ΠΡΑΣΙΝΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ & ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ

2. «ΝΕΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ, ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ, ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ, & ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ – ΤΑ ΠΕΔΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ (του Γιάννη Ζήση)

emas - Σόλων ΜΚΟ
image_pdfimage_print

emas - Σόλων ΜΚΟ1) Η νέα επιχειρηματικότητα αναπτύσσεται πρωταρχικά στην παραγωγή νέων καταναλωτικών προϊόντων και αυτό είναι άσχετο σε πρώτη προσέγγιση από τους περιβαλλοντικούς όρους και τις δεσμεύσεις που αφορούν αυτά τα προϊόντα και την διαδικασία παραγωγής τους.
Τα νέα αυτά καταναλωτικά προϊόντα, ανταποκρίνονται στη νέα ζήτηση, νέες ανάγκες που πολλές φορές μπορεί να είναι και αντίθετη με τις περιβαλλοντικές επιταγές.  

       2) Παράλληλα όμως αυτοτελώς, και αυτό είναι το δεύτερο πεδίο, απαιτούνται προϊόντα μειωμένης περιβαλλοντικής επιβάρυνσης όποιο και αν είναι το προϊόν που παράγεται πρέπει να παράγεται όσο το δυνατόν μικρότερη περιβαλλοντική επιβάρυνση, με μικρότερο περιβαλλοντικό και κοινωνικό κόστος.
       3) Το τρίτο πεδίο συνδέεται με προϊόντα και υπηρεσίες με ευελιξία απέναντι στις ιδιαιτερότητες των καταναλωτών. Οι ιδιαιτερότητες, όπως για παράδειγμα στον τομέα της διατροφής, προσδιορίζονται από εξετάσεις δυσανεξίας, αλλεργίας, κτλ. και φυσικά τέτοιες ιδιαιτερότητες μπορούν να είναι ατομικές και μαζικές.
       4) Το τέταρτο πεδίο είναι στην κατεύθυνση του εντοπισμού και της ανάδειξης των ιδιαιτεροτήτων, των υπηρεσιών εντοπισμού και ανάδειξης των ιδιαιτεροτήτων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το παράδειγμα στην διατροφή με τα ερευνητικά κέντρα ή επίσης με τα κέντρα τα διαγνωστικά για τα ζητήματα της τροφικής ιδιαιτερότητας του καταναλωτή.
        5) Το πέμπτο πεδίο νέας επιχειρηματικότητας είναι στην κατεύθυνση των συνολικών και ολοκληρωμένων περιβαλλοντικών και λοιπών παρεμβάσεων, το οποίο βέβαια λειτουργεί σαν πεδίο μικρής και μεγάλης κλίμακας. Στη μεγάλη του κλίμακα οπωσδήποτε είναι κυρίως πεδίο επιχειρηματικότητας του δημόσιου τομέα.  

