G8: ΚΑΙ ΟΙ ΟΚΤΩ ΔΕΝ ΗΤΑΝ ΥΠΕΡΟΧΟΙ (της Ιωάννας Μουτσοπούλου)

β.-Οι εκτιμήσεις της Διεθνούς Υπηρεσίας Ενέργειας (ΙΕΑ) λένε ότι «…οι υψηλές τιμές πετρελαίου είναι αναγκαίες για να πνίξουν τη ζήτηση, ώστε να αποκατασταθεί η ισορροπία στην αγορά…»!!! (Βλέπε 3). Αυτό τώρα πώς συμβιβάζεται με το αντίθετο αίτημα των Οκτώ για αύξηση της παραγωγής πετρελαίου είναι άγνωστο. Η ΙΕΑ δηλαδή υποστηρίζει υψηλές τιμές και μείωση της ζήτησης, ενώ η 8 χαμηλές τιμές και αύξηση της παραγωγής για αντιμετώπιση της αυξημένης ζήτησης. Παράλληλα όμως η ΙΕΑ υποστηρίζει ότι και οι ασιατικές χώρες έχουν δικαίωμα να αναπτυχθούν και να μην αποκλεισθούν επομένως από την ενέργεια (Βλέπε 8), αν και παράλληλα θεωρεί τη σχέση προσφοράς και ζήτησης ως αίτιο.
γ.-Ο ΟΠΕΚ υποστηρίζει ότι η αύξηση των τιμών οφείλεται σε κερδοσκόπους και όχι στη σχέση προσφοράς και ζήτησης. Ακόμη και η Σαουδική Αραβία, αν και είναι πρόθυμη να αυξήσει κάπως την παραγωγή της, ωστόσο υποστηρίζει ότι αυτή η αύξηση των τιμών οφείλεται στην κερδοσκοπία και τους δασμούς.

 
1.-Γιατί οι ηγέτες της 2.-Το δεύτερο πρόβλημα είναι το ότι ζητούν επιμόνως από τις πετρελαιοπαραγωγές χώρες να αυξήσουν την παραγωγή του πετρελαίου, για να μειωθούν οι τιμές του (Βλέπε 4). Όμως μπορεί μία χώρα να θέλει να διατηρήσει για μεγαλύτερο χρόνο τα αποθέματά της (τη στιγμή μάλιστα που η ΙΕΑ μιλάει και για εξάντληση ορισμένων υπαρχόντων αποθεμάτων [Βλέπε 7]) ή να μην εξαρτηθεί από περαιτέρω ξένες επενδύσεις στο έδαφός της που θα είναι αναγκαίες σε περίπτωση αύξησης της παραγωγής ή να μη προβεί η ίδια σε αυτή την δαπανηρή επένδυση ή ίσως να θέλει να εφαρμόσει το Πρωτόκολλο του Κυότο για μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης (Αυτό κι αν θα ήταν απίστευτο!). 
 
Όλη η αντίληψή τους περί ελευθερίας έχει εξαντληθεί μόνον στην εμπορική ελευθερία που έχει ως κεντρικό στόχο το κέρδος και η οποία αποτελεί και έναν τομέα άκρατου ανταγωνισμού ισχύος. Το ότι ίσως θα έπρεπε να μειωθούν τα κέρδη ή, ίσως ακόμη χειρότερα, να θεωρηθεί ότι η ιδέα και μόνον περί κέρδους πρέπει να υποστεί περιορισμούς δεν αγγίζεται καθόλου. Την ίδια στιγμή μάλιστα όλες οι άλλες ελευθερίες συρρικνώνονται ραγδαία. Αυτό είναι άξιο απορίας. Μας λένε δηλαδή ότι το επίκεντρο όλων των ελευθεριών, όπως π.χ. αυτής για τροφή, νερό, επιβίωση, μόρφωση, πληροφόρηση, υγεία και άλλες, είναι το εμπόριο! Αυτό είναι ολοφάνερο δείγμα ολοκληρωτικής σκέψης: δηλαδή το να αγνοεί κανείς την επερχόμενη κρίση που δεν θα είναι μόνον οικονομική και τοπική και το να αγνοεί τη λογική, υποστηρίζοντας μία «ιδέα» ως ταμπού ανέγγιχτο. Ίσως όχι μόνον για το κέρδος ως ποσότητα χρημάτων και δυνάμεως αλλά και για το κέρδος ως υπέρτατη ιδέα. 

3.-Η επόμενη αντίφαση έγκειται στο ότι εμφανώς προσπαθούν να επιλύσουν το πρόβλημα μέσω και πάλιν του πετρελαίου (με αύξηση της παραγωγής του που θα σημάνει όμως και αύξηση των αερίων του θερμοκηπίου), ενώ ταυτόχρονα υποτίθεται ότι γίνεται μάχη για τη μείωση των αερίων αυτών και για την πρόληψη της κλιματικής αλλαγής, πράγμα που απαιτεί ανάπτυξη των εναλλακτικών πηγών ενέργειας και ζωής και όχι αύξηση της κατανάλωσης του πετρελαίου.
 
