Πόσοι είναι οι μετανάστες που ζουν στην Ελλάδα; Από πού κατάγονται; Τι δουλειές κάνουν; Νιώθουν ικανοποιημένοι από τη ζωή τους στη χώρα μας; Πολλά είναι τα ερωτήματα που θέλουν απάντηση όταν κανείς ασχολείται με το συνεχώς εξελισσόμενο φαινόμενο της μετανάστευσης. Ο πρόεδρος του Ινστιτούτου Μεταναστευτικής Πολιτικής, Αλέξανδρος Ζαβός απαντά σ’ αυτές τις ερωτήσεις αλλά και σε άλλες που αφορούν τη ζωή και την καθημερινότητα των αλλοδαπών που επέλεξαν τη χώρα μας για να περάσουν την υπόλοιπη ζωή τους…
– Κύριε Ζαβέ, το Ινστιτούτο Μεταναστευτικής Πολιτικής μπορεί να μην χαράσσει πολιτική, αλλά παραμένει εδώ και χρόνια, σύμβουλος της κυβέρνησης για θέματα μετανάστευσης. Για να συμβουλεύσει, όμως, κάποιος κάποιον πρέπει να γνωρίζει με ακρίβεια –όσο αυτό είναι δυνατόν– την πραγματική κατάσταση. Άραγε, ξέρετε πόσοι ακριβώς είναι οι μετανάστες στην Ελλάδα;
«Γνωρίζουμε τον αριθμό των νομίμων και υπολογίζουμε κατ’εκτίμηση τον αριθμό των μη νόμιμων μεταναστών. Σύμφωνα λοιπόν με τα στοιχεία του υπουργείου Εσωτερικών, περίπου 500.000 διαθέτουν άδεια εν ισχύ, ενώ περίπου 100.000 βρίσκονται σε διαδικασία διεκπεραίωσης της υπόθεσής τους. Οι μη νόμιμοι μετανάστες από την άλλη, υπολογίζονται σε 200.000 με 250.000.Συνεπώς στην Ελλάδα κατοικούν και εργάζονται περίπου 850.000 έως 900.000 άτομα. Οι μετανάστες δηλαδή αντιστοιχούν περίπου στο 9% του πληθυσμού της χώρας».
– Από ποιές χώρες προέρχονται;
«Το μεγαλύτερο τμήμα των μεταναστών κατάγεται από χώρες των Βαλκανίων και από κράτη της Ανατολικής Ευρώπης. Οι οκτώ πιο πολυπληθείς ομάδες προέρχονται από την Αλβανία, την Ουκρανία, το Πακιστάν, τη Γεωργία, την Αίγυπτο, τη Ρωσία, την Ινδία και τη Μολδαβία. Υπάρχουν, όμως στη χώρα και μετανάστες από άλλα σημεία του πλανήτη. Για παράδειγμα να σας αναφέρω ότι έχουν ζητήσει άδεια παραμονής, και ορισμένοι την έχουν λάβει, μετανάστες από τη Βολιβία, την Αϊτή, την Ερυθραία, τη Ζάμπια, τις Σεϋχέλλες, το Νεπάλ, την Ονδούρα, την Τανζανία, το Τατζικιστάν και πολλά άλλα κράτη».
– Και με τι ασχολούνται;
«Οι περισσότεροι μετανάστες εργάζονται στον τουριστικό και στον κατασκευαστικό κλάδο. Οι Αλβανοί, για παράδειγμα, έχουν ως κύρια επαγγελματική δραστηριότητα τις οικοδομικές εργασίες, ενώ σημαντική είναι η παρουσία τους στη γεωργία, στη βιομηχανία και τον τουρισμό. Σημαντικός είναι επίσης και ο αριθμός των μεταναστών που απασχολούνται ως οικιακοί βοηθοί».
– Πολλοί από αυτούς, όπως καταδεικνύει η διεθνής πρακτική, είτε θα αποχωρήσουν κάποια στιγμή από την Ελλάδα, είτε θα μείνουν για πάντα στη χώρα μας. Έχετε κάνει τέτοιου είδους εκτιμήσεις;
«Σε ποσοστό που ξεπερνά κατά τι το 50% δηλώνουν ότι θέλουν, τόσο οι ίδιοι όσο και τα παιδιά τους, να ζήσουν και να εργαστούν μόνιμα στην Ελλάδα. Κάποιοι από αυτούς προετοιμάζουν και τις συνθήκες για τη διαμονή τους. Αποκτούν σπίτι, φέρνουν τις οικογένειές τους και αποταμιεύουν χρήματα. Η τάση αυτή καταγράφεται περισσότερο στους μετανάστες που προέρχονται από τις Βαλκανικές χώρες και τα κράτη που ανήκαν στην πρώην Σοβιετική Ένωση και λιγότερο σε όσους κατάγονται από κράτη της Ασίας ή της Αφρικής. Ένα επίσης ενδιαφέρον αποτέλεσμα των ερευνών μας είναι και ότι το 70% των μεταναστών που βρίσκονται στη χώρα μας δηλώνει ότι ζει αρμονικά με τους Έλληνες και τους υπόλοιπους μετανάστες».
