 Πατήστε πάνω στην εικόνα για να Αυτό που κάνει ίσως πιο ελκυστική την επιστήμη είναι το ότι συνυφαίνεται με τη φιλοσοφική ανάπτυξη της συνείδησης του ανθρώπου, με το στοχασμό του. Είναι η ποιητική του αγνώστου που υπάρχει μέσα της. Και δόξα τω Θεώ μέχρι τώρα, με όλες τις βεβαιότητες επιστημονικής ολοκλήρωσης που έχει περάσει η ανθρώπινη σκέψη, πάντα βρίσκονται τομές αγνώστου και πάντα πολύ μεγάλοι επιστημονικοί στοχαστές διακηρύσσουν ότι είμαστε μόλις στην αρχή του επιστημονικού σκέπτεσθαι και της γνώσης. |
|
Η αναλογία μεταξύ γνώσης και αγνώστου είναι ένα ζήτημα που συνδέεται με τις βεβαιότητές μας. Η συνείδηση καταφεύγει στη βεβαιότητα γιατί την αισθάνεται σαν ένα σπίτι ασφάλειας. Βέβαια η βεβαιότητα στο μεγαλύτερο μέρος της πάντα ήταν άγνοια, ωστόσο ένα μέρος της βεβαιότητας ήταν και ενόραση. Μπορούμε λοιπόν να δούμε ότι είμαστε στην αρχή της επιστημονικής γνώσης και μπορούμε να πούμε πως έχουμε δυο πλευρές για να αναπτύξουμε αυτή τη γνώση, τον θαυμασμό που βίωνε εκστατικά ή τη βιωματικότητα της επιθυμητής έμπνευσης με την οποία είχε σταθεί σαν σηματωρός ο Αϊνστάιν και την πεποίθηση που έχει εκφράσει ο Πριγκοζίν και όχι μόνο ότι είμαστε στην αρχή, ή ακόμη περισσότερο ότι διανύουμε ένα νηπιακό στάδιο γνώσης. Ο Πριγκοζίν προσέγγισε το ζήτημα αυτό μέσα από το γεγονός ότι ο κόσμος μας είναι ιστορικός και σαν ιστορικός έχει την αβεβαιότητα τόσο για το μέλλον όσο και για τα ευρήματα του παρελθόντος τα οποία θα συνεχίσουμε να βρίσκουμε πηγαίνοντας στην big bang και πίσω από αυτή, ή ακόμη πηγαίνοντας στην πλανητική μας βιολογία, και σε όποια άλλη επιστήμη, επιστήμη φυσική ή επιστήμη του ανθρώπου που έχει να κάνει με τη γνώση, με τη σκέψη και με το λόγο. Μια λοιπόν πλευρά είναι ο θαυμασμός και η άλλη η αίσθηση του αγνώστου. Αυτές οι δυο μπορούν να παντρευτούν και να μας δώσουν μια νέα ζωηρότητα, μια νέα ελκυστικότητα για τη γνώση. Η επιστήμη μπορεί να γίνει περισσότερο βιωματική, η επιστήμη μπορεί να γίνει περισσότερο πρακτική, ακόμα, γιατί πρέπει να σημειώσουμε ότι και στο τομέα της πρακτικής έχουμε ελλείμματα με τον ορθολογισμό που διέπει την καθημερινότητά μας τόσο βιωματικά και ποιητικά, όσο και δυναμικά. Και βέβαια δε πρέπει να αντιληφθούμε τον ορθολογισμό σαν ένα στοιχείο τυραννίας της συνείδησης, σαν ένα στοιχείο στέρησης της ελευθερίας της σκέψης και στέρησης της δυναμικής της ανθρώπινης και της συστατικής του βιώματος. Δεν είναι κάτι τέτοιο, δεν είναι ένα κλειστό σύστημα ο ορθολογισμός ή ένα σύστημα ολοκληρωτικό. Η ημιτελής συνείδησή μας είναι μια είναι από τις πρώτες παραδοχές που πρέπει να έχουμε για τον ορθολογισμό γιατί διαφορετικά θα υποπέσουμε για πολλοστή φορά σε αυτό που χαρακτήριζε ο Μαρκούζε σαν ορθολογική οργάνωση στον ορθολογισμό. Αυτή η ελκυστικότητα λοιπόν της γνώσης ξεκινάει από μια αίσθηση ότι είμαστε σε μόνιμη φάση διερεύνησης και σε μια διακύμανση άποψης, θεωρίας, παρατήρησης. Μέσα λοιπόν από αυτή τη διακύμανση προκύπτει μια αίσθηση πρωτεϊκής και ορφική αρμονίας, ομορφιάς. Η επιστήμη είναι όμορφη. Όταν έχουμε ενδιαφέρον για το άγνωστο και όχι αυταρέσκεια για τη γνώση. Υπάρχει ένα οριακό σημείο όπου η αίσθηση γνώσης και αγνώστου μπορεί να συμπέσουν. Είναι η στιγμή της έμπνευσης, είναι η στιγμή της αίσθησης ενός νέου στον ορίζοντα δεδομένου. Και η επιστήμη έχει οικοδομηθεί ακριβώς σε αυτό το σημείο. Από την άλλη μεριά η επιστήμη είναι ένας κόσμος που μας θέλγει μέσα από τις εφαρμογές τις, μέσα από την ποιότητα της ζωής που μπορεί να μας δώσει και μέσα από την ποιότητα της επικοινωνίας των σχέσεων που μπορεί να ζήσουμε αν τις στηρίξουμε τις σχέσεις στη λογική, στη γνώση και στη δημιουργία. Η επιστήμη έχει δεσμεύσεις το θέλει δεν το θέλει και με την πολιτική, την οικονομία, την ιδεολογία και τον πολιτισμό. Είναι δεσμεύσεις για την ειρήνη, είναι δεσμεύσεις για ένα κόσμο αξιών, είναι δεσμεύσεις για έναν κόσμο πνευματικής ενατένισης. Θα επιχειρήσουμε να δούμε την επιστήμη και σαν μια οντολογική ανασκαφή, σαν μια πολιτιστική ανασκαφή. Θα επιχειρήσουμε να δούμε την επιστήμη σε μια προοπτική σύνδεσης, σε μια προοπτική υπέρβασης της ειδικευμένης άγνοιας, της στειρότητας που περιβάλλεται πολύ συχνά με αυθεντία και γοητεία μέσα από τους τίτλους ειδίκευσης. Σε μια προσπάθεια να κάνουμε πιο ελκυστική την παρουσίασή μας θα ξεκινήσουμε με ένα φαινόμενο, ένα φαινόμενο που είναι επίγονος κλασσικών παραδειγμάτων φαινομένων, το φαινόμενο που ονομάζουμε φαινόμενο των Δελφών. Γιάννης Ζήσης |