Φορείς νέας επιχειρηματικότητας
        Έτσι περνάμε στην επόμενη ενότητά μας που αναφέρεται στους φορείς της νέας επιχειρηματικότητας.
       1) Πρώτος εδώ είναι ο δημόσιος τομέας καθώς είναι ένας φορέας που συνδέεται τόσο με δράσεις μεγάλης κλίμακας όσο και με την επιχειρηματικότητα που συνδέεται με την έρευνα καθώς αναγκαστικά σε κάποιους τομείς είναι πρωτοστάτης.Επίσης είναι παράγοντας που συνδέεται με τις συνολικές ρυθμίσεις κ.ο.κ.
       2) Επόμενος φορέας είναι η αυτοδιοίκηση που εμφανίζει αναλογίες με τον δημόσιο τομέα αλλά είναι κατά βάση κοινωνικού χαρακτήρα φορέας. 
       3) Τρίτος φορέας της νέας επιχειρηματικότητας είναι οι θεσμικοί και κοινωνικοί φορείς όπως τα επιμελητήρια, συνεταιριστικές ενώσεις κτλ.
      4) Τέταρτος φορέας είναι οι εθελοντικοί κοινωνικοί φορείς, οι ΜΚΟ, οι εθελοντικές οργανώσεις ή σύλλογοι και
       5) Τέλος ένας καθοριστικός φορέας με την πιο μεγάλη άμεση κινητικότητα είναι ο ιδιωτικός τομέας ο κόσμος των επιχειρήσεων, ο οποίος όμως εμφανίζει ανταπόκριση όταν προβλέπονται άμεσα κέρδη και γρήγορες αποσβέσεις του επενδυτικού κόστους.
       Σε όλη την διαδικασία προσέγγισης αυτής της νέας επιχειρηματικότητας σε συνάρτηση με το περιβάλλον, την ποιότητα της ζωής και τον πολιτισμό, σημαντικό ρόλο παίζουν τα συστήματα ποιότητας και τα εργαλεία, οι μεθοδολογίες που αναπτύσσονται που οπωσδήποτε διαμορφώνουν σαν αναγκαία νέα ζητούμενα και αναδεικνύουν νέες επιχειρηματικές ευκαιρίες.
        Οι σύμβουλοι ποιότητας, οι εταιρείες συμβούλων ποιότητας, είναι ένας ανερχόμενος κλάδος όπως φυσικά είναι ένας ανερχόμενος κλάδος ο κλάδος των συμβούλων για την κοινωνική και περιβαλλοντική ολοκλήρωση των επενδύσεων και των επιχειρηματικών σχεδίων. Δεδομένου μάλιστα ότι πολλές επιχειρήσεις αναζητούν χρηματοδοτήσεις ευρωπαϊκές και εθνικές, εδώ συμπεριλαμβάνονται κριτήρια κοινωνικά και περιβαλλοντικά τα οποία με την πάροδο του χρόνου αυξάνουν.