– Άλλο ένα μεγάλο θέμα που προκαλεί έντονο προβληματισμό, εντός και εκτός Ελλάδας, είναι το εάν, τελικώς, οι νόμιμοι μετανάστες συνεισφέρουν θετικά στην οικονομία;
«Όσο κι αν κάτι τέτοιο φαντάζει δυσνόητο, και κάποιοι αρνούνται να το αποδεχτούν, οι οικονομικοί μετανάστες συνδέονται άμεσα με την ευημερία των χωρών της ΕΕ και, βεβαίως, και της Ελλάδας. Αυτό τουλάχιστον έχουν δείξει αρκετές έρευνες που έχουμε κάνει. Για παράδειγμα, η τελευταία μελέτη του ΙΜΕΠΟ αποδεικνύει ότι η συμμετοχή των μεταναστών στην κατανάλωση έχει επιφέρει αύξηση του ΑΕΠ κατά 1,4% και έχει δημιουργήσει 115.000 νέες θέσεις εργασίας. Τα επόμενα 15 χρόνια μάλιστα οι μετανάστες θα στηρίζουν οικονομικά τα ασφαλιστικά ταμεία. Η σχέση αυτή θα ανατραπεί από το 2023 και μετά, όταν μεγάλος αριθμός μεταναστών θα θεμελιώνει δικαίωμα συνταξιοδότησης. Σ’ όλα αυτά, υπολογίστε και τα έσοδα που έχει το κράτος από το φόρο εισοδήματος, το ΦΠΑ κ.λπ. και θα αντιληφθείτε πώς και γιατί οι μετανάστες βάζουν κι εκείνοι το “χέρι” τους στην ευημερία μιας χώρας. Για να έχουμε ωστόσο μία συνολική εικόνα για τη συμβολή τους στην εθνική οικονομία, θα πρέπει να μελετηθούν και πολλοί άλλοι δείκτες, όπως π.χ. οι κοινωνικές παροχές, η συμβολή τους στην ανταγωνιστικότητα των προϊόντων και των υπηρεσιών, στην ευελιξία της αγοράς εργασίας κ.λπ.».
– Θα μπορούσε όμως, κύριε Ζαβέ, να ισχυριστεί κάποιος ότι οι έρευνες, όσο επιστημονικές κι αν είναι, προσεγγίζουν το θέμα θεωρητικά. Και ότι συχνά τα αποτελέσματά τους δεν εφαρμόζονται στην πράξη…
«Το φαινόμενο της μετανάστευσης εξελίσσεται ραγδαίως. Αυτή είναι η αλήθεια και το γνωρίζουμε όλοι μας είτε κατοικούμε στην Ευρώπη, είτε εκτός αυτής. Η πολιτική, όμως, που ακολουθείται από μία κυβέρνηση οφείλει να είναι ρεαλιστική και να αξιοποιεί τα αποτελέσματα που προκύπτουν από τις έρευνες για τη μελέτη του φαινομένου. Και ναι, δεν διαφωνώ μαζί σας, η πολιτική πρέπει να προσαρμόζεται στην πραγματικότητα και στις ιδιαιτερότητες κάθε χώρας, ακόμα και σε τοπικό επίπεδο, εάν αυτό κριθεί απαραίτητο. Να σημειώσω απλώς ότι εμείς στο ΙΜΕΠΟ διενεργούμε τις έρευνες βάσει των διεθνών προτύπων και πάντοτε σε συνεργασία με επίσημους φορείς αλλά και με διεθνώς αναγνωρισμένα ιδρύματα και οργανισμούς, όπως είναι η Παγκόσμια Τράπεζα, ο ΟΗΕ κ.λπ.
Επίσης, η πληροφόρησή μας δεν είναι μονομερής και έχουμε τη δυνατότητα να σχηματίσουμε μια ολοκληρωμένη εικόνα για το τι συμβαίνει στην Ελλάδα μια και το ΙΜΕΠΟ έχει οριστεί ως ο σύνδεσμος μεταξύ έντεκα συναρμόδιων υπουργείων, αλλά και της κυβέρνησης με την κοινωνία των πολιτών και των οργανώσεων των μεταναστών».