Η αγορά όμως μέχρι τώρα δεν έχει απαντήσει για το τι πρέπει να γίνεται εκεί όπου διαμορφώνονται μεγάλα ολιγοπώλια και μονοπώλια (όπως στο πετρέλαιο), και μάλιστα από τον ιδιωτικό τομέα μέσα από τον ρόλο του ως προμηθευτή του δημόσιου και με πολιτικές στήριξης από το δημόσιο τομέα και μάλιστα από μεγάλα ισχυρά κράτη. Αυτό είναι οικονομικό σύστημα αγοράς και μάλιστα της εξαγγελλόμενης φιλελεύθερης αγοράς; Εξάλλου αυτό το υπαρκτό σύστημα συνδέθηκε με την αποικιοκρατική λήστευση των παραγωγικών πόρων, πράγμα που είναι το κύριο βιογραφικό των μεγάλων εταιρειών πριν σχηματισθούν ακόμη πολλά από τα κράτη της υδρογείου και το οποίο δεν συνδέεται με ώριμες φιλελεύθερες αγορές αλλά με έναν κοινό πατερναλισμό του διεθνούς δημόσιου τομέα και των μεγάλων εταιρειών. 

Όταν ο Άνταμ Σμιθ έγραφε τον «Πλούτο των Εθνών» ήταν αντιμέτωπος με την αντιδραστική φεουδαρχική συσσώρευση της ισχύος και τον τότε κρατικό πατερναλισμό που λειτουργούσε μέσα από την φεουδαρχική οικονομία, για να εξισορροπήσει τις ανισορροπίες της και για να αυξήσει τον συγκεντρωτισμό της. Σήμερα η κατάσταση είναι τελείως διαφορετική και εκείνο που μπορεί να πει κανείς για τις διάφορες συναντήσεις των ισχυρών, όπως της 8 για την προστασία του οικονομικού συστήματος, αν εννοεί την άρνηση της μάθησης μέσα από τα γεγονότα και τις συνθήκες, είναι καθαρός παραλογισμός, καθώς πολλές φορές όχι μόνον ένα σύστημα όπως το οικονομικό που βασίζεται σε πληροφορία και γνώση για τη λήψη των αποφάσεων, αλλά και συστήματα που βασίζονται σε αντανακλαστικά όπως τα βιολογικά, αλλάζουν για να μπορέσουν να επιβιώσουν. Είναι σαφές πια ότι το οικονομικό σύστημα για να επιβιώσει πρέπει να αλλάξει. Αν η περεστρόϊκα έλθει στη Δύση και το Βορρά καθυστερημένα και αργά, θα είναι το ίδιο καταστροφική όπως ήταν για την ΕΣΣΔ. Ο βιασμός της φιλελεύθερης θεωρίας από τον δογματισμό της υπαρκτής οικονομίας γεννάει τέρατα, για να θυμηθούμε τη φράση του Γκόγια για τη σιωπή των συνειδήσεων που γεννάει τέρατα.
Ήλθε η ώρα πίσω από το «Αόρατο Χέρι» της οικονομίας να αναδειχθεί το Αόρατο Πρόσωπο του Ανθρώπου και να προσδώσει λογική στις κινήσεις αυτού του χεριού και να το εξανθρωπίσει.

Καταλήγουμε λοιπόν στο συμπέρασμα ότι μπορεί οι λόγοι που δημιούργησαν αυτή την κρίση στο σύνολό τους να μας είναι άγνωστοι, ωστόσο είναι φανεροί τουλάχιστον δύο:
α.- Ότι οι παγκόσμιοι ενεργειακοί πόροι σύντομα δεν θα είναι επαρκείς για όλους, επειδή οι αναδυόμενες οικονομίες Κίνας και Ινδίας καταναλώνουν όλο και περισσότερο πετρέλαιο και φυσικά δεν αποκλείεται και η παρόμοια ανάδυση και άλλων χωρών. Επομένως μία τυχόν άλλη κατανομή τους εις όφελος των καθυστερημένων στην οικονομική ανάπτυξη θα σημάνει τεράστια αλλαγή σε αυτούς που μέχρι σήμερα ήταν ευνοημένοι. Το θέμα λοιπόν είναι ποιος θα επιβαρυνθεί το κόστος αυτής της αλλαγής (Βλέπε 7 και 8). Το λογικό θα ήταν, ενόψει και της κλιματικής αλλαγής, οι αναπτυγμένες χώρες να μειώσουν την κατανάλωση ενέργειας, οι αναδυόμενες να κάνουν εξοικονόμηση ενέργειας κατά την ανάπτυξή τους, οι πωλητές να μειώσουν τα κέρδη τους και οι χρηματιστηριακοί κερδοσκόποι να ελεγχθούν. Αυτό βέβαια θα ήταν μία λογική λύση, αν το πεδίο δεν ήταν αυτό της γεωπολιτικής της ισχύος.
 
Ή έχουμε μάθει από την οδύνη του παρελθόντος ή θα χρειαστεί να αντιμετωπίσουμε και πάλι ένα σκοτεινό μέλλον με απρόβλεπτες συνέπειες. Αν και μερικές δεν είναι και τόσο απρόβλεπτες! Για πολλούς βέβαια, που πιστεύουν ότι αυτές οι συνέπειες θα επέλθουν μετά από μερικές δεκαετίες, το πρόβλημα είναι ανύπαρκτο, γιατί μετά το θάνατό τους τίποτα δεν θάχει πια σημασία.

Ιωάννα Μουτσοπούλου, Δικηγόρος
Μέλος της γραμματείας της  ΜΚΟ ΣΟΛΩΝ