Παραδείγματα
       Θα έρθουμε τώρα στην μελέτη ενός παραδείγματος για να δούμε πόσο καταλυτική είναι η εξέλιξη των πραγμάτων για την δημιουργία νέας επιχειρηματικότητας στο πλαίσιο του περιβάλλοντος, της ποιότητας ζωής, της υγείας και του πολιτισμού.
       Το παράδειγμα που έχουμε διαλέξει, κινείται στον τομέα της διατροφής και εδώ έχουμε εφτά βασικούς άξονες πάνω στους οποίους μπορούμε να κινηθούμε για να εκτιμήσουμε τις επιπτώσεις.
        1) Ο πρώτος άξονας είναι η ιδιοτυπική σχέση του ανθρώπου με την διατροφή και εδώ εννοούμε οπωσδήποτε το γούστο και τις πολιτισμικές επιλογές αλλά εδώ δίνουμε προτεραιότητα σε υγειονομικούς συντελεστές, στις δυσανεξίες και στις αλλεργίες, που προσεγγίζονται με τρόπο ολοκληρωμένο από την επιστημονική εξέταση και διάγνωση και που μπορούν να αποβούν καταλυτικοί παράγοντες αλλαγών των διατροφικών συνηθειών.
       2) Πέρα όμως και από την ιδιοτυπική σχέση μας με την διατροφή, ερχόμαστε στον τομέα της γενικής υγιεινής θεώρησης ασφάλειας τροφίμων, της ανάγκης της ασφάλειας των τροφίμων. Εδώ περνάμε σε ζητήματα που συνδέονται, π.χ  με τους όρους παραγωγής, αποθήκευσης, επεξεργασίας προϊόντων, όπως για παράδειγμα με στόχο να αποφύγουμε την ύπαρξη επικινδύνων χημικών ουσιών, ή φυσικών και τεχνιτών βιοχημικών ρυπαντών όπως για παράδειγμα στην μία περίπτωση οι φυτοπροστατευτικές ουσίες ή στην άλλη περίπτωση οι αφλατοξίνες.
         Η ασφάλεια των τροφίμων αναδεικνύεται σαν ένας καθοριστικός ρυθμιστής που επιβάλλει εσωτερικές αλλαγές στην αλυσίδα παραγωγής και που απαιτεί ειδικούς επιχειρηματικούς συμβούλους, εξωτερικούς ή εσωτερικούς. Οι διατροφικές κρίσεις, τα γενετικά τροποποιημένα και άλλα κρίσιμα θέματα διαμορφώνουν ένα νέο τοπίο αγοράς.
       3) Όμως το καταναλωτικό κοινό δεν απαιτεί μόνο ασφαλή τρόφιμα, αλλά και τρόφιμα με ποιότητα, ποιότητα που αναφέρεται στην χημική ανάλυση των τροφών. Η ποιότητα των τροφίμων βέβαια συμπεριλαμβάνει και την συσκευασία στη σχέση που υπάρχει μεταξύ του καταναλωτή και του προϊόντος.
      Σε αυτή την κατεύθυνση αναπτύσσονται συστήματα τα οποία οπωσδήποτε είναι δεσμευτικά και για τα ζητήματα ασφάλειας τροφίμων. Όπως τα ζητήματα ασφάλειας τροφίμων έτσι και τα ζητήματα ποιότητας έχουν πολλές κλίμακες, πλην όμως τα ζητήματα ποιότητας έχουν κυρίως μια εθελοντική επιχειρηματική διαβάθμιση και συνδέονται με την ευκολία διαμόρφωσης μιας νέας τιμής αλλά και μιας σχέσης εμπιστοσύνης που διευρύνει το μερίδιο της αγοράς μεταξύ του παραγωγού και του καταναλωτή, στη σχέση παραγωγού – καταναλωτή.
       4) Ένας τέταρτος παράγοντας συνδέεται με την υγιεινή διατροφή που δεν αναφέρεται μόνο στην ποιότητα του τροφίμου, αλλά κυρίως αναφέρεται στην επιλογή τροφίμων από τον καταναλωτή τα οποία έχουν για παράδειγμα μειωμένα λιπαρά ή έχουν παράγοντες αντιοξειδωτικούς κ.ο.κ. ή επίσης αναφέρεται στις επιλογές σε τρόφιμα για τα οποία υπάρχει  μια βάσιμη πεποίθηση ότι κάνουν καλό στην υγεία.
     5) Ένας πέμπτος άξονας διαμόρφωσης νέων διατροφικών συνθηκών και νέας επιχειρηματικότητας  προς τον κλάδο των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στην διατροφή και την εστίαση, βρίσκεται στις βιοηθικές διατροφικές συνήθειες και επιλογές.
       Για παράδειγμα η ανάπτυξη ενός κινήματος αβλάβειας απέναντι στα ζώα, η εμφάνιση των vegetarians, στο προσκήνιο μέσα από ηθικές και πολιτισμικές προτιμήσεις, μέσα από μια ευρύτερη κουλτούρα ζωής, είναι ένας παράγοντας που αλλάζει το τοπίο αλλού εντονότερα και αλλού όχι.
       6) Ένας επόμενος βασικός άξονας βρίσκεται στον τομέα των ηθικών προσφορών και επιλογών. Όταν γνωρίζουμε για παράδειγμα ότι τα αγροτικά προϊόντα που αγοράζουμε προέρχονται από μία περιοχή του τρίτου κόσμου που βρίσκεται σε καθεστώς λοιμού ή φτώχειας, ή μια περιοχή που αντιμετωπίζει προβλήματα που μας γεννούν συναισθήματα συμπάθειας και αλληλεγγύης, σε αυτή την περίπτωση μπορούμε να αποφασίσουμε να υποστηρίξουμε αυτούς τους παραγωγούς από αυτές τις χώρες ή ακόμη από περιοχές προβληματικές που τελούν σε καθεστώς “αποκλεισμού” και ενδοπεριφερειακής ανισότητας μέσα στην χώρα μας, αγοράζοντας τα προϊόντα τους, και συχνά μάλιστα σε καλύτερη τιμή.
       Έτσι αναπτύσσεται μια ηθική και δίκαιη συναλλαγή, που όρος της είναι η διαφάνεια και επίσης όρος της είναι η σχέση εμπιστοσύνης και η διάθεση της αλληλεγγύης.
       Οι ηθικές και οι δίκαιες προσφορές και επιλογές αποτελούν έναν αναδυόμενο άξονα νέας επιχειρηματικότητας καθώς απαιτούν ένα ειδικό πλαίσιο οργάνωσης και πιστοποίησης της ανιχνευσιμότητας στην παραγωγή του προϊόντος και στην εμπορία του, ενώ διαμορφώνουμε ένα ιδιαίτερο πλαίσιο συμφωνιών τιμής έξω από την απολύτως αγοραία ρύθμιση των τιμών. Αυτό το πλαίσιο πρέπει να υποστηριχθεί και με θεσμικά κίνητρα.
       7) Τέλος ένας ακόμη άξονας στην διαμόρφωση νέων επιχειρηματικών πλαισίων και προοπτικών στο χώρο της διατροφής, βρίσκεται στις ευκαιρίες και τις βαθμίδες εξυπηρέτησης που πρέπει να προσφέρονται στον καταναλωτή. 
       Αυτή τη στιγμή μπορούμε να προσθέσουμε εδώ ότι είναι φανερό ότι ένα Super Market ή ένα εστιατόριο χωρίς ειδικό προσανατολισμό, όπως και πολλές μονάδες παραγωγής, δεν έχουν την δυνατότητα να προσαρμοστούν σε μια μαζική αλλαγή των διατροφικών συνηθειών π.χ. μέσα από τα τεστ διατροφικής δυσανεξίας.