– Άρα, να υποθέσω ότι γνωρίζετε τα περισσότερα, αν όχι όλα, τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι μετανάστες, όπως είναι η γραφειοκρατία, ο ενίοτε “υπερβάλλων ζήλος” των αστυνομικών και διωκτικών αρχών… Αυτά τα προβλήματα είναι υπαρκτά…
«Προσωπικά, δεν πρόκειται να ισχυριστώ ποτέ ότι δεν υπάρχουν προβλήματα, ακόμα κι εάν αρθούν όλες οι δυσκολίες και τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν οι μετανάστες που επέλεξαν τη χώρα μας για να ζήσουν και να εργαστούν. Επί της ουσίας, τώρα, θα σας πω ότι προσπαθούμε με κάθε τρόπο να συμβάλουμε στην καλύτερη προσαρμογή και ένταξη των μεταναστών στην Ελλάδα, αλλά και στον περιορισμό και την καταπολέμηση κάθε ίχνους ξενοφοβικής συμπεριφοράς. Να σας δώσω μια εικόνα τουλάχιστον για το τι κάνουμε εμείς προς αυτήν την κατεύθυνση. Το ΙΜΕΠΟ, μεταξύ άλλων, έχει συνεργαστεί με το Βρετανικό Συμβούλιο και το Αρχαιολογικό Μουσείο σε μια προσπάθεια να προσεγγίσουμε τα παιδιά στα σχολεία ώστε να εξοικειωθούν με την έννοια της μετανάστευσης ως διαχρονικής έννοιας, να τους δείξουμε πώς εξελίχθηκε διαχρονικά ο πολιτισμός με τη μετανάστευση των ανθρώπων. Οργανώνουμε προγράμματα ενημέρωσης μεταναστών σε συνεργασία με ΜΚΟ που ασχολούνται με το AIDS ή βοηθούν θύματα του καρκίνου (Όμιλος Εθελοντών κατά του Καρκίνου/ΟΕΚΚ). Εκδώσαμε σχετικά φυλλάδια σε τέσσερις γλώσσες. Κατασκευάζουμε μικρά γήπεδα ανά την Ελλάδα, εκεί όπου υπάρχουν μεγάλες κοινότητες μεταναστών (με το Πανελλήνιο Αθλητικό Σωματείο Γυναικών ”Καλλιπάτειρα”), ώστε μέσα από τον αθλητισμό να πετύχουμε την προσέγγιση με τον πληθυσμό των περιοχών και την καλύτερη ένταξή τους. Έχουμε συνεργαστεί με το Σώμα Προσκόπων και έχουμε αναλάβει πολλές άλλες δράσεις τις οποίες δεν μας φτάνει ο χώρος να αναφέρουμε»…
– Δεν μου αναφέρατε όμως κάποια μέτρα, ή κάποιες πρωτοβουλίες τις οποίες έχετε προτείνει ώστε να περιοριστούν προβλήματα όπως είναι η γραφειοκρατία…
«Κι όμως υπάρχουν. Για παράδειγμα, αυτό το διάστημα, συμμετέχουμε σ’ ένα ευρωπαϊκό πρόγραμμα (ΙΝΤΙ) με άλλες χώρες της Ευρώπης (Πορτογαλία, Ισπανία, Γερμανία κ.ά), για να εξετάσουμε τη δυνατότητα διευκόλυνσης της επικοινωνίας των μεταναστών με τις υπηρεσίες του Δημοσίου. Το πρόγραμμα ονομάζεται ”ONE- SHOP- STOP”. Ερευνούμε δηλαδή κατά πόσο θα είναι εφικτή η σύσταση ενός κεντρικού συστήματος εξυπηρέτησης, κάτι σαν τα ΚΕΠ μόνο για μετανάστες, ώστε να μη χρειάζεται να πηγαίνει κανείς από υπηρεσία σε υπηρεσία για να συγκεντρώσει τα έγγραφα που απαιτούνται για την έκδοση αδειών παραμονής και εργασίας. Βλέπετε ότι αυτά δεν είναι προβλήματα που αντιμετωπίζουμε μόνο εδώ στην Ελλάδα…
– Στην Ελλάδα όμως έχουν γίνει αρκετές καταγγελίες για κακομεταχείριση μεταναστών από αστυνομικές και διωκτικές αρχές…
«Σε τέτοια φαινόμενα, όπου επιβεβαιώθηκαν, οι εμπλεκόμενοι τιμωρήθηκαν παραδειγματικά, ορισμένοι οδηγήθηκαν ακόμα και σε απόταξη από το Σώμα. Τέτοιες συμπεριφορές πρέπει να μας κοινοποιούνται άμεσα. Δεν μπορεί να γίνονται αποδεκτές σε καμία περίπτωση».
– Οι Έλληνες, πάντως, παραμένουν σε μεγάλο ποσοστό επιφυλακτικοί ως προς τους μετανάστες…
«Ευτυχώς, η αντίληψη αυτή αλλάζει. Το λένε οι ίδιοι οι Έλληνες στην έρευνα που διενεργεί η Ευρωπαϊκή Στατιστική Υπηρεσία, η γνωστή σε όλους μας Eurostat. Στην τελευταία δημοσκόπησή της (Ευρωβαρόμετρο), μόνο το 4% των Ελλήνων απάντησε θετικά στην ερώτηση εάν θεωρεί τη μετανάστευση ”πρόβλημα”. Υπενθυμίζω απλώς ότι στην προηγούμενη έρευνα, το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 14%. Και ας μου επιτραπεί το σχόλιο, αλλά αυτή η διαφορά είναι ένας σαφέστατος δείκτης των βημάτων προόδου που γίνονται στον τομέα της μετανάστευσης».
Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το Ινστιτούτο Μεταναστευτικής Πολιτικής, μπορείτε να βρείτε στον διαδικτυακό τόπο: http://www.imepo.gr/
ΠΗΓΗ: http://ec.europa.eu/ellada/news/interviews/20080918_zavos_el.htm
