ΝΕΡΟ, ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

ΟΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΜΑΣ ΓΙΑ ΜΙΑ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΓΙΑ ΤΑ ΝΕΡΑ (του Γιάννη Ζήση)

water 1579915 - Σόλων ΜΚΟ
image_pdfimage_print

water 1579915 - Σόλων ΜΚΟΗ πολιτική για το νερό, στη βάση της προοδευτικής και συμμετοχικής διακυβέρνησης της βιώσιμης ανάπτυξης και της προστασίας του περιβάλλοντος, θα πρέπει να είναι ολοκληρωμένη και συμβατή με τις ευρωπαϊκές, τις διεθνείς και τις εθνικές νομικές δεσμεύσεις. Καταρχάς, πρέπει να θεωρήσουμε το νερό ως κυρίαρχο πεδίο δημόσιου και αξιόλογου αγαθού, καθώς το νερό λειτουργεί ως ένα πεδίο εξωτερικών επιδράσεων και ως συντελεστής αλληλεπιδράσεων με όλα τα πεδία και τους τομείς που συνδέονται με το περιβάλλον – από το φαινόμενο των κλιματικών αλλαγών και το μικροκλίμα έως τα ζητήματα της βιοποικιλότητας και της ποιότητας ζωής των τοπικών κοινωνιών. Το νερό είναι, επίσης, συνυφασμένο με πολλές θεματικές και τομεακές πολιτικές, όπως η πολιτική του δικτύου Natura, καθώς τα ζητήματα της βιοποικιλότητας είναι απόλυτα συναρτημένα με το νερό και με τις λεκάνες απορροής.

Παράλληλα, όμως, η έννοια της ολοκληρωμένης πολιτικής για το νερό πρέπει να περιλάβει και τα ζητήματα της διαβούλευσης για την τιμολόγηση, τη χρήση, την προστασία, όπως, επίσης, και τα ζητήματα νομής του νερού.

1. Η πολιτική αυτή θα γίνει ολοκληρωμένη στον βαθμό που θα υπάρχει ένα χωροταξικό πλαίσιο και μια ολοκληρωμένη χωροταξική πολιτική για το νερό. Πρέπει να σημειώσουμε σαν δύο βασικά πεδία σχεδιασμού αυτής της χωροταξικής πολιτικής τις περιοχές, από τη μία, όπου τα υδάτινα σώματα χρησιμοποιούνται στο πλαίσιο των διακρατικών συμφωνιών και, κατά δεύτερο λόγο, τις περιοχές όπου οι λεκάνες απορροής βρίσκονται απόλυτα στην εθνική επικράτεια. Εδώ, πάλι, πρέπει να διακρίνουμε τις πολιτικές σε περιοχές που εμφανίζουν οξυμένα προβλήματα και σε περιοχές στις οποίες υπάρχουν προβλήματα συντήρησης της ποιότητας και της επάρκειας του νερού.

2. Για να είναι ο χωροταξικός σχεδιασμός βιώσιμος και αποτελεσματικός θα πρέπει να εμφανίζει μια ανάδραση με ένα εθνικό σύστημα ολοκληρωμένης επιστημονικής παρακολούθησης, με επάρκεια σταθμών και διαδικασιών μέτρησης και, ακόμα, με επάρκεια δημοσιότητας και ανάδειξης των όποιων ζητημάτων υπάρχουν γύρω από την έρευνα και την επιστημονική παρακολούθηση.

3. Η ολοκληρωμένη χωροταξική πολιτική για το νερό συνδέεται, επίσης, με την ολοκλήρωση της συνέργειας και της επαλληλίας των πολιτικών που αφορούν την ενεργειακή χρήση του νερού, τη χρήση του νερού για την βιοποικιλότητα, την παραγωγική χρήση του νερού στον αγροτικό τομέα και αλλού και, παράλληλα, απαιτεί ένα πλαίσιο ολοκληρωμένης παραγωγικής και καταναλωτικής υπευθυνοποίησης, εξειδικευμένης με ειδικά συστήματα, όπως, για παράδειγμα,  για τους αγρότες, για την αστική χρήση και ούτω καθεξής.

4. Η χωροταξική πολιτική θα πρέπει να υποστηριχθεί από ένα σύστημα συσσώρευσης και γονιμοποίησης εμπειριών που προέρχονται από τον διεθνή χώρο, αλλά και με τη δημιουργία πιλοτικών συστημάτων για το νερό, τα οποία, βεβαίως, θα έχουν έναν διαφορετικό προσανατολισμό. Παραδείγματος χάριν, στη Βαλκανική, υφίσταται η αναγκαιότητα βαλκανικής και μεσογειακής διαβούλευσης για τα διασυνοριακά νερά. Εδώ μπορούμε να αναδείξουμε το ζήτημα του νερού και ως ένα ζήτημα πολιτικό για τη διεθνή συνεργασία και την διεύρυνσή της, με προοπτική την κατοχύρωση των περιβαλλοντικών standards και των standards, επίσης, της ειρηνικής ανάπτυξης.

5. Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να υπάρξουν εφαρμογές νέας τεχνολογίας, έρευνας και καινοτομίας και στον τομέα της χρήσης και στον τομέα της ανάκτησης – ποσοτικά και ποιοτικά – του νερού, όπως, επίσης, απαιτείται και η ανάπτυξη ολοκληρωμένων μοντέλων διαχείρισης κρίσης για κάθε λεκάνη απορροής .

6. Παράλληλα, στο πλαίσιο των περιβαλλοντικών μελετών διαχείρισης των υδάτινων σωμάτων, με βάση τις προδιαγραφές στις περιοχές Natura, πρέπει να συνυπολογιστούν με ευελιξία ζητήματα που αφορούν στην ανάδειξη των αξιών νερού.

7. Εδώ, εμφανίζεται, ασφαλώς, η ανάγκη για την έρευνα και την ανάδειξη αξιών των υδατίνων σωμάτων, επιφανειακών και υπόγειων, καθώς τα υδάτινα σώματα χαρακτηρίζονται από ποιοτικές διαφορές και, συνεπώς, και από χρήσεις υψηλότερων ή χαμηλότερων αποδόσεων για τον αγροτικό τομέα, τον τουρισμό, την βιοποικιλότητα, την ύδρευση και την πολιτιστική ποιότητα των γεωγραφικών ενοτήτων.

Στη χώρα μας, υπάρχουν πολλά υδάτινα σώματα που δεν έχουν αναδειχθεί ως αξίες και που, τελικά, απαξιώνονται λόγω της άγνοιας στην λήψη των αποφάσεων τόσο για την προστασία του περιβάλλοντος, όσο και για την βιώσιμη ανάπτυξη. 

8. Σημαντικό ρόλο στην προστασία και την αξιοποίηση των νερών παίζουν τα εθελοντικά συστήματα εξοικονόμησης και ποιότητας – συστήματα τα οποία μπορούν να διαρθρωθούν με πολλά εργαλεία ανάπτυξης, όπως με τα τοπικά σύμφωνα ποιότητας και επάρκειας νερού, που μπορούν να διασυνδέσουν την παραγωγή και την κατανάλωση του νερού, την εφαρμογή νέων τεχνολογιών στην οικιακή, τη γεωργική, τη βιομηχανική και την τουριστική χρήση. Γενικότερα, μπορούμε να πούμε ότι το νερό έχει έναν κρίσιμο ρόλο στις διαδικασίες της περιβαλλοντικής διαχείρισης ποιότητας και πιστοποίησης και γι’αυτό θα πρέπει να προωθηθούν τόσο οι συνήθεις και γνωστές περιβαλλοντικές πιστοποιήσεις και σημάνσεις, όσο και άλλα εθελοντικά συστήματα, τα οποία μπορούν να έχουν έναν τοπικό ή εθνικό χαρακτήρα και να λειτουργούν ως παράγοντες προστιθέμενης αξίας σε σχέση με το νερό.

9. Τέλος, πρέπει να παρατηρήσουμε ότι η προστασία των υδατίνων σωμάτων είναι συνυφασμένη και με την προστασία των δασικών, αλλά και άλλων συστημάτων. Με άλλα λόγια, η πολιτική προστασία του νερού προϋποθέτει και  μία διοικητική χαρτογράφηση των πηγών και της ροής των σωμάτων του νερού –άμεσα συνυφασμένη με τις χρήσεις γης– και την ανάπτυξη όλων των εργαλείων αποτύπωσης γεωγραφικών δεδομένων. Εδώ, οπωσδήποτε, πρέπει να επισημάνουμε την αναγκαιότητα ολοκλήρωσης του εθνικού κτηματολογίου, αλλά και την ύπαρξη εθνικού δασολογίου.

10. Παράλληλα με τα θεσμικά ζητήματα που συνδέονται με τη διαχείριση και την προστασία του νερού, θα πρέπει να αναπτυχθεί ένα ολοκληρωμένο σύστημα εκπαίδευσης των πολιτών, των επιχειρηματιών, και των εργαζομένων για το νερό, όπως, επίσης, και των αρχών. Αναγκαία είναι η διαβούλευση επάνω στο θέμα του νερού, η οποία πρέπει να προωθείται με μηνύματα επικοινωνιακά, μέσα από την ευαισθητοποίηση και την περιβαλλοντολογική εκπαίδευση.

11. Τέλος, θα πρέπει να σημειώσουμε ότι η πολιτική για το νερό πρέπει να συνδεθεί με έναν πολιτικό διάλογο για τους θεσμοθετημένους πόρους. Αυτό πρέπει να ληφθεί ως πρωτοβουλία σε υψηλό πολιτικό επίπεδο.

Πρέπει αμέσως να χαρτογραφήσουμε τους αναγκαίους πόρους και να χαράξουμε τις δυναμικές πολιτικές σε σχέση με το νερό. Πρέπει, για παράδειγμα να εκτιμήσουμε ποιο είναι το κόστος για την ολική ανάκτηση της ποιότητας και της ποσότητας, για τα έργα υποδομής και προστασίας των υδάτινων σωμάτων που χρειάζεται να γίνουν σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο.

Γιάννης Ζήσης, συγγραφέας

17 Ιουλίου 2008 

(solon.org.gr)

Σχετικά άρθρα