       Είναι φανερό για παράδειγμα ότι οι επισημάνσεις στις ετικέτες δεν αναφέρονται στην παρουσία ή την απουσία της γλουτένης, μιας ουσίας που είναι ισχυρός παράγοντας δυσανεξίας και που καλύπτει όλο το φάσμα των δημητριακών και αντίστοιχα αυτό συμβαίνει για την πλειονότητα των προϊόντων και των ουσιών.
       Εδώ λοιπόν βλέπουμε νέες επιχειρηματικές ευκαιρίες και νέα πεδία ανάδειξης επιχειρηματικών δράσεων και σαρωτικών αλλαγών επίσης στο επιχειρηματικό τοπίο. Ερχόμαστε έτσι σε μια αναθεώρηση μαζικής διαδικασίας των μεγάλων αλυσίδων εστίασης όπως οι αλυσίδες του Fast Food, ή επίσης για τις μεγάλες εμπορικές αλυσίδες όπως τα SuperMarket.        Οι αλλαγές που θα επέλθουν στις επόμενες δεκαετίες θα είναι σαρωτικές και ίσως θα επαναφέρουν στο προσκήνιο αυτό που χαρακτηρίζει σαν ένα εναλλακτικό ολιστικό πρότυπο επιχειρηματικότητας, και οικονομικής ανάπτυξης  ο Σουμάχερ στο βιβλίο του: “Tο μικρό είναι όμορφο”. Ίσως σύντομα δούμε π.χ. αλυσίδες ή μικρά εστιατόρια Slow Food.

