθμίζει τόσο τη βιωσιμότητα του κάθε μέρους όσο και τη βιωσιμότητα του όλου. Είναι φανερό ότι η ανταγωνιστικότητα, μπορεί υπό ορισμένες προϋποθέσεις, να αυξήσει τη βιωσιμότητα μέσα από την εσωτερικευμένη δυναμική της ακεραιότητας,  της αντίθεσης που λειτουργεί σαν ένα αναπτυξιακό ντόπινγκ. Ωστόσο, σε μήκος χρόνου αυτό που απομένει είναι η επικράτηση της φθοράς, μέσα από τη σύγκρουση, την ανταγωνιστικότητα και το φθόνο.

Η πρώτη μορφή συμβιωτικότητας είναι η θεσμοποίηση των σχέσεων. Αυτή η θέσμιση λειτουργεί ακόμα και σαν ανταγωνιστικός τρόπος συμβίωσης. Μια ανταγωνιστική συμβιωτικοποίηση μπορεί να λειτουργεί ακόμα περισσότερο σε ένα ανθρωπογενές σύστημα όπως είναι η πολιτική και η οικονομική αγορά, όπου οι ανταγωνισμοί αλληλοαναιρούνται και όπου διαμορφώνεται πλαίσιο ανταγωνιστικής ισορροπίας τέτοιο, ώστε το σύστημα να είναι όσο το δυνατόν πιο ανοιχτό στην παρουσία και συμμετοχή του καθενός. Αυτή είναι μια πρώτη προσέγγιση της συμβιωτικότητας. 

Υπάρχουν επόμενες και πιο ενεργητικές βαθμίδες συμβιωτικότητας. Πρέπει να αρχίσουμε να κατανοούμε ότι χρειαζόμαστε αυτές τις συμβιωτικές βαθμίδες συμβιωτικότητας. Ήδη το κατανοούμε αυτό, θεσπίζοντας θεσμούς και δράσεις υπηρεσίας κοινού αγαθού, πχ όχι αποκλειστικά εξισορρόπησης αλλά και ενεργητικού μερισμού, όπως αυτούς του οφέλους και της ωφέλειας, έστω και αν αυτός ο προσδιορισμός δεν κατατείνει στην εξίσωση και στην συντροφικότητα.
Η ανάδειξη της συμβιωτικότητας πιο ενεργητικά και ποιοτικά, με μεγαλύτερες εντάσεις και σε μεγαλύτερη έκταση, είναι το ζητούμενο και τελικά παρέχει τη βάση για το σχέδιο της βιωσιμότητας. 

Το σχέδιο της βιωσιμότητας
Το σχέδιο της βιωσιμότητας συνίσταται σε δυο βασικά στοιχεία: 
α. στην αύξηση της εκπαίδευσης της φέρουσας ικανότητας του μέρους και του όλου. Ειδικά στην αναβάθμιση της φέρουσας ικανότητας προς την κατεύθυνση της συμβιωτικότητας, για να μην έχουμε σύγκρουση μεταξύ συμβιωτικότητας και φέρουσας ικανότητας.
β. στην αύξηση της συμβιωτικής τάσης, σχέσης και δυναμικής, στην πιο ενεργητική κατεύθυνση. Η συμπαθητική ανάπτυξη του ανθρώπου και της συνείδησής του προς τον άλλο άνθρωπο, την πολιτισμική διαφορετικότητα, την ετερότητα, την ετερογένεια και τη φύση, είναι ζωτικό στοιχείο για την ανάπτυξη της αβλάβειας, μέσα στην οποία θα χρειαστεί παραπάνω εκπαίδευση. Η ζωή πρέπει να αντλήσει κίνητρα και ζωτικότητα μέσα σε αυτή την αβλάβεια, αντί να εφησυχάσει σε μια υποστολή του ενδιαφέροντος και σε μια αίσθηση ασφάλειας και θερμοκηπιακού περιβάλλοντος.

Έχουμε αρκετό δρόμο για να μπορέσουμε να εναρμονήσουμε τις αφετηριακές αντινομίες της ζωικότητάς μας και της σχέσης μας με τη φύση. Αυτή η αναζήτηση της βιωσιμότητας, απαιτεί ένα σχέδιο και το σχέδιο αυτό είναι ένα ζητούμενο για ένα δεύτερο διαφωτισμό, για μια δεύτερη νεωτερικότητα, μια επανίδρυση και επανιστορικοποίηση του σύγχρονου κόσμου σε άλλες κατευθύνσεις. Συστατικό αυτής της επανιστορικοποίησης με την έννοια της συμβιωτικότητας με το παρόν, δεν μπορεί να είναι ένας ριζοσπαστικός σνομπισμός. Χρειάζεται η φαντασία, να διευρύνουμε τα όρια και τη φέρουσα ικανότητά μας για συμπαθητική ανάπτυξη ώστε, να μπορέσουμε να δώσουμε πολύ περισσότερο ρόλο στη συμβιωτικότητα και στη συμπαθητική ανάπτυξη και έτσι να διευρύνουμε τη συμβατότητά της με την υφιστάμενη πραγματικότητα της ιδιοτέλειας, της θεμελιώδους άγνοιας, της χωριστικότητας και της ανταγωνιστικότητας, η οποία υφίσταται ως μεταβατικό ανθρωπογενές θεατρικό κατασκεύασμα. Αυτό το μεταβατικό ανθρωπογενές θεατρικό κατασκεύασμα μπορούμε να το χειριστούμε πολύ καλύτερα διαμορφώνοντας την  ικανότητα της θεωρίας της ενότητας ώστε να χειρίζεται  εποικοδομητικά την ατομικότητα και τη διαφορετικότητα, αντί να τις απαξιώνει και να τις ενοχοποιεί υπερβολικά.

Η καλύτερη αλλαγή γίνεται με τις διαδικασίες της μοσχευματικής ιστοσυμβατότητας της εξέλιξης. Μπορούμε να διαμορφώσουμε πολύ καλύτερα μοσχεύματα για την εξέλιξη και τον εξευγενισμό του υπάρχοντος και της ζωής μας, αν σταματήσουμε να διαμορφώνουμε μια επικριτική οξύτητα και  αναγνωρίσουμε την υφιστάμενη κατάσταση με την πραγματική της αθλιότητα, ποταπότητα και ανοησία.
Έτσι μπορούμε να ξεφύγουμε από την ανοησία, όταν καταλήξουμε να υιοθετήσουμε ένα αποτελεσματικό μέτρο αυτογνωσίας για αυτήν. Η αυτογνωσία δε σημαίνει αποδοχή και η συμβιωτικότητα δε σημαίνει καθολική νομιμοποίηση αυτού που υπάρχει. Σημαίνει την ικανότητά μας να συνυπάρχουμε και να καινοτομούμε πάνω σε αυτό και μαζί με αυτό που υπάρχει.

Το σχέδιο της βιωσιμότητας είναι μια μεταβατική συνθήκη, μεθόδευση και προσπάθεια για το πέρασμα από την χωριστική στη συμβιωτική ανάπτυξη της φέρουσας ικανότητας και της συμβιωτικότητας. 

01 Οκτωβρίου 2008

Γιάννης Ζήσης, συγγραφέας