       Οι αλλαγές τώρα που εστιάζονται στην επιχειρηματικότητα συνδέονται με τους χώρους παραγωγής, τους χώρους μεταποίησης και συσκευασίας, σε σχέση με την διατροφή πάντα, τα ειδικά καταστήματα και τα Super Market και τους χώρους εστίασης.
       Παράλληλα βέβαια σε σχέση με την επιχειρηματικότητα στο διατροφικό τομέα σημαντικό ρόλο έχουν οι ανάγκες για αποτροπή διατροφικών κρίσεων αλλά και για την διαχείριση των διατροφικών κινδύνων.
       Έχουμε έτσι λοιπόν, ένα ευρύτατο πεδίο αλλαγών στην επιχειρηματικότητα το οποίο είναι συναφές, αλλάζει και τον πολιτισμό της διατροφής, αλλάζει την ποιότητα ζωής. Η ποιότητα ζωής επηρεάζεται καθοριστικά από την εφαρμογή ενός προγράμματος αποφυγής των διατροφικών δυσανεξιών για παράδειγμα, αλλάζει επίσης και την περιβαλλοντική σχέση, αλλάζει όλο το περιβάλλον.
       Είναι από τα πιο ολιστικά πεδία νέας επιχειρηματικότητας ο χώρος της διατροφής και γι’ αυτό και τον διαλέξαμε σαν παράδειγμα. Είναι ένας χώρος που μεταφέρει το κύρος της επιστημονικής γνώσης πολύ ισχυρότερα και καθοριστικότερα παρακάμπτοντας τις αναίτιες και χωρίς τεκμηρίωση διατροφικές προτιμήσεις μας που έχουν παραδοσιακό χαρακτήρα.
       Βέβαια εδώ πρέπει να σημειώσουμε ότι στο χώρο της διατροφής είναι φανερό ότι το πολιτισμικό στοιχείο μπορεί να συνδεθεί καθοριστικά.
        Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση με προϊόντα Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης και Γεωγραφικής Ένδειξης (Π.Ο.Π και Γ.Ε) όπου η παράδοση παίζει σημαντικό ρόλο. Είναι συνυφασμένη με την ποιότητα των τροφίμων, με την τοπική ποιότητα ζωής, συνδέεται με το περιβάλλον, με την προσαρμογή στο περιβάλλον παραγωγής και διαβίωσης των ανθρώπων, συνδέεται επίσης και με την ταυτότητα των τοπικών κοινωνιών και του τοπικού περιβάλλοντος. 

       Όλα αυτά τα στοιχεία μας αναδεικνύουν τον ολιστικό χαρακτήρα της νέας επιχειρηματικότητας στο χώρο της διατροφής και μας αναδεικνύουν την διαλεκτική της ενότητας μέσα στην οποία πρέπει να κινηθεί η νέα επιχειρηματικότητα.
       Εδώ βέβαια η νέα επιχειρηματικότητα θα αφυπνιστεί αν αφυπνιστεί ο καταναλωτής με έναν πιο ριζικό και τεκμηριωμένο τρόπο σε ανάγκες και σε προτιμήσεις που είναι βαθύτερες από ότι μέχρι σήμερα. Μέσα από αυτή την αφύπνιση το ζητούμενο είναι να μπορέσει ο καταναλωτής να χειραφετηθεί από εξωτερικές επιδράσεις όπως η επίδραση της διαφήμισης, και εδώ δεν στρεφόμαστε ενάντια στην διαφήμιση, αλλά βλέπουμε τον καταναλωτή σαν ένα παράγοντα ρυθμιστικό και των διαφημιστικών προσεγγίσεων και πλάνων.
       Από την άλλη μεριά είναι αναγκαίο ο καταναλωτής να απελευθερωθεί επίσης από την διατροφική μόδα και να διαμορφώσει με μια πιο ουσιαστική σχέση προσωπικής απόλαυσης και αισθητικής χρησιμότητας σε σχέση με τις διατροφικές του επιλογές.

       Υπάρχουν και άλλα πεδία παραδειγμάτων π.χ. είναι αναδυόμενα ως πεδία επιχειρηματικής δράσης τα Πάρκα   Εναλλακτικής Διαβίωσης και Αναψυχής, η διαχείριση των Θέσεων Θέας που αναδεικνύονται στην ελληνική ύπαιθρο και πολλές άλλες περιπτώσεις που αφορούν δράσεις κάλυψης κοινωνικών, πολιτιστικών, περιβαλλοντικών και υγειονομικών αναγκών.
       Είμαστε μπροστά σε μια ανάλογη επανάσταση στο χώρο της επιχειρηματικότητας όπως αυτές που συνέβησαν με την βιομηχανική και την ψηφιακή επανάσταση. Αυτή είναι Εναλλακτική Επανάσταση.

28 Αυγούστου 2008,


Γιάννης Ζήσης
Δημοσιογράφος – συγγραφέας
Μέλος της γραμματείας της ΜΚΟ ΣΟΛΩΝ